sto spiti kentriki

Για το μυθιστόρημα της Marilynne Robinson «Στο σπίτι» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Μεταίχμιο), όπου διαπλέκονται ιστορίες υψηλής συμβολικής αξίας, μακριά από φτηνή αισθηματολογία ή διδακτισμό.

Της Νίκης Κώτσιου

Μυθιστόρημα γεμάτο από θρησκευτικές και θεολογικές αναφορές, το Στο Σπίτι (2008, βραβείο Orange) της Μέριλιν Ρόμπινσον (1943), συνεχίζει και εξελίσσει έτι περαιτέρω τον προβληματισμό της διαπρεπούς αμερικανίδας συγγραφέως για θέματα όπως η αμαρτία και η συγχώρεση, ο προκαθορισμός και η χάρις, το ηθικό περιεχόμενο της ελευθερίας και το νόημα της αγάπης. Στο Σπίτι συναντιούνται ήρωες κι από άλλα βιβλία της Ρόμπινσον, όπως ο Πάστορας Έιμς από την Γκίλιαντ και η Λάιλα, που επαναφέρουν υπό άλλο πρίσμα απόψεις και θεωρήσεις, θρησκευτικές κυρίως, γύρω από κρίσιμα ζητήματα της ανθρώπινης εμπειρίας. Οι οικογενειακοί δεσμοί, οι γονεϊκοί ρόλοι, η αδελφοσύνη, η ατομική ευθύνη και βούληση, που συνθέτουν συνήθως τον μυθιστορηματικό ιστό στο έργο της Ρόμπινσον, αποτελούν και στο Σπίτι σημεία αναφοράς, γύρω από τα οποία διαπλέκονται ιστορίες υψηλής συμβολικής αξίας. Με συμπόνια και αγάπη απέναντι σε κάθε είδους χειμαζόμενο άνθρωπο, η συγγραφέας εικονογραφεί πολύ αισθαντικά τον πόνο και τα πάθη, χωρίς ποτέ να καταφεύγει σε φτηνή αισθηματολογία ή διδακτισμό.

Στο Σπίτι, που εκτυλίσσεται στη δεκαετία του 1950 στην Άιοβα, ο Τζακ Μπάουτον επιστρέφει στο πατρικό του μετά από εικοσαετή απουσία. Είναι πλέον σαραντάρης και έχει υπάρξει το μαύρο πρόβατο της οικογένειας από την παιδική του κιόλας ηλικία. Στιγματισμένος από την παραβατικότητα και την αποτυχία, αντιμετωπίζεται με καχυποψία από την ευρύτερη κοινότητα, ενώ ο ιερέας πατέρας του και η μικρότερη αδελφή του τον υποδέχονται με ευγνωμοσύνη και τρυφερότητα. Φανερά αλλαγμένος, ο Τζακ επιθυμεί μια άλλη ζωή, που θα τον κάνει να αισθάνεται αξιοπρεπής και αξιοσέβαστος. Από μικρός είχε έφεση στη μοναχικότητα και τη μελαγχολία και συνήθιζε να νιώθει αποξενωμένος αποφεύγοντας συναναστροφές και συνάφειες. Φύση ανεξάρτητη, με ροπή προς την αταξία και την απειθαρχία, ο Τζακ μεταπήδησε από τις παιδικές σκανταλιές σε όλο και βαρύτερη παραβατικότητα καταλήγοντας τέλος στη φυλακή. 

Στιγματισμένος από την παραβατικότητα και την αποτυχία, αντιμετωπίζεται με καχυποψία από την ευρύτερη κοινότητα, ενώ ο ιερέας πατέρας του και η μικρότερη αδελφή του τον υποδέχονται με ευγνωμοσύνη και τρυφερότητα.

Στο πατρικό του γίνεται δεκτός με ευφρόσυνα αισθήματα από τον γέροντα πατέρα του, που υπήρξε εφημέριος, και τη μικρότερη αδελφή του Γκλόρι, που έχει κι αυτή επιστρέψει στο πατρικό ύστερα από μια δυσάρεστη προσωπική ιστορία. Τα δυο αδέλφια, ευάλωτα υπό το βάρος της αποτυχίας και της ήττας που αμφότερα κουβαλούν, προσπαθούν μαζί να ορθοποδήσουν στηρίζοντας το ένα το άλλο σε μια δύσκολη συγκυρία. Η επιστροφή και των δύο δεν είναι μια ελεύθερη επιλογή αλλά έχει υπαγορευθεί από παράγοντες εξωγενείς και τραυματικούς, ανεξάρτητους από τη θέλησή τους. Η απόφασή τους δεν είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής εσωτερικής βούλησης αλλά καθίσταται αναγκαστική και αναπόφευκτη, μετά από μια σειρά ατυχών συγκυριών. Και οι δυο τους είχαν προγραμματίσει αλλιώς τη ζωή τους αλλά οι περιστάσεις τούς οδηγούν τώρα πίσω στην παλιά οικογενειακή εστία, απέναντι στην οποία τρέφουν αμφίθυμα αισθήματα.

Marilynne Robinson 3

Η Μέριλιν Ρόμπινσον γεννήθηκε το 1943. Το πρώτο της μυθιστόρημα “Housekeeping” (1981), ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών σύμφωνα με τον Observer, έλαβε το βραβείο PEN/Hemingway, ως το καλύτερο μυθιστόρημα πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, και ήταν υποψήφιο για το βραβείο Πούλιτζερ. Το δεύτερο έργο της “Gilead”, εκδόθηκε είκοσι τέσσερα χρόνια μετά και κέρδισε το Βραβείο Πούλιτζερ και το Εθνικό Βραβείο Κριτικών της Αμερικής. Πριν από μερικές εβδομάδες, τον Σεπτέμβριο, κυκλοφόρησε το πέμπτο μυθιστόρημά της με τίτλο “Jack”.

 

 

Η Γκλόρι κατά καιρούς οικτίρει τον εαυτό της αλλά, σε γενικές γραμμές, προσαρμόζεται ομαλά και αβίαστα στη γνώριμη οικιακή καθημερινότητα ενός σπιτικού, όπου πάντα αισθανόταν άνετα και ήταν, ούτως ή άλλως, απόλυτα αφομοιωμένη. Ο Τζακ, περισσότερο επιβαρυμένος και καταπονημένος, επιχειρεί να συμφιλιωθεί με το παρελθόν του και να αναζητήσει καινούριες ευκαιρίες. Ελπίζει να επανενταχθεί με άλλους όρους στο οικογενειακό αφήγημα, επιζητά τη συγχώρεση και την αποδοχή. Ανέκαθεν αισθανόταν ξένος μέσα στην οικογένεια αλλά πλέον έχει ανάγκη να νιώσει θαλπωρή και ασφάλεια μέσα στην πατρική εστία, που επί δεκαετίες απαρνιόταν και απέφευγε. Η Γκλόρι τού συμπαραστέκεται και τον στηρίζει ηθικά, χωρίς να τον κρίνει και να τον επικρίνει. Ο Τζακ αποφασίζει να νιώσει δικό του το σπίτι απ’ όπου άλλοτε συνήθιζε να αποδρά. Καταπιάνεται με οικιακές εργασίες, φροντίζει τον κήπο, κοπιάζει να θέσει σε λειτουργία το παλιό, σαραβαλιασμένο αυτοκίνητο, μαθαίνει να αντλεί ικανοποίηση από την οικιακή ενασχόληση. Είναι αποφασισμένος να αναπτύξει και να καλλιεργήσει ουσιαστικούς ανθρώπινους δεσμούς με τον πατέρα και την αδελφή του.

Ωστόσο, οι συντοπίτες του επιμένουν να διατηρούν για τον Τζακ την παλιά εικόνα του ατίθασου παιδιού και νεαρού ταραξία, από την οποία ο ίδιος επιθυμεί να ξεφύγει. Η επιθυμία του Τζακ να αποτινάξει οριστικά από πάνω του το παρελθόν και να εγκαινιάσει έναν καινούριο εαυτό, απαλλαγμένο από τις παλιές αμαρτίες, συναντά τους ενδοιασμούς της κοινότητας και την επιμονή της να υποψιάζεται με το παραμικρό τον παλιό ταραχοποιό. Ο περίγυρος θεωρεί τον Τζακ ταγμένο δια βίου στην παρέκκλιση και είναι φορές που και ο ίδιος ο Τζακ φαντάζεται ότι ματαιοπονεί.

Ακόμα και ο εφημέριος Μπάουτον, πατέρας του Τζακ, φαίνεται να πιστεύει κατά βάθος ότι ο γιος του δεν είναι ικανός για μια κανονική, αξιοπρεπή ζωή. Ναι μεν παρέχει αφειδώς στον Τζακ συγχώρεση επιρρίπτοντας βαριές ευθύνες στον εαυτό του για τη στρεβλή κοινωνικοποίηση του παιδιού του αλλά γενικά είναι επιφυλακτικός και μοιάζει να μην αναγνωρίζει στον «άσωτο» τη δυνατότητα να απεκδυθεί τον πρότερο εαυτό του. Το παρελθόν βαραίνει δυσανάλογα και δυσβάσταχτα πάνω στους ώμους του προβληματικού γιου προκαθορίζοντας παρόν και μέλλον με απαρέγκλιτη αυστηρότητα. Ο Τζακ θεωρείται εγκλωβισμένος στην αμαρτία και ανίκανος να διαρρήξει ολοκληρωτικά τους δεσμούς με το ένοχο παρελθόν του, μολονότι ο ίδιος ήδη οραματίζεται κάτι εντελώς διαφορετικό. Ο πατέρας του βασανίζεται από ενοχές και τείνει να πιστεύει πως, από τη δική του πατρική υπαιτιότητα ή ανεπάρκεια, ο γιος του παραστράτησε παθαίνοντας ανήκεστο ηθική βλάβη.

Το παρελθόν βαραίνει δυσανάλογα και δυσβάσταχτα πάνω στους ώμους του προβληματικού γιου προκαθορίζοντας παρόν και μέλλον με απαρέγκλιτη αυστηρότητα. Ο Τζακ θεωρείται εγκλωβισμένος στην αμαρτία και ανίκανος να διαρρήξει ολοκληρωτικά τους δεσμούς με το ένοχο παρελθόν του.

Μόνο η αδελφή του Τζακ, η Γκλόρι, τού αναγνωρίζει την ικανότητα και το δικαίωμα να αλλάξει ριζικά και να αποδράσει απ’ όλα όσα σηματοδοτούν την κακή του μοίρα. Η Γκλόρι τον αποδέχεται όπως είναι, τον συγχωρεί και θέλει να τον δει αλλαγμένο και απαλλαγμένο απ’ όσα τον βαραίνουν και τον κάνουν δυστυχή. Πιστεύει στον Τζακ με όλη της την καρδιά και βλέπει ξεκάθαρα πάνω του μια ειλικρινή διάθεση αλλαγής, που πηγάζει κατευθείαν απ’ την ψυχή του. Στα μάτια της Γκλόρι, ο Τζακ έχει την ικανότητα να γίνει φορέας του καλού. Το ίδιο πιστεύει και ο Τζακ για τον εαυτό του.

Στο Σπίτι, η αφήγηση ξετυλίγεται σε τρίτο πρόσωπο αλλά όλα δείχνουν πως είναι η Γκλόρι που μιλάει. Η οπτική γωνία είναι ξεκάθαρα η δική της, ο ήρεμος, καλόγνωμος τόνος και η καλοπροαίρετη διάθεση συνάδουν με το δικό της χαρακτήρα. Οι ερμηνείες και οι ψυχογραφικές παρατηρήσεις ταιριάζουν με τη δική της συμπονετική ματιά και καταφέρνουν να κάνουν συμπαθή τον Τζακ, παρά την άστατη κι ενίοτε μυστηριώδη, αινιγματική φύση του. Το μυθιστόρημα της Μέριλιν Ρόμπινσον Στο Σπίτι κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο, σε υποδειγματική, ανεπίληπτη μετάφραση της Κατερίνας Σχινά.

* Η ΝΙΚΗ ΚΩΤΣΙΟΥ είναι φιλόλογος. 


robinson Στο σπίτι
Marilynne Robinson
Μτφρ. Κατερίνα Σχινά
Μεταίχμιο 2020
Σελ. 480, τιμή εκδότη €17,70 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ MARILYNNE ROBINSON

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

Για το μυθιστόρημα του Κερτ Βόννεγκατ [Kurt Vonnegut] «Το πρωινό των πρωταθλητών» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου με πρωταγωνιστή τον Μπρους Γουίλις. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

Για το βιβλίο του Τζο Νέσμπο [Jo Nesbo] «Το Νυχτόσπιτο» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Η νύχτα των ζωντανών νεκρών» του Τζορτζ Ρομέρο, η οποία αναφέρεται (μεταξύ άλλων) στο βιβλίο. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου ...

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

Για το μυθιστόρημα του Πολ Λιντς [Paul Lynch] «Το τραγούδι του προφήτη» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Γιώργος Αγγελίδης, εκδ. Gutenberg) που έλαβε το 2023 το Βραβείο Booker. Κεντρική εικόνα: από τη δυστοπική ταινία «The Hunger Games». 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ