pos pane ta pragmata kentriki

Για τη συλλογή διηγημάτων του Θάνου Κάππα «Πώς πάνε τα πράγματα» (εκδ. Εστία).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ας μπω κατευθείαν στο θέμα που απασχολεί το μυαλό μου, προσπερνώνας προσώρας το βιβλίο. Οι Έλληνες συγγραφείς, φορείς μιας μακραίωνης παράδοσης και γι’ αυτό ευαίσθητοι ως προς αυτήν, προσέχουν πολύ τη γλώσσα, αξιοποιούν την ισχύ της, μετέρχονται των δηλωτικών και συνυποδηλωτικών της δυνατοτήτων και πάνω σ’ αυτήν χτίζουν την ατμόσφαιρα, τους χαρακτήρες, τη ματιά στο καθημερινό.

Αυτό συχνά στο μυθιστόρημα δεν αποδίδει. Και δεν αποδίδει όταν η γλωσσική πανδαισία γίνεται το πολύχρωμο τραπέζι που σκεπάζει την αδυναμία της μαγείρισσας ή το ποικιλμένο χαλί που καλύπτει το φθαρμένο πάτωμα. Στο διήγημα όμως παράγει καρπούς, όταν βέβαια η μικρή φόρμα στηριχτεί στο κατάλληλο ύφος, για να διαμορφώσει το κλίμα και τον παλμό, να χτίσει διόδους προς τον αναγνώστη και να τον πείσει ότι τα γερά γλωσσικά θεμέλια δεν είναι το μόνο ατού της οικοδομής. Αυτό συμβαίνει επειδή το διήγημα μπορεί να δρομολογήσει μια ιστορία (μπορεί και όχι), ενδέχεται να παρακάμψει την υπόθεση χάριν της συναισθηματικής φόρτισης, του ολόγλυφου του χαρακτήρα, της μαγικής αύρας αδιόρατων πνοών, της κατά μέτωπο επίθεσης σε ό,τι μικρό και φαινομενικά ασήμαντο δεν βλέπουμε εκτός της λογοτεχνίας.

Οι Έλληνες συγγραφείς, φορείς μιας μακραίωνης παράδοσης και γι’ αυτό ευαίσθητοι ως προς αυτήν, προσέχουν πολύ τη γλώσσα, αξιοποιούν την ισχύ της, μετέρχονται των δηλωτικών και συνυποδηλωτικών της δυνατοτήτων και πάνω σ’ αυτήν χτίζουν την ατμόσφαιρα, τους χαρακτήρες, τη ματιά στο καθημερινό.

Οι χαρακτήρες του Θάνου Κάππα είναι μόνοι, ενώ περιστοιχίζονται από ανθρώπους, έχουν σχέσεις, βρίσκονται σε κάποιον ερωτικό δεσμό ή γάμο, ζουν μέσα στην κοινωνία. Όμως αναλογιζόμενοι τη ζωή τους –σε μια στιγμή έκλαμψης ή σε μια διαρκή πάλη με τον εαυτό τους–, συνειδητοποιούν ότι κάτω από την επιφανειακή ευτυχία, κάτω από την αντικειμενική για τους άλλους επιτυχία τους, είναι στριμωγμένοι σε μια ασφυκτική ατονία. Όλα κυλούν απλά και φυσικά, αλλά εκείνοι μέσα τους νιώθουν το τέλμα, που σταδιακά δημιουργήθηκε, που επεκτάθηκε όχι αναγκαστικά ως επιλογή –και γι’ αυτό ίσως δεν υπάρχει διέξοδος–, αλλά ως ασύνειδη πορεία σε μια κομφορμιστική κλίμακα, που δεν οδηγεί εκεί που θα ήθελαν.

kappas

Ο Θάνος Κάππας γεννήθηκε το 1962 και έμεινε στην Αμφιλοχία ως τα δέκα του χρόνια – έκτοτε ζει στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική σχολή της Θεσσαλονίκης. Το 2003 δημιούργησε το μπλογκ "vita moderna", ενώ κατά την περίοδο 2004-2008 διατηρούσε την ομώνυμη στήλη στην Athens Voice. Κείμενα και βιβλιοκριτικές του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά (Δέκατα, Εντευκτήριο, Μπαχάρ, Καθημερινή κ.ά.) καθώς και στη διαδικτυακή πύλη bookpress.gr. Το θεατρικό του κείμενο "Δίκτυο 4" παρουσιάστηκε στο θέατρο Φούρνος σε σκηνοθεσία Μελίνας Σάρδη. Εργάζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για περισσότερα από είκοσι πέντε χρόνια.

 

 

Ο γάμος, που δεν και τόσο πετυχημένος, ενώ ούτε ο εραστής φαίνεται τόσο ικανοποιητικός στην πλήρωση του κενού («Πώς πάνε τα πράγματα»)· η ανήσυχη ερωτική ισορροπία με την κοπέλα, που δεν δείχνει να προτιμά τελεσίδικα αυτόν ή τον φίλο του («Οριγκάμι»)· η οικογένεια, όπου κι οι δυο δεν πλέουν σε πελάγη ευτυχίας, γεγονός που αντανακλά την ασφυξία και την αδιαφορία με την οποία τους μεγάλωσαν οι γονείς τους («Το παιδί που στέκεται εκεί»)· η μικρή δωδεκάχρονη που θέλει να σκοτώσει όλους τους συμμαθητές της και να αυτοκτονήσει από ερωτική απογοήτευση («Η δική μου μέρα»)· να μερικά θέματα τα οποία δείχνουν και τον δρόμο που θέλησε να χαράξει ο Θάνος Κάππας.

Σ’ αυτά, λοιπόν, ο διηγηματογράφος φτιάχνει μια γλυκιά μελαγχολία. Στήνει το απαισιόδοξο πλαίσιό του με υλικά της καθημερινότητας, με απλότητα στην απόδοση των λεπτομερειών, με φυσικότητα σε όλα όσα γίνονται έξω και μέσα στο μυαλό των προσώπων του. Η γλώσσα του, χωρίς να γίνεται εξεζητημένη, εκπέμπει μια θελκτική θέρμη, που μιλά για την αποτελμάτωση της ζωής, αλλά και για την αυτοσυνειδησία της εξόδου, που σκιαγραφεί τον παλμό των απλών πραγμάτων, αλλά και τον σφυγμό του αίματος κάτω από το δέρμα.

Αντιπροσωπευτικό δείγμα της επαγωγής από το καθημερινό σε μια γενικότερη φιλοσοφία ζωής είναι το διήγημα «Τα δώρα των ανθρώπων». Η Διώνη πηγαίνει μόνη στην Επίδαυρο, για να παρακολουθήσει μια παράσταση. Είναι φιλόλογος, ασχολείται με το γράψιμο και το θέατρο, έχει μια σχέση που εν προκειμένω δεν τη συνόδευσε στην εξόρμησή της, νιώθει ότι ο βίος της κύλησε συντηρητικά και άτολμα. Στην παραμονή της εκεί συναντά μια Γερμανίδα που μένει μόνιμα στην Ελλάδα και τη νεαρή Μάνια, παλιά μαθήτριά της στο λύκειο, που την είχε ως πρότυπο. Η διασταύρωση του στίγματός της με τις συντεταγμένες των δύο άλλων γυναικών την κάνει να προχωρήσει έστω κι ένα βήμα προς μια προσωπική απελευθέρωση. Τελικά, μήπως οι ιστορίες του Θάνου Κάππα δεν είναι τόσο απαισιόδοξες όσο φαίνονται;

Μπορεί να ξεχνάς γρήγορα το τέλος κάθε ιστορίας, αλλά ο κραδασμός από το κλίμα που δημιούργησε στον αναγνώστη είναι το καλύτερο εχέγγυο για όσα απόλαυσες, διαβάζοντας όλα σχεδόν τα διηγήματα της συλλογής.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).

Στην κεντρική εικόνα: Ο Walter Mattthau και η Patricia Neal από την ταινία του Elia Kazan “A face in the crowd” (1957).


kappasΠώς πάνε τα πράγματα
ΘΑΝΟΣ ΚΑΠΠΑΣ
ΕΣΤΙΑ 2020
Σελ. 128, τιμή εκδότη €11,00

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΚΑΠΠΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ