antres xoris antres kentriki

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Δαββέτα «Άντρες χωρίς άντρες» (εκδ. Πατάκη), μια πολυφωνική σύνθεση για τους άρρητους δεσμούς ανάμεσα σε πατέρες και γιους. 

Του Μάνου Κοντολέων 

Ο Νίκος Δαββέτας συνηθίζει να χρησιμοποιεί ένα ιστορικό γεγονός ή μια ιστορική περίοδο για να στήσει πάνω τους τη μυθιστορηματική πλοκή των έργων του. Από το Ολοκαύτωμα (Η Εβραία νύφη) και τη σχέση Μπελογιάννη – Πικάσο (Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη) ως μια βομβιστική επίθεση στο Λονδίνο (Ωστικό κύμα) –μα και σε άλλα έργα του– οι επιλογές του φανερώνουν έναν πεζογράφο που θέλει να φωτίσει την Ιστορία με τις αποχρώσεις μια λογοτεχνικής αναζήτησης. Δεν στέκεται με παγωμένη αυστηρότητα απέναντι στις έρευνές του. Χωρίς να τις αγνοεί ούτε και να τις παραλλάζει, τις πλάθει με μια συγγραφική αυτονομία μιας και ο τελικός του στόχος είναι αυτός που πρέπει να διαθέτει κάθε πεζογράφος – να πλάθει ζωντανούς ήρωες, άσχετα αν δε θα διαθέτουν οι ίδιοι σάρκα και οστά αλλά θα είναι σε χαρτί πάνω τυπωμένοι.

Για το νέο του μυθιστόρημα Άντρες χωρίς άντρες ο ίδιος εξηγεί στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, πως αφορμή για να ξεκινήσει τη συγγραφή του υπήρξε μια αβέβαιη αναφορά, σε αποχαρακτηρισμένο έγγραφο της Ασφάλειας από την περίοδο της δικτατορίας, για έναν έμμισθο πληροφοριοδότη που αποτάχτηκε λόγω ομοφυλοφιλίας. Η μικρή αυτή σημείωση σε επίσημο έγγραφο οδήγησε τον Δαββέτα να θελήσει να στήσει την προσωπικότητά αυτού του ανθρώπου. Και βέβαια, η απόφασή του τον έφερε να ερευνήσει πρώτα και μετά να καταγράψει κοντά εβδομήντα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας μας.

Το πρόσωπο από το οποίο ξεκίνησε η απόφαση συγγραφής, ο αναγνώστης θα το γνωρίσει όχι κατά τη διάρκεια των χρόνων της δράσης του, αλλά ηλικιωμένο πλέον και ετοιμοθάνατο να εξομολογείται στον γιο του τις σκοτεινές πτυχές της ζωής του, τόσο της πολιτικής όσο και της οικογενειακής, μα και της σεξουαλικής.

Πιστεύω πως η ένταξη του κεντρικού προσώπου σε μια κοινωνική και πολιτική ομάδα (παρακρατική και ακραία δεξιά) θα ήταν μονόδρομος για τον Δαββέτα. Και μέσα από τον τρόπο δράσης και σκέψης ατόμων αυτής της κατηγορίας θα γινότανε η ακτινογράφηση της εποχής. Μα ένας μυθιστοριογράφος θα πρέπει να βλέπει πολυεδρικά και να καταγράφει πολυσυλλεκτικά. Ασφαλώς και ο Δαββέτας το γνώριζε αυτό και αποφάσισε να το υλοποιήσει καταφεύγοντας στον τρόπο δόμησης του έργου.

davetas nikos

Ο Νίκος Δαββέτας (Αθήνα 1960), συγγραφέας και κριτικός, εµφανίστηκε στα γράµµατα το 1981 από τις σελίδες του περιοδικού «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Έχει µέχρι σήµερα εκδώσει δεκατέσσερα βιβλία (επτά ποιητικά, επτά πεζογραφικά). Τέσσερα µυθιστορήµατά του –Το θήραµα, Λευκή πετσέτα στο ρινγκ, Η Εβραία νύφη, Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη– συµπεριλήφθηκαν στις βραχείες λίστες των κρατικών βραβείων, ενώ η Εβραία νύφη τιµήθηκε το 2010 µε το βραβείο µυθιστορήµατος της Ακαδηµίας Αθηνών και επανακυκλοφόρησε σε νέα αναθεωρηµένη έκδοση το 2019 από τις Εκδόσεις Πατάκη. Από το 1985 ως το 2013 εργάστηκε ως συντάκτης ύλης στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Παράλληλα ασχολήθηκε συστηµατικά µε τη βιβλιοκριτική δηµοσιεύοντας κριτικά του κείµενα σε περιοδικά και εφηµερίδες (Το Τέταρτο, Η Λέξη, Νέα Εστία, Εντευκτήριο, Το Βήµα, Η Καθηµερινή κ.ά.).

 

 

Το πρόσωπο από το οποίο ξεκίνησε η απόφαση συγγραφής, ο αναγνώστης θα το γνωρίσει όχι κατά τη διάρκεια των χρόνων της δράσης του, αλλά ηλικιωμένο πλέον και ετοιμοθάνατο να εξομολογείται στον γιο του τις σκοτεινές πτυχές της ζωής του, τόσο της πολιτικής όσο και της οικογενειακής, μα και της σεξουαλικής. Και στη συνέχεια θα είναι αυτός ο γιος που την εξομολόγηση του πατέρα του θα την αφηγείται στον καλύτερό του φίλο. Μια αφήγηση μέσα στην αφήγηση – να ποια είναι η δομή του μυθιστορήματος. Αλλά με αυτόν τον τρόπο έχουμε στη ουσία δύο αφηγήσεις –πατέρα και γιου– που η μια άλλοτε συμπληρώνει την άλλη και άλλοτε την αμφισβητεί.

Η πολυσυλλεκτικότητα έτσι επιτυγχάνεται, αλλά και διευρύνεται. Στην ουσία αποδεικνύεται πως η Ιστορία δεν είναι μόνο όσα συνέβησαν αλλά και εκείνα τα οποία οι επόμενες γενιές κληρονομούν και με τον τρόπο τους, αντιδρούν απέναντί τους. Αληθινά ενδιαφέρουσα μορφή αφήγησης, που όμως στη συγκεκριμένο μυθιστόρημα επαυξάνεται. Η αφήγηση γίνεται από τον γιο –εκπρόσωπο της νέας γενιάς– προς τον φίλο του, αλλά με τέτοιον τρόπο ώστε ο δεύτερος να ξεκινήσει και ο ίδιος μια δική του αναψηλάφηση του πατρικού κληροδοτήματος. Στην περίπτωσή του, αυτό το κληροδότημα προέρχεται από διαφορετική κοινωνική και πολιτική ομάδα – αυτήν της προοδευτικής στάσης και αντίστασης. Κι έτσι το έργο ολοκληρώνει την εποχή που θέλει να καταγράψει καθώς κυκλώνει από δυο διαφορετικές αφετηρίες τα γεγονότα.

Αλλά πέρα από το παρελθόν, υπάρχει και το παρόν – το έργο μπορεί να ξεκινά πριν από τα μέσα του 20ου αιώνα, αλλά φτάνει στις μέρες μας και στα σύγχρονα προβλήματα που ταλανίζουν άτομα και χώρα. Εδώ τον λόγο τον έχουν οι δυο γιοι. Αυτοί είναι και οι δυο άτομα καλλιεργημένα με πνευματικές και καλλιτεχνικές ανησυχίες και δράση. Μα ενώ προέρχονται από διαφορετικές οικογενειακές καταβολές, στην ουσία με τον ίδιο παθητικό τρόπο βιώνουν την πολλαπλή κρίση – γράφοντας για τα έργα των πατεράδων τους, ενώ οι ίδιοι στην ουσία δεν συνεχίζουν την Ιστορία με την όποια μορφή της.

Στο σημείο αυτό ας υπενθυμίσω πως πολύ πρόσφατα έχουμε διαβάσει και άλλα έργα σύγχρονων Ελλήνων πεζογράφων που ανασκαλεύουν τις πολύ βαθιές συνδέσεις της σχέσης πατέρα–γιου. Πρόχειρα υπενθυμίζω τα: Είμαι όσα έχω ξεχάσει του Ηλία Μαγκλίνη, Ολομόναχος του Νίκου Παναγιωτόπουλου, Αίμα νερό του Χάρη Βλαβιανού κ.α. Ο Νίκος Δαββέτας, με έναν τρόπο όπου η εγκεφαλική δόμηση συνταιριάζεται με την ενδοσκοπούμενη αφήγηση, φέρνει στο εκδοτικό προσκήνιο ένα έργο αυτοαναφοράς εκείνου του ατόμου που στο μέσον πλέον του βίου του, ανακαλύπτει πως δεν διαθέτει το κληροδότημα που θα δικαιούτο, άρα και δεν έχει την κληρονομιά που το ίδιο έχει υποχρέωση να κληροδοτήσει στους επιγόνους του.

* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, «Το νησί με τις λέξεις που αγαπάνε» (εκδ. Πατάκη).


davetasΆντρες χωρίς άντρες
Νίκος Δαββέτας
Πατάκης 2020
Σελ. 240, τιμή εκδότη €12,70 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΔΑΒΒΕΤΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

Για την παράσταση «Η χορτοφάγος», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Χαν Γκανγκ (Han Kang), σε σκηνοθεσία Ντάρια Ντεφλοριάν (Daria Deflorian), στην Πειραιώς 260. © εικόνας: Andrea Pizzalis 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Σ...

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Με αφορμή την κυκλοφορία της πρόσφατης ταινίας «Superman» (2025) και τον ισχυρισμό ορισμένων πως η νέα εκδοχή «παραείναι woke», διατρέχουμε την έντυπη ιστορία του ήρωα, ο οποίος ανέκαθεν πρέσβευε τις αξίες της δικαιοσύνης και της βοήθειας προς τους καταπιεσμένους. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός ...

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ