antres xoris antres kentriki

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Δαββέτα «Άντρες χωρίς άντρες» (εκδ. Πατάκη), μια πολυφωνική σύνθεση για τους άρρητους δεσμούς ανάμεσα σε πατέρες και γιους. 

Του Μάνου Κοντολέων 

Ο Νίκος Δαββέτας συνηθίζει να χρησιμοποιεί ένα ιστορικό γεγονός ή μια ιστορική περίοδο για να στήσει πάνω τους τη μυθιστορηματική πλοκή των έργων του. Από το Ολοκαύτωμα (Η Εβραία νύφη) και τη σχέση Μπελογιάννη – Πικάσο (Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη) ως μια βομβιστική επίθεση στο Λονδίνο (Ωστικό κύμα) –μα και σε άλλα έργα του– οι επιλογές του φανερώνουν έναν πεζογράφο που θέλει να φωτίσει την Ιστορία με τις αποχρώσεις μια λογοτεχνικής αναζήτησης. Δεν στέκεται με παγωμένη αυστηρότητα απέναντι στις έρευνές του. Χωρίς να τις αγνοεί ούτε και να τις παραλλάζει, τις πλάθει με μια συγγραφική αυτονομία μιας και ο τελικός του στόχος είναι αυτός που πρέπει να διαθέτει κάθε πεζογράφος – να πλάθει ζωντανούς ήρωες, άσχετα αν δε θα διαθέτουν οι ίδιοι σάρκα και οστά αλλά θα είναι σε χαρτί πάνω τυπωμένοι.

Για το νέο του μυθιστόρημα Άντρες χωρίς άντρες ο ίδιος εξηγεί στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, πως αφορμή για να ξεκινήσει τη συγγραφή του υπήρξε μια αβέβαιη αναφορά, σε αποχαρακτηρισμένο έγγραφο της Ασφάλειας από την περίοδο της δικτατορίας, για έναν έμμισθο πληροφοριοδότη που αποτάχτηκε λόγω ομοφυλοφιλίας. Η μικρή αυτή σημείωση σε επίσημο έγγραφο οδήγησε τον Δαββέτα να θελήσει να στήσει την προσωπικότητά αυτού του ανθρώπου. Και βέβαια, η απόφασή του τον έφερε να ερευνήσει πρώτα και μετά να καταγράψει κοντά εβδομήντα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας μας.

Το πρόσωπο από το οποίο ξεκίνησε η απόφαση συγγραφής, ο αναγνώστης θα το γνωρίσει όχι κατά τη διάρκεια των χρόνων της δράσης του, αλλά ηλικιωμένο πλέον και ετοιμοθάνατο να εξομολογείται στον γιο του τις σκοτεινές πτυχές της ζωής του, τόσο της πολιτικής όσο και της οικογενειακής, μα και της σεξουαλικής.

Πιστεύω πως η ένταξη του κεντρικού προσώπου σε μια κοινωνική και πολιτική ομάδα (παρακρατική και ακραία δεξιά) θα ήταν μονόδρομος για τον Δαββέτα. Και μέσα από τον τρόπο δράσης και σκέψης ατόμων αυτής της κατηγορίας θα γινότανε η ακτινογράφηση της εποχής. Μα ένας μυθιστοριογράφος θα πρέπει να βλέπει πολυεδρικά και να καταγράφει πολυσυλλεκτικά. Ασφαλώς και ο Δαββέτας το γνώριζε αυτό και αποφάσισε να το υλοποιήσει καταφεύγοντας στον τρόπο δόμησης του έργου.

davetas nikos

Ο Νίκος Δαββέτας (Αθήνα 1960), συγγραφέας και κριτικός, εµφανίστηκε στα γράµµατα το 1981 από τις σελίδες του περιοδικού «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Έχει µέχρι σήµερα εκδώσει δεκατέσσερα βιβλία (επτά ποιητικά, επτά πεζογραφικά). Τέσσερα µυθιστορήµατά του –Το θήραµα, Λευκή πετσέτα στο ρινγκ, Η Εβραία νύφη, Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη– συµπεριλήφθηκαν στις βραχείες λίστες των κρατικών βραβείων, ενώ η Εβραία νύφη τιµήθηκε το 2010 µε το βραβείο µυθιστορήµατος της Ακαδηµίας Αθηνών και επανακυκλοφόρησε σε νέα αναθεωρηµένη έκδοση το 2019 από τις Εκδόσεις Πατάκη. Από το 1985 ως το 2013 εργάστηκε ως συντάκτης ύλης στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Παράλληλα ασχολήθηκε συστηµατικά µε τη βιβλιοκριτική δηµοσιεύοντας κριτικά του κείµενα σε περιοδικά και εφηµερίδες (Το Τέταρτο, Η Λέξη, Νέα Εστία, Εντευκτήριο, Το Βήµα, Η Καθηµερινή κ.ά.).

 

 

Το πρόσωπο από το οποίο ξεκίνησε η απόφαση συγγραφής, ο αναγνώστης θα το γνωρίσει όχι κατά τη διάρκεια των χρόνων της δράσης του, αλλά ηλικιωμένο πλέον και ετοιμοθάνατο να εξομολογείται στον γιο του τις σκοτεινές πτυχές της ζωής του, τόσο της πολιτικής όσο και της οικογενειακής, μα και της σεξουαλικής. Και στη συνέχεια θα είναι αυτός ο γιος που την εξομολόγηση του πατέρα του θα την αφηγείται στον καλύτερό του φίλο. Μια αφήγηση μέσα στην αφήγηση – να ποια είναι η δομή του μυθιστορήματος. Αλλά με αυτόν τον τρόπο έχουμε στη ουσία δύο αφηγήσεις –πατέρα και γιου– που η μια άλλοτε συμπληρώνει την άλλη και άλλοτε την αμφισβητεί.

Η πολυσυλλεκτικότητα έτσι επιτυγχάνεται, αλλά και διευρύνεται. Στην ουσία αποδεικνύεται πως η Ιστορία δεν είναι μόνο όσα συνέβησαν αλλά και εκείνα τα οποία οι επόμενες γενιές κληρονομούν και με τον τρόπο τους, αντιδρούν απέναντί τους. Αληθινά ενδιαφέρουσα μορφή αφήγησης, που όμως στη συγκεκριμένο μυθιστόρημα επαυξάνεται. Η αφήγηση γίνεται από τον γιο –εκπρόσωπο της νέας γενιάς– προς τον φίλο του, αλλά με τέτοιον τρόπο ώστε ο δεύτερος να ξεκινήσει και ο ίδιος μια δική του αναψηλάφηση του πατρικού κληροδοτήματος. Στην περίπτωσή του, αυτό το κληροδότημα προέρχεται από διαφορετική κοινωνική και πολιτική ομάδα – αυτήν της προοδευτικής στάσης και αντίστασης. Κι έτσι το έργο ολοκληρώνει την εποχή που θέλει να καταγράψει καθώς κυκλώνει από δυο διαφορετικές αφετηρίες τα γεγονότα.

Αλλά πέρα από το παρελθόν, υπάρχει και το παρόν – το έργο μπορεί να ξεκινά πριν από τα μέσα του 20ου αιώνα, αλλά φτάνει στις μέρες μας και στα σύγχρονα προβλήματα που ταλανίζουν άτομα και χώρα. Εδώ τον λόγο τον έχουν οι δυο γιοι. Αυτοί είναι και οι δυο άτομα καλλιεργημένα με πνευματικές και καλλιτεχνικές ανησυχίες και δράση. Μα ενώ προέρχονται από διαφορετικές οικογενειακές καταβολές, στην ουσία με τον ίδιο παθητικό τρόπο βιώνουν την πολλαπλή κρίση – γράφοντας για τα έργα των πατεράδων τους, ενώ οι ίδιοι στην ουσία δεν συνεχίζουν την Ιστορία με την όποια μορφή της.

Στο σημείο αυτό ας υπενθυμίσω πως πολύ πρόσφατα έχουμε διαβάσει και άλλα έργα σύγχρονων Ελλήνων πεζογράφων που ανασκαλεύουν τις πολύ βαθιές συνδέσεις της σχέσης πατέρα–γιου. Πρόχειρα υπενθυμίζω τα: Είμαι όσα έχω ξεχάσει του Ηλία Μαγκλίνη, Ολομόναχος του Νίκου Παναγιωτόπουλου, Αίμα νερό του Χάρη Βλαβιανού κ.α. Ο Νίκος Δαββέτας, με έναν τρόπο όπου η εγκεφαλική δόμηση συνταιριάζεται με την ενδοσκοπούμενη αφήγηση, φέρνει στο εκδοτικό προσκήνιο ένα έργο αυτοαναφοράς εκείνου του ατόμου που στο μέσον πλέον του βίου του, ανακαλύπτει πως δεν διαθέτει το κληροδότημα που θα δικαιούτο, άρα και δεν έχει την κληρονομιά που το ίδιο έχει υποχρέωση να κληροδοτήσει στους επιγόνους του.

* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, «Το νησί με τις λέξεις που αγαπάνε» (εκδ. Πατάκη).


davetasΆντρες χωρίς άντρες
Νίκος Δαββέτας
Πατάκης 2020
Σελ. 240, τιμή εκδότη €12,70 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΔΑΒΒΕΤΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ