Πώς παράγεται η συγκίνηση; Πώς γεννιέται η νοσταλγία; Πώς μια βόλτα γίνεται πίνακας ζωγραφικής που ζωντανεύει τόπους και χτίζει κόσμους μπροστά στα μάτια του αναγνώστη;

Το μικρό βιβλιαράκι από τις εκδόσεις Κίχλη –καλαίσθητο και ταιριαστό στην τυπογραφική του εκδοχή με το περιεχόμενο, σε πολυτονικό όμως πάντα σύστημα– συντονίζει σκέψεις και αισθήματα. Δεν περιέχει έξι διηγήματα, αφού κάθε ιστορία δεν έχει πλοκή ούτε χαρακτήρες, πέρα από τον αφηγητή, τον ίδιο τον Αλέξανδρο Ίσαρη, που σε πρώτο πρόσωπο εξιστορεί τους περιπάτους του. Δεν είναι όμως κι εξομολογήσεις, απλώς εξομολογήσεις, που ανακαλούν το παρελθόν και το παρουσιάζουν με το πρίσμα του παρόντος. Δεν είναι ούτε καν ταξιδιωτικά κείμενα, παρόλο που ξεναγούν τον αναγνώστη στον Οξύλιθο της Εύβοιας, στις Σέρρες, στο Βερολίνο, στον Πύργο της Τήνου, στη Βιέννη ή στη Θεσσαλονίκη, καθώς δεν έχουν σκοπό να φωτογραφίσουν το μέρος, τουριστικά, φιλοσοφικά ή πολιτισμικά.

Στην ουσία κάθε περίπατος είναι ένα κράμα όλων των παραπάνω κι ίσως κάτι ακόμα. Είναι ένας χρονότοπος που ξεκινά από τον τόπο, με τη ματιά του flâneur αφηγητή, και διακτινίζεται στον παρελθόντα χρόνο, στις αναμνήσεις και τις διασταυρώσεις της ζωής. Οι διασταυρώσεις, λοιπόν, είναι καταρχάς τοπικές. Προχωρώντας σε μια συνήθως προκαθορισμένη διαδρομή, με αρχή και τέλος, ο περιπατητής συναντά καταστήματα, καφενεία, γκαλερί, βιβλιοπωλεία, στέκια, που αποτελούν ορόσημα, τοπόσημα καλύτερα, ενός δρόμου, μιας πορείας, μιας περιοχής.

Ένας περίπατος, λοιπόν, δεν είναι μόνο συλλογή αισθητηριακών δεδομένων, αλλά περισσότερο μια συναίρεση οπτικών εικόνων και πληροφοριών, σκέψεων και συναισθημάτων, ανθρώπων και τόπων. Το παλίμψηστο του χωροχρόνου εκπέμπει όλη του τη μαγεία μέσα από τη λιτή, αλλά και θελκτική συνάμα, γλώσσα, μέσα από τον τρόπο με τον οποίο ο Αλέξανδρος Ίσαρης δελεάζει τον αναγνώστη να συμπορευτεί μαζί του.

Ο τόπος συνδέεται με τον χρόνο, που δεν είναι στιγμιαίος αλλά συναιρεί τις βόλτες πολλών ετών. Αλλά και σ’ αυτούς τους συνεχόμενους χρόνους έρχονται να προστεθούν οι χρόνοι των ανθρώπων και των κτηρίων που συναντώνται σε τακτική βάση. Καθένας από αυτούς φέρνει στο προσκήνιο το παρελθόν του, την ιστορία του, τον βίο του και το έργο του. Καθετί είναι ένα «τώρα» κι ένα «άλλοτε», υπάρχει ή υπήρχε αλλά και προϋπήρχε πριν από τον αφηγητή, καθώς από τα βάθη των αιώνων ή τις αμέσως παλιότερες δεκαετίες έρχεται να θυμίσει την παρουσία του.

Οι υπαίθριες διαδρομές διασταυρώνουν τις αισθήσεις του περιπατητή με τη φύση, τις οπτικές εικόνες του τοπίου με την πανίδα και τη χλωρίδα, τις μυρωδιές των λουλουδιών, τα γαβγίσματα των σκύλων, τα χλιμιντρίσματα των αλόγων, τα τερετίσματα των τζιτζικιών. Οι αστικές από την άλλη είναι μικρές σκηνές βιογραφίας, από την παιδική ηλικία στις Σέρρες ως τη φοιτητική ζωή στην Αυστρία. Εκεί το «εγώ», σε ένα παλίμψηστο μνημών και ιστορικών γεγονότων, συναντά ανθρώπους του πνεύματος που έζησαν, περπάτησαν, ήπιαν καφέ, έδρασαν και χάθηκαν, το «εγώ» βιώνει θεάματα, εικόνες, βιβλία κι έτσι ανοίγεται σε ένα πολιτισμικό γίγνεσθαι, πολύ ευρύτερο από τη μικρή ζωή του.

Ένας περίπατος, λοιπόν, δεν είναι μόνο συλλογή αισθητηριακών δεδομένων, αλλά περισσότερο μια συναίρεση οπτικών εικόνων και πληροφοριών, σκέψεων και συναισθημάτων, ανθρώπων και τόπων. Το παλίμψηστο του χωροχρόνου εκπέμπει όλη του τη μαγεία μέσα από τη λιτή, αλλά και θελκτική συνάμα, γλώσσα, μέσα από τον τρόπο με τον οποίο ο Αλέξανδρος Ίσαρης δελεάζει τον αναγνώστη να συμπορευτεί μαζί του.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).

→ Στην κεντρική εικόνα: Τέλη δεκαετίας '70, ο Αλέξανδρος Ίσαρης στη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος © Προσωπικό αρχείο Αλέξανδρου Ίσαρη. 

Έξι περίπατοι – Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς
Αλέξανδρος Ίσαρης
Κίχλη 2020
Σελ. 80, τιμή εκδότη €10,00 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΙΣΑΡΗ