xatzopoulos pezoporei kai grafei kentriki

Για το βιβλίο της Σοφίας Γκλιάτη-Χασιώτη «Μεσόγεια και Λαυρεωτική, έναν αιώνα πριν – Ο Δημήτριος Χατζόπουλος πεζοπορεί και γράφει» (εκδ. ΑΩ).

Της Διώνης Δημητριάδου

«Πέραν του Υμηττού εκτείνεται μία Αττική η οποία έχει μαλακόν χώμα σαν βαμβάκι. Ευτύχησε να κατοικείται από εργατικότατους Έλληνες. Δεν έχουν αφήσει σπιθαμήν γης ακαλλιέργητον. Τα Μεσόγεια μπορούν να χρησιμεύσουν ως παράδειγμα εργατικότητας, φιλοπονίας, καλλιεργείας εις όλην την Ελλάδα. Δεν υπάρχει σβώλος γης που να μην εποτίσθη με τον ιδρώτα των αγροτών, οι οποίοι κατοικούν εις θαλεράς αγροικίας και ακμαζούσας κωμοπόλεις. Εκτός ολογίστων, τα τέως χωρία της Μεσογαίας έχουν αναπτυχθεί εις κωμοπόλεις. Η άμπελος, τα δημητριακά, τα μελίσσια, η ελαία και οι πευκώνες είναι χαρά των ματιών του ανθρώπου από την Αγ. Παρασκευή έως τον Μαραθώνα και ως τα βουνά του Λαυρίου. Οποιανδήποτε εποχήν περάσει ο πεζοπόρος από την μεγάλην αυτήν έκτασιν, θα τον εκπλήξει ευχάριστα η καλλιέργειά της».

Εκατό χρόνια πριν ο Δημήτριος Χατζόπουλος (1872-1936, μικρότερος αδελφός του Κώστα Χατζόπουλου), ήταν περισσότερο γνωστός ως «Πεζοπόρος» ή «Μποέμ», «Διαβάτης», «Αττικός», «Αθηναίος», στους αναγνώστες των αθηναϊκών εφημερίδων («Νέα Ελλάς», «Η Καθημερινή», «Σκριπ», «Χρόνος», «Εσπερινή», «Ανεξάρτητος», «Ακρόπολις», «Εμπρός» και άλλες), όπου δημοσίευε τα κείμενά του καταθέτοντας τις εντυπώσεις του από τα μέρη που επισκέφθηκε. Τα χρονογραφήματα αυτά με τον γλαφυρό τρόπο τους κέρδισαν τους αναγνώστες των εφημερίδων πολύ περισσότερο από τα υπόλοιπα γραπτά του Χατζόπουλου και τον κατέταξαν ανάμεσα στους σπουδαιότερους περιηγητές του αττικού τοπίου. Τα γραπτά του, απότοκο των περιπλανήσεών του, έφεραν μέσα τους ποικίλες πληροφορίες, καθώς ως πεζοπόρος επισκεπτόταν τα χωριά, τα σπήλαια, τους αρχαιολογικούς χώρους, συνομιλώντας με τους ντόπιους και αποθησαυρίζοντας ιστορίες, θρύλους, δοξασίες· όλες πολύτιμες πληροφορίες για όποιον ψάχνει λίγο πιο πίσω, στο παρελθόν για να δει όχι μόνον από περιέργεια πώς ήταν κάποτε αυτά τα μέρη, αλλά και από την ανάγκη να εννοήσει την πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια που χαρακτηρίζει τους τόπους αλλά και τους ανθρώπους – όλα μια αλυσίδα που διασώζει την ουσία ενσωματώνοντας τα ποικίλα στοιχεία μέσα στα χρόνια.

Τα γραπτά του, απότοκο των περιπλανήσεών του, έφεραν μέσα τους ποικίλες πληροφορίες, καθώς ως πεζοπόρος επισκεπτόταν τα χωριά, τα σπήλαια, τους αρχαιολογικούς χώρους, συνομιλώντας με τους ντόπιους και αποθησαυρίζοντας ιστορίες, θρύλους, δοξασίες.

Όπως γράφει ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου για τον Χατζόπουλο και τις πεζοπορίες του:

«Μια πίστη του έμεινε στο τέλος, η φύσις. Ή, σωστότερα, η Αττική. […] Την περπάτησε! […] Ο οδοιπόρος Μποέμ δεν περνούσε· παρατηρούσε, μελετούσε, σημείωνε και μετρούσε. […] Κανένα τραπέζι της δημοσιογραφίας δεν θα πιαστεί στο εξής από έναν τέτοιον πιστό της εργασίας, από έναν άλλο κοσμογυρισμένο, καλλιεργημένο, πολυδιαβασμένο, ακάματο Μποέμ. Το σκαρί του δεν ξαναγίνεται».

Δίκιο έχει, αν σκεφθούμε τον τρόπο που ως δημοσιογράφος αντιμετώπιζε το (λησμονημένο πλέον) είδος του Χρονογραφήματος, με συνέπεια, αγάπη και σεβασμό προς τον αναγνώστη του. Ενδεικτικό της παραπάνω διαπίστωσης αποτελεί το γεγονός της αλλαγής του ψευδωνύμου του από «Πεζοπόρος» σε «Αθηναίος» (από την 6η Νοεμβρίου του 1923 και μετά) εξηγώντας:

«Μη δυνάμενος, ένεκα βλάβης του ποδός μου εκ των μακρών πεζοποριών, να βαδίζω περισσότερον των 10-12 ωρών, ενδεχόμενον δε και ολιγώτερον, αν δεν την θεραπεύσω, δεν δικαιούμαι προς το παρόν της υπογραφής “Πεζοπόρος”».

Ο αναγνώστης θα περιηγηθεί σε γνωστά αλλά και σε σχεδόν άγνωστα σπήλαια του Υμηττού, τη σπηλιά του Δράκου και άλλα, στις «μουστιές» των Μεσογείων, θα δει έθιμα του γάμου, τις εκκλησιές και τα εκκλησάκια, το καθένα με την ιστορία του, τον θερισμό στον κάμπο, τη φιλοξενία των κατοίκων που, άμαθοι από τουρισμό τα χρόνια εκείνα, θεωρούσαν φυσικό να ανοίγουν τα σπίτια τους στον άγνωστο πεζοπόρο και να τον φιλεύουν τη ρετσίνα-κοκκινέλι της περιοχής («εις το ποτηράκι εκείνο έχει υγροποιηθεί όλη η έκφρασις της Αττικής, το αμπέλι και το πεύκο της»), το ζυμωτό ψωμί και τις πίτες, αλλά και να του δίνουν ένα κρεβάτι για τη διανυκτέρευσή του. Θα δει πώς ήταν κάποτε τα σπίτια στα χωριά της Αττικής, πέτρινα, σε επαφή με τη γη και τον φυσικό χώρο, με τις αυλές και τα λουλούδια τους. Ο Χατζόπουλος με τις γνώσεις του θα δώσει πληροφορίες για τον πληθυσμό της περιοχής, την αρβανίτικη καταγωγή, την ανάμειξη με τη ρουμελιώτικη, τη διαμόρφωση της γλώσσας.

«Κατά τα τρία τέταρτα ο πληθυσμός της Αττικής είναι Αρβανίτες, αλλά μόνον εις την φωνήν, αν και η ελληνική σήμερον ομιλείται γενικώς εις όλην την ύπαιθρον Αττικήν. Η καρδία των, το αίσθημά των, ο τρόπος τού σκέπτεσθαι, τα ήθη, τα έθιμά των, είναι τόσον ελληνικά, όπως και τα της λοιπής Ρούμελης, της συνέχειας αυτής της Αττικής, της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Πελοποννήσου, των νήσων και των άλλων τμημάτων του Ελληνισμού».

Η έκδοση-κόσμημα συνοδεύεται από σχεδόν 50 φωτογραφίες εποχής, που αποτυπώνουν πρόσωπα, τοπία, ασχολίες των κατοίκων, συνιστώντας ένα πολύτιμο αρχείο.

Η έκδοση-κόσμημα συνοδεύεται από σχεδόν 50 φωτογραφίες εποχής, που αποτυπώνουν πρόσωπα, τοπία, ασχολίες των κατοίκων, συνιστώντας ένα πολύτιμο αρχείο. Η σπουδαία αυτή εργασία οφείλεται στην ακάματη ερευνήτρια Σοφία Γκλιάτη-Χασιώτη, η οποία με ξεχωριστή αγάπη για τον τόπο της έψαξε στα αρχεία των εφημερίδων αλλά και αλλού, όπου διασώζονταν ολόκληρα τα κείμενα του Χατζόπουλου ή ίχνη αυτών, επέλεξε 43 σχετικά με την Αττική, δημοσιευμένα το διάστημα 1919-1923 και τα οποία αναφέρονται σ’ ένα νοητό «τρίγωνο», με κορυφές τον Υμηττό, τη Ραφήνα και το Σούνιο, τα επιμελήθηκε, τα συμπλήρωσε με εμβόλιμα δικά της επεξηγηματικά και προσφέρει τώρα αυτή την εργασία ως αρχείο λόγου αλλά και εικαστικό αρχείο-λεύκωμα ταυτόχρονα. Η διόρθωση των τυπογραφικών και η επιμέλεια είναι του Δημήτρη Φύσσα. Από τις ποιοτικές ΑΩ εκδόσεις.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).


xasioti exΜεσόγεια και Λαυρεωτική, έναν αιώνα πριν
Ο Δημήτριος Χατζόπουλος πεζοπορεί και γράφει
Σοφία Γκλιάτη-Χασιώτη
ΑΩ εκδόσεις 2020
Σελ. 160, τιμή εκδότη 13,50€

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

Για το βιβλίο του Τζέφρι Ρόμπερτς [Geoffrey Roberts] «Η βιβλιοθήκη του Στάλιν – Ένας δικτάτορας και τα βιβλία του» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης 

Ο Τζέφρι Ρόμπερτς, Βρεταν...

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

Για το βιβλίο «Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: τμήμα από τον πίνακα του Τιτσιάνο «Η αρπαγή της Ευρώπης» (© Wikipedia). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Είναι Γηρα...

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

Για τη μελέτη «Οι δωσίλογοι - Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Κεντρική εικόνα: Ο τρίτος κατοχικός πρωθυπουργός, Ιωάννης Ράλλης (κέντρο),  περιστοιχισμένος από τον διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας Βα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ