institouto kentriki

Για το μυθιστόρημα του Stephen King «To Ινστιτούτο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Κλειδάριθμος).

Του Διονύση Μαρίνου

Άσχετο και σχετικό: έχουμε ταυτίσει –και όχι άδικα– τα βιβλία του Στίβεν Κινγκ με τη σκοτεινή γοητεία του τρόμου, με την υποκείμενη βία των πρωταγωνιστών του, με τις παραψυχολογικές προεκτάσεις που προσφέρει αφειδώς και, γενικώς, με τη «μηχανική» του φόβου που ξέρει να χειρίζεται με μαεστρία.

Ξεχνάμε πως πάνω από όλα είναι ένα συγγραφικό δαιμόνιο από μόνος του, ένας μάστορας των ιστοριών. Για όσους, τυχόν, το προσπερνούν απροβλημάτιστα, καλό είναι να διαβάσουν τις πρώτες σαράντα σελίδες του Ινστιτούτου. Σε αυτές τίποτα το εξτρεμιστικό δεν συμβαίνει. Θα έλεγε κανείς πως είναι σελίδες ήρεμου τόνου και χαμηλού ρίσκου ως προς την έκθεση στην τρομώδη ανησυχία. Στην ουσία, ο Κινγκ σ’ αυτές τις εναρκτήριες σελίδες «στήνει» το σκηνικό, μάς προσφέρει μια πειστική απεικόνιση της περιοχής στην οποία θα κινηθεί το μυθιστόρημα. Και, φυσικά, μας ξαναθυμίζει πόσο ελκυστικός παραμυθάς παραμένει.

Αυτοί που λατρεύουν τον «Βασιλιά» για τα κακόβουλα όντα που εμφανίζει κατά καιρούς, τους υπερβατικούς κακούς και τα δαιμονικά πνεύματα που δεσμεύει η φαντασία του, εδώ, ενδεχομένως, θα βρεθούν σε ένα ενδιαφέρον παράδοξο. Στο Ινστιτούτο δεν εμφανίζονται ούτε φαντάσματα, ούτε βαμπίρ, ούτε εισβολείς από κάποια άλλη διάσταση. Τα αθώα παιδιά που δέχονται λογής βασανισμούς στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα είναι άνθρωποι που μας μοιάζουν και τους μοιάζουμε. Κι αυτό, προφανώς, κάνει το πράγμα ακόμη πιο τρομακτικό.

Φευ, το περιβόητο Ινστιτούτο δεν είναι κάποιο σεπτό ίδρυμα στο οποίο φοιτούν οι εκλεκτοί της μάθησης. Δεν είναι χώρος έρευνας, ούτε κάποιο εκκολαπτήριο νέων επιστημόνων. Είναι ένα σύμπλεγμα κτιρίων κάπου βαθιά στο Μέιν όπου κυβερνητικοί υπάλληλοι φυλακίζουν παιδιά που έχουν απαγάγει.

Tο περιβόητο Ινστιτούτο δεν είναι κάποιο σεπτό ίδρυμα στο οποίο φοιτούν οι εκλεκτοί της μάθησης. Δεν είναι ένας χώρος έρευνας, ούτε κάποιο εκκολαπτήριο νέων επιστημόνων. 

Πρόκειται, ωστόσο, για ξεχωριστά παιδιά. Καθένα από αυτά έχει απαχθεί διότι φέρει κάτι το ιδιαίτερο. Ο βαθμός ευφυΐας τους είναι υψηλότατος, διαθέτουν τηλεπαθητικές ικανότητες, είναι εκλεκτά μέλη μιας νέας γενιάς. Τα παιδιά αυτά υπόκεινται σε διάφορα βασανιστήρια, μετατρέπονται βαθμηδόν σε πειραματόζωα, γίνονται παίγνιο στα χέρια επιστημόνων που θα μπορούσαν να έχουν ως ίνδαλμα τον μακελάρη Μένγκελε. Σκοπός τους είναι να τα μετατρέψουν σε «ζωντανά όπλα» κατά των εχθρών των ΗΠΑ. Ποιος μπορεί να πιστεύει πως το τέλος αυτών των παιδιών θα είναι ευτυχές;

Το Ινστιτούτο είναι ένα κλασικό κολαστήριο. Είναι σαν ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, ένα σύγχρονο Άουσβιτς όπου η «ιδιαιτερότητα» των τροφίμων του εργαλειοποιείται με ανήθικο τρόπο. Τα παιδιά φέρουν στο αυτί τους ένα εμφυτευμένο πομπό που καταγράφει κάθε τους κίνηση. Το άγρυπνο μάτι των καμερών ασφαλείας είναι συνεχώς πάνω από το κεφάλι τους, ενώ ακόμη και η σκέψη για απόδραση προσκρούει στη λογική. Τα κτίρια περιβάλλονται από συρματόπλεγμα, οι φρουροί είναι πάνοπλοι και έτοιμοι να ανοίξουν πυρ, ενώ τριγύρω από το Ινστιτούτο αναπτύσσεται ένα πυκνό και αδιάβατο δάσος. Τι μπορεί να γίνει, όμως, όταν αυτά τα παιδιά καταφέρουν να συσπειρωθούν;

Αυτά τα παιδιά δεν είναι «δεύτερης διαλογής» για τους δεσμώτες τους. Δεν έχουν περάσει τα σύνορα, δεν ανήκουν στις μεταναστευτικές ροές. Είναι προικισμένα και προορισμένα να μετατραπούν σε όργανα επιβολής.

Ο Κινγκ μάς εισάγει στα έγκατα αυτής της κόλασης σταδιακά, παίζει με τις διαθέσεις μας. Εφορμά εκεί που δεν το περιμένει κανείς (όπως κάνει σχεδόν σε όλα τα βιβλία του). Αρχικά μας εμφανίζει έναν αστυνομικό, τον Τιμ Τζέιμισον που έχει αποταχθεί από το Σώμα. Καταλήγει να είναι ένας κλασικός πλάνης του Νότου ώσπου βρίσκει δουλειά νυχτοφύλακα σε μια απομακρυσμένη κωμόπολη-κόμβο για τις εμπορικές αμαξοστοιχίες. Εν συνεχεία, στην ιστορία εισάγεται ο πιτσιρικάς Λουκ Έλις, που είναι μια πραγματική διάνοια. Μπορεί ως κλασικός δωδεκάχρονος να βλέπει Μπομπ Σφουγγαράκη στην τηλεόραση, αλλά του αρέσει να ξεκοκαλίζει τα μυθιστορήματα του Κόρμακ ΜακΚάρθι, να αποστηθίζει ποιήματα έως και να… κινεί με το μυαλό του (η τηλεπάθεια και η τηλεκίνηση είναι κάτι που έχει απασχολήσει και παλαιότερα τον Κινγκ, για παράδειγμα στο Κάρι) μια ολόκληρη πίτσα. Πώς να μη γίνει δεκτό αυτό το μυαλό από το ΜΙΤ και το κολέγιο Emerson. Αλίμονο, ο Λουκ δεν θα καταφέρει να ξεφύγει από τα νύχια των διωκτών του. Οι γονείς του δολοφονούνται, το ίδιο απάγεται και γίνεται ένας ακόμη τρόφιμος του Ινστιτούτου.

king 2

Ο Στίβεν Κινγκ έχει πάρει δηλώσει αρκετές φορές τη διαφωνία του με την πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση των Η.Π.Α. ενώ σφοδρή είναι και η αντιπαράθεσή του με τον Ντόναλντ Τραμπ. Μεταξύ άλλων έχει δηλώσει: «Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πιο τρομακτικός από κάθε ιστορία τρόμου που έχω γράψει». Ο Τραμπ έχει μπλοκάρει από το τουίτερ του τον συγγραφέα. 

 

 

 

Τα παιδιά στο Ινστιτούτο αναγκάζονται να ζήσουν υπό το κράτος σιδερένιων κανόνων, εικονικών πνιγμών, εξανδραποδισμού, με μόνη παρηγοριά την προοπτική πως κάποια στιγμή θα επιστρέψουν στα σπίτια τους, όπως τους υπόσχονται οι φύλακες. Μπορεί τα παιδιά να μην το πολυπιστεύουν, δεν είναι ανόητα, αλλά δεν παύουν να είναι ακόμη πιτσιρίκια και να διατηρούν άσβεστη την ελπίδα μέσα τους.

Ηθική, πολιτική και κοινωνική διάσταση

Υπάρχει μια ηθική διάσταση στο Ινστιτούτο που δεν γίνεται να μην προσμετρηθεί: πώς γίνεται μικρά παιδιά να φέρουν το χαρακτηρισμό «πόροι» ενός σκοτεινού και πολυπλόκαμου συστήματος που με πρόσχλημα την εθνική ασφάλεια δεν ντρέπεται να τα χρησιμοποιεί με τον χείριστο τρόπο; Αυτά τα παιδιά δεν είναι «δεύτερης διαλογής» για τους δεσμώτες τους. Δεν έχουν περάσει τα σύνορα, δεν ανήκουν στις μεταναστευτικές ροές. Είναι προικισμένα και προορισμένα να μετατραπούν σε όργανα επιβολής.

Υπάρχει επίσης, σε δεύτερο επίπεδο, μια πολιτική διάσταση, την οποία ο Κινγκ προφανώς και θέλει να αναδείξει από τη στιγμή που δημόσια –και όχι μία φορά– έχει καταφερθεί εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ για τον τρόπο που διαχειρίζεται το μεταναστευτικό πρόβλημα. Είναι γνωστό ότι στα γυάλινα σύνορα (όπως τα ονόμαζε ο Κάρλος Φουέντες) μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού, συνωθούνται και στοιβάζονται αθώες ψυχές παιδιών, αλλά και ενηλίκων που υφίστανται με τον πιο σκληρό τρόπο την απάνθρωπη πολιτική του Αμερικανού προέδρου.

Τέλος, δεν μπορεί να μην υποσημειωθεί η κοινωνική διάσταση (εξόχως πολιτική κι αυτή) του ολοένα και αυξανόμενου ολοκληρωτισμού που επιδιώκει να καταπνίξει εξαρχής το μέλλον των κοινωνιών, που είναι τα νέα παιδιά. Ο Κινγκ μεταχειρίζεται με αλληγορικό τρόπο το υλικό του (συνηθισμένο στην περίπτωσή του). Μπορεί να το ενδύει με τον απαραίτητο τρόμο, όμως τούτη τη φορά δεν είναι το εξωλογικό που τρομάζει, αλλά το οικείο, αυτό που δείχνει σαν εμάς. Ένας από τους λόγους που το συγκεκριμένο μυθιστόρημα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα, καίτοι ο Κινγκ δεν είναι ένας συγγραφέας της ρεαλιστικής αφήγησης, είναι το αποτύπωμα που αφήνει στο ζήτημα της άλογης βίας και της καθυπόταξης του ατόμου από έναν «άοκνο» μηχανισμό. Ιδιαιτέρως όταν θύματά του είναι μικρά παιδιά. Αρκετά λειτουργική είναι η μετάφραση της Έφης Τσιρώνη.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, η ποιητική συλλογή «Ποτέ πια εμείς» (εκδ. Μελάνι).

→ Στην κεντρική εικόνα, πλάνο από την τηλεοπτική σειρά Stranger Things, όπου η εικονιζόμενη ηρωίδα, όπως και άλλα χαρισματικά παιδιά, χρησιμοποιούνται από την Κυβέρνηση για ειδικούς σκοπούς. 


To Ινστιτούτο
STEPHEN KING
Μτφρ. ΕΦΗ ΤΣΙΡΩΝΗ
ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ 2019
Σελ. 688, τιμή εκδότη €17,70 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ STEPHEN KING

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ