politismiki zoi tis europis kentriki

Για το βιβλίο του Jacques Dugast «Η πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη – Τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.» (μτφρ. Αλεξάνδρα Νεστοροπούλου, εκδ. Gutenberg).

Της Λεύκης Σαραντινού

Κάποιοι την ονόμασαν Μπελ Επόκ, δηλαδή όμορφη εποχή. Άλλοι δεν τη θεώρησαν τόσο ωραία επειδή ήταν εποχή μεγάλων αλλαγών και σύγχυσης, αλλά και η εποχή κατά την οποία γιγαντώθηκε επίσης η αποικιοκρατία και ο ιμπεριαλισμός της Ευρώπης. Όπως και να 'χει όμως, όλοι συμφωνούν ότι η εποχή αυτή σημαδεύτηκε από πρωτόγνωρη πολιτιστική άνθηση και ότι ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής, αλλά και η μορφή που έχουν σήμερα οι πόλεις έχουν τις ρίζες τους ακριβώς σε αυτή την περίοδο.

Ο Jacques Dugast είναι καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας με ειδίκευση στις πολιτιστικές σχέσεις σε πανεπιστήμιο της Γαλλίας. Επομένως είναι ο πλέον κατάλληλος για να περιγράψει με ενάργεια την πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη στο γύρισμα μεταξύ του 19ου και του 20ου αιώνα, καθώς και τις αλλαγές που αυτή γνώρισε εκείνη την περίοδο. Ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής, λοιπόν, θεμελιώθηκε μεταξύ του 1880 και του 1914. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις αλλαγές που θα επιφέρει και αυτός με τη σειρά του, ο κόσμος του Μεσοπολέμου θα έχει λάβει οριστικά τη νέα του μορφή.

Ο 19ος αιώνας θεωρείται κομβικός από πολλές απόψεις, καθώς είναι ο αιώνας του ιμπεριαλισμού, της αποικιοκρατίας, των εθνικισμών, αλλά και ο αιώνας της τεχνολογικής προόδου, της δυτικοποίησης και του καπιταλισμού.

Ο 19ος αιώνας θεωρείται κομβικός από πολλές απόψεις, καθώς είναι ο αιώνας του ιμπεριαλισμού, της αποικιοκρατίας, των εθνικισμών, αλλά και ο αιώνας της τεχνολογικής προόδου, της δυτικοποίησης και του καπιταλισμού. Γύρω στο 1900 νέες πόλεις καθίστανται κέντρα πολιτισμού και διαδίδεται αυτό που αποκαλούμε σήμερα «μαζική κουλτούρα». Ευρεία διάδοση γνωρίζουν επίσης ο αλφαβητισμός, ο ανορθολογισμός στη διανόηση και η πολιτισμική ενότητα που παρατηρείται σήμερα στις ευρωπαϊκές πόλεις.

Πόλεις αλλάζουν μορφή

Καινούριες πόλεις ανοικοδομούνται, κοσμούνται με νεοκλασικά κτίρια και θέατρα και αναδεικνύονται ως νέοι πολιτιστικοί πόλοι όπως το Βερολίνο και η Βουδαπέστη, πλάι στους παλιούς, ήτοι το Λονδίνο, τη Βιέννη και το Παρίσι. Ακόμη, την εποχή αυτή διευρύνεται το αναγνωστικό κοινό, καθώς και η περίοδος που ξεκινά ο μαζικός αθλητισμός και οι μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις. Οι παγκόσμιες εκθέσεις, ο τουρισμός, τα ταξίδια με το τρένο, τα θεάματα, τα λούνα παρκ και τα καλλιτεχνικά συμβάντα, είναι όλα μέρη ενός καθαρά αστικού τρόπου ζωής που θεμελιώθηκε εκείνη την περίοδο. Πολλές πόλεις άλλαξαν τότε μορφή και πήραν αυτή που μας είναι οικεία σήμερα.

Ο συγγραφέας μεταφέρει τον αναγνώστη στα καφωδεία, τα μπαρ και τα μιούζικ χόλ της εποχής και μας συστήνει τον νέο και ανερχόμενο τότε κόσμο της μόδας στην ένδυση, της φωτογραφίας και του κινηματογράφου, πλάι στους παλιούς και εδραιωμένους του λυρικού θεάτρου, της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής και της μουσικής.

Το βιβλίο εκθέτει την προϋπάρχουσα κατάσταση στην Ευρώπη, προκειμένου να καταδειχτεί το εύρος των αλλαγών, αλλά και τις πολιτιστικές σχέσεις ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης. Ο συγγραφέας διακρίνει τέσσερις πολιτιστικές ζώνες: αυτή της προηγμένης τεχνολογικά Δυτικής Ευρώπης, αυτή της Κεντρικής Ευρώπης υπό την κηδεμονία και την επιρροή των Αψβούργων, αυτή της Ανατολής, ήτοι τη Ρωσία και τα σλαβικά κράτη, και, τέλος, την Ευρώπη της περιφέρειας, δηλαδή τη Μεσόγειο και τη Σκανδιναβία. Τα Βαλκάνια δεν συμπεριλαμβάνονται στην εν λόγω μελέτη, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελέσουν την πέμπτη διακριτή ενότητα μόνα τους, αφού δεν παρουσιάζουν ακριβή πολιτισμική ενότητα με την Ευρώπη λόγω της πολύχρονης οθωμανικής τους κληρονομιάς και κατοχής.

Ένας νέος ανερχόμενος κόσμος

Ο συγγραφέας μεταφέρει τον αναγνώστη στα καφωδεία, τα μπαρ και τα μιούζικ χόλ της εποχής και μας συστήνει τον νέο και ανερχόμενο τότε κόσμο της μόδας στην ένδυση, της φωτογραφίας και του κινηματογράφου, πλάι στους παλιούς και εδραιωμένους του λυρικού θεάτρου, της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής και της μουσικής. Δεν αφήνει όμως απέξω και τη μελέτη ορισμένων κινημάτων που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο εκείνη την εποχή, όπως ο μυστικισμός, ο φεμινισμός, ο μισογυνισμός, ακόμη και ο αναρχισμός.

Κάποια ονόματα από αυτά στον χώρο του πολιτισμού θα τα έχουμε ξανασυναντήσει σίγουρα πολλές φορές. Άλλα θα τα μάθουμε τώρα. Σίγουρα όμως θα κατανοήσουμε πολύ καλύτερα, έπειτα από την ανάγνωση του παρόντος πονήματος, τον λόγο που η Ευρώπη αποτελεί σήμερα μία μεγάλη οικογένεια με έναν ενιαίο πολιτισμό. Διότι μπορεί μεν οι απαρχές της ενοποίησης της Ευρώπης να ανιχνεύονται στους μεσαιωνικούς χρόνους, η ίδια η ενοποίηση είχε πλέον ολοκληρωθεί ακριβώς εκείνη την εποχή όταν η ανθρωπότητα βάδιζε στο κατώφλι του 20ου αιώνα.

* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία» (εκδ. Ενάλιος).


Η πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη
Τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Jacques Dugast
Μτφρ. Αλεξάνδρα Νεστοροπούλου
Gutenberg 2020
Σελ. 328, τιμή εκδότη €18,00 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

«Ταξιδεύοντας στη χώρα της ουτοπίας» της Έλενας Παπαλεξίου (κριτική) – Ιχνηλατώντας τη μοναδική πορεία της Αριάν Μνουσκίν

«Ταξιδεύοντας στη χώρα της ουτοπίας» της Έλενας Παπαλεξίου (κριτική) – Ιχνηλατώντας τη μοναδική πορεία της Αριάν Μνουσκίν

Για το βιβλίο της Έλενας Παπαλεξίου «Ταξιδεύοντας στη χώρα της ουτοπίας – Η Αριάν Μνουσκίν και το Θέατρο του Ήλιου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καπόν. Κεντρική εικόνα: Η Αριάν Μνουσκίν (Ariane Mnouchkine).

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου

...
«Ένα κουκλόσπιτο του Χένρικ Ίψεν – Δραματουργική ανάλυση από κοινωνιολογική οπτική» της Μαρίας Μανωλοπούλου (κριτική)

«Ένα κουκλόσπιτο του Χένρικ Ίψεν – Δραματουργική ανάλυση από κοινωνιολογική οπτική» της Μαρίας Μανωλοπούλου (κριτική)

Για το δοκίμιο της Μαρίας Μανωλοπούλου «Ένα κουκλόσπιτο του Χένρικ Ίψεν – Δραματουργική ανάλυση από κοινωνιολογική οπτική» (εκδ. Υψικάμινος). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την κινηματογραφική διασκευή του σκηνοθέτη Πάτρικ Γκάρλαντ, με την Κλαιρ Μπλουμ και τον Άντονι Χόπκινς (1973). 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

Για την παράσταση «Η χορτοφάγος», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Χαν Γκανγκ (Han Kang), σε σκηνοθεσία Ντάρια Ντεφλοριάν (Daria Deflorian), στην Πειραιώς 260. © εικόνας: Andrea Pizzalis 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Σ...

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Με αφορμή την κυκλοφορία της πρόσφατης ταινίας «Superman» (2025) και τον ισχυρισμό ορισμένων πως η νέα εκδοχή «παραείναι woke», διατρέχουμε την έντυπη ιστορία του ήρωα, ο οποίος ανέκαθεν πρέσβευε τις αξίες της δικαιοσύνης και της βοήθειας προς τους καταπιεσμένους. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός ...

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ