politismiki zoi tis europis kentriki

Για το βιβλίο του Jacques Dugast «Η πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη – Τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.» (μτφρ. Αλεξάνδρα Νεστοροπούλου, εκδ. Gutenberg).

Της Λεύκης Σαραντινού

Κάποιοι την ονόμασαν Μπελ Επόκ, δηλαδή όμορφη εποχή. Άλλοι δεν τη θεώρησαν τόσο ωραία επειδή ήταν εποχή μεγάλων αλλαγών και σύγχυσης, αλλά και η εποχή κατά την οποία γιγαντώθηκε επίσης η αποικιοκρατία και ο ιμπεριαλισμός της Ευρώπης. Όπως και να 'χει όμως, όλοι συμφωνούν ότι η εποχή αυτή σημαδεύτηκε από πρωτόγνωρη πολιτιστική άνθηση και ότι ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής, αλλά και η μορφή που έχουν σήμερα οι πόλεις έχουν τις ρίζες τους ακριβώς σε αυτή την περίοδο.

Ο Jacques Dugast είναι καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας με ειδίκευση στις πολιτιστικές σχέσεις σε πανεπιστήμιο της Γαλλίας. Επομένως είναι ο πλέον κατάλληλος για να περιγράψει με ενάργεια την πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη στο γύρισμα μεταξύ του 19ου και του 20ου αιώνα, καθώς και τις αλλαγές που αυτή γνώρισε εκείνη την περίοδο. Ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής, λοιπόν, θεμελιώθηκε μεταξύ του 1880 και του 1914. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις αλλαγές που θα επιφέρει και αυτός με τη σειρά του, ο κόσμος του Μεσοπολέμου θα έχει λάβει οριστικά τη νέα του μορφή.

Ο 19ος αιώνας θεωρείται κομβικός από πολλές απόψεις, καθώς είναι ο αιώνας του ιμπεριαλισμού, της αποικιοκρατίας, των εθνικισμών, αλλά και ο αιώνας της τεχνολογικής προόδου, της δυτικοποίησης και του καπιταλισμού.

Ο 19ος αιώνας θεωρείται κομβικός από πολλές απόψεις, καθώς είναι ο αιώνας του ιμπεριαλισμού, της αποικιοκρατίας, των εθνικισμών, αλλά και ο αιώνας της τεχνολογικής προόδου, της δυτικοποίησης και του καπιταλισμού. Γύρω στο 1900 νέες πόλεις καθίστανται κέντρα πολιτισμού και διαδίδεται αυτό που αποκαλούμε σήμερα «μαζική κουλτούρα». Ευρεία διάδοση γνωρίζουν επίσης ο αλφαβητισμός, ο ανορθολογισμός στη διανόηση και η πολιτισμική ενότητα που παρατηρείται σήμερα στις ευρωπαϊκές πόλεις.

Πόλεις αλλάζουν μορφή

Καινούριες πόλεις ανοικοδομούνται, κοσμούνται με νεοκλασικά κτίρια και θέατρα και αναδεικνύονται ως νέοι πολιτιστικοί πόλοι όπως το Βερολίνο και η Βουδαπέστη, πλάι στους παλιούς, ήτοι το Λονδίνο, τη Βιέννη και το Παρίσι. Ακόμη, την εποχή αυτή διευρύνεται το αναγνωστικό κοινό, καθώς και η περίοδος που ξεκινά ο μαζικός αθλητισμός και οι μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις. Οι παγκόσμιες εκθέσεις, ο τουρισμός, τα ταξίδια με το τρένο, τα θεάματα, τα λούνα παρκ και τα καλλιτεχνικά συμβάντα, είναι όλα μέρη ενός καθαρά αστικού τρόπου ζωής που θεμελιώθηκε εκείνη την περίοδο. Πολλές πόλεις άλλαξαν τότε μορφή και πήραν αυτή που μας είναι οικεία σήμερα.

Ο συγγραφέας μεταφέρει τον αναγνώστη στα καφωδεία, τα μπαρ και τα μιούζικ χόλ της εποχής και μας συστήνει τον νέο και ανερχόμενο τότε κόσμο της μόδας στην ένδυση, της φωτογραφίας και του κινηματογράφου, πλάι στους παλιούς και εδραιωμένους του λυρικού θεάτρου, της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής και της μουσικής.

Το βιβλίο εκθέτει την προϋπάρχουσα κατάσταση στην Ευρώπη, προκειμένου να καταδειχτεί το εύρος των αλλαγών, αλλά και τις πολιτιστικές σχέσεις ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης. Ο συγγραφέας διακρίνει τέσσερις πολιτιστικές ζώνες: αυτή της προηγμένης τεχνολογικά Δυτικής Ευρώπης, αυτή της Κεντρικής Ευρώπης υπό την κηδεμονία και την επιρροή των Αψβούργων, αυτή της Ανατολής, ήτοι τη Ρωσία και τα σλαβικά κράτη, και, τέλος, την Ευρώπη της περιφέρειας, δηλαδή τη Μεσόγειο και τη Σκανδιναβία. Τα Βαλκάνια δεν συμπεριλαμβάνονται στην εν λόγω μελέτη, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελέσουν την πέμπτη διακριτή ενότητα μόνα τους, αφού δεν παρουσιάζουν ακριβή πολιτισμική ενότητα με την Ευρώπη λόγω της πολύχρονης οθωμανικής τους κληρονομιάς και κατοχής.

Ένας νέος ανερχόμενος κόσμος

Ο συγγραφέας μεταφέρει τον αναγνώστη στα καφωδεία, τα μπαρ και τα μιούζικ χόλ της εποχής και μας συστήνει τον νέο και ανερχόμενο τότε κόσμο της μόδας στην ένδυση, της φωτογραφίας και του κινηματογράφου, πλάι στους παλιούς και εδραιωμένους του λυρικού θεάτρου, της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής και της μουσικής. Δεν αφήνει όμως απέξω και τη μελέτη ορισμένων κινημάτων που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο εκείνη την εποχή, όπως ο μυστικισμός, ο φεμινισμός, ο μισογυνισμός, ακόμη και ο αναρχισμός.

Κάποια ονόματα από αυτά στον χώρο του πολιτισμού θα τα έχουμε ξανασυναντήσει σίγουρα πολλές φορές. Άλλα θα τα μάθουμε τώρα. Σίγουρα όμως θα κατανοήσουμε πολύ καλύτερα, έπειτα από την ανάγνωση του παρόντος πονήματος, τον λόγο που η Ευρώπη αποτελεί σήμερα μία μεγάλη οικογένεια με έναν ενιαίο πολιτισμό. Διότι μπορεί μεν οι απαρχές της ενοποίησης της Ευρώπης να ανιχνεύονται στους μεσαιωνικούς χρόνους, η ίδια η ενοποίηση είχε πλέον ολοκληρωθεί ακριβώς εκείνη την εποχή όταν η ανθρωπότητα βάδιζε στο κατώφλι του 20ου αιώνα.

* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία» (εκδ. Ενάλιος).


Η πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη
Τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Jacques Dugast
Μτφρ. Αλεξάνδρα Νεστοροπούλου
Gutenberg 2020
Σελ. 328, τιμή εκδότη €18,00 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σαίξπηρ – Η επινόηση του ανθρώπινου» του Χάρολντ Μπλουμ (κριτική)

«Σαίξπηρ – Η επινόηση του ανθρώπινου» του Χάρολντ Μπλουμ (κριτική)

Για τη μελέτη του του Χάρολντ Μπλουμ [Harold Bloom] «Σαίξπηρ – Η επινόηση του ανθρώπινου» (απόδοση: Άρης Μπερλής, Θέμελης Γλυνάτσης, απόδοση-εισαγωγή-σχόλια: Ήρκος Ρ. Αποστολίδης, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Λένε ότι ο υ...

«Χτισμένα και Άχτιστα: Τρία μελετήματα για την αρχιτεκτονική και την σπουδή της» του Τάση Παπαϊωάννου (κριτική)

«Χτισμένα και Άχτιστα: Τρία μελετήματα για την αρχιτεκτονική και την σπουδή της» του Τάση Παπαϊωάννου (κριτική)

Για τη συλλογή τριών τόμων του Τάση Παπαϊωάννου «Χτισμένα και Άχτιστα: Τρία μελετήματα για την αρχιτεκτονική και την σπουδή της» (εκδ. Ίνδικτος). Κεντρική εικόνα: © Vidar Nordli-Mathisen (Unsplash).

Γράφει η Δάφνη Σουλογιάννη

...
«Κωμωδίας εγκώμιον – Η σοβαρότητα του γέλιου», του Σάββα Πατσαλίδη (κριτική)

«Κωμωδίας εγκώμιον – Η σοβαρότητα του γέλιου», του Σάββα Πατσαλίδη (κριτική)

Για τη μελέτη «Κωμωδίας εγκώμιον - Η σοβαρότητα του γέλιου» του Σάββα Πατσαλίδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press, για το «παρεξηγημένο ανά τους αιώνες κωμικό στοιχείο».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

To σύγγραμμα του Σάββα Πατσαλίδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Την ώρα που το ευρύ τηλεοπτικό κοινό παρακολουθεί με ενδιαφέρον κάποιες εξαιρετικές σειρές του Netflix και της HBO, όμως δεν ενοχλείται καθόλου από τα νέα ελληνικά σήριαλ, που σταθερά θέματά τους έχουν «τη βεντέτα, την τιμή της αδερφής και την κατσίκα του γείτονα» -όπως εύγλωττα είπε σε συνέντευξή του-, ο Δημήτρης Κ...

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 11ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει η συγγραφέας και ιστορικός Σώτη Τριανταφύλλου, σε μια κουβέντα εφ' όλης της ύλης, από τα παιδικά της χρόνια στην Κυψέλη μέχρι τα νεανικά της χρόνια στη Νέα Υόρκη, τη ζωή της στο Παρίσι, τα ταξίδια της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ