baladeur

Για τη συλλογή της Κάρσον ΜακΚάλερς (Carson McCullers) «Η μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Διόπτρα), που περιλαμβάνει την ομότιτλη διάσημη νουβέλα και έξι διηγήματα.

Του Κ.Β. Κατσουλάρη

«Η μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου» είναι ένα βιβλίο τόσο ιδιαίτερο και ξεχωριστό που δεν θυμίζει κανένα άλλο – ούτε καν τα άλλα βιβλία της συγγραφέα του. Αν κανείς έχει γνωρίσει, όπως κι εγώ, την ξεχωριστή αυτή Αμερικανίδα συγγραφέα μέσα από το πρώτο και γνωστότερο βιβλίο της, το Η καρδιά κυνηγάει μονάχη (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Διόπτρα), ή κι ακόμη από το έτερο γνωστό μυθιστόρημά της, το «Ανταύγειες σε χρυσά μάτια», θα εκπλαγεί διαβάζοντας τη νουβέλα που δίνει τον τίτλο στη συλλογή.

Ναι, ο τόπος παραμένει μια πολίχνη του Αμερικανικού νότου, σαν κι αυτή που μεγάλωσε η συγγραφέας, ενώ χρονολογικά βρισκόμαστε και πάλι κάπου πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Κάπου εκεί όμως τελειώνουν οι ομοιότητες.

Ένα southern Gothic για τις μοναχικές καρδιές

Εδώ, το american Gothic, και ακριβέστερα το southern Gothic, δεν είναι απλή αναφορά: Είναι η πεμπτουσία της αφήγησης. Αντίστοιχα, ο ρεαλισμός που χαρακτηρίζει τα άλλα βιβλία της ΜακΚάλερς δεν υφίσταται εδώ παρά μόνο ως πρόσχημα. Όλα είναι τραβηγμένα, γκροτέσκα, παραμορφωμένα, κι αν κάτι μας θυμίζει έστω και λίγο, αυτό θα ήταν κάποιο από τα ιδιόμορφα γουέστερν των αδερφών Κοέν (βλ. The ballad of Buster Scruggs), αλλά χωρίς το διαβρωτικό χιούμορ τους.

Όλα είναι τραβηγμένα, γκροτέσκα, παραμορφωμένα, κι αν κάτι μας θυμίζει έστω και λίγο, αυτό θα ήταν κάποιο από τα ιδιόμορφα γουέστερν των αδερφών Κοέν.

Πάρτε για παράδειγμα την αξέχαστη κεντρική ηρωίδα της ιστορίας μας, την Αμέλια: Μια νεαρή γυναίκα με ύψος ένα κι ενενήντα, μυώδης και δυνατή σαν ταύρος, με έντονο στραβισμό, που κρατάει με σιδερένιο χέρι το μοναδικό παντοπωλείο της πολίχνης, που παράγει και καταναλώνει το καλύτερο ουίσκι της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα είναι και αυτοδίδακτη γιατρέσσα, αφού με τα ευφάνταστα μαντζούνια της γιατροπορεύει μικρούς και μεγάλους.

ballad of sad cafe exofΠαρότι νεότατη, έχει προλάβει να κάνει έναν πανηγυρικά αποτυχημένο γάμο, με τον μεγαλύτερο αληταρά αλλά και γόη της πόλης, τον Μάρβιν Μέισι. Ο γάμος αυτός, που δεν «ολοκληρώθηκε» ποτέ, κράτησε μόλις δέκα μέρες, ενώ έκτοτε, πάνε τώρα κάμποσα χρόνια, ο Μέισι έχει βρεθεί στη φυλακή για ληστείες και άλλες παρανομίες.

Ένας αλλόκοτος ξένος γίνεται «ένας από εμάς»

Ώσπου ένα άλλο πρόσωπο εισβάλλει στην ιστορία, ένα πρόσωπο ακόμη πιο ιδιόμορφο από τα άλλα, που θα αλλάξει για πάντα τη ζωή της Αμέλια. Ο ξένος που εμφανίζεται από το πουθενά μέσα στη νύχτα και που αλλάζει τη ζωή της Αμέλια για πάντα είναι ένας πολύ κοντόσωμος άντρας, ένας νάνος, που επιπλέον είναι και έντονα… καμπούρης. Ναι, ένας νάνος καμπούρης, ονόματι Λάιμον, που ισχυρίζεται ότι είναι μακρινός της ξάδερφος, θα είναι το αρσενικό που θα κλέψει την καρδιά της γιγαντόσωμης γυναίκας.

Ο Εξάδερφος Λάιμον, όπως τον αποκαλεί η Αμέλια, θα γίνει το αντικείμενο της στοργής και της φροντίδας της, ενώ εκείνος, με την πληθωρική του προσωπικότητα, θα αλλάξει το παντοπωλείο της σε καφενείο, δημιουργώντας έναν μοναδικό πόλο έλξης, ένα κέντρο, όχι μονάχα για τη ζωή της μικρής ανώνυμης πολίχνης, αλλά για όλη την περιοχή.

Με τους ιδιαίτερους τρόπους και την αλλόκοτη παρουσία του Λάιμον, και με τις ισχυρές πλάτες της Αμέλια, στο φιλόξενο Καφενείο τους γεννιέται ένας νέος τρόπος συνύπαρξης, λες και η μικρή πολίχνη περνάει μεμιάς από την εποχή της βαρβαρότητας σε μια άλλη, πιο ανθρώπινη εποχή.

the ballad of the sad cafe 1991 movie poster

 Ο Keith Carradine με την Vanessa Redgrave πρωταγωνίστησαν στην τελευταία κινηματογραφική μεταφορά της νουβέλας (1991), σε σκηνοθεσία Simon Callow.

Η επιστροφή του βίαιου γόη

Τίποτε καλό όμως σε αυτήν τη ζωή, ούτε και στις γκόθικ μπαλάντες, δεν κρατάει για πάντα. Έτσι, έπειτα από πέντε χρόνια ευτυχίας, με το Καφενείο να έχει αλλάξει πλήρως τη ζωή όχι μονάχα της Αμέλια και του Καμπούρη αγαπημένου της, αλλά ολόκληρης της πολίχνης, ένα γεγονός ανατρέπει κάθε ισορροπία. Ο Μάρβιν Μέισι αποφυλακίζεται και επιστρέφει στα μέρη του. Ακόμη πιο μοχθηρός, ακόμη πιο όμορφος και σαγηνευτικός μέσα στην κακία του, επιστρέφει με σκοπό να εκδικηθεί την Αμέλια για «την προδοσία της».

Και τότε, συμβαίνει κάτι ακόμη πιο αναπάντεχο. Ο Εξάδελφος Λάιμαν, ο νάνος καμπούρης και άρχοντας του Καφενείου που κανοναρχεί τη ζωή της πολίχνης, ερωτεύεται κεραυνοβόλα τον Μάρβιν Μέισι και γίνεται υποχείριό του. Η εξέλιξη αυτή, που προστίθεται στον ερχομό του απεχθή πρώην άντρα της, κλονίζει συνθέμελα την Αμέλια.

Είναι ένα τρίγωνο τριών εντελώς ανόμοιων πλασμάτων, το οποίο κανένα δεν μοιάζει να είναι φτιαγμένο για να ταιριάξει με κάποιο από τα άλλα.

Το τρίγωνο έχει πλέον συμπληρωθεί. Και πόσο παράξενο: Είναι ένα τρίγωνο τριών εντελώς ανόμοιων πλασμάτων, το οποίο κανένα δεν μοιάζει να είναι φτιαγμένο για να ταιριάξει με κάποιο από τα άλλα. Το χειρότερο; Και τα τρία πλάσματα ποθούν εκείνον ή εκείνη που δεν τους θέλει. Η καταστροφή είναι αναπόφευκτη.

Το θλιβερό τέλος μιας όμορφης μπαλάντας

Το τέλος αυτής της Μπαλάντας είναι θλιβερό όπως και η αρχή του, με την οποία σχηματίζει ένα τέλειο κύκλο. Το καφενείο που γνώρισε δόξες, στέκει πλέον εκεί ετοιμόρροπο, ένα κουφάρι, όπως και η τσακισμένη Αμέλια. Από τα σφραγισμένα παράθυρά του, αχνοφαίνεται πού και πού η πρόωρα γερασμένη φιγούρα της.

Στην τελευταία σκηνή-έκπληξη, μια ομάδα δώδεκα καταδίκων εργάζονται υπό τον καυτό ήλιο, μπαλώνοντας τον κοντινό επαρχιακό δρόμο, και τραγουδούν ένα λυπητερό τραγούδι. Με τα λόγια της ΜακΚάλερς είναι «δώδεκα θνητοί απλώς, εφτά απ’ αυτούς μαύροι και πέντε λευκοί από τούτη την κομητεία. Απλώς δώδεκα θνητοί που ’ναι μαζί».

Η Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου είναι ένα μοναχικό διαμάντι στο έργο της Κάρσον ΜακΚάλερς αλλά και στην ιστορία της Αμερικανικής λογοτεχνίας γενικότερα.

Χωρίς καμιά υπερβολή, η Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου είναι ένα μοναχικό διαμάντι στο έργο της Κάρσον ΜακΚάλερς αλλά και στην ιστορία της Αμερικανικής λογοτεχνίας γενικότερα. Με τα σημερινά μας μάτια, στους αλλόκοτους ήρωές της μπορούμε να αναγνωρίσουμε μια αλληγορία για τους παράταιρους, τα φρικιά, τους κουίρ κάθε εποχής, ενώ οι αταίριαστοι έρωτες που τόσο τους παθιάζουν μοιάζουν βγαλμένοι από τα προσωπικά βιώματα της ΜακΚάλερς – αλλά και όλων μας αν το σκαλίσουμε λίγο περισσότερο.

Την Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου συμπληρώνουν σε αυτήν τη συλλογή έξι ακόμη διηγήματα, μεταξύ των οποίων και το πρώτο που δημοσίευσε ποτέ η Κάρσον ΜακΚάλερς. Την πολύ καλή μετάφραση τη χρωστάμε και πάλι στον Μιχάλη Μακρόπουλο, ενώ η Βάννα Κατσαρού έχει γράψει μια κατατοπιστική και πληρέστατη εισαγωγή. 

* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων Αφαίας και Τελαμώνος (εκδ. Μεταίχμιο). 

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

Για το εκτενές διήγημα του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (Walter de la Mare) «Η θεία του Σίτον» (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «The witch in the window» (2018).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

Για το μυθοπλαστικό έργο της Χαν Γκανγκ (Han Kang) «Λευκό» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Λευκό χάπι, λευκά μαλλιά, φεγγάρι, χιόνι, αλάτι, γλά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ