baladeur

Για τη συλλογή της Κάρσον ΜακΚάλερς (Carson McCullers) «Η μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Διόπτρα), που περιλαμβάνει την ομότιτλη διάσημη νουβέλα και έξι διηγήματα.

Του Κ.Β. Κατσουλάρη

«Η μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου» είναι ένα βιβλίο τόσο ιδιαίτερο και ξεχωριστό που δεν θυμίζει κανένα άλλο – ούτε καν τα άλλα βιβλία της συγγραφέα του. Αν κανείς έχει γνωρίσει, όπως κι εγώ, την ξεχωριστή αυτή Αμερικανίδα συγγραφέα μέσα από το πρώτο και γνωστότερο βιβλίο της, το Η καρδιά κυνηγάει μονάχη (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Διόπτρα), ή κι ακόμη από το έτερο γνωστό μυθιστόρημά της, το «Ανταύγειες σε χρυσά μάτια», θα εκπλαγεί διαβάζοντας τη νουβέλα που δίνει τον τίτλο στη συλλογή.

Ναι, ο τόπος παραμένει μια πολίχνη του Αμερικανικού νότου, σαν κι αυτή που μεγάλωσε η συγγραφέας, ενώ χρονολογικά βρισκόμαστε και πάλι κάπου πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Κάπου εκεί όμως τελειώνουν οι ομοιότητες.

Ένα southern Gothic για τις μοναχικές καρδιές

Εδώ, το american Gothic, και ακριβέστερα το southern Gothic, δεν είναι απλή αναφορά: Είναι η πεμπτουσία της αφήγησης. Αντίστοιχα, ο ρεαλισμός που χαρακτηρίζει τα άλλα βιβλία της ΜακΚάλερς δεν υφίσταται εδώ παρά μόνο ως πρόσχημα. Όλα είναι τραβηγμένα, γκροτέσκα, παραμορφωμένα, κι αν κάτι μας θυμίζει έστω και λίγο, αυτό θα ήταν κάποιο από τα ιδιόμορφα γουέστερν των αδερφών Κοέν (βλ. The ballad of Buster Scruggs), αλλά χωρίς το διαβρωτικό χιούμορ τους.

Όλα είναι τραβηγμένα, γκροτέσκα, παραμορφωμένα, κι αν κάτι μας θυμίζει έστω και λίγο, αυτό θα ήταν κάποιο από τα ιδιόμορφα γουέστερν των αδερφών Κοέν.

Πάρτε για παράδειγμα την αξέχαστη κεντρική ηρωίδα της ιστορίας μας, την Αμέλια: Μια νεαρή γυναίκα με ύψος ένα κι ενενήντα, μυώδης και δυνατή σαν ταύρος, με έντονο στραβισμό, που κρατάει με σιδερένιο χέρι το μοναδικό παντοπωλείο της πολίχνης, που παράγει και καταναλώνει το καλύτερο ουίσκι της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα είναι και αυτοδίδακτη γιατρέσσα, αφού με τα ευφάνταστα μαντζούνια της γιατροπορεύει μικρούς και μεγάλους.

ballad of sad cafe exofΠαρότι νεότατη, έχει προλάβει να κάνει έναν πανηγυρικά αποτυχημένο γάμο, με τον μεγαλύτερο αληταρά αλλά και γόη της πόλης, τον Μάρβιν Μέισι. Ο γάμος αυτός, που δεν «ολοκληρώθηκε» ποτέ, κράτησε μόλις δέκα μέρες, ενώ έκτοτε, πάνε τώρα κάμποσα χρόνια, ο Μέισι έχει βρεθεί στη φυλακή για ληστείες και άλλες παρανομίες.

Ένας αλλόκοτος ξένος γίνεται «ένας από εμάς»

Ώσπου ένα άλλο πρόσωπο εισβάλλει στην ιστορία, ένα πρόσωπο ακόμη πιο ιδιόμορφο από τα άλλα, που θα αλλάξει για πάντα τη ζωή της Αμέλια. Ο ξένος που εμφανίζεται από το πουθενά μέσα στη νύχτα και που αλλάζει τη ζωή της Αμέλια για πάντα είναι ένας πολύ κοντόσωμος άντρας, ένας νάνος, που επιπλέον είναι και έντονα… καμπούρης. Ναι, ένας νάνος καμπούρης, ονόματι Λάιμον, που ισχυρίζεται ότι είναι μακρινός της ξάδερφος, θα είναι το αρσενικό που θα κλέψει την καρδιά της γιγαντόσωμης γυναίκας.

Ο Εξάδερφος Λάιμον, όπως τον αποκαλεί η Αμέλια, θα γίνει το αντικείμενο της στοργής και της φροντίδας της, ενώ εκείνος, με την πληθωρική του προσωπικότητα, θα αλλάξει το παντοπωλείο της σε καφενείο, δημιουργώντας έναν μοναδικό πόλο έλξης, ένα κέντρο, όχι μονάχα για τη ζωή της μικρής ανώνυμης πολίχνης, αλλά για όλη την περιοχή.

Με τους ιδιαίτερους τρόπους και την αλλόκοτη παρουσία του Λάιμον, και με τις ισχυρές πλάτες της Αμέλια, στο φιλόξενο Καφενείο τους γεννιέται ένας νέος τρόπος συνύπαρξης, λες και η μικρή πολίχνη περνάει μεμιάς από την εποχή της βαρβαρότητας σε μια άλλη, πιο ανθρώπινη εποχή.

the ballad of the sad cafe 1991 movie poster

 Ο Keith Carradine με την Vanessa Redgrave πρωταγωνίστησαν στην τελευταία κινηματογραφική μεταφορά της νουβέλας (1991), σε σκηνοθεσία Simon Callow.

Η επιστροφή του βίαιου γόη

Τίποτε καλό όμως σε αυτήν τη ζωή, ούτε και στις γκόθικ μπαλάντες, δεν κρατάει για πάντα. Έτσι, έπειτα από πέντε χρόνια ευτυχίας, με το Καφενείο να έχει αλλάξει πλήρως τη ζωή όχι μονάχα της Αμέλια και του Καμπούρη αγαπημένου της, αλλά ολόκληρης της πολίχνης, ένα γεγονός ανατρέπει κάθε ισορροπία. Ο Μάρβιν Μέισι αποφυλακίζεται και επιστρέφει στα μέρη του. Ακόμη πιο μοχθηρός, ακόμη πιο όμορφος και σαγηνευτικός μέσα στην κακία του, επιστρέφει με σκοπό να εκδικηθεί την Αμέλια για «την προδοσία της».

Και τότε, συμβαίνει κάτι ακόμη πιο αναπάντεχο. Ο Εξάδελφος Λάιμαν, ο νάνος καμπούρης και άρχοντας του Καφενείου που κανοναρχεί τη ζωή της πολίχνης, ερωτεύεται κεραυνοβόλα τον Μάρβιν Μέισι και γίνεται υποχείριό του. Η εξέλιξη αυτή, που προστίθεται στον ερχομό του απεχθή πρώην άντρα της, κλονίζει συνθέμελα την Αμέλια.

Είναι ένα τρίγωνο τριών εντελώς ανόμοιων πλασμάτων, το οποίο κανένα δεν μοιάζει να είναι φτιαγμένο για να ταιριάξει με κάποιο από τα άλλα.

Το τρίγωνο έχει πλέον συμπληρωθεί. Και πόσο παράξενο: Είναι ένα τρίγωνο τριών εντελώς ανόμοιων πλασμάτων, το οποίο κανένα δεν μοιάζει να είναι φτιαγμένο για να ταιριάξει με κάποιο από τα άλλα. Το χειρότερο; Και τα τρία πλάσματα ποθούν εκείνον ή εκείνη που δεν τους θέλει. Η καταστροφή είναι αναπόφευκτη.

Το θλιβερό τέλος μιας όμορφης μπαλάντας

Το τέλος αυτής της Μπαλάντας είναι θλιβερό όπως και η αρχή του, με την οποία σχηματίζει ένα τέλειο κύκλο. Το καφενείο που γνώρισε δόξες, στέκει πλέον εκεί ετοιμόρροπο, ένα κουφάρι, όπως και η τσακισμένη Αμέλια. Από τα σφραγισμένα παράθυρά του, αχνοφαίνεται πού και πού η πρόωρα γερασμένη φιγούρα της.

Στην τελευταία σκηνή-έκπληξη, μια ομάδα δώδεκα καταδίκων εργάζονται υπό τον καυτό ήλιο, μπαλώνοντας τον κοντινό επαρχιακό δρόμο, και τραγουδούν ένα λυπητερό τραγούδι. Με τα λόγια της ΜακΚάλερς είναι «δώδεκα θνητοί απλώς, εφτά απ’ αυτούς μαύροι και πέντε λευκοί από τούτη την κομητεία. Απλώς δώδεκα θνητοί που ’ναι μαζί».

Η Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου είναι ένα μοναχικό διαμάντι στο έργο της Κάρσον ΜακΚάλερς αλλά και στην ιστορία της Αμερικανικής λογοτεχνίας γενικότερα.

Χωρίς καμιά υπερβολή, η Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου είναι ένα μοναχικό διαμάντι στο έργο της Κάρσον ΜακΚάλερς αλλά και στην ιστορία της Αμερικανικής λογοτεχνίας γενικότερα. Με τα σημερινά μας μάτια, στους αλλόκοτους ήρωές της μπορούμε να αναγνωρίσουμε μια αλληγορία για τους παράταιρους, τα φρικιά, τους κουίρ κάθε εποχής, ενώ οι αταίριαστοι έρωτες που τόσο τους παθιάζουν μοιάζουν βγαλμένοι από τα προσωπικά βιώματα της ΜακΚάλερς – αλλά και όλων μας αν το σκαλίσουμε λίγο περισσότερο.

Την Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου συμπληρώνουν σε αυτήν τη συλλογή έξι ακόμη διηγήματα, μεταξύ των οποίων και το πρώτο που δημοσίευσε ποτέ η Κάρσον ΜακΚάλερς. Την πολύ καλή μετάφραση τη χρωστάμε και πάλι στον Μιχάλη Μακρόπουλο, ενώ η Βάννα Κατσαρού έχει γράψει μια κατατοπιστική και πληρέστατη εισαγωγή. 

* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων Αφαίας και Τελαμώνος (εκδ. Μεταίχμιο). 

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Χθες, Τρίτη, 21 Μαρτίου 2023, Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης, η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης απένειμε τα πρώτα λογοτεχνικά της βραβεία. Βραβεύτηκαν οι Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Μεγάλο Βραβείο, Ευαγγελία Τάτση, βραβείο ποίησης, και Μαριάνθη Τεντζεράκη, βραβείο πεζογραφίας. Στην κεντρική εικόνα, η στιγμή της βρά...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο Δρ. Γκάμπορ Μάτε θα έρθει στην Ελλάδα για ένα διήμερο εργαστήριο με θέμα «Ενδοσκόπηση μέσω Συμπόνοιας: Για την επούλωση του τραύματος και του στρες», στις 20 και 21 Ιουνίου 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Ο παγκοσμίου φήμης ο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Μαντώς Μάκκα «Αγκούσα», που θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Οι φωνές» ...

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ