«Θυμάρι ανθίζει στην πλαγιά∙ λιποθυμούν οι μέλισσες»

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Χ. Θεοχάρη «Ότι εγκρατής η επικράτεια – Ολιγόλεκτα και χάι-κου» (εκδ. Κουκκίδα).

Της Ευσταθίας Δήμου

Η παρουσία του Γιώργου Χ. Θεοχάρη στο νεοελληνικό ποιητικό τοπίο χρονολογείται από το 1990, όταν έκανε την πρώτη του εμφάνιση με τη συλλογή Πτωχόν μετάλλευμα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εμβόλιμον. Έκτοτε έχει επανέλθει αρκετές φορές με ποιητικές συλλογές, ανθολογίες τις οποίες έχει επιμεληθεί καθώς και με το λογοτεχνικό περιοδικό Εμβόλιμον που κυκλοφορεί σταθερά από το 1988 και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πονήματα του είδους. Τελευταίο ποιητικό του εγχείρημα αποτελεί η συλλογή με τίτλο Ότι εγκρατής η επικράτεια που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κουκκίδα και συγκροτείται από ποιήματα ολιγόλεκτα και χάι-κου. Η σύνθεση του τίτλου από δύο λέξεις με την ίδια ρίζα, τη λέξη κράτος που, στα αρχαία ελληνικά σημαίνει δύναμη, πέρα από το γεγονός ότι διαμορφώνει ένα ιδιαίτερα εύστοχο λεκτικό παίγνιο, δίνει ταυτόχρονα και το στίγμα του ποιητή, ο οποίος υπερασπίζεται και προκρίνει τη συντομία της ποιητικής έκφρασης έναντι της λεκτικής πληθωρικότητας. Ο ίδιος ο ποιητής, στο σύντομο σημείωμα που παραθέτει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, δηλώνει πως η συλλογή αυτή «δεν είναι άλλο από απόπειρα εγκράτειας λόγου στην επικράτεια της πολυλογίας», δηλώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αντίστιξη των δύο εννοιών του τίτλου, παρά την κοινή τους ετυμολογική καταγωγή. Πρόκειται ουσιαστικά για μια συγγραφική επιλογή, συνειδητή και στοχευμένη, που αποβλέπει στην ανάδειξη της λακωνικότητας ως αρετής και προϋπόθεσης για την επίτευξη ενός καίριου και καταλυτικού ποιητικού αποτελέσματος.

Στο σύνολό του, το εγχείρημα αυτό αποτελεί ένα είδος άσκησης που διερευνά τη δύναμη και τη δυναμική του ποιητικού λόγου όταν αυτός αποδίδει με τη μέγιστη δυνατή συντομία το περιεχόμενο των διανοημάτων.

Στο σύνολό του, το εγχείρημα αυτό αποτελεί ένα είδος άσκησης που διερευνά τη δύναμη και τη δυναμική του ποιητικού λόγου όταν αυτός αποδίδει με τη μέγιστη δυνατή συντομία το περιεχόμενο των διανοημάτων. Η έννοια της άσκησης εδώ δεν μειώνει στο ελάχιστο την αξία και την ποιότητα του βιβλίου που, ίσα ίσα, ως αποτέλεσμα δικαιώνει τη δοκιμή και τη δοκιμασία του ποιητή στη λακωνική ποιητική διατύπωση. Κι αυτό γιατί το στοιχείο που τελικά αναδεικνύεται και κυριαρχεί είναι ο ρυθμός, ο οποίος συνέχει τα ποιήματα και τα τοποθετεί σε ένα περιβάλλον γνήσιας και ανόθευτης ποίησης.

Θεματικά, η συλλογή εκκινεί από διάφορες κατευθύνσεις με κυρίαρχη αυτήν της ομορφιάς του περιβάλλοντος κόσμου με ό,τι αυτός περικλείει και εμπεριέχει, είτε πρόκειται για άψυχα είτε για έμψυχα όντα. Ιδωμένη από αυτή την άποψη η συλλογή αποτελεί έναν ύμνο στην ύπαρξη, στην ομορφιά και την αλήθεια, αφού οι τρεις αυτές διαστάσεις της ζωής είναι αλληλένδετες και αλληλοεξαρτώμενες. Από την άλλη όμως δεν θα μπορούσε να λείπει από τη συλλογή και η έτερη πλευρά του νομίσματος, ο θάνατος, που είναι πάντοτε παρών ως βεβαιότητα που καθιστά ακόμα περισσότερο έντονη και καταφανή την ομορφιά της ζωής. Τεχνικά, βεβαίως, η συλλογή, από τη στιγμή που αποτελεί ύμνο στη ζωή και στον άνθρωπο, δεν θα μπορούσε παρά να οικειοποιηθεί κάποιες από τις τεχνικές και τα μέσα της παραδοσιακής ποίησης. Έτσι, δεν λείπουν οι συνηχήσεις, οι παρηχήσεις, οι ομοιοκαταληξίες, τα ποικίλα εκφραστικά μέσα και, κυρίως, ο τραγουδιστός και εύχαρις τόνος που αναδύεται αβίαστα από τους στίχους.

Η ποιητική συλλογή του Θεοχάρη είναι σπονδυλωτή, αποτελείται δηλαδή από επιμέρους ποιητικά κεφάλαια που εκκινούν και εκπορεύονται από διαφορετικές πηγές. Έτσι, το βιβλίο αυτό συνιστά ένα πολύπτυχο, το οποίο όμως κάθε άλλο παρά διασπά την ενότητα. Αντίθετα την υπερτονίζει και την αναδεικνύει μέσα από την καθολική θεώρηση του ποιητή για τον άνθρωπο και τον κόσμο.

Το ενδιαφέρον με τα συγκεκριμένα ποιήματα είναι το γεγονός ότι χαρακτηρίζονται και ως απόστιχα, ως στιχουργήματα δηλαδή που ακολουθούν μια μεγαλύτερη ποιητική ενότητα η οποία, βεβαίως, δεν παρατίθεται.

Η πρώτη ποιητική ενότητα φέρει τον τίτλο «Ανοιξαντάρια» και αποτελείται από 75 εφύμνια, σύντομους δηλαδή ύμνους, προς τιμήν της Άνοιξης και της Εαρινής Ανθοφορίας. Το ενδιαφέρον με τα συγκεκριμένα ποιήματα είναι το γεγονός ότι χαρακτηρίζονται και ως απόστιχα, ως στιχουργήματα δηλαδή που ακολουθούν μια μεγαλύτερη ποιητική ενότητα η οποία, βεβαίως, δεν παρατίθεται. Αυτό σημαίνει ότι ο αναγνώστης, ευθύς εξαρχής, γνωρίζει ότι θα παρακολουθήσει αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς «αυτοτελή αποσπάσματα» και θα κληθεί να συμπληρώσει μόνος του αυτό που παρουσιάζεται ως ελλείπον, αλλά μπορεί κάλλιστα να υπονοηθεί.

Τα 75 ποιήματα της ενότητας αυτής βρίθουν από εικόνες της φύσης και της ζωής. Μέσα σε αυτές κυρίαρχο αναδεικνύεται το θηλυκό στοιχείο, τοποθετημένο στην εποχή της νεότητας, της αθωότητας και του ονείρου. Λέξεις και φράσεις που αποτυπώνουν το μεγαλείο και την ομορφιά του φυσικού κόσμου, την ανθοφορία και την καρποφορία, τη μοναδική στιγμή της εισόδου της Άνοιξης στον τόπο και τον χρόνο και όλα αυτά που η είσοδος αυτή σηματοδοτεί. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο ποιητής την ομορφιά που υπάρχει γύρω του προδίδει μια θεώρηση του κόσμου ως κοσμήματος. Πάνω απ’ όλα στέκει όμως η σχέση και η εξάρτηση που αναπτύσσει ο άνθρωπος με τη φύση, το βίωμα και η εμπειρία της επαφής του με αυτή, ένα βίωμα ερωτικής φύσεως, μοναδικό και αξεπέραστο: «Αμίλητες ξερολιθιές / σφιχταρμολογημένες / φιλιά των χόρτων κι αγκαλιές / σ’ αγάπες φυτρωμένες» ή «Θυμάρι ανθίζει στην πλαγιά∙ λιποθυμούν οι μέλισσες, και στων ανθών την ευωδιά / εσύ τα μέλη μου έλυσες». Τα πάντα μέσα στον κόσμο λειτουργούν αρμονικά και αυτή η αρμονία μαζί με τον ρυθμό συνυπάρχουν και συλλειτουργούν στα ποιήματα του Θεοχάρη που αποτελούν στιγμιότυπα και συλλήψεις της στιγμής, της εικόνας, του ανεπανάληπτου. Το βλέμμα του ποιητή πλανιέται στον χώρο και συλλαμβάνει λεπτομέρειες στις οποίες κρύβεται η ουσία και η σημασία της ύπαρξης.

Όλο αυτό το σύμπαν που αγκαλιάζει η ματιά του ποιητή και το μετουσιώνει ο ίδιος σε τέχνη αποτελεί, καθ’ ομολογίαν του, τον Παράδεισό του, έναν Παράδεισο απτό, χειροπιαστό, γήινο: «Άνθη της σφάκας αυγινά / γλαυκό γαλάζιο φως μου / θάλασσ’ αγέρωχα βουνά / ο απτός Παράδεισός μου». Στην ουσία βέβαια, αυτός ο ύμνος στη φύση δεν μπορεί να μην είναι και ένας ύμνος στην Τέχνη, στην Ποίηση από τη στιγμή που αυτή αποτυπώνει και αναδημιουργεί μέσω του λόγου το θαύμα της φύσης. Η λέξη Ποιητής άλλωστε ανταποκρίνεται και στον δημιουργό του κόσμου και της υλικής του υπόστασης, και στον (ανα)δημιουργό του κόσμου και της κειμενικής του υπόστασης.

Η δεύτερη ποιητική ενότητα, που είναι και η μικρότερη του βιβλίου, τιτλοφορείται «Φθινοπωρινές αύρες». Αποτελείται από τρία μόνο ποιήματα που αποτυπώνουν το πέρασμα από το θέρος στο φθινόπωρο, σε μια εποχή που προκαλεί μια διάθεση μελαγχολική, ταυτόχρονα όμως και μια διάθεση για ονειροπόληση που μπορεί να φτάνει και μέχρι την εντατική λειτουργία μιας δημιουργικής φαντασίας: «Κόπασ’ η καταιγίδα, φωτίσαν οι ουρανοί, / καθώς των αρχαγγέλων ετέλειωνε η γιορτή. / Παράδοξο ένα θάμα, μπροστά στα μάτια μου είδα: / αύτανδρ’ αναλήφθηκαν στων σύγνεφων το κύμα, / δυο ποντοπόρα πλοία, μαζί κι ένα νησί». («Των παραδόξων παράδοξο»).

Οι περισσότερες από τις εικόνες που διαμορφώνει και συνθέτει ο ποιητής είναι γεμάτες χρώμα, λάμψη, αλλά και γεμάτες από μια φιλοσοφία και θυμοσοφία ζωής που φέρνουν τον Θεοχάρη κοντά σε όλους εκείνους τους ποιητάρηδες και τους τραγουδιστές μιας άλλης, περασμένης εποχής που έφτιαχναν τους στίχους τους πάνω στα προαιώνια ζητήματα της ζωής και του θανάτου.

Αμέσως μετά ακολουθεί ένα σύνολο δεκατριών ποιημάτων με θέμα τους τη θάλασσα και, πιο συγκεκριμένα, τον βυθό της («Δεκατρία των βυθών»). Εδώ συναντά κανείς εικόνες οικείες από τον κόσμο του βυθού, ιδωμένες με την ποιητική ματιά του Θεοχάρη, η οποία τις προσαρμόζει σε ανθρώπινα μέτρα και καταστάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το ποίημα που εμπνέεται από τη μορφή του αχινού: «Στα μοναστήρια των βυθών / μικρές μικρές, καλογερεύουν, / συντρόφισσες των αχινών, / το μαύρο, οι δυο, παινεύουν». Οι περισσότερες από τις εικόνες που διαμορφώνει και συνθέτει ο ποιητής είναι γεμάτες χρώμα, λάμψη, αλλά και γεμάτες από μια φιλοσοφία και θυμοσοφία ζωής που φέρνουν τον Θεοχάρη κοντά σε όλους εκείνους τους ποιητάρηδες και τους τραγουδιστές μιας άλλης, περασμένης εποχής που έφτιαχναν τους στίχους τους πάνω στα προαιώνια ζητήματα της ζωής και του θανάτου. Χαρακτηριστικό προς αυτήν την κατεύθυνση είναι το παρακάτω ποίημα: «Το μπουγαρίνι ανθίζει /κι έχει μικρή, μικρή ζωή, σαν κάθε τι που αξίζει / μα ο χρόνος το φθονεί». Ξεχωριστή θέση μέσα στην ενότητα αυτή έχει το καράβι που άλλοτε σηματοδοτεί την ακινησία και την απραξία και άλλοτε το μοιραίο ταξίδι.

Στην επόμενη ενότητα περιλαμβάνονται ποιήματα η δόμηση των οποίων έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αναπαράγει και υπαγορεύεται από το αυστηρό σχήμα της τετρακτύος των Πυθαγορείων. Η τετρακτύες –που είναι και ο τίτλος της εν λόγω ενότητας– ήταν οι δέκα πρώτοι αριθμοί τοποθετημένοι σε τέσσερις σειρές, ένας στην πρώτη, δύο στη δεύτερη, τρεις στην τρίτη και τέσσερις στην τέταρτη. Αυτή την αυστηρή γεωμετρία ακολουθεί και ο Θεοχάρης στα δεκαπέντε ποιήματα της ποιητικής αυτής ενότητας που χτίζονται σε τέσσερις στίχους, καθένας από τους οποίους έχει και μία συλλαβή περισσότερη αρχής γενομένης από τον πρώτο που αποτελείται από μία μονοσύλλαβη λέξη. Η κλιμακωτή αυτή ανάπτυξη του ποιήματος, που μοιάζει σαν ένα δειλό και σταθερό ξετύλιγμα της σκέψης, πέρα από την αισθητική διάσταση, έχει και μια καθαρά συμβολική σημασία, αφού το σχήμα αυτό, σύμφωνα με τους Πυθαγορείους, οδηγούσε στην κατάκτηση της γνώσης και της σοφίας του κόσμου. Στα τετράστιχα αυτά ποιήματα ο Θεοχάρης καταθέτει τον τρόπο με τον οποίο βιώνει ο ίδιος τον έρωτα, ως συμ-πάθεια δηλαδή προς τον άλλον («Αχ! / κάνεις / μα πονώ / μαζί κι εγώ»), ως ανάμνηση («Δες! / πάλι / ανθίζει / η μνήμη μας»), αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντικρίζει τη ζωή και τον θάνατο, τους ανθρώπους και τις μεταξύ τους σχέσεις («Να μάθεις / τι θα πει / συγχώρεση ή Και / τώρα / Είμαστε / συνένοχοι;»).

Το υπόλοιπο του βιβλίου αποτελείται κατ’ αποκλειστικότητα από χάι-κου, ομαδοποιημένα και κατανεμημένα σε πέντε ευρύτερες ενότητες. Στην πρώτη, «Εγκόλπιον συλλαβισμών», περιλαμβάνονται σαράντα τέσσερα χάι-κου για τη ζωή («Κοίτα πως τρέχει / Στο αυλάκι το νερό / Σαν τη ζωή μας»), τον θάνατο («Εν πλήρει γνώσει: Θηράματα θανάτου / Πορευόμαστε»), τον χρόνο («Περνούν οι ώρες / Χρόνος ίσον θάνατος / Να το θυμάσαι»), τη μοναξιά («Κλείνομαι τώρα / Βαθιά στη μοναξιά μου / Για να πενθήσω»), τη νεότητα, την ανάγκη για συντροφικότητα («Το χέρι ψάχνω / Τα βράδια που φοβάμαι / Να με κρατήσεις»), αλλά και χάι-κου που αποτυπώνουν ανθρώπινες στιγμές μέσα στη φύση, εικόνες των πλασμάτων της, αλλά και στιγμές της ζωής στην πόλη. Κάπου κάπου μέσα σε αυτά προβάλλουν και χάι-κου με θέμα την ποιητική τέχνη, την αγωνία και την κόπωση του ποιητή από τον καθημερινό αγώνα του στον στίβο της δημιουργίας («Σκέψου κι εμένα / Μερόνυχτα να ψάχνω / Ρυθμό και λόγο»), αλλά και την ομορφιά του λόγου όταν αυτός τίθεται στην υπηρεσία του Καλού και του Κάλλους («Τα ποιήματα! / Η αγιότητά τους / Πάντ’ ας μας σκέπει»). Ένα από τα πιο ωραία και ευφυή είναι αυτό που παραλληλίζει τον κανόνα δημιουργίας του χάι-κου με τη στιγμή του θρήνου: «Πέντε συλλαβές / Επτά αναφιλητά / Πέντε στεναγμοί». Το ποίημα όμως εκείνο που συμπυκνώνει όλη την ποιητική σκέψη του Θεοχάρη και μαρτυρεί τόσο τις καταβολές της τέχνης του όσο και την προέλευση της βιοθεωρίας του είναι το Σολωμικό «Ας μένουν πάντα / ορθάνοιχτα τα μάτια / Στο μέγα θαύμα». Το τρίστιχο αυτό που ανακαλεί το «Ανοιχτά πάντα κι άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου», αποκαλύπτει μια στάση ζωής που συνδυάζει τόσο την κίνηση προς τη γνώση και την αλήθεια, όσο και τη στάση απέναντι στο θαύμα της ζωής που αφήνει τον άνθρωπο και, κυρίως, το καλλιτέχνη ενεό.

Ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης είναι μέλος της Εταιρείας
Συγγραφέων και Διευθυντής έκδοσης του λογοτεχνικού
περιοδικού Εμβόλιμον, το οποίο εκδίδεται από το 1988
στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας.

Τα επόμενα χάι-κου είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένα στον έρωτα, όπως άλλωστε καταδεικνύει και ο τίτλος «Ερωτάριον». Εδώ ο ποιητής πλάθει τα ποιήματά του με επίκεντρο το ερωτικό βίωμα και τις πολλές και ποικίλες συνιστώσες του: τη σαρκική έλξη, την πρώτη φορά, τον ερωτικό ρυθμό, τους τόπους-καταφύγια του έρωτα, το ολοκληρωτικό δόσιμο, την αγρύπνια χάριν του αγαπημένου προσώπου, την αγκαλιά, τη φυγή, τον χωρισμό, την καταλυτική δύναμη του συναισθήματος να μεταμορφώνει τον κόσμο, το ξύπνημα των αισθήσεων, το ερωτικό κάλεσμα που κάποιες φορές μένει αναπάντητο. Στο σύνολο αυτό των ποιημάτων, ο Θεοχάρης βάζει έντονη την προσωπική του σφραγίδα, η οποία συνίσταται στην παρουσία μιας διάθεσης παιγνιώδους, ενός αισθήματος νεανικού και μιας ψυχοσύνθεσης που έχει θέσει στο κέντρο της ζωής τον έρωτα φτάνοντας μάλιστα στο σημείο της ταύτισης της ίδιας του της ύπαρξης με τον έρωτα: «Έχω εσένα. / Κι αν τίποτα δεν έχω / Έχω τα πάντα ή Είσαι το άλφα / Και το δίγαμμα είσαι / Και το ωμέγα».

Ακολουθούν δεκαεννέα χάι-κου υπό τον τίτλο «Θύσανος μέντα» που εμπνέονται από τα γενικότερα θέματα της μνήμης και της ανάμνησης, του χρόνου, της μελαγχολίας, της μοναξιάς, της σιωπής, της αγάπης. Σε αυτή την ενότητα ο ποιητής γίνεται πιο λυρικός, πιο χαμηλόφωνος, πιο μελαγχολικός και τρυφερός, ενώ την ίδια στιγμή αφήνει ένα παράπονο να διατρέξει τους στίχους του και την ύπαρξή του ολόκληρη: «Χορεύει μόνος. / Κι ως την ψυχή του μέσα / εκείνη – μόνη». Η ίδια διάθεση κυριαρχεί και στην επόμενη ποιητική ενότητα με τη διαφορά όμως ότι εδώ ο ποιητής αποτυπώνει στιγμές και στιγμιότυπα της φύσης, του φυσικού κόσμου και της ανθρώπινης παρουσίας μέσα σε αυτόν. Με το σύνολο αυτό των χάι-κου ο Θεοχάρης έρχεται πιο κοντά στις πρωταρχές του ποιητικού είδους, όπως αυτό διαμορφώθηκε και καλλιεργήθηκε στην Ιαπωνία. Μικρές στιγμές, λεπτομέρειες, ήχοι, εικόνες, ακούσματα, κινήσεις που δεν διαρκούν παρά ελάχιστα δευτερόλεπτα, συλλαμβάνονται από την ποιητική αντίληψη και μετατρέπονται σε ποιήματα που διαρκούν όσο ακριβώς το γεγονός που αποτυπώνουν. Η συλλογή κλείνει με έξι χάι-κου που εμπνέονται από το παπαδιαμαντικό έργο ή, καλύτερα, το παπαδιαμαντικό σύμπαν, τον κόσμο που έπλασε ο μεγάλος Σκιαθίτης λογοτέχνης και τον έκλεισε μέσα στα βιβλία του. «Ο κυρ-Αλέξανδρος» είναι ο τίτλος της ποιητικής αυτής ενότητας, τα χάι-κου της οποίας εμπνέονται από γνωστούς ήρωες και ηρωίδες των διηγημάτων. Ο Μήτρος, ο μπαρμπα-Γιαννιός, η Ματούλα, η Μοσχούλα, η Χαδούλα η Φραγκογιαννού περνάνε από τις παπαδιαμαντικές σελίδες στην ποίηση του Θεοχάρη και με αυτόν τον τρόπο ο ποιητής ανοίγει έναν διάλογο με τον πεζογράφο και τον αφήνει να τον καθοδηγήσει στη συγγραφή των ποιημάτων του. Αξιοπρόσεκτο είναι το τελευταίο χάι-κου, που προδίδει μια ταύτιση του Θεοχάρη με τον Παπαδιαμάντη στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον κόσμο και τον εαυτό τους μέσα σε αυτόν: «Μες στην ψυχή μας / Το σκοτεινό τρυγόνι / Έχ’ απαγκιάσει».

Η ποιητική αυτή συλλογή συνιστά μια επιστροφή στις πηγές, στο τραγούδι, στον ρυθμό, στη σύζευξη περιεχομένου και μορφής και στην υποταγή του ενός στο άλλο με ίσους όρους.

Μια συλλογή πλούσια, σύνθετη και πολύπλευρη την ίδια στιγμή που φαντάζει απλή, άμεση και απροσποίητη. Μια συλλογή που μπορεί να κερδίσει ακόμα και τον πιο δύσπιστο απέναντι στην ποίηση, αφού ο ίδιος της ο δημιουργός παρουσιάζεται άμεσα μέσα από τους στίχους του και αφήνει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του να λάμψουν με καθαρότητα και σαφήνεια. Ο Γιώργος Θεοχάρης κατορθώνει να τεχνουργήσει ένα τραγούδι ζωής, ένα τραγούδι που ευφραίνει τον άνθρωπο και τον τοποθετεί απέναντι στα μεγάλα και αναπάντητα ερωτήματα της ζωής, δίνοντας βάρος και σημασία όχι τόσο στην απάντηση, όσο στην ίδια τη διατύπωση. Προπαντός όμως ένα μάθημα για την ίδια την ποιητική δημιουργία και μια υπεράσπιση του ρυθμού ως ειδοποιού χαρακτηριστικού της. Η ποιητική αυτή συλλογή συνιστά μια επιστροφή στις πηγές, στο τραγούδι, στον ρυθμό, στη σύζευξη περιεχομένου και μορφής και στην υποταγή του ενός στο άλλο με ίσους όρους. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί και μία πρόταση, ένα άνοιγμα σε ένα ποιητικό μέλλον στο οποίο οι αισθήσεις θα έχουν τον πρώτο λόγο και το ένστικτο θα καθοδηγεί την καλλιτεχνική και ποιητική δημιουργία.

* Η ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ είναι ποιήτρια.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Απώλεια λήθης» (Εκδόσεις των Φίλων).