«Οι εμπρηστές» της Τζαν Κάρσον (κριτική) – Η κληρονομιά της βίας

Για το μυθιστόρημα της Τζαν Κάρσον «Οι εμπρηστές» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος, εκδ. Βακχικόν). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία του Cathal McNaughton από επεισόδια διαμαρτυρίας στο Βόρειο Μπέλφαστ (2011). 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Το μυθιστόρημα της Τζαν Κάρσον «Οι εμπρηστές» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν, σε πολύ λειτουργική μετάφραση του Απόστολου Θηβαίου, και θέτει σημαντικά ερωτήματα. Μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένας πατέρας για να προστατέψει το παιδί του; Και τι θέση πρέπει να κρατήσει όταν όλα δείχνουν ότι το παιδί του αποτελεί απειλή για την κοινωνία; Πόσο ανθεκτική μπορεί να αποδειχτεί «αυτή η δυνατή ρίζα που αναπτύσσεται μέσα σε κάθε γονιό, και την οποία οι άνθρωποι ονομάζουν αγάπη»;

Είναι αρχή καλοκαιριού και βρισκόμαστε στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας. Εκεί όπου δεκαπέντε χρόνια πριν, είχαν λάβει χώρα οι Ταραχές, οι σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ Προτεσταντών και Καθολικών, μεταξύ εκείνων που επιθυμούσαν να ανήκει η Βόρεια Ιρλανδία στο Ηνωμένο Βασίλειο κι εκείνων που επιζητούσαν να ενωθεί με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Οι πολιτικοί πλέον θεωρούν ότι οι διενέξεις έχουν τελειώσει. Το ίδιο τονίζουν οι εφημερίδες και η τηλεόραση. Αυτό όμως διαψεύδεται από το γεγονός ότι διαρκώς εμφανίζονται τεράστιες φωτιές σε διάφορα σημεία της πόλης.

Ένας ατέρμονος θυμός κρύβεται πίσω από σημαίες, ελευθερίες, Θεούς και πατρίδες.

Οι φωτιές αυτές είναι κάτι περισσότερο από τις συνηθισμένες, παραδοσιακές φωτιές της Δωδεκάτης Ιουλίου, της τοπικής γιορτής. Δεν είναι υπαίθριες, μικρές και ελεγχόμενες, αλλά ξεσπούν σε πολυσύχναστα, εμπορικά σημεία, ευτυχώς όταν δεν υπάρχει πολύς κόσμος γύρω, είναι τεράστιες και σβήνουν δύσκολα. Τις ανάβουν κάποιοι επειδή θεωρούν ότι πλήττονται οι πολιτικές τους ελευθερίες. Στην πόλη υπάρχει μια οργή, μια ένταση που σιγοβράζει, και δεν στηρίζεται σε καμιά λογική αιτία. Παράλληλα, κυκλοφορεί στο διαδίκτυο ένα βίντεο, στο οποίο ο Εμπρηστής δηλώνει τις προθέσεις του: είναι έτοιμος για όλα. Υπόσχεται φωτιά και χάος. Ένας ατέρμονος θυμός κρύβεται πίσω από σημαίες, ελευθερίες, Θεούς και πατρίδες.

Στο Μπέλφαστ κατοικεί και ο Τζόναθαν, ένας τριαντάχρονος γιατρός, ο οποίος έχοντας βιώσει έντονη απόρριψη από τους γονείς του, δυσκολεύεται στην οικοδόμηση σχέσεων με τους γύρω του. Φοβισμένος και μόνος, καταγράφει σε λίστα τους φόβους του, στην προσπάθειά του να τους ξορκίσει. Όταν γνωρίζει μια παράξενη γυναίκα χωρίς όνομα, μια Σειρήνα, γοητεύεται από τα λόγια και το τραγούδι της, και χάνει εντελώς τον έλεγχο. Εκείνη ασκεί πάνω του μια δύναμη ανεξήγητη και καταστροφική. Εκείνος την ποθεί και μαζί την φοβάται. Συγκατοικούν για ένα διάστημα, κι όταν αποκτούν την κόρη τους, εκείνη εξαφανίζεται. Ο Τζόναθαν θέλει να προσφέρει στην κόρη του ό,τι ο ίδιος στερήθηκε από τους δικούς του γονείς, όμως είναι τρομοκρατημένος με το ενδεχόμενο να έχει η κόρη του τις ίδιες δυνάμεις με τη μάνα της. Μελετά τις πιθανότητες και ψάχνει να βρει λύση, ακόμα και την πιο ακραία.

Τζαν Κάρσον

Η Τζαν Κάρσον (Jan Carson) είναι συγγραφέας και ιδιοκτήτρια χώρου τέχνης στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας, όπου ειδικεύεται στη διοργάνωση καλλιτεχνικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων για ηλικιωμένους - ειδικότερα για όσους αναμετρώνται με την άνοια. Έχει γράψει τρία μυθιστορήματα και τέσσερις συλλογές διηγημάτων, ενώ έργα της έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και έχουν παρουσιαστεί στους ραδιοφωνικούς σταθμούς του BBC. Το μυθιστόρημά της Οι Εμπρηστές έχει λάβει το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2019, το Blackwell's Books Kitschies Prize, ήταν υποψήφιο για το Dalkey Book Prize 2020 και έχει μεταφραστεί σε οκτώ γλώσσες. Είναι το πρώτο βιβλίο της που κυκλοφορεί στα ελληνικά.

Στην ίδια πόλη και σε πολύ μικρή απόσταση από το σπίτι του Τζόναθαν, μένει και ο Σάμι Άγκνιου, παντρεμένος, με τρία παιδιά στην εφηβεία. Ο Σάμι βλέπει το βίντεο του Εμπρηστή και αναγνωρίζει στον νεαρό που κρύβεται κάτω από μια κουκούλα, τον μεγαλύτερο γιο του, τον Μαρκ. Ο Σάμι θεωρεί ότι η βία μεταδίδεται σαν κολλητική αρρώστια, και κουβαλάει την ενοχή ότι ευθύνεται για τη βία που εκδηλώνει ο γιος του, γιατί και ο ίδιος ως έφηβος, είχε κάνει παρόμοια πράγματα με εκείνον. Ντρέπεται για το παρελθόν του αλλά διαπιστώνει ότι η οργή που υποκινούσε τις πράξεις του τότε, δεν έχει εκλείψει εντελώς, απλώς φροντίζει να την καταπνίγει.

Στην πόλη αυτή υπάρχουν και τα Άτυχα Παιδιά: ένα αγόρι που γεννήθηκε με ρόδες στα πόδια, ένα άλλο που βλέπει το μέλλον σε κάθε υγρή επιφάνεια, ένα κορίτσι που μεταμορφώνεται σε βάρκα, άλλο που διαθέτει φτερά και προσπαθεί να μάθει να πετάει.

«Μια πόλη σημαδεμένη από την απογοήτευση»

Οι εμπρηστέςΈνας πατέρας που δεν ξέρει πώς να χειριστεί τον έφηβο γιο του και το δικό του, σκοτεινό παρελθόν. Ένας άλλος πατέρας, που φοβάται ότι η κόρη του δεν είναι ακίνδυνη για τους γύρω της. Κάποια παιδιά με ξεχωριστά χαρίσματα. Και στο φόντο μια πόλη που καίγεται. Μια πόλη μοιρασμένη στα δύο, όπου σκοτεινές υπάρξεις περιφέρονται καίγοντας και καταστρέφοντας, μια πόλη που δεν έχει κάτι μοναδικό, το οποίο να της χαρίζει ιδιαίτερη αίγλη, για να ασχοληθεί κάποιος μαζί της. Ασκεί όμως μια παράξενη γοητεία σε εκείνους που την κατοικούν, λειτουργεί σαν μαγνήτης και δεν τους επιτρέπει να απομακρυνθούν από εκεί, ούτε και να ξεφύγουν από το παρελθόν τους.

Η συγγραφέας χρησιμοποιεί τον μαγικό ρεαλισμό με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία. Ρεαλιστικές περιγραφές περιστατικών βίας εναλλάσσονται με φανταστικές εικόνες παιδιών με παράξενες, εξωπραγματικές ικανότητες. Και πραγματοποιείται μια ενδελεχής ανάλυση του περίπλοκου ψυχισμού των ηρώων, οι οποίοι, άλλες φορές καταφέρνουν να ελέγξουν τα κατώτερα ένστικτά τους ενώ άλλες όχι, και αποτυπώνονται εναργώς οι ψυχικές τους μεταπτώσεις και τα συναισθήματα που ευθύνονται για τις ακραίες πράξεις τους. Ένα βιβλίο για τη διαχείριση του θυμού, για το παράλογο της διαρκούς και άκαρπης βίας, για την ενοχή, για το ρόλο, τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις των γονέων, καθώς και για τη σημασία της αγάπης σε κάθε απόφαση και ενέργεια του ανθρώπου. Ένα βιβλίο εξαιρετικά ενδιαφέρον και επίκαιρο.


* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Υπάρχουν πράγματα που ένας πατέρας μπορεί να κουβαλήσει για λογαριασμό του παιδιού του και άλλα για τα οποία πρέπει ο γιος να παλέψει μονάχος. Ο Μαρκ είναι ολόκληρος άνδρας τώρα πια. Ψηφίζει. Έχει δικό του αυτοκίνητο. Διαθέτει πτυχίο σε κάτι σχετικό με τους υπολογιστές, που ο Σάμι δεν πολυκαταλαβαίνει. Είναι αρκετά μεγάλος για να γνωρίζει ότι οι συμβατικοί, οι λειτουργικοί άνθρωποι δεν βάζουν φωτιές και δεν ωθούν άλλους να τις βάλουν. Είναι αρκετά μεγάλος για να αναλάβει τις ευθύνες του.»

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

Για το εκτενές διήγημα του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (Walter de la Mare) «Η θεία του Σίτον» (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «The witch in the window» (2018).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

Για το μυθοπλαστικό έργο της Χαν Γκανγκ (Han Kang) «Λευκό» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Λευκό χάπι, λευκά μαλλιά, φεγγάρι, χιόνι, αλάτι, γλά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ