«Οι εμπρηστές» της Τζαν Κάρσον (κριτική) – Η κληρονομιά της βίας

Για το μυθιστόρημα της Τζαν Κάρσον «Οι εμπρηστές» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος, εκδ. Βακχικόν). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία του Cathal McNaughton από επεισόδια διαμαρτυρίας στο Βόρειο Μπέλφαστ (2011). 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Το μυθιστόρημα της Τζαν Κάρσον «Οι εμπρηστές» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν, σε πολύ λειτουργική μετάφραση του Απόστολου Θηβαίου, και θέτει σημαντικά ερωτήματα. Μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένας πατέρας για να προστατέψει το παιδί του; Και τι θέση πρέπει να κρατήσει όταν όλα δείχνουν ότι το παιδί του αποτελεί απειλή για την κοινωνία; Πόσο ανθεκτική μπορεί να αποδειχτεί «αυτή η δυνατή ρίζα που αναπτύσσεται μέσα σε κάθε γονιό, και την οποία οι άνθρωποι ονομάζουν αγάπη»;

Είναι αρχή καλοκαιριού και βρισκόμαστε στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας. Εκεί όπου δεκαπέντε χρόνια πριν, είχαν λάβει χώρα οι Ταραχές, οι σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ Προτεσταντών και Καθολικών, μεταξύ εκείνων που επιθυμούσαν να ανήκει η Βόρεια Ιρλανδία στο Ηνωμένο Βασίλειο κι εκείνων που επιζητούσαν να ενωθεί με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Οι πολιτικοί πλέον θεωρούν ότι οι διενέξεις έχουν τελειώσει. Το ίδιο τονίζουν οι εφημερίδες και η τηλεόραση. Αυτό όμως διαψεύδεται από το γεγονός ότι διαρκώς εμφανίζονται τεράστιες φωτιές σε διάφορα σημεία της πόλης.

Ένας ατέρμονος θυμός κρύβεται πίσω από σημαίες, ελευθερίες, Θεούς και πατρίδες.

Οι φωτιές αυτές είναι κάτι περισσότερο από τις συνηθισμένες, παραδοσιακές φωτιές της Δωδεκάτης Ιουλίου, της τοπικής γιορτής. Δεν είναι υπαίθριες, μικρές και ελεγχόμενες, αλλά ξεσπούν σε πολυσύχναστα, εμπορικά σημεία, ευτυχώς όταν δεν υπάρχει πολύς κόσμος γύρω, είναι τεράστιες και σβήνουν δύσκολα. Τις ανάβουν κάποιοι επειδή θεωρούν ότι πλήττονται οι πολιτικές τους ελευθερίες. Στην πόλη υπάρχει μια οργή, μια ένταση που σιγοβράζει, και δεν στηρίζεται σε καμιά λογική αιτία. Παράλληλα, κυκλοφορεί στο διαδίκτυο ένα βίντεο, στο οποίο ο Εμπρηστής δηλώνει τις προθέσεις του: είναι έτοιμος για όλα. Υπόσχεται φωτιά και χάος. Ένας ατέρμονος θυμός κρύβεται πίσω από σημαίες, ελευθερίες, Θεούς και πατρίδες.

Στο Μπέλφαστ κατοικεί και ο Τζόναθαν, ένας τριαντάχρονος γιατρός, ο οποίος έχοντας βιώσει έντονη απόρριψη από τους γονείς του, δυσκολεύεται στην οικοδόμηση σχέσεων με τους γύρω του. Φοβισμένος και μόνος, καταγράφει σε λίστα τους φόβους του, στην προσπάθειά του να τους ξορκίσει. Όταν γνωρίζει μια παράξενη γυναίκα χωρίς όνομα, μια Σειρήνα, γοητεύεται από τα λόγια και το τραγούδι της, και χάνει εντελώς τον έλεγχο. Εκείνη ασκεί πάνω του μια δύναμη ανεξήγητη και καταστροφική. Εκείνος την ποθεί και μαζί την φοβάται. Συγκατοικούν για ένα διάστημα, κι όταν αποκτούν την κόρη τους, εκείνη εξαφανίζεται. Ο Τζόναθαν θέλει να προσφέρει στην κόρη του ό,τι ο ίδιος στερήθηκε από τους δικούς του γονείς, όμως είναι τρομοκρατημένος με το ενδεχόμενο να έχει η κόρη του τις ίδιες δυνάμεις με τη μάνα της. Μελετά τις πιθανότητες και ψάχνει να βρει λύση, ακόμα και την πιο ακραία.

Τζαν Κάρσον

Η Τζαν Κάρσον (Jan Carson) είναι συγγραφέας και ιδιοκτήτρια χώρου τέχνης στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας, όπου ειδικεύεται στη διοργάνωση καλλιτεχνικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων για ηλικιωμένους - ειδικότερα για όσους αναμετρώνται με την άνοια. Έχει γράψει τρία μυθιστορήματα και τέσσερις συλλογές διηγημάτων, ενώ έργα της έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και έχουν παρουσιαστεί στους ραδιοφωνικούς σταθμούς του BBC. Το μυθιστόρημά της Οι Εμπρηστές έχει λάβει το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2019, το Blackwell's Books Kitschies Prize, ήταν υποψήφιο για το Dalkey Book Prize 2020 και έχει μεταφραστεί σε οκτώ γλώσσες. Είναι το πρώτο βιβλίο της που κυκλοφορεί στα ελληνικά.

Στην ίδια πόλη και σε πολύ μικρή απόσταση από το σπίτι του Τζόναθαν, μένει και ο Σάμι Άγκνιου, παντρεμένος, με τρία παιδιά στην εφηβεία. Ο Σάμι βλέπει το βίντεο του Εμπρηστή και αναγνωρίζει στον νεαρό που κρύβεται κάτω από μια κουκούλα, τον μεγαλύτερο γιο του, τον Μαρκ. Ο Σάμι θεωρεί ότι η βία μεταδίδεται σαν κολλητική αρρώστια, και κουβαλάει την ενοχή ότι ευθύνεται για τη βία που εκδηλώνει ο γιος του, γιατί και ο ίδιος ως έφηβος, είχε κάνει παρόμοια πράγματα με εκείνον. Ντρέπεται για το παρελθόν του αλλά διαπιστώνει ότι η οργή που υποκινούσε τις πράξεις του τότε, δεν έχει εκλείψει εντελώς, απλώς φροντίζει να την καταπνίγει.

Στην πόλη αυτή υπάρχουν και τα Άτυχα Παιδιά: ένα αγόρι που γεννήθηκε με ρόδες στα πόδια, ένα άλλο που βλέπει το μέλλον σε κάθε υγρή επιφάνεια, ένα κορίτσι που μεταμορφώνεται σε βάρκα, άλλο που διαθέτει φτερά και προσπαθεί να μάθει να πετάει.

«Μια πόλη σημαδεμένη από την απογοήτευση»

Οι εμπρηστέςΈνας πατέρας που δεν ξέρει πώς να χειριστεί τον έφηβο γιο του και το δικό του, σκοτεινό παρελθόν. Ένας άλλος πατέρας, που φοβάται ότι η κόρη του δεν είναι ακίνδυνη για τους γύρω της. Κάποια παιδιά με ξεχωριστά χαρίσματα. Και στο φόντο μια πόλη που καίγεται. Μια πόλη μοιρασμένη στα δύο, όπου σκοτεινές υπάρξεις περιφέρονται καίγοντας και καταστρέφοντας, μια πόλη που δεν έχει κάτι μοναδικό, το οποίο να της χαρίζει ιδιαίτερη αίγλη, για να ασχοληθεί κάποιος μαζί της. Ασκεί όμως μια παράξενη γοητεία σε εκείνους που την κατοικούν, λειτουργεί σαν μαγνήτης και δεν τους επιτρέπει να απομακρυνθούν από εκεί, ούτε και να ξεφύγουν από το παρελθόν τους.

Η συγγραφέας χρησιμοποιεί τον μαγικό ρεαλισμό με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία. Ρεαλιστικές περιγραφές περιστατικών βίας εναλλάσσονται με φανταστικές εικόνες παιδιών με παράξενες, εξωπραγματικές ικανότητες. Και πραγματοποιείται μια ενδελεχής ανάλυση του περίπλοκου ψυχισμού των ηρώων, οι οποίοι, άλλες φορές καταφέρνουν να ελέγξουν τα κατώτερα ένστικτά τους ενώ άλλες όχι, και αποτυπώνονται εναργώς οι ψυχικές τους μεταπτώσεις και τα συναισθήματα που ευθύνονται για τις ακραίες πράξεις τους. Ένα βιβλίο για τη διαχείριση του θυμού, για το παράλογο της διαρκούς και άκαρπης βίας, για την ενοχή, για το ρόλο, τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις των γονέων, καθώς και για τη σημασία της αγάπης σε κάθε απόφαση και ενέργεια του ανθρώπου. Ένα βιβλίο εξαιρετικά ενδιαφέρον και επίκαιρο.


* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Υπάρχουν πράγματα που ένας πατέρας μπορεί να κουβαλήσει για λογαριασμό του παιδιού του και άλλα για τα οποία πρέπει ο γιος να παλέψει μονάχος. Ο Μαρκ είναι ολόκληρος άνδρας τώρα πια. Ψηφίζει. Έχει δικό του αυτοκίνητο. Διαθέτει πτυχίο σε κάτι σχετικό με τους υπολογιστές, που ο Σάμι δεν πολυκαταλαβαίνει. Είναι αρκετά μεγάλος για να γνωρίζει ότι οι συμβατικοί, οι λειτουργικοί άνθρωποι δεν βάζουν φωτιές και δεν ωθούν άλλους να τις βάλουν. Είναι αρκετά μεγάλος για να αναλάβει τις ευθύνες του.»

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ