bloues 2

Για το βιβλίο του Γιώργου Σχορετσανίτη «Τα νέγρικα μπλουζ – και οι ιατρικές τους αναφορές» (εκδ. Οδός Πανός), η απελπισμένη καθημερινότητα των σκλάβων που γέννησε μια παγκόσμια μουσική κουλτούρα. 

Της Χριστίνας Μουκούλη

Ο συγγραφέας καταθέτει μια πρωτότυπη έρευνα, στην οποία εξετάζει το μπλουζ και τους δημιουργούς του, εστιάζοντας στις συνθήκες και στις περιοχές όπου γεννήθηκε το εν λόγω μουσικό ρεύμα. Κάθε είδος τέχνης εξεικονίζει στοιχεία της καθημερινότητας των ανθρώπων μιας συγκεκριμένης εποχής, ανησυχίες και προβλήματα που αυτοί αντιμετωπίζουν, και εξωτερικεύει ό,τι δεν μπορούν να εκφράσουν με άλλον τρόπο. Τα μπλουζ ξεκίνησαν στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, από τους μαύρους σκλάβους-εργάτες της γης στον αμερικανικό Νότο και μιλούσαν για τις ακραίες συνθήκες φτώχειας, ρατσισμού και βίας. Είναι με έναν τρόπο η δημώδης μουσική των νέγρων, η οποία φέρει και στοιχεία αφρικανικής προέλευσης, που με τα χρόνια δημιούργησαν αυτό που ονομάζουμε σήμερα «αμερικανικά μπλουζ του Νότου».

«Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι τα νέγρικα μπλουζ ξεκίνησαν από την κραυγή ενός εργάτη μέσα στις βαμβακοφυτείες που γέμιζε τον ουρανό με ανάλογα συναισθήματα και από την αντίστοιχη απάντηση του άλλου. Η κλήση και η απάντηση εξελίχθηκαν σε φράσεις και ολιγόλογα τραγούδια εργασίας που ωρίμασαν σταδιακά προς την κατεύθυνση των μπλουζ».

Εδώ δεν θα μπορούσαμε να αναφερθούμε αναλυτικά σε όλους όσοι ασχολήθηκαν με τα μπλουζ, σταχυολογούμε όμως ονόματα όπως: ο Robert Wilkins (1896-1987), ο Blind Lemon Jefferson (1893-1929), ο Charley Patton (1891-1934), ο Skip James (1902-1969). ο B.B. King (1925-2015) και ο W.C. Handy (1873-1958). Όλοι αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους πρωτεργάτες και πιο σημαντικούς εκπροσώπους της μουσικής αυτής. Παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των γυναικών που ασχολήθηκαν με τα μπλουζ είναι σαφώς μικρότερος από αυτόν των ανδρών, αξίζει να αναφέρουμε και κάποια γυναικεία ονόματα που έμειναν στην ιστορία, όπως αυτό της Georgia White (1903-1980), της Memphis Minnie (1897-1973) ή της Ma Rainey (1886-1939).

Τα μπλουζ ξεκίνησαν στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, από τους μαύρους σκλάβους-εργάτες της γης στον αμερικανικό Νότο και μιλούσαν για τις ακραίες συνθήκες φτώχειας, ρατσισμού και βίας. Είναι με έναν τρόπο η δημώδης μουσική των νέγρων, η οποία φέρει και στοιχεία αφρικανικής προέλευσης, που με τα χρόνια δημιούργησαν αυτό που ονομάζουμε σήμερα «αμερικανικά μπλουζ του Νότου».

Κάθε γεγονός που σημάδευε τη ζωή των ανθρώπων στις νότιες πολιτείες της Αμερικής, όπως η μεγάλη πλημμύρα του Μισισιπή το 1927, η μεγάλη ξηρασία του 1930, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο πόλεμος της Κορέας ή ο πόλεμος του Βιετνάμ, πυροδοτούσε τη δημιουργία νέων τραγουδιών μπλουζ. Μέσα από τα τραγούδια αυτά, οι φτωχοί και περιθωριοποιημένοι νέγροι εξέφραζαν τον πόνο και την απελπισία τους, κατήγγελλαν την εκμετάλλευση που βίωναν, εκδήλωναν τις επιθυμίες και τα όνειρά τους, διεκδικούσαν ένα καλύτερο αύριο. Και βέβαια ψυχαγωγούσαν τους εαυτούς τους και τους γύρω τους.

bloues 1

Έχουμε, λοιπόν, τραγούδια που αναφέρονται στη φτώχεια, την πείνα και την ανεργία, ως επακόλουθα κάθε μεγάλου καταστροφικού γεγονότος, τραγούδια που μιλούν για την αγάπη και την εγκατάλειψη, για την κακοποίηση και τον ρατσισμό, για την εκμετάλλευση και τον διαχωρισμό των ανθρώπων με βάση το χρώμα του δέρματός τους, για τη διάθεση φυγής, για τη χαμηλή κοινωνική θέση των μαύρων γυναικών, για τη ζωή στη φυλακή, για τις αρρώστιες και τον θάνατο. Το τραγούδι των νέγρων «διατηρεί την ερημιά και την εγκατάλειψη μιας λυπημένης γενιάς που είχε βιώσει το ζυγό της δουλείας κι αφήνει μια κάποια χαραμάδα αντίστασης, αγώνα κι αισιοδοξίας για το μέλλον». Ήταν η κραυγή της απελπισίας τους, το κλάμα κι ο στεναγμός τους. Μια κραυγή που έκλεινε μέσα της τη βαθιά αγάπη τους για τη μουσική και την ανάγκη τους να μιλήσουν μέσα από αυτήν.

sxoretsanitis

Ο Γιώργος Σχορετσανίτης είναι γιατρός με ειδικότητα στη Χειρουργική. Έχει εργαστεί σε πολλά νοσοκομεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Πλέον είναι διευθυντής Χειρουργικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Παράλληλα ασχολείται με την ιστορία της ιατρικής, την κοινωνική ιστορία, τον πολιτισμό και τη λαογραφία άλλων λαών και ταξιδεύει πολύ. Έχει γράψει πολλά βιβλία που αναφέρονται στους παραπάνω τομείς. Παράλληλα αρθρογραφεί για βιβλία σύγχρονης ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας.

 

 

Η ενασχόληση και η βαθιά γνώση των μαύρων μουσικών με τα μπλουζ πολλές φορές στάθηκαν καθοριστικός παράγοντας στη σχέση τους με τους λευκούς, οι οποίοι σταδιακά αναγνώριζαν το ταλέντο τους και τους παραχωρούσαν κάποια προνόμια. Οι περισσότεροι, βέβαια ήταν αυτοδίδακτοι μουσικοί και τα χρήματα που κέρδιζαν ήταν μηδαμινά. Τραγουδούσαν στις γωνίες των δρόμων, σε σπίτια τα βράδια στις μαύρες συνοικίες, σε μικρά μαγαζιά ή σε ιατρικά σόου: παραστάσεις σε πρόχειρα στημένες σκηνές, όπου παίζανε τα μπλουζ και στον ίδιο χώρο πουλούσαν φαρμακευτικά σκευάσματα με θαυματουργά, υποτίθεται, αποτελέσματα. Οι δισκογραφικές εταιρείες, αποκλειστικά μαύρων για πολλά χρόνια, ήξεραν την αξία αυτών των δημιουργών και ηχογράφησαν αρκετά από τα τραγούδια τους, με αποτέλεσμα να μπορούμε να τα απολαμβάνουμε μέχρι σήμερα.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται άρθρα του συγγραφέα για τα νέγρικα μπλουζ, τα οποία είχαν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες. Αναλύουν το πώς επηρέασαν τα μουσικά ρεύματα των επόμενων δεκαετιών, καθώς και το πώς συνέτειναν στην αναγνώριση, από πλευράς των λευκών, της αξίας των μαύρων μουσικών. Παρόλα αυτά η θέση τον μαύρων μουσικών σε μια ορχήστρα λευκών, άργησε πολλά χρόνια μέχρι να θεωρηθεί ισότιμη.

Ήταν η κραυγή της απελπισίας τους, το κλάμα κι ο στεναγμός τους. Μια κραυγή που έκλεινε μέσα της τη βαθιά αγάπη τους για τη μουσική και την ανάγκη τους να μιλήσουν μέσα από αυτήν.

Στα άρθρα του τόμου γίνεται μια ενδιαφέρουσα και εκτενής αναφορά στους εκπροσώπους των μπλουζ ανά περιοχή, στη βιογραφία, στο έργο τους και στη σύνδεσή τους με το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και τη φυματίωση. Επίσης, παρατίθενται και οι στίχοι κάποιων σημαντικών τραγουδιών τους. Κι όλα αυτά βέβαια συνοδεύονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Κλείνοντας, να σημειώσουμε ότι αν η επιμέλεια των κειμένων του βιβλίου είχε γίνει με την ίδια προσοχή και φροντίδα που ο συγγραφέας μάζεψε και οργάνωσε το υλικό του, ίσως να μιλούσαμε για ένα άλλο βιβλίο, το οποίο θα έλαμπε από το μέγεθος της προσπάθειας του συγγραφέα και το θέμα του καθ' αυτό.

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός. 


sxoretsanitis bluesΤα νέγρικα μπλουζ
και οι ιατρικές τους αναφορές
Γιώργος Σχορετσανίτης
Οδός Πανός 2020
Σελ. 410, τιμή εκδότη €16,00 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΙΚ. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

Για το βιβλίο του Δημήτρη Ξυγαλατά «Η δύναμη της τελετουργίας: Συμβολικές πράξεις που μας ενώνουν, μας χωρίζουν και μας εμπνέουν» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Τι κοινό έχουν οι ...

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

Για το βιβλίο του Δημήτρη Χριστόπουλου «Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: © Πάρις Ταβιτιάν

Γράφει η Μαρία Πουρνάρη

Το νέο βιβλίο του ...

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

Για το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη «Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» (εκδ. Παπαζήση). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς.

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη, «Keynes: Κεϊ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ