bloues 2

Για το βιβλίο του Γιώργου Σχορετσανίτη «Τα νέγρικα μπλουζ – και οι ιατρικές τους αναφορές» (εκδ. Οδός Πανός), η απελπισμένη καθημερινότητα των σκλάβων που γέννησε μια παγκόσμια μουσική κουλτούρα. 

Της Χριστίνας Μουκούλη

Ο συγγραφέας καταθέτει μια πρωτότυπη έρευνα, στην οποία εξετάζει το μπλουζ και τους δημιουργούς του, εστιάζοντας στις συνθήκες και στις περιοχές όπου γεννήθηκε το εν λόγω μουσικό ρεύμα. Κάθε είδος τέχνης εξεικονίζει στοιχεία της καθημερινότητας των ανθρώπων μιας συγκεκριμένης εποχής, ανησυχίες και προβλήματα που αυτοί αντιμετωπίζουν, και εξωτερικεύει ό,τι δεν μπορούν να εκφράσουν με άλλον τρόπο. Τα μπλουζ ξεκίνησαν στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, από τους μαύρους σκλάβους-εργάτες της γης στον αμερικανικό Νότο και μιλούσαν για τις ακραίες συνθήκες φτώχειας, ρατσισμού και βίας. Είναι με έναν τρόπο η δημώδης μουσική των νέγρων, η οποία φέρει και στοιχεία αφρικανικής προέλευσης, που με τα χρόνια δημιούργησαν αυτό που ονομάζουμε σήμερα «αμερικανικά μπλουζ του Νότου».

«Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι τα νέγρικα μπλουζ ξεκίνησαν από την κραυγή ενός εργάτη μέσα στις βαμβακοφυτείες που γέμιζε τον ουρανό με ανάλογα συναισθήματα και από την αντίστοιχη απάντηση του άλλου. Η κλήση και η απάντηση εξελίχθηκαν σε φράσεις και ολιγόλογα τραγούδια εργασίας που ωρίμασαν σταδιακά προς την κατεύθυνση των μπλουζ».

Εδώ δεν θα μπορούσαμε να αναφερθούμε αναλυτικά σε όλους όσοι ασχολήθηκαν με τα μπλουζ, σταχυολογούμε όμως ονόματα όπως: ο Robert Wilkins (1896-1987), ο Blind Lemon Jefferson (1893-1929), ο Charley Patton (1891-1934), ο Skip James (1902-1969). ο B.B. King (1925-2015) και ο W.C. Handy (1873-1958). Όλοι αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους πρωτεργάτες και πιο σημαντικούς εκπροσώπους της μουσικής αυτής. Παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των γυναικών που ασχολήθηκαν με τα μπλουζ είναι σαφώς μικρότερος από αυτόν των ανδρών, αξίζει να αναφέρουμε και κάποια γυναικεία ονόματα που έμειναν στην ιστορία, όπως αυτό της Georgia White (1903-1980), της Memphis Minnie (1897-1973) ή της Ma Rainey (1886-1939).

Τα μπλουζ ξεκίνησαν στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, από τους μαύρους σκλάβους-εργάτες της γης στον αμερικανικό Νότο και μιλούσαν για τις ακραίες συνθήκες φτώχειας, ρατσισμού και βίας. Είναι με έναν τρόπο η δημώδης μουσική των νέγρων, η οποία φέρει και στοιχεία αφρικανικής προέλευσης, που με τα χρόνια δημιούργησαν αυτό που ονομάζουμε σήμερα «αμερικανικά μπλουζ του Νότου».

Κάθε γεγονός που σημάδευε τη ζωή των ανθρώπων στις νότιες πολιτείες της Αμερικής, όπως η μεγάλη πλημμύρα του Μισισιπή το 1927, η μεγάλη ξηρασία του 1930, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο πόλεμος της Κορέας ή ο πόλεμος του Βιετνάμ, πυροδοτούσε τη δημιουργία νέων τραγουδιών μπλουζ. Μέσα από τα τραγούδια αυτά, οι φτωχοί και περιθωριοποιημένοι νέγροι εξέφραζαν τον πόνο και την απελπισία τους, κατήγγελλαν την εκμετάλλευση που βίωναν, εκδήλωναν τις επιθυμίες και τα όνειρά τους, διεκδικούσαν ένα καλύτερο αύριο. Και βέβαια ψυχαγωγούσαν τους εαυτούς τους και τους γύρω τους.

bloues 1

Έχουμε, λοιπόν, τραγούδια που αναφέρονται στη φτώχεια, την πείνα και την ανεργία, ως επακόλουθα κάθε μεγάλου καταστροφικού γεγονότος, τραγούδια που μιλούν για την αγάπη και την εγκατάλειψη, για την κακοποίηση και τον ρατσισμό, για την εκμετάλλευση και τον διαχωρισμό των ανθρώπων με βάση το χρώμα του δέρματός τους, για τη διάθεση φυγής, για τη χαμηλή κοινωνική θέση των μαύρων γυναικών, για τη ζωή στη φυλακή, για τις αρρώστιες και τον θάνατο. Το τραγούδι των νέγρων «διατηρεί την ερημιά και την εγκατάλειψη μιας λυπημένης γενιάς που είχε βιώσει το ζυγό της δουλείας κι αφήνει μια κάποια χαραμάδα αντίστασης, αγώνα κι αισιοδοξίας για το μέλλον». Ήταν η κραυγή της απελπισίας τους, το κλάμα κι ο στεναγμός τους. Μια κραυγή που έκλεινε μέσα της τη βαθιά αγάπη τους για τη μουσική και την ανάγκη τους να μιλήσουν μέσα από αυτήν.

sxoretsanitis

Ο Γιώργος Σχορετσανίτης είναι γιατρός με ειδικότητα στη Χειρουργική. Έχει εργαστεί σε πολλά νοσοκομεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Πλέον είναι διευθυντής Χειρουργικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Παράλληλα ασχολείται με την ιστορία της ιατρικής, την κοινωνική ιστορία, τον πολιτισμό και τη λαογραφία άλλων λαών και ταξιδεύει πολύ. Έχει γράψει πολλά βιβλία που αναφέρονται στους παραπάνω τομείς. Παράλληλα αρθρογραφεί για βιβλία σύγχρονης ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας.

 

 

Η ενασχόληση και η βαθιά γνώση των μαύρων μουσικών με τα μπλουζ πολλές φορές στάθηκαν καθοριστικός παράγοντας στη σχέση τους με τους λευκούς, οι οποίοι σταδιακά αναγνώριζαν το ταλέντο τους και τους παραχωρούσαν κάποια προνόμια. Οι περισσότεροι, βέβαια ήταν αυτοδίδακτοι μουσικοί και τα χρήματα που κέρδιζαν ήταν μηδαμινά. Τραγουδούσαν στις γωνίες των δρόμων, σε σπίτια τα βράδια στις μαύρες συνοικίες, σε μικρά μαγαζιά ή σε ιατρικά σόου: παραστάσεις σε πρόχειρα στημένες σκηνές, όπου παίζανε τα μπλουζ και στον ίδιο χώρο πουλούσαν φαρμακευτικά σκευάσματα με θαυματουργά, υποτίθεται, αποτελέσματα. Οι δισκογραφικές εταιρείες, αποκλειστικά μαύρων για πολλά χρόνια, ήξεραν την αξία αυτών των δημιουργών και ηχογράφησαν αρκετά από τα τραγούδια τους, με αποτέλεσμα να μπορούμε να τα απολαμβάνουμε μέχρι σήμερα.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται άρθρα του συγγραφέα για τα νέγρικα μπλουζ, τα οποία είχαν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες. Αναλύουν το πώς επηρέασαν τα μουσικά ρεύματα των επόμενων δεκαετιών, καθώς και το πώς συνέτειναν στην αναγνώριση, από πλευράς των λευκών, της αξίας των μαύρων μουσικών. Παρόλα αυτά η θέση τον μαύρων μουσικών σε μια ορχήστρα λευκών, άργησε πολλά χρόνια μέχρι να θεωρηθεί ισότιμη.

Ήταν η κραυγή της απελπισίας τους, το κλάμα κι ο στεναγμός τους. Μια κραυγή που έκλεινε μέσα της τη βαθιά αγάπη τους για τη μουσική και την ανάγκη τους να μιλήσουν μέσα από αυτήν.

Στα άρθρα του τόμου γίνεται μια ενδιαφέρουσα και εκτενής αναφορά στους εκπροσώπους των μπλουζ ανά περιοχή, στη βιογραφία, στο έργο τους και στη σύνδεσή τους με το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και τη φυματίωση. Επίσης, παρατίθενται και οι στίχοι κάποιων σημαντικών τραγουδιών τους. Κι όλα αυτά βέβαια συνοδεύονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Κλείνοντας, να σημειώσουμε ότι αν η επιμέλεια των κειμένων του βιβλίου είχε γίνει με την ίδια προσοχή και φροντίδα που ο συγγραφέας μάζεψε και οργάνωσε το υλικό του, ίσως να μιλούσαμε για ένα άλλο βιβλίο, το οποίο θα έλαμπε από το μέγεθος της προσπάθειας του συγγραφέα και το θέμα του καθ' αυτό.

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός. 


sxoretsanitis bluesΤα νέγρικα μπλουζ
και οι ιατρικές τους αναφορές
Γιώργος Σχορετσανίτης
Οδός Πανός 2020
Σελ. 410, τιμή εκδότη €16,00 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΙΚ. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ευρώπη restart» του Βασίλη Ν. Μίχου (κριτική) – Ανατροπή μιας ζοφερής κατάστασης

«Ευρώπη restart» του Βασίλη Ν. Μίχου (κριτική) – Ανατροπή μιας ζοφερής κατάστασης

Για το δοκίμιο του Βασίλη Ν. Μίχου «Ευρώπη restart» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Ιωάννης Αγραφιώτης

Ανέκαθεν η Ευρώπη είχε το διπλό ρόλο τόσο του ταγού όσο και του ισορροπιστή της υφηλίου. Πάντα πρωτοπόρος στην ανάπτυξη τεχνολογίας, στη γέννηση ιδ...

«Η φυλακή» του Τάσου Θεοφίλου (κριτική) – Γροθιά στο στομάχι και καμπανάκι εγρήγορσης

«Η φυλακή» του Τάσου Θεοφίλου (κριτική) – Γροθιά στο στομάχι και καμπανάκι εγρήγορσης

Για το αυτιοβιογραφικό βιβλίο του Τάσου Θεοφίλου «Η φυλακή» (εκδ. Αντίποδες), μια «μαρτυρία που είναι γροθιά στο στομάχι του αναγνώστη ενώ παράλληλα θα έπρεπε να λειτουργεί και ως καμπανάκι εγρήγορσης της οργανωμένης πολιτείας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«

«"Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό" – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» του Λέοντα Ναρ

Για τη βιογραφία «Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό... – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» (εκδ. Πατάκη) του Λέοντα Α. Ναρ. Κεντρική εικόνα: Ο Σωκράτης Μάλαμας. 

Γράφει ο Κώστας Φρουζάκης

Το ν...

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

Για την παράσταση «Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (Carolina Bianchi) και της κολλεκτίβας Cara de Cavalo στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

Στο 85ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Δημήτρη Σίμο, με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Κανονικά παιδιά» (εκδ. Μεταίχμιο). Η συζήτηση θα μεταδοθεί την Πέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ