40 καλά λογοτεχνικά βιβλία για το καλοκαίρι (και για κάθε εποχή)

Θελήσαμε οι επιλογές μας να καλύπτουν μια μεγάλη γκάμα από λογοτεχνικά είδη, αφήνοντας κατά μέρος, με λιγοστές εξαιρέσεις, αστυνομικά και θρίλερ παντός τύπου, για τα οποία έχουμε ήδη δημοσιεύσει κάμποσες ξεχωριστές λίστες με επιλογές, και έπονται κι άλλες.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Φιλόδοξα μυθιστορήματα

Η Μάρω Δούκα με το νέο της μυθιστόρημα Να είχα, λέει, μια τρομπέτα (εκδ. Πατάκη) δεν δηλώνει απλώς την παρουσία της στην σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή αλλά καταθέτει ένα άρτιο μυθιστόρημα καταγράφοντας το σαρωτικό πέρασμα του χρόνου, μέσα στις ζωές των ηρώων της.

Παρελθόν και παρόν, πόλη και επαρχία, έρωτες και πάθη˙ όλα στροβιλίζονται στη χαλαρή δομή και τις αφηγηματικές ελευθερίες, που μετέρχεται η συγγραφέας, χαρίζοντας μας ένα γοητευτικό μυθιστόρημα.

Εξίσου γοητευτικό, αν και πολύ διαφορετικό, είναι το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη Εμμανουήλ και Αικατερίνη (εκδ. Καστανιώτης). Ενώ στο μεγαλύτερο μέρος του πεζογραφικού της έργου κυριαρχούν τα ιστορικά θέματα, καθώς και ήρωες που άφησαν το αποτύπωμά τους και εκτός λογοτεχνίας (Ελένη Μπούκουρα: «Ελένη ή ο Κανένας», Τασούλα Πετρακογιώργη: «Αμίλητα, βαθιά νερά», Ισμαήλ Παπαδάκης: «Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά») σε αυτό το μυθιστόρημα η δόκιμη συγγραφέας βιογραφεί τους δύο γονείς της, αναπλάθοντας ταυτόχρονα την ιστορία της Κρήτης μέσα στον εικοστό αιώνα.

Παράλληλα όμως, και σε αυτό έγκειται πρωτίστως η λογοτεχνική αξία του βιβλίου, η συγγραφέας μεταπλάθει ποιητικά αυτό το υλικό και καταγράφει τις αντανακλάσεις του στον ψυχισμό της. Πολύμορφο γλωσσικά και εκφραστικά, το Εμμανουήλ και Κατερίνη, με υπότιτλο «Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια», είναι μια από τις κορυφαίες στιγμές της. 

Με έναν αντίστοιχο στόχο, την ποιητική μεταγραφή μιας πολεμικής επιχείρησης και την αντανάκλαση στον ψυχισμό του πατέρα του πατέρα του, έγραψε ο Ηλίας Μαγκλίνης το τελευταίο του βιβλίο Το μόνο της ζωής τους ταξίδι (εκδ. Μεταίχμιο). Εδώ ο Μαγκλίνης επιχειρεί να αφηγηθεί το μεγάλο ταξίδι που έκανε ο παππούς του, Νίκος Μαγκλίνης, κατα τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας. «Μια πορεία θανάτου µα και ονειροπόλησης» όπως χαρακτηρίζει ο συγγραφέας τη διαδρομή Σµύρνη, Αφιόν Καραχισάρ, Εσκί Σεχίρ και Προύσα.

Κι ενώ η έκβαση των γεγονότων είναι ιστορικά καταγεγραμμένη, μόνο όταν έκανε και ο συγγραφέας, σχεδόν εκατό χρόνια μετά, το ίδιο ταξίδι για την Προύσα, ολοκληρώθηκε το βιβλίο. Ταξιδιωτικό οδοιπορικό, εξοµολόγηση, ρεπορτάζ, ιστορική έρευνα και αναβίωση άλλων εποχών, το βιβλίο συνοδεύεται από αρχειακό και φωτογραφικό υλικό της περιόδου, το οποίο εµπλουτίζεται µε φωτογραφίες που τράβηξε ο ίδιος.

Η Λιλά Κονομάρα έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση στις πολυφωνικές αφηγήσεις και αυτή την τεχνική χρησιμοποιεί και στο τελευταίο της βιβλίο Ο μπόγος (εκδ. Καστανιώτης). Η ιστορία της τοποθετείται στη Μακεδονία το 1911. Ο τόπος και ο χρόνος δεν είναι τυχαίος, βέβαια, κι έτσι όταν ένας άνδρας ξυπνά και βρίσκεται σε μια πόλη όπου δεν γνωρίζει ούτε ποια είναι, ούτε κανέναν από τους κατοίκους της, σύντομα στιγματίζεται, είναι ο ύποπτος ξένος, ο μυστηριώδης άγνωστος, ο απροσκάλεστος επισκέπτης.

Μύθοι, δοξασίες, λαϊκή παράδοση και φύση αναπτύσσονται οργιαστικά διεκδικώντας μια από τις φωνές των αφηγητών, σε αυτό το σύνθετο και ιδιαίτερα φιλόδοξο μυθιστόρημα που καλύπτει πάνω από εκατό χρόνια σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. 

Η Ελιάνα Χουρμουζιάδου δομεί το νέο της μυθιστόρημα Μια τελευταία επιστολή αγάπης (εκδ. Πατάκη) χρησιμοποιώντας την τεχνική του εγκιβωτισμού. Ο Τάκης Γαζής, λίγο πριν από την κυκλοφορία του πρώτου του βιβλίου, σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Στο αυτοκίνητο μαζί του επέβαινε η επιμελήτρια και ερωμένη του, η οποία θέτει στόχο ζωής την έκδοση του μυθιστορήματός του, ενώ αντίθετη είναι η γυναίκα του. Αγάπη. Επικοινωνία, έρωτας, απώλεια, μοναξιά, ματαίωση κατακλύζουν τους ήρωες της Χουρμουζιάδου.

Στο φαντασμαγορικό περιβάλλον που έχει δημιουργήσει η συγγραφέας για τους ήρωές της, οι κρυμμένες αλήθειες και τα μυστικά βρίσκουν χώρο να γιγαντωθούν και την ίδια στιγμή, η στέρεη αφηγηματική της δεινότητα καθιστά το μυθιστόρημα αναγνωστική απόλαυση παντός εποχής.

Ο Κυριάκος Αθανασιάδης, αλλάζοντας θεματολογία σε σχέση με τα τελευταία του βιβλία, διαπραγματεύεται το ζήτημα της άνοιας στους ηλικιωμένους ανθρώπους, με τις πολλαπλές επιπτώσεις της ασθένειας στη ζωή αυτών και των δικών τους. Στο Αγκάθια και πικραλίδες (εκδ. Bell), μέσα από έναν παλλόμενο εσωτερικό μονόλογο, συνθέτει τα ολοζώντανα πορτρέτα δύο γυναικών που πολλοί έχουμε γνωρίσει ή παραγνωρίσει. 

Ο Απόστολος Δοξιάδης έπειτα από το αυτοβιογραφικό του βιβλίο Ερασιτέχνης επαναστάτης - Προσωπική μυθιστορία (εκδ. Ίκαρος) –ένα βιβλίο που συζητήθηκε έντονα πριν από λίγα χρόνια–, κυκλοφόρησε μόλις, το μυθιστόρημα Το τηλεφώνημα που δεν έγινε (εκδ. Ίκαρος). Μικρό σε όγκο αυτή τη φορά, πυκνό όμως σε ζητήματα και προβληματισμούς, διλήμματα και ερωτήματα που κρατάνε από τα χρόνια των σπουδών του στις Ηνωμένες Πολιτείες και την ομότιτλη σπουδαστική του ταινία μικρού μήκους.

Ο Γιώργος Περαντωνάκης έγραψε: «Πολλοί θα δουν στο μυθιστόρημα του Απόστολου Δοξιάδη τη σχέση πατέρα και γιου· εγώ εμμένω στο αυτοαναφορικό μήνυμα της ίδιας της τέχνης ως πολύσημης δημιουργίας, μέσα στην οποία η πατροκτονία είναι μια υπαρξιακή ανάγκη αλλά και η νοηματοδότησή της μια ες αεί ανοικτή προοπτική».

Στον βαθμό που ισχύει ότι ο καλλιτέχνης δημιουργεί συνεχώς το ίδιο έργο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα έχει διαρκώς και τα ίδια ερωτήματα – κάτι που ο Απόστολος Δοξιάδης μάς το επιβεβαιώνει εδώ.

Τέλος, για την ενότητα μυθιστόρημα, ο Πασχάλης Λαμπαρδής έχει αποδείξει ότι ξέρει να κινεί μεγάλες μάζες μυθοπλαστικού υλικού, φτιάχνοντας μυθιστορήματα που και ενδιαφέρον έχουν και συναντούν ένα ευρύτερο κοινό, λόγω των θεμάτων τους σε κάποιες περιπτώσεις.

Με το Πρόβα ζωής (εκδ. Αρμός), ο συγγραφέας μοιάζει να αλλάζει κάπως θεματολογία και να στρέφεται σε πιο προσωπικούς κόσμους, πιο υπαρξιακά ζητήματα. 

«Το βιβλίο καλεί τον καθένα να ορθώσει ανάστημα στις αρνητικές καταβολές του, μην επιτρέποντας να κλέψουν τα όνειρά του. Να ελευθερωθεί από τις παιδικές του φυλακές, χωρίς να χάνει πολύτιμο χρόνο μεμψιμοιρώντας». 

Διηγήματα και διηγήσεις

Ο Θόδωρος Γρηγοριάδης επέστρεψε στο διήγημα φέτος, με μια μεστή συλλογή με τίτλο Η νοσταλγία της απώλειας (εκδ. Πατάκη). Όπως σημειώνει κι ο Μάνος Κοντολεων σε πρόσφατη κριτική του «ο Γρηγοριάδης δεν θέλει να εντυπωσιάσει με τη γραφή του, αλλά να προσφέρει στον αναγνώστη του μια ποικιλία θέσεων όρασης γεγονότων και ανθρώπων. Στο τελευταίο του βιβλίo –μια συλλογή διηγήσεων– αυτή η συγγραφική του στάση ολοκληρώνεται απόλυτα, καθώς πλέον αφηγητής και δημιουργός ταυτίζονται και οι εμπειρίες της ζωής τους προσφέρονται στον αναγνώστη χωρίς το όποιο προσωπείο της κατασκευασμένης μυθοπλασίας«.

»Μα κι έτσι αποδεικνύεται πως ο Γρηγοριάδης δεν χρησιμοποιεί μόνο συγγραφικά τον τρόπο ενός πολυπρισματικού φωτισμού, αλλά και ο ίδιος καταφεύγει σε αυτόν αφενός για να εμπλουτίσει τις εμπειρίες του και αφετέρου αυτήν την πείρα να την μεταφέρει στις μυθοπλασίες του».

Παραμένοντας στη μικρή φόρμα, ο Κυριάκος Χαρίτος, πολυτάλαντος και πολυπλόκλαμος λογοτέχνης (βιβλία για παιδιά, ποίηση, πεζός λόγος), έδωσε ένα βιβλίο που κινείται ανάμεσα στο λογοτεχνικό δοκίμιο και την παρωδία, με τον εύγλωττο τίτλο Μικρή εγκυκλοπαίδεια του θανάτου (εκδ. Στερέωμα).

Όπως σημειώνει ο Διονύσης Μαρίνος σε πρόσφατο κριτικό του σημείωμα: «Η εγκυκλοπαίδεια του Χαρίτου είναι εικονοκλαστική, παράδοξη, αλλά, το ουσιαστικότερο, παιγνιώδης. Φαντάζει αδύνατο να γελάσεις διαβάζοντας για τον Mr. Death, κι όμως σε τούτο το βιβλίο δίδονται πολλές αφορμές να σκάσεις χαμόγελο, να δοκιμάσεις τη σπάνια εκδήλωση γέλιου διαβάζοντας για κάτι που αργά ή γρήγορα θα σε βρει.«

»Αποδεικνύεται πως η αντι-ζωή έχει κι αυτή τα λαγαρά σημεία της. Δεν είναι όλα μαύρα κι άραχλα όσο φαίνονται. Τι αν τελικά όλοι θα αποχωρήσουμε; Τι κι αν το πεπερασμένο της ζωής μας είναι το μέγα δράμα που βιώνουμε από την αρχή της κούρσας; Τι κι αν οι υπαρξιακές αναρωτήσεις μοιάζουν –κάποιες φορές– με μυλόπετρες που μας συνθλίβουν;»

Αστυνομικά

Στη συνέχεια, δύο αστυνομικά μυθιστορήματα, ή καλύτερα δύο κοινωνικά μυθιστορήματα με αστυνομική πλοκή: Το τελευταίο της πολυγραφότατης Ευτυχίας Γιαννάκη, με τίτλο Οι ναυαγοί του Αυγούστου. Το μυθιστόρημα της Γιαννάκη διαδραματίζεται στην Πάρο και στην Αστυπάλαια, αλλά και στην Αθήνα, τον Αύγουστο του 2021, και βάζει στο κέντρο του μια ιδιαίτερα δραματική και σκοτεινή στιγμή της σύγχρονης ελληνικής ζωής, τη δολοφονία του συγγραφέα Κώστα Ταχτσή. Ο ντετέκτιβ Χάρης Κόκκινος θα αφήσει άρον άρον τις διακοπές του και θα επιδοθεί στην αναζήτηση στοιχείων για μια υπόθεση που, όπως φαίνεται, ίσως είναι η σημαντικότερη της καριέρας του. 

Από την άλλη, το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μπέκα με τίτλο Παγωμένα πέλματα βάζει στο κέντρο του τις γυναικοκτονίες, καθώς ένα ενδιαφέρον δίδυμο αστυνομικού και δημοσιογράφου αναλαμβάνει να εξιχνιάσει τους φόνους. «Ένα σύγχρονο μυθιστόρημα για την αξία της φιλίας και τη μάχη των φύλων σε μια Αθήνα που ανοίγεται στη θάλασσα...»

Πρώτη εμφάνιση

Τέλος, τρεις συγγραφείς που έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση, με βιβλία ώριμα, αν και πολύ διαφορειτκά μεταξύ τους: Ο Σπύρος Μπούσιας καταθέτει ένα κεφάτο και εκφραστικά εύφορο μυθιστόρημα. Το Άρωμα από Ρίγανη (εκδ. Τόπος) «παίζει» με πολλά λογοτεχνικά είδη, την περιπέτεια, το οικογενειακό δράμα, και βέβαια την παρωδία, αποπνέοντας φρεσκάδα και παντελή έλλειψη σοβαροφάνειας.

Ενώ ο Γιάννης Καρκανέβατος με το Ο πατέρας δεν μιλούσε γι' αυτά (εκδ. Εστία) έδωσε ένα στοχαστικό όσο και συγκινητικό μυθιστόρημα, γύρω από τις μνήμες και τις πολλαπλές ταυτότητες των παιδιών και των εγγονιών του εμφύλιου τραύματος.

Ο συγγραφέας και αφηγητής αντιλαμβανόμενος τη σπουδαιότητα της υποκειμενικής αφήγησης και θέλοντας να διαφυλάξει ατόφιες τις αναμνήσεις του πατέρα του και του θείου του, τοποθετεί απέναντί τους μια κάμερα και με τις ερωτήσεις του εκμαιεύει ιστορίες και εκμυστηρεύσεις αναδεικνύοντας τον ισχυρό δεσμό ανάμεσα στα δύο αδέλφια, παρόλο που έζησαν μακριά ο ένας από τον άλλον για τριάντα περίπου χρόνια.

Η μεταφράστρια και επιμελήτρια Αντωνία Γουναροπούλου συμπληρώνει την τριάδα, με μια συλλογή διηγημάτων, με τίτλο Οδός Μακεδονομάχων (εκδ. Petites Maisons).

Όπως σημειώνει η Χριστίνα Μουκούλη: «Μια συλλογή μινιατούρα, που ευωδιάζει απλότητα και φρεσκάδα, παραπονιάρικους λυγμούς και παιδικά χάχανα, συμβουλές των μεγάλων που δεν τηρούνται, σκανταλιές αθώες και αναπόφευκτες, ατελείωτο παιχνίδι και αγώνες πρωτιάς, χαρά, ξεγνοιασιά και απόλαυση.«

«Η συγγραφέας μας παραθέτει μια παιδική ηλικία με τα όλα της, εύθραυστη κι ευάλωτη αλλά ταυτόχρονα σκληρή και δυναμική, που ποθεί να προχωρήσει –αλλά δεν βιάζεται και τόσο να φτάσει– στην ενηλικίωση, και στην οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατρέξει με τρυφερότητα, νοσταλγία και αγάπη».

ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Σύγχρονοι, καταξιωμένοι και βραβευμένοι

Ένα από τα αγαπημένα μας φετινά μυθιστορήματα είναι η Υπόσχεση του Νοτιοαφρικανού Ντέιμον Γκάλγκατ (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ, εκδ. Διόπτρα). Καταρχάς, το θέμα του: Η μητέρα μιας οικογένειας εύπορων λευκών, λίγο πριν πεθάνει, υπόσχεται στη μαύρη υπηρέτρια που της στάθηκε στο τέλος της ζωής της, να της γράψει το σπιτάκι όπου μένει, ώστε να έχει κι αυτή περιουσία, όταν ο νόμος το επιτρέψει. Όλα τα μέλη της οικογένειας, πλην της παράταιρης μικρή κόρης, θα ξεχάσουν στην πορεία αυτήν την υπόσχεση, με απρόσμενες συνέπειες.

Όμως, πιο πολύ κι από την ωραία ιστορία, στην Υπόσχεση σε κερδίζει η υπέροχη γραφή, η τόσο ιδιαίτερη αφηγηματική τεχνική με την οποία ο νοτιοαφρικανός συγγραφέας σε βάζει μέσα στο μυαλό και την ψυχή των προσώπων. 

Λίγα χρόνια αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα, μας μεταφέρουν τα Σταυροδρόμια του Αμερικανού Τζόναθαν Φράνζεν. Κι εδώ, στο κέντρο της ιστορίας βρίσκεται μια οικογένεια που ζει στα προάστια του Σικάγο, την οποία ο συγγραφέας παρακολουθεί σε δυο διαφορετικές περιόδους, τα Χριστούγεννα του 1972 και το Πάσχα της επόμενης χρονιάς, ενώ μια σειρά από κρίσεις πλήττουν τόσο τα παιδιά όσο και τον κάθε γονέα ξεχωριστά.

Μια πλούσια και περίπλοκη εικόνα της λευκής Αμερικής, πρώτο μέρος μιας πολλά υποσχόμενης τριλογίας. Τα Σταυροδρόμια, του Τζόναθαν Φράνζεν, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη.

Με το μυθιστόρημα Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών (μτφρ. Αναστασία Χατζηγιαννίδη, εκδ. Καστανιώτη), οι Έλληνες αναγνώστες έχουν τη ευκαιρία να γνωρίσουν καλύτερα την νομπελίστρια Όλγκα Τορκάτσουκ (εκδ. Καστανιώτη).

Όπως σημειώνει ο Νίκος Ξένιος σε πρόσφατη κριτική: «Η Τοκάρτσουκ γράφει για πράγματα εξαιρετικά, για θαύματα που έχουν τις ρίζες τους στην καθημερινή ζωή: το πιο σημαντικό κλειδί προσέγγισής της φαίνεται να είναι ο μυθογραφικός τόνος, εφόσον έτσι κι αλλιώς η γραφή της έχει συσχετισθεί με τη μεταμοντέρνα αισθητική». 

Τα βιβλία της Ανί Ερνό κυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε θαυμάσιες μεταφράσεις της Ρίτας Κολαΐτη.

Στο τελευταίο από αυτά, με τίτλο Το γεγονός, διαπραγματεύεται την τραυματική ιστορία της παράνομης έκτρωσης που αναγκάστηκε να κάνει η συγγραφέας το 1964, γεγονός που τη σημάδεψε με πολλούς και αναπάντεχους τρόπους. Αυτές τις μέρες, όπου στη μεγαλύτερη Δημοκρατία του πλανήτη το δικαίωμα της γυναίκας στο σώμα της έχει αρχίζει ξανά να αμφισβητείται, το ούτως ή άλλως εξαιρετικό βιβλίο της Ερνό έχει και ευρύτερη σημασία. Μας θυμίζει ποιες αποτρόπαιες πραγματικότητες αφήσαμε πίσω εδώ και δεκαετίες στον δυτικό κόσμο και ότι η επιστροφή στη βαρβαρότητα δεν μπορεί να είναι επιλογή.

Σε εντελώς άλλο ύφος, οι πολλοί φίλοι του Χαρούκι Μουρακάμι στη χώρα μας σίγουρα δεν θα απογοητεύτηκαν με το τελευταίο, δίτομο μυθιστόρημά του, με τίτλο Σκοτώνοντας τον Κομεντατόρε. Ολόκληρο το οπλοστάσιο του δαιμόνιου Ιάπωνα είναι εδώ σε πλήρη ανάπτυξη: ενδιαφέρον και πρωτότυπος κεντρικός ήρωας, πηγάδια και τρύπες και λαγούμια που οδηγούν σε απρόσμενους προορισμούς, φαντάσματα και αλλόκοτες υπάρξεις, αλλά και έντονος αισθησιασμός που που γειώνει όλα τα παραπάνω με τον πιο σαρκικό τρόπο. Το Σκοτώνοντας τον Κομεντατόρε, όπως κι όλα τα βιβλία του Μουρακάμι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, το συγκεκριμένο σε μετάφραση του Βασίλη Κιμούλη από τα αγγλικά.

Σπουδαία μαύρη λογοτεχνία

Ακολουθούν τέσσερα σημαντικά μυθιστορήματα μαύρων συγγραφέων, πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, τόσο στα θέματά τους όσο και στον τρόπο γραφής τους.

Πρώτο από αυτά, το μυθιστόρημα Άλλες ζωές (μτφρ. Κατερίνα Σχινά) με το οποίο οι εκδόσεις Ψυχογιός μας συνέστησαν τον περσινό βραβευθέντα με το νόμπελ λογοτεχνίας Αμπτουλραζάκ Γκούρνα. Ο Γκούρνα, που ζει στην Αγγλία και γράφει στα αγγλικά, κατάγεται από τη Ζανζιβάρη της Τανζανίας.

Το Άλλες ζωές διαδραματίζεται στην Ανατολική Αφρική τις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, και σε αυτό συναντάμε όλα τα μεγάλα θέματα του συγγραφέα: Για την Αφρική ως πεδίο συγκρούσεων μεταξύ ξένων δυνάμεων, για τη διάλυση των οικογενειών από τους πολέμους και τις αρρώστιες, για το αίσθημα της προσφυγιάς και την αναζήτηση πατρίδας, για τον έρωτα και την αγάπη ως ύστατο καταφύγιο. 

Ένα μυθιστόρημα που τάραξε τα νερά της αμερικανικής λογοτεχνίας κυκλοφόρησε πρόσφατα και στη χώρα μας. Το Κορετζιντόρα, της Γκέιλ Τζόουνς, θεωρείται μυθιστόρημα-σταθμός για την πέζογραφία που γράφεται από μαύρους συγγραφείς. Το ύφος του, κοφτό και καυστικό, ειναι γροθιά στο στομάχι.

Σημειώνει η Λεύκη Σαραντινού: «Η αθυροστομία της συγγραφέως στους πολυπληθείς διαλόγους του βιβλίου θα σοκάρει ίσως τον αναγνώστη, εξυπηρετεί όμως άριστα τον σκοπό της, που δεν είναι άλλος από το να προκαλέσει σοκ για τη μεταχείριση που είχαν οι μαύρες γυναίκες του Νότου από τους ιδιοκτήτες τους».

Στην ίδια πλευρά του ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η λογοτεχνία που γράφεται από μαύρους συγγραφείς είναι τα τελευταία χρόνια σε άνθηση: Ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα, ο Ρόμπερτ Τζόουνς Τζούνιορ κατάφερε με το πρώτο του κιόλας μυθιστόρημα να ξεχωρίσει.

Στους Προφήτες, ίσως για πρώτη φορά με τόση αμεσότητα, τίθεται στο κέντρο ενός μυθιστορήματος το θέμα της ομοφυλόφιλης επιθυμίας, όχι στην σύγχρονη Αμερική, αλλά στην κόλαση μιας φυτείας στον Μισισιπή.

Πολυφωνικό και πολυπρισματικό, το μυθιστόρημα αυτό φιλοδοξεί να εντάξει στις πεντακόσιες σελίδες του, με τρόπο ποιητικό, ολόκληρη την ιστορία της σκλαβιάς, τη στιγμή της αρπαγής στην Αφρική, την κόλαση της μεταφοράς προς την Αμερική, τη ζωή στις φυτείες. Οι Προφήτες, σε μετάφραση Ρηγούλας Γεωργιάδου, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Τέλος, πολύ διαφορετικό από τα παραπάνω, το μυθιστόρημα του Μάρλον Τζέιμς Μαύρος πάνθηρας, κόκκινος λύκος αρδεύει από τη λογοτεχνία του φανταστικού, την οποία όπως λένε αυτοί που γνωρίζουν καλά το θέμα, καταφέρνει να την ανανεώσει.

Αντλώντας από τους θρύλους και τις παραδόσεις της αφρικανικής ηπείρου, ο Μάρλον Τζέιμς, φτιάχνει ένα περίτεχνο επικό αφήγημα που θα ενθουσιάσει τους φίλους του είδους. Το Μαύρος πάνθηρας, κόκκινος λύκος του Μάρλον Τζέιμς, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αίολος σε μετάφραση Πάνου Τομαρά.

Την Αυστραλή Χάνα Κεντ τη γνωρίσαμε με τα Έθιμα Ταφής, στα παγωμένο τοπίο της Ισλανδίας. Το τρίτο της μυθιστόρημα, η Λατρεία, διαδραματίζεται επίσης στις αρχές του 19ου αιώνα, αρχικά στην Πρωσία και στη συνέχεια στη Νότια Αυστραλία.

Παρακολουθούμε τον αγώνα δύο κοριτσιών να περιφρουρήσουν τον έρωτά τους, στο πλαίσιο μιας θρησκευτικής κοινότητας που αρχικά βρίσκεται σε διωγμό, ενώ στη συνέχεια προσπαθεί να επιβιώσει στην ξένη γη. Ακραίες θρησκευτικές αντιλήψεις, προκαταλήψεις, φόβος, απέναντι στην αγάπη των κοριτσιών που διεκδικεί και επιμένει. Όπως όλα τα βιβλία της Χάνα Κεντ, η Λατρεία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος, σε μετάφραση Άγγελου Αγγελίδη και Μαρίας Αγγελίδου.  

Κλασικά σε ποιοτικές εκδόσεις

Τα έξι μέρη από το Μυθιστόρημα της Φεράρας του Giorgio Bassani –τα δύο πρώτα κυκλοφόρησαν ταυτόχρονα από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση του Γιώργου Κεντρωτή– περικλείουν «διαφορετικές ιστορίες για την ευημερία αλλά και τα πάθη της εβραϊκής κοινότητας της πόλης, στο πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα. Το ζοφερό κλίμα του αναδυόμενοι ναζισμού κυριαρχεί στο αριστούργημα αυτό της ιταλικής λογοτεχνίας, για πρώτη φορά ολόκληρο στα ελληνικά». Μια σημαντική έκδοση που προστίθεται στα κλασικά έργα της Orbis Literae, της state of the art σειράς των εκδόσεων Gutenberg. 

Στα ίδια χρόνια, στις αρχές του 20ου αιώνα, αρχικά στο Εδιμβούργο και στη συνέχεια στα προάστια του Λονδίνου, ζουν τη ζωή τους τα μέλη της ιδιόρρυθμης οικογένειας Όμπρι. Με Το σιντριβάνι ξεχειλίζει, πρώτο μέρος μιας χαλαρά αυτοβιογραφικής σάγκα που έχει τίτλο Το χρονικό μιας οικογένειας, η σκωτσέζα Ρεμπέκα Γουέστ συνθέτει ένα όμορφο μυθιστόρημα, ύμνος στον κόσμο της παιδικής ηλικίας αλλά και της οικογένειας.

Σημειώνει ο Κ.Β. Κατσουλάρης σε πρόσφατο κείμενο: «Η αφήγηση ρέει καθαρή και κρυστάλλινη σαν από δροσερή πηγή, ενώ οι χαρακτήρες, τόσο τα μέλη της οικογένειας Όμπρι όσο και καμιά δεκαριά ακόμη, εντυπώνονται για καιρό στο μυαλό μας, έτσι καλογραμμένοι και τρισδιάστατοι που είναι».

Το συντριβάνι που ξεχειλίζει, της Ρεμπέκα Γουέστ, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση Κλαίρης Παπαμιχαήλ.

Το Γκίμπελ, ο σαλός (μτφρ. Βάιος Λιάπης, εκδ. Κίχλη) είναι ένα από τα σημαντικά έργα του Isaac Bashevis Singer. «Στα εννέα διηγήματα του Ισαάκ Μπασέβις Σίνγκερ που ανθολογούνται στον τόμο αυτό ζωντανεύει ένας κόσμος χαμένος για πάντα: ο κόσμος των εβραϊκών κοινοτήτων της Ανατολικής Ευρώπης. Ζωγραφισμένος άλλοτε με μελαγχολία και άλλοτε με χιούμορ, ο κόσμος αυτός είναι στοιχειωμένος από δαιμόνια, βρικόλακες και απεσταλμένους του Πονηρού· τον κατοικούν όμως άνθρωποι με σάρκα και οστά, που πασχίζουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ηδυπάθεια και στη δοκιμασία, ανάμεσα στη βεβήλωση και στην αγιοσύνη, ανάμεσα στις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης και στις επιταγές του ιουδαϊκού Νόμου».

«Ο Κάφκα στην ακτή» είναι ο τίτλος ενός παλιότερου μυθιστορήματος του Χαρούκι Μουρακάμι, κι ο συνειρμός ήταν αναπόφευκτος, αφού το επόμενο βιβλίο στις προτάσεις μας είναι διηγήματα του Φραντς Κάφκα. Κάφκα, σε καλοκαιρινές προτάσεις; Ναι, ο Κάφκα ταιριάζει παντού, σε κάθε συνθήκη και περιβάλλον. Ειδικά όταν πρόκειται για μια εξόχως ενδιαφέρουσα και προσεγμένη έκδοση από τις εκδόσεις Gutenberg, που μας συστήνει σε μία ενότητα τρία σημαντικά διηγήματά του. Τα: Ένας καλλιτέχνης της πείνας, Η σωφρονιστική αποικία, Ζοζεφίνα η Τραγουδίστρια, σε μετάφραση και εισαγωγή του Θοδωρή Τσομίδη, με επίμετρο του Θανάση Τριαρίδη που προτείνει μια διαφορετική ανάγνωση του Τσέχου συγγραφέα.

Σπουδαία σύγχρονη λογοτεχνία

Την Αμερικανίδα Μέριλιν Ρόμπινσον τη γνωρίζουμε πλέον καλά και στη χώρα μας, αφού πλέον έχουν μεταφραστεί όλα τα βιβλία της, και μάλιστα εξαιρετικά μεταφρασμένα από την Κατερίνα Σχινά, για τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Στο τελευταίο της μυθιστόρημα μας συστήνει έναν πρωτότυπο και εντυπωτικό χαρακτήρα, τον Τζακ, έναν απόκληρο της λευκής Αμερικής στο Μιζούρι της δεκαετίας του πενήντα. Στο κέντρο της ιστορίας, ο αμοιβαίος πλην παράνομος έρωτας του Τζακ με την Ντέλα, μια μαύρη καθηγήτρια αγγλικών από το Μέμφις. Η Ρόμπινσον κινεί με μαεστρία τα νήματα της αφήγησης, έτσι που στο τέλος σχηματίζονται δύο πλήρη και συγκινητικά πορτρέτα, δυο ανθρώπων αγνών και καθαρών, που βρίσκονται «πέραν του κόσμου τούτου». Το Τζακ, της Μέριλιν Ρόμπινσον, μυθιστόρημα πρωτότυπο και βαθύ, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Κατερίνας Σχινά.

Την Ιρλανδή Σάλλυ Ρούνεϊ, που τόσο υμνείται στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και αλλού, την εκτιμήσαμε και στη χώρα μας μέσα από τα μυθιστορήματα Συζητήσεις με φίλους και Κανονικοί άνθρωποι. Το τελευταίο της βιβλίο, που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά, έχει τίτλο Όμορφε κόσμε, πού είσαι, και προβάλλεται ως το καλύτερό της.

Η Ρούνεϊ, με τον απλό και πεζό της τρόπο, που βασίζεται πολύ στον πειστικό διάλογο και στις λεπτομέρεια των συναισθημάτων των ηρώων της, καταφέρνει να φέρει στο φως τους ορίζοντες και τις διαψεύσεις μιας νεότερης γενιάς, που συχνά περνάει κάτω από τα συγγραφικά ραντάρ. Όμορφε κόσμε, πού είσαι, από τη Σάλλυ Ρούνεϊ, σε μετάφραση της Στέλλας Κάσδαγλη, από τις εκδόσεις Πατάκη.

Την Οικιακή Βοηθό, την white trash ηρωίδα που παλεύει να ξεφύγει από τη μοίρα της καθαρίζοντας σπίτια, την γνωρίσαμε πρώτα από τη συγκινητική διασκευή του μυθιστορήματος σε τηλεοπτική σειρά, με τον ίδιο τίτλο. Τις περιπέτειές της είχε πρώτα καταγράψει η ίδια η Στέφανι Λαντ, ανάμεσα στις ατελείωτες ώρες σκληρής δουλειάς και αγώνα για την ανατροφή της κόρης της.

Η συγκινητική όσο και πολύτιμη μαρτυρία της, στο μυθιστόρημα Οικιακή βοηθός, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη.

Για την Ιταλίδα Τζούλια Καμινίτο δεν γνωρίζαμε τίποτε μέχρι πρόσφατα, κι ήταν από πολλές απόψεις η έκπληξη της πρόσφατης εκδοτικής παραγωγής. Το μυθιστόρημαΤο νερό της λίμνης δεν είναι ποτέ γλυκό είναι μια πρωτότυπη ιστορία ενηλικίωσης, στα περίχωρα της Ρώμης, και την ίδια στιγμή το πορτρέτο μιας οικογένειας νεόπτωχων που πασχίζει να σταθεί όρθια.

Το αποτέλεσμα: δυο τουλάχιστον αξέχαστα πορτρέτα, πρώτον, της δυναμικής και ατίθασης ηρωίδας και αφηγήτριας που προσπαθεί να ξεφύγει από το προδιαγεγραμμένο μέλλον, να υπερβεί την κοινωνική της τάξη σε μια κοινωνία πιο ταξική απ’ όσο φαίνεται εκ πρώτοις, και δεύτερον, της ακάματης και πεισματάρας μητέρας της που, με χίλιους τρόπους, τη συνδράμει.

Γύρω τους, η σύγχρονη Ιταλία έτσι όπως δεν τη βλέπουμε συχνά, σε ένα λοξό νεορεαλιστικό πορτρέτο γεμάτο ενέργεια και ευφυΐα. Το νερό της λίμνης δεν είναι ποτέ γλυκό, της Τζούλια Καμινίτο, θα το βρείτε από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση Δήμητρας Δότση. 

Από τη Γαλλία μας έρχεται το επόμενο μυθιστόρημα. Συγγραφέας του, ο Σιλβέν Πριντόμ, και τίτλος του Στους δρόμους.

Ένα ερωτικό τρίο, ανάμεσα σε έναν μοναχικό συγγραφέα και έναν παιδικό του φίλο και τη γυναίκα του, γίνεται η αφορμή για μια συγκινητική ιστορία για τους ανθρώπινους δεσμούς και για το νόημα της ελευθερίας, για τη δύναμη της φιλίας και της ερωτικής επιθυμίας, για τον ίλιγγο μπροστά στο πλήθος των ζωών που μπορεί να ζήσει κανείς.

Το Στους δρόμους, του Συλβέν Πρυντόμ, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα σε μετάφραση της Έφης Κορομηλά.

Παραμένοντας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ένα πρωτότυπο μυθιστόρημα που μας μεταφέρει στην Εσθονία του 17ου αιώνα, μας συστήνεται στην ανανεωμένη σειρά ξένης λογοτεχνίας των εκδόσεων Βακχικόν. Με τις Μέλισσες, ο Μέλις Φρίντενταλ, που έχει μελετήσει καλά την εποχή, συνθέτει μια ιστορία για την ιατρική και την αλχημεία, τη θεολογία και τις δεισιδαιμονίες, την ποίηση και τη φιλοσοφία.

Ένα ιδιαίτερα ατμοσφαιρικό ιστορικό μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση του Απόστολου Θηβαίου, που τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2013 καθώς και με άλλα βραβεία στη χώρα του.

Τον Γάλλο Jean-Michel Guenassia γνώρισαν και αγάπησαν οι Ελληνίδες αναγνώστριες και οι Έλληνες αναγνώστες με το μυθιστόρημα Η λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων. Έκτοτε, έχουν κυκλοφορήσει δύο ακόμη βιβλία του από τις εκδόσεις Πόλις, και πρόσφατα το τέταρτο, με τίτλο Οι χώρες της επαγγελίας, η συνέχεια της Λέσχης.

«Παρίσι, Αλγέρι, Τελ Αβίβ, Αγία Πετρούπολη: Εδώ ξαναβρίσκουμε τον Μισέλ Μαρινί, που είναι πια δεκαεφτά ετών και έχει μόλις πάρει το απολυτήριο λυκείου. Χασομεράει στο καφέ "Cadran" της Βαστίλης, όπου παίζει φλιπεράκι καθυστερώντας τη στιγμή της εγγραφής του στο πανεπιστήμιο. Τα σχέδιά του; Να πάει να συναντήσει την Καμίγ, που αποφάσισε να ζήσει σε ένα κιμπούτς στο Ισραήλ· να ανακαλύψει τον κόσμο, εξοπλισμένος με τη Leica του· και να ξαναβρεί τη Σεσίλ, την αγαπημένη του αδελφού».

Ας μεταφερθούμε τώρα στην Ανατολική Ευρώπη, εκεί που εδώ και μερικούς μήνες η Ευρώπη δοκιμάζεται και πάλι: Το επικών διαστάσεων αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα με τίτλο Με καταγωγή από τη Μαριούπολη, της γερμανόφωνης Νατάσας Βοντίν, μας συστήνουν οι εκδόσεις Gutenberg στην εξαίρετη σειρά σύγχρονης ξένης λογοτεχνίας ALDINA. Η ζωή της Βοντίν, και της οικογένειάς της, δεν περιγράφονται με λίγα λόγια. Στην πραγματικότητα είναι η ζωντανή ιστορία της Ανατολικής Ευρώπης και της εν πολλοίς άγνωστης τραγωδίας αυτών των λαών στα χέρια των Ναζί, αλλά και των δεκαετιών που προηγήθηκαν.

Ένα πολύτιμο μυθιστόρημα, που αποκαλύπτει πλευρές της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίες που παραμένουν εν πολλοίς άγνωστες για τους περισσότερους από εμάς. Κι όλα αυτά, σε ένα μυθιστόρημα υψηλής λογοτεχνικής σύνθεσης. Το Με καταγωγή από τη Μαριούπολη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Αλεξάνδρας Ιωαννίδου.

Θρίλερ και μεταφυσικές περιπέτειες

Θρίλερ στο διάστημα; Ε, ναι! Ο κεντρικός ήρωας είναι ο μοναδικός επιζών μιας αποστολής για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Βρίσκεται σε ένα διαστημόπλοιο, σε ένα μακρινό ηλιακό σύστημα, και το εξερευνά παράλληλα με τις θαμμένες αναμνήσεις του - ένα διπλό ταξίδι που τον φέρνει αντιμέτωπο με όλο και μεγαλύτερες εκπλήξεις. 

Έτσι ξεκινά αυτή η ιστορία του Andy Weir, τον συγγραφέα του Άνθρωπος στον Άρη. Η συνέχεια είναι ακόμη πιο συναρπαστική. Ο Ράιλαντ έχει μια σημαντική αποστολή να φέρει εις πέρας, όσο μόνος και αν αισθάνεται τόσο μακριά από τη Γη. Είναι όμως πραγματικά μόνος; H συνέχεια στο Αποστολή Χαίρε Μαρία, του Andy Weir (μτφρ. Βαγγέλης Προβιάς, εκδ. Παπαδόπουλος)

Τέλος, οι εκδόσεις Οξύ έχουν αρχίσει εδώ και λίγο καιρό και επανασυστήνουν έναν από τους μεγάλους της λογοτεχνίας του φανταστικού, τον H. P. Lovecraft, σε νέες μεταφράσεις και προσεγμένες εκδόσεις.

Μέσα στο 2022 έχουν κυκλοφορήσει, τον Ιανουάριο, το μυθιστόρημα Τα βουνά της τρέλας (#6), σε μετάφραση Μαρίας Εξάρχου, ενώ πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε Το πλάσμα στο κατώφλι, σε μετάφραση της ιδίας. Πρόκειται για συλλογή τριών ιστοριών, της ομότιτλης και δύο ακόμη: Τρόμος στο Ρεντ Χουκ και Σέλεφαϊς. Προς (επαν)ανακάλυψη.