Για τα βιβλία Η τέχνη του να είσαι ευτυχισμένος και Για τη δυστυχία του κόσμου, με κείμενα του Άρθουρ Σοπενχάουερ (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Βέη

Για το βιβλίο του Oscar Wilde «Δεν έχω τίποτα να δηλώσω, παρά μόνο την ιδιοφυΐα μου» (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Βέη

Για το βιβλίο του Διονύση Μουσμούτη Ανα-γνώσεις (εκδ. Πάπυρος).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Διονύσης Ν. Μουσμούτης επί σειρά ετών προσφέρει με τα κείμενά του ενδιαφέροντα τεκμήρια κριτικής και συγκριτικής διαχείρισης ζητημάτων που αφορούν πρόσωπα και πράγματα της μείζονος πολιτισμικής παραγωγής κυρίως στην περιοχή των Επτανήσων, αλλά όχι μόνον, με περισσότερο πρόσφατα παραδείγματα τις εκδόσεις με τους τίτλους Ούγκο Φόσκολο, Ιστορικά και βιογραφικά παραλειπόμενα (2010) και Η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου, ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ούγκο Φόσκολο (2012).

Μικρό σχόλιο για τα Συμπληρωματικά, τα κριτικά σημειώματα του Μανόλη Αναγνωστάκη.

Της Άννας Αφεντουλίδου

Για το δοκίμιο του George Steiner «Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι» (μτφρ. Κώστας Σπαθαράκης, εκδ. Αντίποδες), μια συγκριτική ανάγνωση των δυο κορυφαίων Ρώσων μυθιστοριογράφων. 

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Για το έργο του Giambattista Vico Η νέα επιστημονική γνώση (εισαγωγή-μτφρ-πίνακες: Γιώργος Κεντρωτής, εκδ. Gutenberg).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Στη Νέα Επιστημονική Σκέψη, έργο θεμελιακό που άρχισε να γράφεται το 1720 και πήρε την οριστική του μορφή το 1744, ο Ναπολιτάνος Τζαμπαττίστα Βίκο, ταπεινός καθηγητής ρητορικής, το ’βαλε σκοπό να θεμελιώσει, ούτε λίγο ούτε πολύ, μια φιλοσοφία της ιστορίας, να ξεφλουδίσει το μύθο και ν’ αναζητήσει το ιστορικό του κουκούτσι στους ποιητικούς αρχέτυπους, επιστρατεύοντας την τεράστια ευρυμάθειά του και χρησιμοποιώντας ό,τι ερευνητικά εργαλεία, ετυμολογικά πρωτίστως, είχε στη διάθεσή του.

Για το βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη Συντηρητισμός. Ιστορικό περιεχόμενο και παρακμή (μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για το βιβλίο του Γιώργου Αράγη Νεοελληνική κριτική - Αξιολογικές διακρίσεις (εκδ. Σοκόλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Καιρό τώρα προβάλλεται η ανάγκη για τη συγγραφή μιας συνολικής Ιστορίας της Νεοελληνικής Κριτικής και πολλοί έχουν επιχειρήσει συγκεκριμένες προσπάθειες να προσεγγίσουν επιμέρους ζητήματά της, σε σχέση με τις περιόδους, τα περιοδικά, τα πρόσωπα ή τις τάσεις της (άλλοι με μονογραφίες κι άλλοι με άρθρα: Π. Μουλλάς, Ν. Βαγενάς, Χρ. Ντουνιά, Αντ. Καρτσάκης, Δ. Κούρτοβικ, Β. Χατζηβασιλείου, ο υποφαινόμενος κ.ά.).

Για το βιβλίο της Martha C. Nussbaum Έρωτος γνώση (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η λογοτεχνία είχε πάρει τις προηγούμενες δεκαετίες μια απότομη κλίση, που την έκανε να γέρνει επικίνδυνα σε βαθμό μπαταρίσματος· πίστεψε υπό το βάρος φορμαλιστικών θεωριών ότι το λογοτεχνικό έργο είναι ένας κλειστός κόσμος που δεν εξετάζεται ιδεολογικά, δεν συνδέεται με την εξωκειμενική πραγματικότητα, αλλά αξιολογείται παρά μόνο ως αισθητικό γεγονός.

Για τα βιβλία του Friedrich Nietzsche, Αγών Ομήρου και Το πάθος για την αλήθεια, και τα δύο σε μετάφραση του Βαγγέλη Δουβαλέρη από τις εκδόσεις Gutenberg.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Όποτε τύχει να ενδιαφερθεί κανείς για τα πρώτα, συνήθως δειλά βήματα ενός στοχαστή που έγινε περισσότερο γνωστός για το μεταγενέστερο έργο του, αναζητώντας σε αυτά τους σπόρους μιας υπό εξέλιξη ιδιοφυίας και τις πρωταρχικές εμμονές που κράτησαν εφ’ όρου ζωής, συνήθως δεν θα απογοητευτεί. Αυτό ισχύει και για τη σκέψη του Φρίντριχ Νίτσε, που, αφενός ως άριστος φιλόλογος ξεκίνησε από την αρχαιοελληνική γραμματεία και έκτοτε δεν την παραγκώνισε ποτέ, αφετέρου ως άριστος φιλόσοφος ασχολήθηκε εξαρχής και ως το τέλος με το χαρακτηριστικότερο, ίσως, φιλοσοφικό ζήτημα: την αλήθεια.

Για τη συλλογή κειμένων του Isaiah Berlin Το σαθρό υλικό του ανθρώπου (μτφρ. Γιώργος Μερτίκας, εκδ. Κριτική)

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Για το δοκίμιο της Μπαρμπαρά Κασσέν Η νοσταλγία (μτφρ. Σέσιλ Ιγγλέση Μαργέλλου, εκδ. Μελάνι).

Του Νίκου Ξένιου

«Ρίζωμα και ξερίζωμα: να τι είναι η νοσταλγία».
Barbara Cassin

Η φιλόλογος, φιλόσοφος, ανθρωπολόγος και διευθύντρια σπουδών του CNRS Μπάρμπαρα Κασσέν, καταγωγής ουγγροεβραϊκής από την Τεργέστη, διερωτάται γιατί την καταλαμβάνει το συναίσθημα της νοσταλγίας κάθε φορά που βρίσκεται στην Κορσική, παρά το γεγονός ότι οι ρίζες της δεν είναι εκεί. Ίσως γιατί η Κορσική βρίσκεται στη Μεσόγειο, τη θάλασσα όπου ο Οδυσσέας περιπλανήθηκε αδυνατώντας να βρει τον δρόμο για την πατρίδα του. Στο στοχαστικό της δοκίμιο Νοσταλγία (σε εξαιρετική μετάφραση της Σέσιλ Ιγγλέση Μαργέλλου), ταξιδεύοντας στην Κορσική ή στην Ιθάκη, η συγγραφέας αποπειράται να διερευνήσει το αίσθημα της νοσταλγίας που δεν κατευνάζεται, αναλύοντάς το στα συστατικά του στοιχεία.

Για τους δύο τόμους με τα Δοκίμια (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πατάκη) του Jorge-Luis Borges.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Είναι γνωστό πως πολλοί λογοτέχνες του 20ού αιώνα δεν φημίζονταν, καλώς ή κακώς, για το δοκιμιακό τους έργο. Εντελώς ενδεικτικά, συγγραφείς όπως οι Τζόις, Μπέκετ, Ιονέσκο, Σελίν, Φόκνερ, Ζενέ, Κάφκα, Φιτζέραλντ, Πίντσον, Μπέρνχαρντ, Μπάλαρντ, Γκομπρόβιτς κ.ά. ανανέωσαν τη λογοτεχνία με εκπληκτικούς τρόπους, εμμένοντας στο λογοτεχνικό τους έργο και αφήνοντας την όποια δοκιμιακή τους τάση σε δευτερεύοντα ρόλο. Κάποιοι, από την άλλη, ενέταξαν εμφατικά τον δοκιμιακό λόγο στο πεζογραφικό τους έργο, όπως ο Προυστ, ο Μούζιλ, ο Τ. Μαν, ο Μπροχ, ο Μαλαπάρτε, ο Σάμπατο. Υπήρχαν βέβαια και περιπτώσεις σπουδαίων συγγραφέων που παράλληλα ήταν σημαντικοί δοκιμιογράφοι ή/και στοχαστές: Ουέλς, Γουλφ, Καμύ, Μπατάιγ, Μπλανσό, Κουτσί, Σαρτρ, Χειμωνάς.  

Για τα βιβλία του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη Guy Debord, Ποίηση και επανάσταση και Βορειοδυτικό πέρασμα, Πρωτοπορίες και κινήματα (εκδ. Κριτική).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για το βιβλίο Οι τρεις κόσμοι του καπιταλισμού της ευημερίας του Gosta Esping Andersen (εκδ. Τόπος) 

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Όποιος νομίζει ότι τα κράτη πρόνοιας είναι θεσμοί που ασχολούνται μόνο με τους φτωχούς και τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα, πως είναι δημιουργήματα μόνο αριστερών ιδεολογιών, ότι δεν ασχολούνται με τα ζητήματα απασχόλησης ή πιο σωστά με την αγορά εργασίας, ότι δεν επηρεάζουν την κοινωνική διαστρωμάτωση και τέλος πως αυτά προσδιορίζονται από τον όγκο των δαπανών τους, καλό είναι να σπεύσει να διαβάσει αυτό το βιβλίο. Γιατί εδώ καταρρίπτονται όλοι αυτοί οι μύθοι. 

Για το βιβλίο του Pierre Rosanvallon Η κοινωνία των ίσων (μτφρ. Αλέξανδρος Κουπκιολής, εκδ. Πόλις).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Τι και ποιον μπορεί να επηρεάσει σήμερα ένα βιβλίο που θέτει επί τάπητος το ζήτημα των ανισοτήτων; Σε μια εποχή που όλα μετρώνται με την έννοια του «γενικευμένου ανταγωνισμού», τι ωφελεί κάποιος να μιλάει για την ιστορία της ισότητας; Δεν είναι καλύτερα να κοιτάξει πώς μπορεί κανείς να κάνει πιο μετρήσιμα τα αποτελέσματα της οικονομίας της αγοράς;

Για το βιβλίο του Max Charlesworth Φιλοσοφία και Θρησκεία (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Οι σχέσεις της φιλοσοφικής σκέψης με τη θεολογία και τη θρησκευτική πίστη είναι μακραίωνες και πολύπλοκες, όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά και στις πρακτικές τους προεκτάσεις. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μαξ Τσάρλσγουορθ (1925-2014), συγγραφέα της εμπεριστατωμένης μελέτης Φιλοσοφία και θρησκεία: τυπολογία των σχέσεών τους από την αρχαιότητα έως σήμερα (μτφρ. Χρήστος Τριανταφυλλόπουλος), η φιλοσοφία διαχωρίζεται συνειδητά από τη θρησκεία με τους αρχαίους Έλληνες. Τότε, ορισμένοι στοχαστές αξιοποιούν για πρώτη φορά στον δυτικό κόσμο (ο ανατολικός κόσμος μένει έξω από το πλαίσιο της παρούσας θεώρησης) τον φιλοσοφικό στοχασμό με στόχο να αναλύσουν το θρησκευτικό φαινόμενο και να προτείνουν τρόπους με τους οποίους η φιλοσοφία, όχι μόνο δεν αντιτίθεται στη θρησκεία, αλλά έρχεται να εδραιώσει τη θρησκευτική πίστη και να οδηγήσει μετά λόγου γνώσεως σε έναν θρησκευτικό τρόπο ζωής.   

Για το βιβλίο του Λευτέρη Ζούρου Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Όποιος διαβάσει τον τίτλο του πρόσφατου βιβλίου του ομότιμου καθηγητή βιολογίας και αντεπιστέλλοντος μέλους της Ακαδημίας Αθηνών Λευτέρη Ζούρου, Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό, θα έχει μάλλον την εξής εύλογη απορία: πώς γίνεται να μην υπάρχει σκοπός στον κόσμο; Οι ανθρώπινοι σκοποί, από τους πιο τετριμμένους μέχρι τους πιο μεγαλεπήβολους, είναι ατελείωτοι. Κάθε μέρα θέτουμε σκοπούς στη ζωή μας και πασχίζουμε να τους υλοποιήσουμε. Και, εν πάση περιπτώσει, αν όντως δεν υπάρχει σκοπός στον κόσμο, τότε τι ακριβώς απομένει να αναζητήσουμε;

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο Colin Crouch (γεν. 1944) ξεκίνησε την ακαδημαϊκή καριέρα του ως Λέκτορας στο London School of Economics, ενώ μέχρι πρόσφατα ήταν καθηγητής Διακυβέρνησης και Δημόσιας Διοίκησης στο Warwick Business School, όπου παραμένει ως Ομότιμος Καθηγητής. Στην Ελλάδα έγινε γνωστός με την μετάφραση ενός άλλου πολύ σημαντικού του έργου, τη Μεταδημοκρατία, που εκδόθηκε πάλι από τις εκδόσεις Εκκρεμές (μτφ. Αλέξανδρος Κιουπκιολής, 2006). 

Για το βιβλίο του Johann-Peter Eckermann «Συνομιλίες με τον Γκαίτε» (μτφρ. Δημήτρης Δημοκίδης, εκδ. Printa).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για το βιβλίο του Witold Gombrowicz Διαθήκη (μτφρ. Θεόφιλος Τραμπούλης, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για το βιβλίο του Μ.Η. Abrams Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική; (μτφρ. Άρης Μπερλής, ΜΙΕΤ).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο μέσος αναγνώστης διαβάζει τη λογοτεχνία και εύλογα ταυτίζεται με τους χαρακτήρες, ζει την υπόθεση, συγκινείται, παθιάζεται, συμμετέχει στη δράση, εισάγεται με λίγα λόγια στο κλίμα του βιβλίου και το βιώνει σαν να είναι αληθινό. Έρχονται όμως νεότερες θεωρίες που απομυθοποιούν αυτήν τη μύηση και προβάλλουν τον τεχνητό χαρακτήρα του μυθιστορήματος, εστιάζουν στις κατασκευαστικές τεχνικές και φωτίζουν τις ραφές που συστήνουν κάθε κείμενο. Επιπλέον, ο συγγραφέας θεωρείται ότι έχει πεθάνει –σύμφωνα με τον Ρολάν Μπαρτ–, αφού είναι προϊόν της γλώσσας, το ίδιο το κείμενο αποδομείται –βλέπε Ντεριντά– και διαβάζεται από την πίσω πλευρά του υφαντού, ενώ ο αναγνώστης δεν νοείται πλέον ως αυτόβουλο υποκείμενο αλλά ως ενσάρκωση των μηχανισμών της ανάγνωσης.

Για τη συλλογή μελετών του Μιχαήλ Μπαχτίν «Δοκίμια Ποιητικής» (Π.Ε.Κ.) και για την πραγματεία του Michael Holquist «Διαλογικότητα - Ο Μπαχτίν και ο κόσμος του» (Gutenberg).

Tου Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

«Ανάθεμα: 1α) ως κατάρα, για να εκφράσουμε την έντονη αγανάκτησή μας για κάτι που μας έχει συμβεί ή για κάποιον που είναι ο αίτιος της δυστυχίας μας, 1β) η ποινή της αποβολής από την εκκλησιαστική κοινωνία, ο αφορισμός». (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, ΙΝΣ). Για το φιλοσοφικό έργο «Ο Αντίχριστος του Φρ. Νίτσε» (εκδ. Gutenberg).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για το δοκίμιο του Νούτσιο Όρντινε Η χρησιμότητα του άχρηστου (εκδ. Άγρα).

Του Νίκου Κουρμουλή

Ύστερα από έξι χρόνια εγκλωβισμού στο σπιράλ της κρίσης, ο στείρος οικονομισμός τείνει να κυριαρχήσει στο δημόσιο πεδίο. Ένα πυκνό σώμα λόγου, με άξονες την ακατάσχετη πληροφοριακή παράθεση και τη διαχειριστική κειμενικότητα. Αφηγηματικά μοτίβα τεχνοκρατικής προέλευσης που εκτός από την εισαγωγή νέων (για το πλατύ κοινό) όρων, διεισδύουν και στον πυρήνα του συνειδησιακού πλέγματος των απλών ανθρώπων. Ένας λόγος αρχικά αποδιοπομπαίος και οχληρός, που με την πάροδο του χρόνου μεταμορφώθηκε σε βασικό χαρακτηριστικό του πρακτικισμού, «επιδοτούμενος» αδρά από τα ΜΜΕ.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Στην «Εγκυκλοπαίδεια Δομή», μία από τις πληρέστερες σύγχρονες εγκυκλοπαίδειες που αποτελείται από 30 τόμους άνω των 800 σελίδων ο καθένας (συν έξι καταπληκτικούς τόμους για την Ελλάδα και τον Αρχαίο Κόσμο), το λήμμα «Δαρβίνος, Κάρολος» καταλαμβάνει το πολύ δύο σελίδες, στον 7ο τόμο, ενώ το λήμμα «εξέλιξη» είναι ελάχιστα μεγαλύτερο. Το γεγονός ότι επιφυλάσσονται τόσο λίγες σελίδες για τον θεμελιωτή της μοναδικής έγκυρης επιστημονικής ιδέας για την καταγωγή και την πορεία της ζωής στον πλανήτη μας (της εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής) είναι κάπως απογοητευτικό. 

Για τη συλλογή κειμένων του Άρη Μαραγκόπουλου Πεδία μάχης αφύλακτα (εκδ. Τόπος).

Του Νίκου Κουρμουλή

Είναι βέβαιο πως ο Άρης Μαραγκόπουλος δεν αποτελεί το είδος του σκεπτόμενου ανθρώπου που θα καταπιεί τη γνώμη του για να γίνει αρεστός. Χρόνια τώρα στο τιμόνι των εκδόσεων «Τόπος», είτε από το μετερίζι της πεζογραφίας, είτε από εκείνο της αρθρογραφίας και του δοκιμίου, επεξεργάζεται τρόπους κοινωνικής αφύπνισης. Με εργαλείο του την Ιστορία διερευνά πτυχές της σύγχρονης ελληνικής παθογένειας, ξεκινώντας από τον Εμφύλιο και καταλήγοντας στο σήμερα.

Οι συντάκτες της Book Press προτείνουν 25 δοκίμια και μελέτες για το καλοκαίρι (και για κάθε εποχή).

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση του ενδιαφέροντος των αναγνωστών για μελέτες και δοκίμια με θέμα την Ιστορία, την Οικονομία και την Κοινωνιολογία. Μελέτες που φιλοδοξούν να ερμηνεύσυν το σήμερα με εργαλεία επιστημονικά, δίνοντάς μας ερεθίσματα να σκεφτόμαστε σφαιρικότερα. Τέτοιας κατεύθυνσης, καθώς και δοκίμια γύρω από το βιβλίο και την Τέχνη γενικότερα, είναι οι επιλογές των συντακτών της Book Press για το αφιέρωμά μας.

Με αφορμή το βιβλίο της Σέρι Μπέρμαν Το πρωτείο της πολιτικής (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)    

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Η Σέρι Μπέρμαν αποτελεί μια από τις πλέον γνωστές φιγούρες της επιστημονικής κοινότητας στο χώρο της ιστορίας των ιδεών. Είναι βαθύτατα επηρεασμένη από το συνολικό έργο του Καρλ Πολάνυι και ιδιαίτερα από το έργο του Ο μεγάλος μετασχηματισμός. Αντικείμενο των εργασιών και των μελετών της είναι κυρίως η εμφάνιση, η εξέλιξη, η ανάπτυξη και η κρίση των ιδεών της Σοσιαλδημοκρατίας. Σπούδασε στα πανεπιστήμια του Yale και του Harvard, ενώ δίδαξε πολιτική στα πανεπιστήμια του Princeton και του Columbia. Σήμερα είναι καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Barnard College του Columbia University. Ένα επίσης σημαντικό έργο της, το οποίο γράφηκε το 1998, οκτώ χρόνια πριν τη συγγραφή αυτού εδώ του παρουσιαζόμενου έργου Το Πρωτείο της Πολιτικής είναι το The Social Democratic Moment: Ideas and Politics in the Making of Interwar Europe. 

Το πολυεπίπεδο κείμενο του Βάλτερ Μπένγιαμιν για την Αποστολή του μεταφραστή.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για τη «ροζ λογοτεχνία» και τους αναγνώστες της μιλάει το βιβλίο της Εύας Στάμου.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η συζήτηση για τις (συνήθως) γυναίκες συγγραφείς που γράφουν ελαφριά, εμπορική λογοτεχνία για (συνήθως) γυναίκες  αναγνώστριες κρατά τουλάχιστον είκοσι-είκοσι πέντε χρόνια. Σίγουρα στην Ελλάδα σημείωσε κορυφώσεις με βιβλία που έκαναν τεράστια τιράζ, από το Ο Ιούδας φιλούσε υπέροχα (1998) της Μάιρας Παπαθανασοπούλου μέχρι Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι (2007) της Λένας Μαντά κι από τα έργα της Χρυσηίδας Δημουλίδου ως τα βιβλία της Παυλίνας Νάσιουτζικ και άλλων.

Του Νίκου Ξένιου

Στον χώρο του ελληνικού δοκιμίου έκανε αισθητή την παρουσία του το τρίπτυχο Μεταμοντέρνος Έρως των Γιαγιάννου, Λαμπράκου και Νάκου, από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη, με ενδιαφέρον επίμετρο του Στέφανου Ροζάνη.