alt

Για το βιβλίο του Γεώργιου Νικ. Σχορετσανίτη «Μπροστά σε αλλότριες προκλήσεις – Κριτικά σημειώματα για βιβλία (Φεβρουάριος 2013 - Δεκέμβριος 2015)» (εκδ. Οδός Πανός).

Της Διώνης Δημητριάδου

Μια χρονική περίοδο τριών χρόνων (2013-2015) καλύπτει η συλλογή κριτικών σημειωμάτων του Γ.Ν. Σχορετσανίτη, δημοσιευμένων σε ιστοσελίδες του διαδικτύου αλλά και σε έντυπα περιοδικά και εφημερίδες. Κριτικά σημειώματα που αφορούν βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, που ο δεινός αυτός αναγνώστης ξεχώρισε, μελέτησε και θέλησε να τα μοιραστεί με τους άλλους. Βιβλία που, όπως δηλώνει και ο τίτλος της συλλογής, τον προκάλεσαν.

Με την απαραίτητη γνώση του αντικειμένου και με μια γραφή προσωπικού ύφους (πολύ σημαντικό και αυτό, στον αντίποδα της βαρετής επανάληψης τυποποιημένων εκφράσεων) παρουσιάζει το περιεχόμενο του βιβλίου επισημαίνοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που το κάνουν αξιοδιάβαστο. Παραθέτει επαρκή στοιχεία για τον συγγραφέα, για το είδος, την εποχή, τις ιδέες.

Ενδιαφέρουσα, λοιπόν, η πρόκληση ως αφορμή για έναν αναγνώστη/κριτικό, που γράφει μόνον όταν το ίδιο το βιβλίο με κάποιον τρόπο τον προκαλεί αρχικά σε έναν ιδιότυπο, δημιουργικό διάλογο μαζί του και κατόπιν του γεννάει την ανάγκη να μιλήσει γι’ αυτό στους άλλους. Προσωπική η ανάγνωση, όπως προσωπικές θα είναι και οι απόψεις που θα προκύψουν – ανταποκρινόμενες στα βιώματα, στις προσλαμβάνουσες παραστάσεις της ζωής και φυσικά στον ιδεολογικό/θεωρητικό κόσμο του κριτικού. Απέναντι στη θεωρία του «αντικειμενικού» κριτή των βιβλίων, που αποφεύγει να εκφέρει γνώμη καλυπτόμενος πίσω από το θεωρητικό οπλοστάσιο, το οποίο σε κάθε περίπτωση αναφέρει, απέναντι στον κριτικό που εκλαμβάνει τη σύνταξη ενός κριτικού σημειώματος ως διάλεξη ακαδημαϊκή, στέκεται εκείνος ο μελετητής των βιβλίων, που θα χρησιμοποιήσει τη θεωρητική του κατάρτιση ως μέσον προκειμένου να στηρίξει τεκμηριωμένα τη θέση/άποψη που έχει για το συγκεκριμένο βιβλίο κάθε φορά. Η περίπτωση του Σχορετσανίτη είναι αυτή ακριβώς. Με την απαραίτητη γνώση του αντικειμένου και με μια γραφή προσωπικού ύφους (πολύ σημαντικό και αυτό, στον αντίποδα της βαρετής επανάληψης τυποποιημένων εκφράσεων) παρουσιάζει το περιεχόμενο του βιβλίου επισημαίνοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που το κάνουν αξιοδιάβαστο. Παραθέτει επαρκή στοιχεία για τον συγγραφέα, για το είδος, την εποχή, τις ιδέες. Κυρίως, όμως, έχεις την αίσθηση πως τοποθετεί τον εαυτό του μέσα στην ιστορία, ώστε να τη δώσει με τον καλύτερο τρόπο. Το κείμενό του το υποστηρίζει με φωτογραφικό υλικό, σχετικό με τα πρόσωπα και τους τόπους που ιστορούνται ή με τον συγγραφέα και τις εκδόσεις του έργου του. Έτσι, ένα κριτικό σημείωμα στα χέρια του Σχορετσανίτη είναι μια πλήρης, πολύπλευρη και ενδιαφέρουσα προσέγγιση του βιβλίου, ικανή να λειτουργήσει με τη σειρά της ως πρόκληση προς τον αναγνώστη.

Παραθέτω ένα παράδειγμα προς υποστήριξη των παραπάνω. Ένα από τα κριτικά σημειώματα του βιβλίου έχει ως θέμα/αφορμή το μυθιστόρημα του Χούλιο Λιαμαθάρες Το φεγγάρι των λύκων (εκδ. Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος). Ο Σχορετσανίτης δίνει αρχικά το θέμα του βιβλίου:

[…] ένα ανθρώπινο ταξίδι των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού, αμέσως μετά τα χρόνια του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου, που αντιστάθηκαν όσο μπόρεσαν στα βουνά.

Η κριτική προσέγγιση σε ένα βιβλίο αποτελεί πρωτίστως πρόκληση για τον ίδιο, γι’ αυτό και επιστρατεύει όλο το γνωστικό πλούσιο οπλοστάσιό του προκειμένου να αποδώσει την αίσθηση που του προξένησε η ανάγνωση. Μια προσφορά πλέον στον επόμενο αναγνώστη.

Στη συνέχεια επισημαίνει την εστίαση του έργου όχι τόσο στην ιστορική ή πολιτική άποψη όσο στα πρωτογενή ένστικτα της ανθρώπινης επιβίωσης, που οδηγούν στην ανεξέλεγκτη βία. Ακολουθούν τα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα και η σύγκριση του συγκεκριμένου βιβλίου με ένα άλλο του ίδιου, με το οποίο ο κριτικός θεωρεί πως υπάρχουν κοινά σημεία, όπως η κοινή αντιμετώπιση του φυσικού χώρου από τον άνθρωπο/υποκείμενο – η ηθική κλήση του ανθρώπου προς ένα φυσικό περιβάλλον που αποτελεί και το βασικό του κίνητρο. Ακολουθεί η αναφορά στη δομή του βιβλίου (χωρισμός σε 4 μέρη, το καθένα με το όνομά του από το έτος που λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα, 1937, 1939, 1943 και 1946) και μετά η υπόθεση του έργου και η βασική ιδέα στην οποία εστιάζει ο συγγραφέας – η σταδιακή μετάπτωση των ανθρώπων στο επίπεδο του ζώου. Ο κριτικός, όμως, δεν αρκείται σ’ αυτά· εντάσσει το έργο μέσα στην εποχή κατά την οποία δημιουργήθηκε (δημοσιεύεται το 1980), γεγονός που ερμηνεύει και τις κοινωνικές και πολιτικές καταβολές του δημιουργού αλλά και καταδεικνύει τον αντίκτυπο που είχε στην εποχή του, συνδεδεμένο συνειρμικά με τα τρέχοντα γεγονότα αλλά και με όσα ακολούθησαν σε βάθος χρόνου. Επισυνάπτει μικρά αποσπάσματα του έργου (κάτι απολύτως απαραίτητο για το ύφος της γραφής και την ποιότητα της γλώσσας) και καταλήγει με την παράθεση του πλέον ενδιαφέροντος στοιχείου του βιβλίου (που ήταν εμφανές αποσπασματικά σε όλο το κριτικό δοκίμιο), τη σταδιακή ταύτιση του αναγνώστη με τον πρωταγωνιστή και το πέρασμα σε μια μυθική σχεδόν διάσταση –ο απώτερος στόχος του συγγραφέα– μέσα από τον αγώνα απέναντι στο «αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου», όπως δηλώνει ο ίδιος.

Μέσα από το χαρακτηριστικό αυτό δείγμα από το βιβλίο του Σχορετσανίτη γίνεται, νομίζω, κατανοητό πως η κριτική προσέγγιση σε ένα βιβλίο αποτελεί πρωτίστως πρόκληση για τον ίδιο, γι’ αυτό και επιστρατεύει όλο το γνωστικό πλούσιο οπλοστάσιό του προκειμένου να αποδώσει την αίσθηση που του προξένησε η ανάγνωση. Μια προσφορά πλέον στον επόμενο αναγνώστη. Αυτό συμβαίνει προφανώς γιατί, σε ένα πρώτο επίπεδο, αγαπάει το βιβλίο για το οποίο μιλάει – ικανή αφορμή για να οδηγηθεί στη γραφή του κριτικού σημειώματος. Μετά θα έρθουν οι υπόλοιπες αναγκαίες και ικανές συνθήκες που θα συντελέσουν στο άρτιο αποτέλεσμα.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).
→ Στην κεντρική εικόνα, πίνακας της © Sophie Walraven. 

altΜπροστά σε αλλότριες προκλήσεις
Κριτικά σημειώματα για βιβλία
(Φεβρουάριος 2013-Δεκέμβριος 2015)
Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης
Οδός Πανός 2018
Σελ. 316, τιμή εκδότη €15,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚ. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μια ανέφικτη ανάσταση» του Παναγιώτη Θωμά (κριτική) – Πλησιάζοντας τον Κάφκα μέσω του Ν. Γ. Πεντζίκη

«Μια ανέφικτη ανάσταση» του Παναγιώτη Θωμά (κριτική) – Πλησιάζοντας τον Κάφκα μέσω του Ν. Γ. Πεντζίκη

Για το δοκίμιο του Παναγιώτη Θωμά «Μια ανέφικτη ανάσταση - Σχόλιο στη Μεταμόρφωση του Φραντς Κάφκα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο νεαρός Γκρέγκορ Σάμσα, περιοδεύων εμπορικός αντιπρόσωπος...

«Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη», των Θανάση Λάλα και Βασίλειου Μπετσάκου – Διαφωτιστικές συναντήσεις με τον φιλόσοφο

«Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη», των Θανάση Λάλα και Βασίλειου Μπετσάκου – Διαφωτιστικές συναντήσεις με τον φιλόσοφο

Για το βιβλίο «Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη – Τον φιλόσοφο της αρετής και της ευδαιμονίας μέσα στην πόλη», των Θανάση Λάλα και Βασίλειου Μπετσάκου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει ο Βασίλης Πανόπουλος

...
Γαλιλαίος και Νεύτων, οι επιστήμονες που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο

Γαλιλαίος και Νεύτων, οι επιστήμονες που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο

Δυο μελέτες που εξετάζουν τη διαμόρφωση της σύγχρονης επιστήμης, χάρη στη συμβολή του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα. Πρόκειται για τα δοκίμια «Γαλιλαίος» (μτφρ. Τάσος Κυπριανίδης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), του Στίλμαν Ντρέικ [Stillman Drake] και «Η συγκρότηση της σύγχρονης επιστήμης» (μτφρ. Κρινιώ Ζήση, Πανεπιστ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], ευρέως γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press ...

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ