dieleusi skamp kentriki

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Προσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα © Nafsika G./Unsplash

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

«Στο “Jumbo”» ο αφηγητής παρακολουθεί έναν εβδομηντάχρονο υπερήλικα να σεριανίζει στο πολυκατάστημα παιχνιδιών και να σωρεύει στο καρότσι του παιχνίδια και άλλα μικροαντικείμενα, που πιθανόν είχε στερηθεί όταν ήταν παιδί. Τα ψώνια τα πληρώνει ο αφηγητής που είχε ανάλογα απωθημένα από την παιδική του ηλικία. Βεβαίως, αποκαλύπτεται ότι τον ατημέλητο άνου γέρο τον αναζητούν στο Amber alert κι έτσι, όταν έρχεται η αστυνομία να τον πάρει, η σακούλα μένει στον αφηγητή, που χαίρεται με την από σπόντα ικανοποίηση των δικών του ανεκπλήρωτων παιδικών ονείρων.

Το διήγημα αυτό είναι ένα από τα ενδεικτικά κείμενα, που δείχνουν το πώς χτίζει ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης τις μαγικές κατασκευές του. Το δάπεδο των αφηγήσεών του στηρίζεται γερά σε ρεαλιστικά θεμέλια, και μάλιστα συχνά εξωθείται στο όριο των περιγραφών με άπειρες λεπτομέρειες, όρους, ειδικά ονόματα κ.λπ. τα οποία δίνουν την απόλυτη πραγματολογική βάση. Όμως πάνω σ’ αυτό το πάτωμα συναντά κανείς πολυάριθμα έπιπλα, κάδρα, φωτιστικά, βιβλιοστάτες κ.λπ. που ζουν τη δική τους παράλληλη πραγματικότητα, στο όριο ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, τόσο πραγματική όσο και φανταστική, τόσο ανοίκεια όσο και γνώριμη. Κι εκεί που η λογοτεχνία αποκτά υπόσταση είναι στη σύντηξη του ρεαλιστικού με το παράδοξο.

Γι’ αυτό, όποιος έχει διαβάσει μερικές από τις προηγούμενες καλές συλλογές του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θα βρει ίσως το τωρινό βιβλίο αναμενόμενο, συμβατικό, σε μια αέναη σκαμπαρδώνεια επανάληψη.

Τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά που συναντάμε και σ’ αυτήν τη συλλογή τα έχουμε ξαναδεί και στις προηγούμενες δέκα, από το 1989, όταν ο συγγραφέας ξεκίνησε την πεζογραφική του πορεία, μέχρι σήμερα: η Βόρεια Ελλάδα, η Θεσσαλονίκη και το Άγιο Όρος, οι παράδοξοι τύποι του, τα συμπαθητικά ζώα, οι μηχανές, οι ποικίλες αντιθέσεις που δημιουργούν οξύμωρα σχήματα και άλλα ανάλογα. Γι’ αυτό, όποιος έχει διαβάσει μερικές από τις προηγούμενες καλές συλλογές του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θα βρει ίσως το τωρινό βιβλίο αναμενόμενο, συμβατικό, σε μια αέναη σκαμπαρδώνεια επανάληψη.

Ενδεχομένως, λοιπόν, αυτό που αξίζει να κρατήσουμε περαιτέρω, το οποίο πάντα υπήρχε αλλά τώρα επιτείνεται, είναι η νοσταλγία για ένα παρελθόν που χάνεται, αφήνει ίχνη και προκαλεί ευχάριστες ή λυπητερές αναμνήσεις, αναπολήσεις ή αναδρομικές αναβιώσεις. Δέκα τουλάχιστον διηγήματα παραπέμπουν σε αναμνήσεις που ζωντανεύουν άλλους καιρούς: από την παλιά μηχανή με καλάθι έως τη λάμπα από το Πέραν κι από τις καντήλες των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα μέχρι το ζαχαροπλαστείο του 1917. Στα περισσότερα κείμενα, η νοσταλγία υποδεικνύει μια αναλλοτρίωτη ζωή, ενώ –σε πολλά από αυτά– τα απωθημένα των φτωχών παιδικών ή νεανικών χρόνων, που τα στιγμάτιζε η στέρηση και η ανικανοποίητη επιθυμία, πραγματοποιούνται στο παρόν ή στο φαντασιακό των πρωταγωνιστών.

Στα περισσότερα κείμενα, η νοσταλγία υποδεικνύει μια αναλλοτρίωτη ζωή, ενώ –σε πολλά από αυτά– τα απωθημένα των φτωχών παιδικών ή νεανικών χρόνων, που τα στιγμάτιζε η στέρηση και η ανικανοποίητη επιθυμία, πραγματοποιούνται στο παρόν ή στο φαντασιακό των πρωταγωνιστών.

Ξεχωρίζω τρία ακόμα διηγήματα: Στο «Ξαναμοντάροντας τα φτερά» ο αφηγητής αγοράζει μια παλιά μηχανή με καλάθι από τον κυρ-Αιμίλιο, ο οποίος μόλις τη βλέπει φτιαγμένη ξανανιώνει, βγάζει φτερά, ψάχνει πάλι έστω και στο μυαλό του κορίτσια και ξανακούει, μολονότι ήταν ημίκουφος, με κίνδυνο να ακούει και όσα λέει η μέγαιρα γυναίκα του. Στον «Διάδρομο» ο πάτερ Ιωάννης, που ασκητεύει στο Άγιο Όρος, επειδή σκανδαλίζεται από τη μαγεία της φύσης, έχει πάρει έναν διάδρομο γυμναστικής και τρέχει μέσα στο κελί του, μακριά από την ομορφιά του τοπίου, ανεβαίνοντας τον δικό του Γολγοθά, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Και στην «Καντήλα στο χώμα» γίνεται λόγος για τις καντήλες των παιδιών που λένε τα κάλαντα, οι οποίες όχι μόνο βοηθούν στο καλαντάρισμα αλλά συνδέουν και τους έλληνες μετανάστες που επιστρέφουν στο χωριό με τις αναμνήσεις τους.

Νομίζω για μια ακόμα φορά ότι το βασικό γνώρισμα του θεσσαλονικιού διηγηματογράφου, ανάμεσα σε άλλα, είναι οι ετερότροπες γραμμές που τέμνονται σε συγκινητικά σταυροδρόμια, γραμμές που φαίνονται ασύμβατες και ασύμπτωτες, αλλά εντέλει συγκινησιακά ή νοητικά διασταυρώνονται.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


skabardonis exΠροσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ
ΠΑΤΑΚΗΣ 2021
Σελ. 232, τιμή εκδότη €13,30

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ 

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πετάει, μου λέει, πετάει η μηχανή. Σκέτη μελωδία. Τι να τις κάνεις, ρε συ, τις γυναίκες. Εγώ τώρα ένιωσα έτσι που είχα να νιώσω από τριάντα χρονών. Χάθηκα, δεν ήξερα πού πήγαινα. Πετάει η μοτοσικλέτα. Τέτοιο φευγάτισμα… Πετούσα κι εγώ –ξεμοντάρισα τα φτερά. Ξαναβρήκα την αναπνοή μου. Σαν να ήμουν σε μια άλλη πόλη, άγνωστη. Σε απίθανα τοπία. Χαλάλι, ρε συ. Χαλάλι. Πώς να το εξηγήσεις; Μπορείς; Δύσκολα. Δεν εξηγιέται. Αφού, να σκεφτείς, ύστερα από ένα τέταρτο οδήγημα, ξεβούλωσαν τ’ αυτιά μου. Κι άρχισα πάλι ν’ ακούω κανονικά. Ακούω τα πάντα πάλι. Βλέπω τα πάντα. Σαν τον λύκο».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ