dieleusi skamp kentriki

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Προσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα © Nafsika G./Unsplash

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

«Στο “Jumbo”» ο αφηγητής παρακολουθεί έναν εβδομηντάχρονο υπερήλικα να σεριανίζει στο πολυκατάστημα παιχνιδιών και να σωρεύει στο καρότσι του παιχνίδια και άλλα μικροαντικείμενα, που πιθανόν είχε στερηθεί όταν ήταν παιδί. Τα ψώνια τα πληρώνει ο αφηγητής που είχε ανάλογα απωθημένα από την παιδική του ηλικία. Βεβαίως, αποκαλύπτεται ότι τον ατημέλητο άνου γέρο τον αναζητούν στο Amber alert κι έτσι, όταν έρχεται η αστυνομία να τον πάρει, η σακούλα μένει στον αφηγητή, που χαίρεται με την από σπόντα ικανοποίηση των δικών του ανεκπλήρωτων παιδικών ονείρων.

Το διήγημα αυτό είναι ένα από τα ενδεικτικά κείμενα, που δείχνουν το πώς χτίζει ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης τις μαγικές κατασκευές του. Το δάπεδο των αφηγήσεών του στηρίζεται γερά σε ρεαλιστικά θεμέλια, και μάλιστα συχνά εξωθείται στο όριο των περιγραφών με άπειρες λεπτομέρειες, όρους, ειδικά ονόματα κ.λπ. τα οποία δίνουν την απόλυτη πραγματολογική βάση. Όμως πάνω σ’ αυτό το πάτωμα συναντά κανείς πολυάριθμα έπιπλα, κάδρα, φωτιστικά, βιβλιοστάτες κ.λπ. που ζουν τη δική τους παράλληλη πραγματικότητα, στο όριο ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, τόσο πραγματική όσο και φανταστική, τόσο ανοίκεια όσο και γνώριμη. Κι εκεί που η λογοτεχνία αποκτά υπόσταση είναι στη σύντηξη του ρεαλιστικού με το παράδοξο.

Γι’ αυτό, όποιος έχει διαβάσει μερικές από τις προηγούμενες καλές συλλογές του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θα βρει ίσως το τωρινό βιβλίο αναμενόμενο, συμβατικό, σε μια αέναη σκαμπαρδώνεια επανάληψη.

Τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά που συναντάμε και σ’ αυτήν τη συλλογή τα έχουμε ξαναδεί και στις προηγούμενες δέκα, από το 1989, όταν ο συγγραφέας ξεκίνησε την πεζογραφική του πορεία, μέχρι σήμερα: η Βόρεια Ελλάδα, η Θεσσαλονίκη και το Άγιο Όρος, οι παράδοξοι τύποι του, τα συμπαθητικά ζώα, οι μηχανές, οι ποικίλες αντιθέσεις που δημιουργούν οξύμωρα σχήματα και άλλα ανάλογα. Γι’ αυτό, όποιος έχει διαβάσει μερικές από τις προηγούμενες καλές συλλογές του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θα βρει ίσως το τωρινό βιβλίο αναμενόμενο, συμβατικό, σε μια αέναη σκαμπαρδώνεια επανάληψη.

Ενδεχομένως, λοιπόν, αυτό που αξίζει να κρατήσουμε περαιτέρω, το οποίο πάντα υπήρχε αλλά τώρα επιτείνεται, είναι η νοσταλγία για ένα παρελθόν που χάνεται, αφήνει ίχνη και προκαλεί ευχάριστες ή λυπητερές αναμνήσεις, αναπολήσεις ή αναδρομικές αναβιώσεις. Δέκα τουλάχιστον διηγήματα παραπέμπουν σε αναμνήσεις που ζωντανεύουν άλλους καιρούς: από την παλιά μηχανή με καλάθι έως τη λάμπα από το Πέραν κι από τις καντήλες των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα μέχρι το ζαχαροπλαστείο του 1917. Στα περισσότερα κείμενα, η νοσταλγία υποδεικνύει μια αναλλοτρίωτη ζωή, ενώ –σε πολλά από αυτά– τα απωθημένα των φτωχών παιδικών ή νεανικών χρόνων, που τα στιγμάτιζε η στέρηση και η ανικανοποίητη επιθυμία, πραγματοποιούνται στο παρόν ή στο φαντασιακό των πρωταγωνιστών.

Στα περισσότερα κείμενα, η νοσταλγία υποδεικνύει μια αναλλοτρίωτη ζωή, ενώ –σε πολλά από αυτά– τα απωθημένα των φτωχών παιδικών ή νεανικών χρόνων, που τα στιγμάτιζε η στέρηση και η ανικανοποίητη επιθυμία, πραγματοποιούνται στο παρόν ή στο φαντασιακό των πρωταγωνιστών.

Ξεχωρίζω τρία ακόμα διηγήματα: Στο «Ξαναμοντάροντας τα φτερά» ο αφηγητής αγοράζει μια παλιά μηχανή με καλάθι από τον κυρ-Αιμίλιο, ο οποίος μόλις τη βλέπει φτιαγμένη ξανανιώνει, βγάζει φτερά, ψάχνει πάλι έστω και στο μυαλό του κορίτσια και ξανακούει, μολονότι ήταν ημίκουφος, με κίνδυνο να ακούει και όσα λέει η μέγαιρα γυναίκα του. Στον «Διάδρομο» ο πάτερ Ιωάννης, που ασκητεύει στο Άγιο Όρος, επειδή σκανδαλίζεται από τη μαγεία της φύσης, έχει πάρει έναν διάδρομο γυμναστικής και τρέχει μέσα στο κελί του, μακριά από την ομορφιά του τοπίου, ανεβαίνοντας τον δικό του Γολγοθά, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Και στην «Καντήλα στο χώμα» γίνεται λόγος για τις καντήλες των παιδιών που λένε τα κάλαντα, οι οποίες όχι μόνο βοηθούν στο καλαντάρισμα αλλά συνδέουν και τους έλληνες μετανάστες που επιστρέφουν στο χωριό με τις αναμνήσεις τους.

Νομίζω για μια ακόμα φορά ότι το βασικό γνώρισμα του θεσσαλονικιού διηγηματογράφου, ανάμεσα σε άλλα, είναι οι ετερότροπες γραμμές που τέμνονται σε συγκινητικά σταυροδρόμια, γραμμές που φαίνονται ασύμβατες και ασύμπτωτες, αλλά εντέλει συγκινησιακά ή νοητικά διασταυρώνονται.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


skabardonis exΠροσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ
ΠΑΤΑΚΗΣ 2021
Σελ. 232, τιμή εκδότη €13,30

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ 

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πετάει, μου λέει, πετάει η μηχανή. Σκέτη μελωδία. Τι να τις κάνεις, ρε συ, τις γυναίκες. Εγώ τώρα ένιωσα έτσι που είχα να νιώσω από τριάντα χρονών. Χάθηκα, δεν ήξερα πού πήγαινα. Πετάει η μοτοσικλέτα. Τέτοιο φευγάτισμα… Πετούσα κι εγώ –ξεμοντάρισα τα φτερά. Ξαναβρήκα την αναπνοή μου. Σαν να ήμουν σε μια άλλη πόλη, άγνωστη. Σε απίθανα τοπία. Χαλάλι, ρε συ. Χαλάλι. Πώς να το εξηγήσεις; Μπορείς; Δύσκολα. Δεν εξηγιέται. Αφού, να σκεφτείς, ύστερα από ένα τέταρτο οδήγημα, ξεβούλωσαν τ’ αυτιά μου. Κι άρχισα πάλι ν’ ακούω κανονικά. Ακούω τα πάντα πάλι. Βλέπω τα πάντα. Σαν τον λύκο».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ΡΗΣΠΕΚΤ [λέξεις για τρίτους] του Άρι Γεωργίου διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος University Studio Press, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024 ώρα 19:00, στον χώρο ΥΨΙΛΟΝ.

Επιμέλεια Book Press

Η ...

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) και οι εκδόσεις Καπόν, διοργανώνουν εκδήλωση για την παρουσίαση του λευκώματος «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές». Στην κεντρική εικόνα, Εγνατία οδός, Γέφυρα της Κρυσταλλοπηγής. 

Επιμέλεια Book Press

...
Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ