dieleusi skamp kentriki

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Προσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα © Nafsika G./Unsplash

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

«Στο “Jumbo”» ο αφηγητής παρακολουθεί έναν εβδομηντάχρονο υπερήλικα να σεριανίζει στο πολυκατάστημα παιχνιδιών και να σωρεύει στο καρότσι του παιχνίδια και άλλα μικροαντικείμενα, που πιθανόν είχε στερηθεί όταν ήταν παιδί. Τα ψώνια τα πληρώνει ο αφηγητής που είχε ανάλογα απωθημένα από την παιδική του ηλικία. Βεβαίως, αποκαλύπτεται ότι τον ατημέλητο άνου γέρο τον αναζητούν στο Amber alert κι έτσι, όταν έρχεται η αστυνομία να τον πάρει, η σακούλα μένει στον αφηγητή, που χαίρεται με την από σπόντα ικανοποίηση των δικών του ανεκπλήρωτων παιδικών ονείρων.

Το διήγημα αυτό είναι ένα από τα ενδεικτικά κείμενα, που δείχνουν το πώς χτίζει ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης τις μαγικές κατασκευές του. Το δάπεδο των αφηγήσεών του στηρίζεται γερά σε ρεαλιστικά θεμέλια, και μάλιστα συχνά εξωθείται στο όριο των περιγραφών με άπειρες λεπτομέρειες, όρους, ειδικά ονόματα κ.λπ. τα οποία δίνουν την απόλυτη πραγματολογική βάση. Όμως πάνω σ’ αυτό το πάτωμα συναντά κανείς πολυάριθμα έπιπλα, κάδρα, φωτιστικά, βιβλιοστάτες κ.λπ. που ζουν τη δική τους παράλληλη πραγματικότητα, στο όριο ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, τόσο πραγματική όσο και φανταστική, τόσο ανοίκεια όσο και γνώριμη. Κι εκεί που η λογοτεχνία αποκτά υπόσταση είναι στη σύντηξη του ρεαλιστικού με το παράδοξο.

Γι’ αυτό, όποιος έχει διαβάσει μερικές από τις προηγούμενες καλές συλλογές του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θα βρει ίσως το τωρινό βιβλίο αναμενόμενο, συμβατικό, σε μια αέναη σκαμπαρδώνεια επανάληψη.

Τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά που συναντάμε και σ’ αυτήν τη συλλογή τα έχουμε ξαναδεί και στις προηγούμενες δέκα, από το 1989, όταν ο συγγραφέας ξεκίνησε την πεζογραφική του πορεία, μέχρι σήμερα: η Βόρεια Ελλάδα, η Θεσσαλονίκη και το Άγιο Όρος, οι παράδοξοι τύποι του, τα συμπαθητικά ζώα, οι μηχανές, οι ποικίλες αντιθέσεις που δημιουργούν οξύμωρα σχήματα και άλλα ανάλογα. Γι’ αυτό, όποιος έχει διαβάσει μερικές από τις προηγούμενες καλές συλλογές του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θα βρει ίσως το τωρινό βιβλίο αναμενόμενο, συμβατικό, σε μια αέναη σκαμπαρδώνεια επανάληψη.

Ενδεχομένως, λοιπόν, αυτό που αξίζει να κρατήσουμε περαιτέρω, το οποίο πάντα υπήρχε αλλά τώρα επιτείνεται, είναι η νοσταλγία για ένα παρελθόν που χάνεται, αφήνει ίχνη και προκαλεί ευχάριστες ή λυπητερές αναμνήσεις, αναπολήσεις ή αναδρομικές αναβιώσεις. Δέκα τουλάχιστον διηγήματα παραπέμπουν σε αναμνήσεις που ζωντανεύουν άλλους καιρούς: από την παλιά μηχανή με καλάθι έως τη λάμπα από το Πέραν κι από τις καντήλες των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα μέχρι το ζαχαροπλαστείο του 1917. Στα περισσότερα κείμενα, η νοσταλγία υποδεικνύει μια αναλλοτρίωτη ζωή, ενώ –σε πολλά από αυτά– τα απωθημένα των φτωχών παιδικών ή νεανικών χρόνων, που τα στιγμάτιζε η στέρηση και η ανικανοποίητη επιθυμία, πραγματοποιούνται στο παρόν ή στο φαντασιακό των πρωταγωνιστών.

Στα περισσότερα κείμενα, η νοσταλγία υποδεικνύει μια αναλλοτρίωτη ζωή, ενώ –σε πολλά από αυτά– τα απωθημένα των φτωχών παιδικών ή νεανικών χρόνων, που τα στιγμάτιζε η στέρηση και η ανικανοποίητη επιθυμία, πραγματοποιούνται στο παρόν ή στο φαντασιακό των πρωταγωνιστών.

Ξεχωρίζω τρία ακόμα διηγήματα: Στο «Ξαναμοντάροντας τα φτερά» ο αφηγητής αγοράζει μια παλιά μηχανή με καλάθι από τον κυρ-Αιμίλιο, ο οποίος μόλις τη βλέπει φτιαγμένη ξανανιώνει, βγάζει φτερά, ψάχνει πάλι έστω και στο μυαλό του κορίτσια και ξανακούει, μολονότι ήταν ημίκουφος, με κίνδυνο να ακούει και όσα λέει η μέγαιρα γυναίκα του. Στον «Διάδρομο» ο πάτερ Ιωάννης, που ασκητεύει στο Άγιο Όρος, επειδή σκανδαλίζεται από τη μαγεία της φύσης, έχει πάρει έναν διάδρομο γυμναστικής και τρέχει μέσα στο κελί του, μακριά από την ομορφιά του τοπίου, ανεβαίνοντας τον δικό του Γολγοθά, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Και στην «Καντήλα στο χώμα» γίνεται λόγος για τις καντήλες των παιδιών που λένε τα κάλαντα, οι οποίες όχι μόνο βοηθούν στο καλαντάρισμα αλλά συνδέουν και τους έλληνες μετανάστες που επιστρέφουν στο χωριό με τις αναμνήσεις τους.

Νομίζω για μια ακόμα φορά ότι το βασικό γνώρισμα του θεσσαλονικιού διηγηματογράφου, ανάμεσα σε άλλα, είναι οι ετερότροπες γραμμές που τέμνονται σε συγκινητικά σταυροδρόμια, γραμμές που φαίνονται ασύμβατες και ασύμπτωτες, αλλά εντέλει συγκινησιακά ή νοητικά διασταυρώνονται.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


skabardonis exΠροσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ
ΠΑΤΑΚΗΣ 2021
Σελ. 232, τιμή εκδότη €13,30

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ 

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πετάει, μου λέει, πετάει η μηχανή. Σκέτη μελωδία. Τι να τις κάνεις, ρε συ, τις γυναίκες. Εγώ τώρα ένιωσα έτσι που είχα να νιώσω από τριάντα χρονών. Χάθηκα, δεν ήξερα πού πήγαινα. Πετάει η μοτοσικλέτα. Τέτοιο φευγάτισμα… Πετούσα κι εγώ –ξεμοντάρισα τα φτερά. Ξαναβρήκα την αναπνοή μου. Σαν να ήμουν σε μια άλλη πόλη, άγνωστη. Σε απίθανα τοπία. Χαλάλι, ρε συ. Χαλάλι. Πώς να το εξηγήσεις; Μπορείς; Δύσκολα. Δεν εξηγιέται. Αφού, να σκεφτείς, ύστερα από ένα τέταρτο οδήγημα, ξεβούλωσαν τ’ αυτιά μου. Κι άρχισα πάλι ν’ ακούω κανονικά. Ακούω τα πάντα πάλι. Βλέπω τα πάντα. Σαν τον λύκο».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ