Σχέσεις μάνας και κόρης, στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της Αννίτας Π. Πανάρετου Ψυχής Εγκώμιον (εκδ. Εστία).

Του Γιώργου Βέη

«Το σώμα είναι το πνεύμα που έγινε ορατό».
Schelling

Η αμφιθυμία, εμφανώς οριακή, υπαγορεύει κατεξοχήν την εθιμοτυπία της καθημερινότητας, προδικάζει τα κίνητρα των συμπεριφορών και εξηγεί τα ποικίλα αίτια και αιτιατά των δρώμενων στο εσωτερικό μιας καθόλα προβληματικής ατμόσφαιρας. Ο ιστός της ευγένειας είναι έτοιμος να διαρραγεί και μαζί μ΄ αυτόν η συνθήκη όλων των ισορροπιών που απαιτεί μια τυπική συναντίληψη. Προβάλλοντας την αδυσώπητη ερημιά του όντος, η αφηγηματική μηχανή ανιχνεύει ό,τι είναι ικανό και αναγκαίο για τα πορίσματά της. Όλα διακυβεύονται μόλις ακουσθεί άλλη μια φορά το αυστηρό, απαγορευτικό "μη!". Οι εναντιωματικές σχέσεις κόρης-μητέρας οδηγούν κατά τρόπο μαθηματικά βέβαιο σε μια επώδυνη, δια βίου μάλιστα, διάσταση.

Για το βιβλίο του Witold Gombrowicz Διαθήκη (μτφρ. Θεόφιλος Τραμπούλης, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για το βιβλίο του Μ.Η. Abrams Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική; (μτφρ. Άρης Μπερλής, ΜΙΕΤ).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο μέσος αναγνώστης διαβάζει τη λογοτεχνία και εύλογα ταυτίζεται με τους χαρακτήρες, ζει την υπόθεση, συγκινείται, παθιάζεται, συμμετέχει στη δράση, εισάγεται με λίγα λόγια στο κλίμα του βιβλίου και το βιώνει σαν να είναι αληθινό. Έρχονται όμως νεότερες θεωρίες που απομυθοποιούν αυτήν τη μύηση και προβάλλουν τον τεχνητό χαρακτήρα του μυθιστορήματος, εστιάζουν στις κατασκευαστικές τεχνικές και φωτίζουν τις ραφές που συστήνουν κάθε κείμενο. Επιπλέον, ο συγγραφέας θεωρείται ότι έχει πεθάνει –σύμφωνα με τον Ρολάν Μπαρτ–, αφού είναι προϊόν της γλώσσας, το ίδιο το κείμενο αποδομείται –βλέπε Ντεριντά– και διαβάζεται από την πίσω πλευρά του υφαντού, ενώ ο αναγνώστης δεν νοείται πλέον ως αυτόβουλο υποκείμενο αλλά ως ενσάρκωση των μηχανισμών της ανάγνωσης.

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη Νοέμβριος (εκδ. Πατάκη).

Της Έλενας Μαρούτσου

Μια σφαγή γουρουνιών με ηχητικό φόντο τα αηδόνια το χάραμα. Μια συνάντηση με τον καστανά απ’ το παλιό αναγνωστικό της Β΄Δημοτικού. Ένας μοναχικός κύριος που παίζει τη λατέρνα του σε ένα ακινητοποιημένο ασανσέρ. Ένας λάτρης του γυναικείου στήθους, ονόματι Ψύλλος, που θα κλάψει όταν δει τι κρύβει ένα σουτιέν. Ένας κύριος που βγάζει βόλτα έναν σκύλο με λουρί, χωρίς σκύλο. Ασημένια ποτηράκια στο ταβάνι.

Του Κωνσταντίνου Καπετανάκη

Με το έργο του Χουάν Ρούλφο συμβαίνει αυτό που συναντάμε και σε άλλες περιπτώσεις ολιγόγραφων και ταυτόχρονα σπουδαίων συγγραφεών: έχουν γραφτεί τόσα πολλά και με τέτοιο διθυρραμβικό λυρισμό που κανείς προβληματίζεται, ευτυχώς προσωρινά, για το εάν οι επαινούντες υπερβάλλουν, αποτίοντας φόρο τιμής στον συγγραφέα με το να μιμούνται το ύφος του, ή αν απλώς πρόκειται για έναν συγγραφέα του οποίου το έργο όντως ανήκει στην πολύ μικρή αυτή κατηγορία που ονομάζουμε αριστουργήματα. 

Για το μυθιστόρημα Expo 58 του Jonathan Coe (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις).

Του Γιώργου Βέη

Ο μάλλον αρχετυπικός δημόσιος υπάλληλος, ο Τόμας Φόλεϊ, ταχύς αλλά σ΄εμφανή βαθμό εσωστρεφής, αυτοπειθαρχημένος, πάντως κατά βάθος λίαν φιλόδοξος, αποχαιρετά το γραφείο του στην Κεντρική Διεύθυνση Πληροφοριών στην Αγγλία και μαζί μ΄ αυτό τη σύζυγό του, καθωσπρέπει συμβία, και τη σχεδόν νεογέννητη κορούλα τους. Τοποθετείται, ουσιαστικά προαγόμενος, έξι μήνες στις Βρυξέλες, προκειμένου να επιβλέπει την «Μπριτάνια», την ολοκαίνουργια μπυραρία, πρότυπο της βρετανικής ευωχίας και όχι μόνον. Είναι εν ολίγοις το δημοφιλές σημείο αναφοράς, οιονεί έμβλημα, της όλης βρετανικής παρουσίας στο πλαίσιο της διοργάνωσης της περιβόητης «Expo 58», δηλαδή της διαρκώς αυτοεγκωμιαζόμενης, όντως επιβλητικής έως προκλητικής Έκθεσης του 1958, της μεγαλύτερης του είδους της, και δη σε παγκόσμια κλίμακα, κατά τη διάρκεια του καθόλα φονικού 20ου αιώνα. Μάλιστα είναι η πρώτη, η οποία στήνεται μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για τη μελέτη Τι είναι αισθητική; του καθηγητή φιλοσοφίας της τέχνης Marc Jimenez (εκδ. Νεφέλη)

Της Μαρίας Γιαγιάννου

Η «Ολυμπία» του Manet δεν αρέσει καθόλου στον Marx. Ο καλλιτέχνης και ο φιλόσοφος πεθαίνουν (την ίδια χρονιά: 1883), μα η γυναίκα που τους χωρίζει ζει ακόμα, τυλιγμένη προστατευτικά στις αισθητικές θεωρίες που υφάνθηκαν για χάρη της. Πώς εξάλλου θα μπορούσε ο θεωρητικός του Κεφαλαίου, που βρίσκει στην αρχαία ελληνική τέχνη την μοναδική εκπληκτική εξαίρεση στη θεωρία του –σύμφωνα με την οποία η υλική και η καλλιτεχνική παραγωγή μιας κοινωνίας λογικά συμβαδίζουν– να προκρίνει ένα έργο σαν την «Ολυμπία» (βλ. κεντρική εικόνα) που «σήμανε το τέλος της ελληνικής παράδοσης» (και του ιταλικού ρομαντισμού); Ο Μαρξ μεγάλωσε αγαπώντας τον Όμηρο, τον Σοφοκλή, τον Πραξιτέλη, τον Ζεύξη και τις τέλειες αναλογίες τους. 

Για τη συλλογή διηγημάτων του Χρήστου Οικονόμου Το καλό θα ’ρθει από τη θάλασσα (εκδ. Πόλις).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Όταν η συζήτηση πηγαίνει στη λογοτεχνία της κρίσης, η προηγούμενη συλλογή διηγημάτων του 45χρονου πια πεζογράφου Χρήστου Οικονόμου Κάτι θα γίνει θα δεις (Πόλις 2010) βρίσκεται πάντα μεταξύ εκείνων των έργων που θεωρούνται αναμφισβήτητα ότι προέρχονται από το κλίμα της ύφεσης ή συντάσσονται μ’ αυτήν. Και τώρα, που η κρίση σοβεί εδώ και πέντε-έξι χρόνια, ο ίδιος λογοτέχνης έχει βρει περισσότερα ερεθίσματα ώστε να διερευνήσει βαθύτερα, πληρέστερα και με νέα πρίσματα την ελληνική ψυχολογία.

Για το μυθιστόρημα Σάνσετ Παρκ του Paul Auster (εκδ. Μεταίχμιο).

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Στα μυθιστορήματα του Πολ Όστερ κάτω από την επιφάνεια του κειμένου συναντούμε μια ανελλιπή διακειμενικότητα, πλήθος οι αναφορές σε άλλα λογοτεχνικά έργα, καθώς και έναν αριθμό από δευτερεύουσες πλοκές οι οποίες, πριν το τέλος, συγκλίνουν με την κυρίως αφήγηση και εν πολλοίς δικαιολογούν την αμφιθυμία ή την απροσδόκητη συμπεριφορά των χαρακτήρων.

Έξι ποιητικές συλλογές που κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια. Των Ελένη Κοφτερού, Χριστίνας Καραντώνη, Γιώργου Χ. Στεργιόπουλου, Ελένης Κόλλια, Βασίλη Ζηλάκου, Αύγουστου Κορτώ. 

Του Παναγιώτη Γούτα

Κάποιες από τις νέες (ή σχετικά νέες) ποιητικές φωνές που εντόπισα πρόσφατα, τύπωσαν βιβλία στις Εκδόσεις των φίλων και στην Οδό Πανός, δυο εκδοτικούς οίκους με παράδοση στη διακριτική και χαμηλόφωνη πλην ποιοτική ποίηση.

Για την ποιητική συλλογή Ναρκοσυλλέκτρια (εκδ. Γαβριηλίδη) της Ευφροσύνης Μαντά-Λαζάρου.

Του Μάριου Μιχαηλίδη

Ομολογώ ότι την ποιήτρια Ευφροσύνη Μαντά-Λαζάρου, ως όνομα και ως δημιουργό, την γνώρισα από τη βραβευμένη και όλως εξαιρετική ποιητική της συλλογή Ο Νώε στην Πόλη (Πλανόδιον, 2011). Παρουσία σεμνή γι’ αυτό και αθόρυβη, την πρωτοσυνάντησα στην Κύπρο, στην απονομή των εκεί κρατικών βραβείων λογοτεχνίας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Μήτσορα «Από τη μέση και κάτω» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Του Κώστα Αγοραστού

Για τη συλλογή δοκιμίων του Διονύση Κ. Μαγκλιβέρα Το τέλος και η αρχή (εκδ. Παπαζήση).

Του Γιώργου Βέη

«Η Αθήνα δεν υπάρχει πια, υπάρχει η Ευρώπη»
Κωστής Παλαμάς, Η φλογέρα του Βασιλιά, 11ος Λόγος

Οι διαπιστώσεις διακρίνονται αμέσως τόσο για την καλοσμιλεμένη τους επιχειρηματολογία, όσο και για την ευθύτητα των διατυπώσεων. Τα συμπεράσματα, κρυστάλλινα και διασταυρωμένα πολλαχώς, είναι βεβαίως διαποτισμένα από τον τρόμο της μοναξιάς της ύπαρξης. Η αδυνατότητα του ουσιαστικού διαλόγου, η ραγδαία απομάγευση του τοπίου, ο τελεσίδικος εξοστρακισμός της ετερότητας, η αίσθηση μιας παρατεταμένης δυστοπίας, η ξενότητα, ο εκφυλισμός του ποιητικώς οράν εκτίθενται με επιμέλεια και αναλύονται επαρκώς. Η ατμόσφαιρα, η υγρασία, η όλη συνθήκη της σύνθεσης των κεφαλαίων δεν απωθεί, δεν αποθαρρύνει την ανάγνωση. Την κάνει σύντροφό της. Η λέξη εν ολίγοις δεν θέλει να εντυπωσιάσει αλλά να καρφωθεί.

Για το μυθιστόρημα Ο Νο1 καταζητούμενος του Τζον Λε Καρρέ (εκδ. Bell)

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Για το μυθιστόρημα της Hannah Kent Έθιμα ταφής (εκδ. Ίκαρος).

Του Νίκου Ξένιου

«I was two dead men. I was burning farm. I was a knife. I was blood».
Hannah Kent

Βραβευμένη με το Indie για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς (2014) και υποψήφια για σωρεία άλλων διακρίσεων, η αυστραλή Χάνα Κεντ μας μεταφέρει, με το βιβλίο της Έθιμα Ταφής, στη βόρεια Ισλανδία του 1829, όπου, υπό το φως του πολικού σέλαος, η Άγκνες Μάγκνουσντότιρ αναμένει την εκτέλεση της θανατικής της ποινής για τη βίαιη δολοφονία δύο ανδρών, εκ των οποίων ο ένας υπήρξε εραστής της.

Για τη συλλογή μελετών του Μιχαήλ Μπαχτίν «Δοκίμια Ποιητικής» (Π.Ε.Κ.) και για την πραγματεία του Michael Holquist «Διαλογικότητα - Ο Μπαχτίν και ο κόσμος του» (Gutenberg).

Tου Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

«Ανάθεμα: 1α) ως κατάρα, για να εκφράσουμε την έντονη αγανάκτησή μας για κάτι που μας έχει συμβεί ή για κάποιον που είναι ο αίτιος της δυστυχίας μας, 1β) η ποινή της αποβολής από την εκκλησιαστική κοινωνία, ο αφορισμός». (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, ΙΝΣ). Για το φιλοσοφικό έργο «Ο Αντίχριστος του Φρ. Νίτσε» (εκδ. Gutenberg).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για το μυθιστόρημα του Gilles Martin-Chauffier Το Παρίσι εν καιρώ ειρήνης (εκδ. Πόλις).

Του Γιώργου Βέη

Ο Ζιλ Μαρτέν-Σωφιέ, γεννημένος στο Νεϊγύ το 1954, απόφοιτος οικονομικών σπουδών, είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού Paris Match, όπου άρχισε να εργάζεται από το 1980. Διατηρεί την επιστασία των πολιτικών θεμάτων. Γνωρίζει σε βάθος τον ψυχισμό του γαλλικού λαού. Αλλά και τις ιδιοσυγκρασίες αντιπροσωπευτικών ομάδων άλλων λαών και άλλων εθνοτήτων, οι οποίες εκούσες άκουσες έκαναν ή επιδιώκουν να κάνουν πατρίδα τους, hic et nunc, τη δική του. Γράφει στη διασταύρωση κυριολεκτικά πολλαπλών πολιτισμικών ωσμώσεων, αποδομώντας συνειδητά και καυτηριάζοντας συστηματικά. Εξ ου και η γοητεία των κειμένων του, τα οποία, περιττό να το τονίσω, επιχειρούν να στοιχειοθετήσουν μιαν ευπρόσωπη, εξ αντικειμένου ει δυνατόν, τοποθέτηση.

Για τη συλλογή διηγημάτων του Θοδωρή Νταλούση Ο Μασκοφόρος (εκδ. Φαρφουλάς) αλλά και για το είδος της pulp λογοτεχνίας στη χώρα μας. 

Της Ελένης Τσαντίλη

Το pulp ως λογοτεχνικό είδος δεν μπόρεσε να διακριθεί στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή. Ούτε κατά την ευημερούσα δεκαετία του '90 που οι συνθήκες παραγωγής και κατανάλωσης ήταν ευνοϊκότερες. Με λίγα λόγια δεν μπόρεσε να συσπειρώσει ένα εναλλακτικό, κατά συνθήκη underground κοινό, και μόλις κάποιες μεμονωμένες μα διάσπαρτες περιπτώσεις θυμίζουν την παρουσία του. 

Μια ενδελεχής ανάγνωση στο δοκίμιο του κορυφαίου Γάλλου φωτογράφου Herni Cartier-Bresson Η αποφασιστική στιγμή. 

Της Μαρίας Γιαγιάννου

Βλέπουμε αλλά δεν είμαστε και οι καλύτεροι μαθητές. Είμαστε συλλέκτες, δεν είμαστε σοφοί. Ρέει η όραση, επιτελεστικά συνήθως. Σαρώνει και πότε πότε επιλέγει, στέκεται. Οι στατικές παραδοσιακές εικόνες (η ζωγραφική, η γλυπτική και όλες οι τριγύρω τέχνες) καθοδηγούν την όραση προς την εστίαση. Οι κινούμενες τεχνικές εικόνες (ο κινηματογράφος και η τηλεόραση κυρίως) ενθαρρύνουν την απεστίαση˙ επιταχύνουν την όραση, τόσο που η ζωή, μετά την εμπειρία του οπτικού ντόπινγκ, μοιάζει ακίνητη.

Για τα ποιητικά βιβλία του Fernando Pessoa Τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καέιρο και Τα ποιήματα του Άλβαρο ντε Κάμπος  (Gutenberg).

Του Νίκου Ξένιου

Για το βιβλίο του Γιώργου Χουλιάρα Λεξικό Αναμνήσεων (εκδ. Μελάνι).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ιδιαιτέρως σημαντικά προϊόντα δημιουργικής γραφής αντιπροσωπεύουν οι ποιητικές συλλογές του Γιώργου Χουλιάρα Εικονομαχικά (1972), Η άλλη γλώσσα (1981), Ο θησαυρός των Βαλκανίων (1988), Γράμμα (1995), καθώς και η συγκεντρωτική έκδοση με τον τίτλο Δρόμοι της Μελάνης (2005) ως μια παραστατική σηματοδότηση της παραγωγικής διαδρομής του συγγραφέα.

Για το μυθιστόρημα του Μένη Κουμανταρέα Ο θησαυρός του Χρόνου (εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Αγοραστού

Νέο μυθιστόρημα από τον αειθαλή Μένη Κουμανταρέα με κεντρικό του θέμα την απώλεια και τον χρόνο. Τους ανθρώπους που έφυγαν, τον χρόνο που πέρασε και άφησε ανεκτίμητους θησαυρούς στην καρδιά αλλά και στη συγγραφική ζωή του σπουδαίου αυτού πεζογράφου.

Για τη μελέτη Κόσμοι σε πόλεμο - 2500 χρόνια σύγκρουσης ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση του Anthony Padgen (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο ιστορικός Άντονυ Πάγκντεν διδάσκει σήμερα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Στα επιστημονικά ενδιαφέροντα του συμπεριλαμβάνονται η ιστορία του πολιτισμού των Μάγιας, γενικότερα οι Ινδιάνοι της Αμερικής, ο ρόλος του ισπανικού ιμπεριαλισμού στην κατάκτηση της Αμερικής, αλλά και οι πολιτισμικές και ιστορικές σχέσεις Ευρώπης και Αμερικής. Στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων του είναι οι διαφορές που χωρίζουν τη Δύση από την Ανατολή. Σύμφωνα με αυτόν αυτές οι διαφορές πάνε πολύ πέρα από τις διαφορές στην πολιτική και στη θρησκεία. 

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Περδικάρη «Ο σκύλος με το λουλούδι στο στόμα» (εκδ. Το Ροδακιό). Η κεντρική εικόνα είναι έργο του Leonid Afremov - https://afremov.com/

Της Έλενας Μαρούτσου

Για τη μελέτη του Walter Pater Η Αναγέννηση (εκδ. Αλεξάνδρεια), ένα μανιφέστο του αισθητισμού.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Γράφοντας για τον Μαρσέλ Προυστ σε προηγούμενο κείμενό μας («Αναζητώντας τον έρωτα», Bookpress, 25/9/2014), δεν είχαμε την ευκαιρία να αναφερθούμε στον αισθητισμό, αυτό το σπουδαίο καλλιτεχνικό και πνευματικό κίνημα του 19ου αιώνα, το οποίο επηρέασε καθοριστικά την πορεία προς τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, και ασφαλώς τον ίδιο τον Προυστ. Επηρεασμένοι από ιδέες της γερμανικής ιδεαλιστικής φιλοσοφίας και του ρομαντισμού, οι πρωτεργάτες του αισθητισμού, αρχικά κάποιοι Γάλλοι (Γκοτιέ, Μποντλέρ, Φλομπέρ) και στη συνέχεια κάποιοι Άγγλοι (Πέιτερ, Σουίνμπερν, Γουάιλντ) τόνισαν την αυτονομία του έργου τέχνης κυρίως σε σχέση με ηθικές και πολιτικές σκοπιμότητες (το δόγμα «η τέχνη για την τέχνη»), συνεπώς την ολοκληρωτική αφοσίωση του καλλιτέχνη στο ωραίο («η θρησκεία του ωραίου» ως η μόνη πίστη) και κατ’ επέκταση στην αισθητική καλλιέργεια του εαυτού του. Ίνδαλμα έγινε έτσι ο εστέτ, ένας αντικομφορμιστής και συχνά παρακμιακός αισθητής, που πρεσβεύει πως ο κόσμος, όπως έγραφε την ίδια εποχή ο Νίτσε στη Γέννηση της τραγωδίας, «δικαιώνεται μονάχα ως αισθητικό φαινόμενο». 

Για το μυθιστόρημα Άχνα του Στρατή Χαβιαρά (εκδ. Κέδρος)

Του Γιώργου Βέη

Διακρίνω εδώ τρεις θεματικούς άξονες: την ανάκτηση του κρίσιμου εκείνου τμήματος του παρελθόντος, το οποίο κατεξοχήν γαλούχησε Εαυτόν, την απόλυτη διαστολή της στιγμής, προκειμένου να χωρέσει ει δυνατόν ολόκληρο το συγγραφικό σύμπαν και την πρόσληψη της εξ αντικειμένου πραγματικότητας χωρίς να εξανδραποδισθεί η εξ υποκειμένου σύστοιχή της. Δύο είναι οι κύριες προθέσεις του μυθιστορήματος, εν πολλοίς αιρετικού: να αναδειχθεί πάση θυσία η σημαίνουσα Διαφορά λόγου και να κρατήσει όσο γίνεται περισσότερο, υπακούοντας ταυτοχρόνως στους νόμους των ατομικών ποιοτήτων, η τελετή της γραφής.

Για το δοκίμιο του Νούτσιο Όρντινε Η χρησιμότητα του άχρηστου (εκδ. Άγρα).

Του Νίκου Κουρμουλή

Ύστερα από έξι χρόνια εγκλωβισμού στο σπιράλ της κρίσης, ο στείρος οικονομισμός τείνει να κυριαρχήσει στο δημόσιο πεδίο. Ένα πυκνό σώμα λόγου, με άξονες την ακατάσχετη πληροφοριακή παράθεση και τη διαχειριστική κειμενικότητα. Αφηγηματικά μοτίβα τεχνοκρατικής προέλευσης που εκτός από την εισαγωγή νέων (για το πλατύ κοινό) όρων, διεισδύουν και στον πυρήνα του συνειδησιακού πλέγματος των απλών ανθρώπων. Ένας λόγος αρχικά αποδιοπομπαίος και οχληρός, που με την πάροδο του χρόνου μεταμορφώθηκε σε βασικό χαρακτηριστικό του πρακτικισμού, «επιδοτούμενος» αδρά από τα ΜΜΕ.

Για το βιβλίο του Δημήτρη Μπασλάμ «Τα παπούτσια του βαρύτονου» (εκδ. Επόμενος Σταθμός).

Του Κώστα Δρουγαλά

Για το μυθιστόρημα του Steve Watson Αμνησία (εκδ. Ψυχογιός).

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Η αμνησία, ως μια μορφή δυστοπίας έχει τις τελευταίες δεκαετίες εξερευνηθεί με πολλούς τρόπους, τόσο σε απαιτητικά λογοτεχνικά και κινηματογραφικά έργα όσο και σε έργα που απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό. Το να ξυπνάς ένα πρωί και να μην είσαι σε θέση να ανακαλέσεις το ποιος είσαι και το πού βρίσκεσαι και να κρατάς σημειώσεις ή ακόμα και να γράφεις πάνω στο σώμα σου (όπως ο ήρωας του Memento, στην ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν) μπορεί να μην είναι μια πνευματική κατάσταση που συναντάμε συχνά στην πραγματικότητα, εν τούτοις, έχει αποτελέσει κεντρικό μοτίβο σε πλήθος από τις τρέχουσες μυθοπλασίες.

Για το βιβλίο του Βαγγέλη Γιαννίση Το μίσος (εκδ. Διόπτρα).

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Την ήσυχη ατμόσφαιρα της μικρής πόλης Έρεμπρο ταράζει ένα φρικιαστικό εύρημα: το κομμένο κεφάλι μιας ιρανής μετανάστριας, ακουμπισμένο στο γρασίδι δίπλα από το ποτάμι. Ο επιθεωρητής Άντερς Οικονομίδης και το επιτελείο του αναλαμβάνουν την εξιχνίαση της υπόθεσης, αλλά πριν προλάβουν να συγκεντρώσουν τα πρώτα στοιχεία, μια νιγηριανή μουσουλμάνα μετανάστρια βρίσκεται δολοφονημένη με παρόμοιο, τελετουργικό τρόπο. Σύντομα, προστίθενται κι άλλα πτώματα, σφαγμένα τελετουργικά και αποκεφαλισμένα, κάτι που δείχνει καθαρά ότι οι εκπρόσωποι του νόμου έχουν να αντιμετωπίσουν έναν κατά συρροή δολοφόνο, ο οποίος εμφορείται από ρατσιστικές ιδέες. Παράλληλα, η δολοφονία ενός μαθητή αραβικής καταγωγής ανοίγει ένα καινούργιο μέτωπο.

Για το βιβλίο του Γιώργου Σκούρτη Το χειρόγραφο της Αντάρας (εκδ. Καστανιώτη)

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Τσαμπουκαλού, αθυρόστομη, με τσαγανό και πείσμα, με λέγειν και με αποφασιστικότητα, που σπούδασε «Φιλό» και λίγο θέατρο (έτσι εξηγείται που διανθίζει τον λόγο της με τσιτάτα από Μήδεια έως Καβάφη), που σπούδασε όμως και στο πεζοδρόμιο· γι' αυτό κατεβάζει χειμαρρωδώς καντήλια και θυμοσοφίες, λόγια της πιάτσας και της οργής, κατάρες και ώριμες σκέψεις. Καταιγιστική, ετοιμόλογη, καπάτσα, αρχηγός με το μαχαίρι στα δόντια, κωλοπετσωμένη, με διασυνδέσεις στην Ασφάλεια αλλά και με κύρος στα πέριξ, άνθρωπος της νύχτας αλλά και φιλοσοφημένη πάνω στη ζωή και στον άνθρωπο... Αυτή είναι η αφηγήτρια που εκφωνεί χύμα τον κατατοπιστικό ως προς τα γεγονότα και συνάμα καταγγελτικό της λόγο, σ' ένα κείμενο βγαλμένο από τα κατάβαθα της ψυχής της.