sfalma systimatos

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Α. Μάντη «Σφάλμα συστήματος» (εκδ. Καστανιώτη).

Του Διονύση Μαρίνου

Εκκινώντας από το σπονδυλωτό μυθιστόρημα Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί (εκδ. Καστανιώτη), για να περάσει, πλήρης δυνάμεων, στο πολυσέλιδο και άκρως απαιτητικό μυθιστόρημα Οι τυφλοί (εκδ. Καστανιώτη), ο Νίκος Α. Μάντης έθεσε τις βάσεις για την ουσιαστική δημιουργία μιας τριλογίας που θα έχει ως θεματική τη σημερινή κρίση στην Ελλάδας, βουτώντας όμως στα λύματα του παρελθόντος.

Στο «Σφάλμα Συστήματος» τα ηνία παίρνει η γενιά που ανδρώθηκε από τις μαθητικές καταλήψεις της δεκαετίας του ’90.

Η τρίτη πτυχή αυτής της μυθοπλαστικής προβληματικής έρχεται με το μυθιστόρημα Σφάλμα συστήματος (εκδ. Καστανιώτη), με την οποία ουσιαστικά κλείνει η τριλογία που σύμφωνα με τον συγγραφέα θα μπορούσε να έχει τίτλο «Το χείλος του χρόνου». Η αλήθεια είναι η έννοια του χρόνου σ’ αυτά τα τρία μυθιστορήματα αποκτάει βαρύνουσα σημασία, καθώς το πριν επανακαθορίζει το σήμερα, όπως και το τώρα εξηγείται από όλα τα περασμένα. Οι πολιτικές ανακολουθίες, η τοξικότητα του δημόσιου βίου, τα εγγενή πάθη, οι μυκτηρισμοί και οι μικροπρέπειες, οι αστικοί μύθοι και οι μάχες χαρακωμάτων για ιδεολογικούς και μη λόγους, όλες οι κακοπάθειες της ελληνικής κοινωνίας από την Μεταπολίτευση ως τις μέρες μας περνούν από τις σελίδες των τριών μυθιστορημάτων.

Αν και η έννοια της ταυτοχρονίας με ό,τι ζούμε δεν χάνεται (σαν να βλέπεις να ξεδιπλώνονται μπροστά σου γεγονότα των τελευταίων ετών – ου μην και μηνών), η πλοκή του Μάντη περιπλέκει πολλά περισσότερα στοιχεία της ελληνικής πραγματικότητας θέλοντας έτσι να δώσει και τη διάσταση της διαχρονικότητας. Άλλωστε, τίποτα από όσα μας συνέβησαν τα τελευταία χρόνια δεν προέκυψε από το πουθενά (γενικώς, στην Ιστορία τίποτα δεν έρχεται εξαίφνης), αλλά είναι μέρος της αλυσίδας που συγκροτεί την εθνική περιπέτεια.

Στο Σφάλμα συστήματος τα ηνία παίρνει η γενιά που ανδρώθηκε από τις μαθητικές καταλήψεις της δεκαετίας του ’90. Ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά, ως γνωστόν, ήταν και ο Αλέξης Τσίπρας. Ναι, μετέχει και ο έλληνας πρωθυπουργός στο μυθιστόρημα, όχι με την πραγματική του υπόσταση, αλλά με κάποιον που του μοιάζει. Ο Μάντης δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει πραγματικές ιδιότητες πολιτικών προσώπων και να τις ντύσει με μυθιστορηματικά πρόσωπα. Δεν χρειάζεται να μας το πει, είναι εμφανές σε όλη την έκταση της πλοκής. Δεν γίνεται να μπερδέψεις τους πρωταγωνιστές.

Ο Κωστής Βέρος του μυθιστορήματος δεν είναι άλλος από τον σημερινό πρωθυπουργό

Ο Κωστής Βέρος του μυθιστορήματος δεν είναι άλλος από τον σημερινό πρωθυπουργό. Ένας νέος που ανδρώθηκε στην Γκράβα, έγινε ηγέτης των μαθητικών αγώνων και, φυσικά, στη συνέχεια ακολούθησε το πεπρωμένο του: μέσα από ποικίλες παλινωδίες εντάχθηκε στον κομματικό μηχανισμό της Αριστεράς, αναδείχθηκε αρχηγός του κόμματος και στη συνέχεια έφτασε ως το πρωθυπουργικό γραφείο στο Μέγαρο Μαξίμου. Γνωστά και μη εξαιρετέα γεγονότα.

Αντιστοίχως: από το μυθιστόρημα «περνάει» ο Γιάνης Βαρουφάκης ως Ανδρομάχη-Έκτορας Κανάκης. Μια τρανς ριζοσπαστική καλλιτέχνις που μεταφέρει τον ιδιότυπο αναρχισμό της/του έως το υπουργείο Οικονομικών για να συντριβεί από τα γεγονότα και τις καταστάσεις. Ομοίως, ο Νίκος Παπάς βρίσκει το μυθιστορηματικό αντίστοιχό του στον δυσώδη Χατζή. Έναν καπάτσο πολιτικό που ξέρει να ελίσσεται, να παίρνει πάνω του όλη τη «βρόμικη» δουλειά καθαρίζοντας το τοπίο για τον «Μεγάλο».

Κι όμως, αφηγητής είναι ένα πρόσωπο εντελώς επινοημένο, ο Άρης, ο μικρός αδελφός, ενός άλλου ηγέτη του μαθητικού κινήματος, ενός εκκολαπτόμενου Τσε Γκεβάρα, του Κάρολου.

Ο συγκεκριμένος όχι μόνο δεν εξαργύρωσε τη δημοφιλία του, αλλά παρέμεινε πιστός στα αναρχικά πιστεύω του και «κάηκε» νωρίς: σκοτώθηκε σε μια συμπλοκή από αστυνομικούς, καθιστώντας τον εαυτό του αείζωο είδωλο, αλλά και σκιά σε όσους έμειναν πίσω.

Κι όμως, αφηγητής είναι ένα πρόσωπο εντελώς επινοημένο, ο Άρης, ο μικρός αδελφός, ενός άλλου ηγέτη του μαθητικού κινήματος, ενός εκκολαπτόμενου Τσε Γκεβάρα, του Κάρολου.

Ο Άρης, κυριευμένος από το φάντασμα του αδελφού του, αλλά κουβαλώντας και τα δικά του ψυχικά τραύματα, φυτοζωεί. Δίχως τα χάπια του δεν μπορεί να λειτουργήσει (ούτε και μ’ αυτά στην πραγματικότητα). Φέρει όλα τα σημάδια της διπολική του φύσης. Είναι ένας κομπιούτερ-freak που ζει απομονωμένος από όλους και απ’ όλα. Έως τη στιγμή που θα αναπτύξει σχέσεις με το πρώην κορίτσι του αδελφού του, την Ρίτα.

Μεταξύ τους θα αναπτυχθεί μια αρρωστημένη ερωτική σχέση, τη στιγμή μάλιστα που η Ρίτα, μια καταπιεσμένη γυναίκα με κρυφές δυνατότητες που σύντομα θα αναδειχθούν, είναι παντρεμένη με τον Δημήτρη (άλλο μέλος της παλιάς παρέας), γιο του ιδιοκτήτη ενός trash καναλιού που κι αυτός θα παίξει ρόλο, τελικά, στις πολιτικές εξελίξεις.

Η Ρίτα θα γίνει κυβερνητικός σύμβουλος και στη συνέχεια υπουργός, ο Άρης θα γίνει προστάτης και χάκερ των συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών (η διπολική του φύση ξανά), ο Δημήτρης θα πάρει τη δική του εκδίκηση, ο Κωστής θα πνιγεί μέσα στις αντιφάσεις του και η πρώτη φορά Αριστερά θα λουστεί όλα τα όξινα της εξουσίας. Θα κάνει κυβερνητικό «χωριό» ακόμη και με τους ακροδεξιούς ξεχνώντας όλα τα προτάγματα της Αριστερής πολιτικής κουλτούρας.

Αν υποθέσουμε πως ο Μάντης κάνει μια φωτογραφική αποτύπωση της σημερινής κατάστασης θα υποπέσουμε σε ένα σφάλμα αναγνωστικού συστήματος. Σε καμία περίπτωση δεν κάνει κάτι τέτοιο. Το μυθιστόρημα έχει μια πλειάδα προσώπων που το καθένα φέρει μια πτυχή του συλλογικού παρελθόντος. Ακόμη και η μητέρα του Δημήτρη, μια πρώην ευειδής νεαρά που έκανε πολλά και διάφορα στα νιάτα της, έγινε η ερωτική μαιτρέσα του γιου της (ναι, εδώ ο Φρόιντ θα είχε πολλή δουλειά) και φυσικά έπαιξε παράπλευρο ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις, αποδεικνύει, εν τοις πράγμασι, την ρευστότητα των γεγονότων, τις ποικίλες προεκτάσεις τους, αλλά και τις βαθύτατες πλευρές τους στη ζωή των υποκειμένων.

Δουλειά του Μάντη δεν είναι να αναπλάσει μυθιστορηματικά αυτό που θα μπορούσε να κάνει κι ένας δημοσιογράφος, αλλά να δώσει διάσταση στο υπόρρητο, το αθέατο, αυτό που συνέχει ένα έθνος ανάδελφο, το δικό μας, ως άλλος χορός μιας εν εξελίξει τραγωδίας.

Ο Μάντης είναι από τους λίγους σημερινούς συγγραφείς της χώρας που επιμένει να γράφει για το πολιτικό και κοινωνικό σήμερα σε μεγάλα και πολυσέλιδα αναπτύγματα. 

Στο μυθιστόρημα, όπως και στα δύο προηγούμενα, συνυπάρχει η ίντριγκα με τις θεωρίες συνωμοσίας. Το δράμα με την κωμωδία (τι πιο ελληνικό;), το πολιτικό προσκήνιο ομού μετά του περιθωρίου, η κυβερνητική πρακτική με τις υπόγειες κυβερνοεπιθέσεις, τα capital controls με την ερωτική αποχαλίνωση, οι λογής εμμονές με την real politik. Όλα αυτά συνιστούν τόσο το corpus του μυθιστορήματος, αλλά και -κατά πολλές έννοιες-  το κοινό φαντασιακό στη χώρα μας.

Περισσότερο μετρημένος και ακριβής σε σχέση με τους Τυφλούς, που σε κάποια σημεία χάθηκαν μέσα στις υψηλές προθέσεις τους, το Σφάλμα Συστήματος είναι το τέλος που θα περίμενε κανείς από μια τριλογία αυτού του είδους.

Ο Μάντης είναι από τους λίγους σημερινούς συγγραφείς της χώρας που επιμένει να γράφει για το πολιτικό και κοινωνικό σήμερα σε μεγάλα και πολυσέλιδα αναπτύγματα. Τον βοηθάει η ευχέρεια που έχει στο ξεδίπλωμα των αλλεπάλληλων σκηνών, αλλά και η ικανότητά του να χειρίζεται ένα πλήθος χαρακτήρων γνωρίζοντας τι θα τους κάνει. Έχουμε να κάνουμε με έναν συγγραφέα αιχμής, καταξιωμένο και βραβευμένο πολλάκις, που δείχνει να έχει βρει την πηγή του και την ακολουθεί δίχως βεβιασμένες προσπάθειες.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι).


alt

Σφάλμα συστήματος
Νίκος Α. Μάντης
Καστανιώτης 2019
Σελ. 514, τιμή εκδότη €16,00

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ Α. ΜΑΝΤΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ