alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Κατερίνας Ηλιοπούλου «Δεν είναι ακόμα» (εκδ. Μελάνι).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Μπορεί η πεζογραφική γραφή να είναι αφήγηση, χωρίς να χάνει το μεδούλι της γλώσσας και την αύρα της ποίησης; Ναι, μπορεί ειδικά στο διήγημα που συγγενεύει πιο πολύ με τον στίχο, ειδικά στην Κατερίνα Ηλιοπούλου που έρχεται γινωμένη μέσα στην ποιητική μεταφορά και κατεβαίνει για πρώτη φορά στη διηγηματογραφία. 

Η συγγραφέας έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Ο κύριος Ταυ (Μελάνι 2007), βιβλίο που κέρδισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού «Διαβάζω», Άσυλο (Μελάνι 2008), Το βιβλίο του χώματος (Μελάνι 2011) και το ποιητικό/φωτογραφικό βιβλίο Gestus, μαζί με τον Γιάννη Ισιδώρου (Αλφειός/[ΦΡΜΚ] 2014). Έχει επιμεληθεί και μεταφράσει στα ελληνικά ποιήματα ξένων ποιητών, συνεπιμελείται την πλατφόρμα για τη σύγχρονη ελληνική ποίηση «Greek Poetry Now» και είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του λογοτεχνικού περιοδικού [ΦΡΜΚ] – Φάρμακο. 

[Η Κατερίνα Ηλιοπούλου] δεν άφησε τη συνυποδηλωτική, αφαιρετική και αμφίσημη γλώσσα του στίχου να καπελώσει τα υπόλοιπα συστατικά της μικρής φόρμας, αλλά αντίθετα κράτησε τόσο όσο χρειαζόταν από την ποιητική ζεστασιά για να ντύσει τον αφηγηματικό της λόγο.

Με τέτοια περιουσία θα ήταν κόντρα ρόλος να κατέβει στη διηγηματική αρένα χωρίς τα όπλα της ποίησης. Το θετικό όμως είναι ότι στα πρώτα τουλάχιστον διηγήματα δεν άφησε τη συνυποδηλωτική, αφαιρετική και αμφίσημη γλώσσα του στίχου να καπελώσει τα υπόλοιπα συστατικά της μικρής φόρμας, αλλά αντίθετα κράτησε τόσο όσο χρειαζόταν από την ποιητική ζεστασιά για να ντύσει τον αφηγηματικό της λόγο. Επιπροσθέτως, κράτησε και τον διφορούμενο χαρακτήρα της πολύσημης ποίησης, ώστε να δώσει στα διηγήματα του τομίδιου την αμφιταλάντευση που τα κάνει θελκτικά. 

Τα κείμενά της συμπλέκουν σε έναν βόστρυχο δυο ή τρία νήματα, φαινομενικά άσχετα, που δεν αφήνουν την ανάγνωση να κυλήσει χωρίς να σταθεί και να σκεφτεί την υπόγεια σχέση που τα συνδέει. Έτσι, αναδεικνύει την πλοκή χωρίς να στηρίζεται στην απλότητα της ιστορίας και χωρίς να αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους, αλλά τα οδηγεί σε μια συναισθηματική αλληλεμπλοκή. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τεχνικής που παράγει εξαιρετικά αποτελέσματα είναι «Η φωτογραφία». Τρεις υπο-ιστορίες ξεδιπλώνονται αλλά... δεν συνενώνονται αυτόματα. Σε ένα reunion ο αφηγητής, που ζει στο Βερολίνο, θέλει και δεν θέλει να ξαναδεί μια πρώην σχέση του, την Ντορίτα, η οποία τελικά εμφανίζεται χωρίς το ξανασυναπάντημά τους να αναζωπυρώνει το όποιο πάθος. Σ’ αυτήν τη συνάντηση των παλιών γνωρίμων την παράσταση κλέβει ένας εξαιρετικός βιολιστής, που έπαιζε καταπληκτικά το όργανό του. Και μάλιστα καθήλωσε το βλέμμα του στον αφηγητή· ταυτόχρονα, αναθυμάται έναν Γερμανό αξιωματικό ο οποίος συγκλονίστηκε, όταν στην Κατοχή άκουσε τη μελωδία του. Στο κλείσιμο του αφηγηματικού κύκλου, ο αναγνώστης ωθείται στο να παρομοιάσει το πρόσωπο του πρωταγωνιστή με τον Γερμανό μέσω της φωτογραφίας του. Τελικά, «καθετί είναι ανεπανόρθωτο», όπως πιστεύει ο αφηγητής, κάτι που πραγματώνεται στην τελειωμένη σχέση του με την Ντορίτα, ή «όλα μπορούν να επαναλαμβάνονται, κάνοντας κύκλους», όπως πιστεύει ο διοργανωτής του reunion, γεγονός που έρχεται να δέσει με την «αναβίωση» του Γερμανού;  

Ακόμα όμως και στα τρία τελευταία διηγήματα, όπου η αφηγηματικότητα υποχωρεί προς όφελος της ποιητικότητας, ο αναγνώστης δεν ρίχνεται στον λάκκο των πολύσημων λεόντων, αλλά εισπράττει το ίδιο πάθος, την ίδια πίστη για τη γλώσσα, τον ίδιο παλμό που πλέον αλλάζει ρότα. 

Η αφήγηση ναι μεν διατηρεί τη δυναμική της, αλλά συνάμα επιχρωματίζεται με ποιητικά χρώματα και ξανανιώνει γλωσσικά.

Στα διηγήματά της η Κατερίνα Ηλιοπούλου συμπλέκει ποικίλα μοτίβα, που άπτονται της καθημερινότητας. Τα ζώα, η φιλία, ο έρωτας εναλλάσσονται και συχνά το ένα υποκαθιστά ή αντικατοπτρίζει το άλλο. Στο «Lonely Hunting» λ.χ. το γατάκι που βρίσκει ο φίλος της αφηγήτριας έρχεται να παραγκωνίσει τη φιλία τους από τη ζωή του, μια φιλία που ενδέχεται να είναι και κρυφοέρωτας. 

Η όποια επιφύλαξη εγείρεται για το μπόλιασμα της πεζογραφίας με την ποίηση αίρεται όταν σε συλλογές, όπως αυτή, η αφήγηση ναι μεν διατηρεί τη δυναμική της, αλλά συνάμα επιχρωματίζεται με ποιητικά χρώματα και ξανανιώνει γλωσσικά. Ειδικά όταν οι ποικίλοι αντικατοπτρισμοί, η διαπλοκή κλωστών μέσα στο ίδιο κείμενο και η τεθλασμένη ματιά στην οποία ωθείται ο αναγνώστης είναι στοιχεία μιας ποιοτικής διηγηματογραφίας, η οποία δεν επαναπαύεται στο ευθύγραμμο και το μονοσήμαντο, τότε κάτι γόνιμο γεννιέται διά της διασταυρώσεως.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΔεν είναι ακόμα
Κατερίνα Ηλιοπούλου
Μελάνι 2019
Σελ. 72, τιμή εκδότη €10,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ