alt

Για τη νουβέλα του Hermann Hesse «Η επιστροφή» (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Κριτική).

Της Χριστίνας Μουκούλη

Έπειτα από πολύχρονη απουσία στο εξωτερικό, ο Αύγουστος Σλότερμπεκ επιστρέφει στο Γκερμπερζάου, μια μικρή πόλη στον Μέλανα Δρυμό. Οι νέοι της εποχής του συνήθιζαν να ταξιδεύουν στο εξωτερικό για να γνωρίσουν τον κόσμο. Στη συνέχεια επέστρεφαν για να αποκατασταθούν επαγγελματικά και να παντρευτούν. Ο Αύγουστος Σλότερμπεκ ακολούθησε αρχικά αυτή την παράδοση. Όμως για λόγους υγείας, επιστρέφοντας δεν μπορούσε να ασχοληθεί με το οικογενειακό βυρσοδεψείο. Και όταν αργότερα ο πατέρας του του το παραχώρησε υπερχρεωμένο, δεν είχε άλλη επιλογή από το να το πουλήσει και να αναζητήσει αλλού την τύχη του.

Η ηλικία, η μοναξιά και τα οικονομικά προβλήματα που άρχισαν να συσσωρεύονται, τον έκαναν να πάρει τη μεγάλη απόφαση: να επιστρέψει στη γενέτειρά του. Ρευστοποίησε όλα του τα υπάρχοντα και ξεκίνησε  για το Γκερμπερζάου, γεμάτος νοσταλγία.

Εργάστηκε αρχικά στην Ελβετία, μετά στην Αγγλία, αργότερα στο Σικάγο και τη νότια Ρωσία. Έκανε έναν γάμο που δεν κράτησε πολύ λόγω θανάτου της συζύγου του. Καθώς περνούσαν τα χρόνια άρχισε να καταλαβαίνει ότι «δεν είναι κάθε μέρος της γης ίδιο με τα άλλα». Η ηλικία, η μοναξιά και τα οικονομικά προβλήματα που άρχισαν να συσσωρεύονται, τον έκαναν να πάρει τη μεγάλη απόφαση: να επιστρέψει στη γενέτειρά του. Ρευστοποίησε όλα του τα υπάρχοντα και ξεκίνησε  για το Γκερμπερζάου, γεμάτος νοσταλγία. Παρά το γεγονός ότι στα χρόνια της απουσίας του «δεν παρασύρθηκε σε άσκοπη εξιδανίκευση της πατρίδας του», φτάνοντας εκεί, ένιωσε ότι ανήκει κάπου.

Η ιδιαίτερη πατρίδα ως σημείο αναφοράς

Η απογοήτευση θα σταθεί άραγε ικανή να τον κάνει να αποφασίσει να δραπετεύσει ξανά από τα στενά όρια της μικρής κοινωνίας του Γκερμπερζάου; Και θα καταφέρει να σώσει από την κακία και την μικροψυχία των γύρω του, την κυρία Έντρις, την οποία πλέον «έχει ερωτευτεί οριστικά και αμετάκλητα»;

altΤα βιώματα της παιδικής ηλικίας, συνυφασμένα με τον εκάστοτε τόπο και τα πρόσωπα με τα οποία συνδέονται, εγγράφονται στα κύτταρα του ανθρώπου, στη μνήμη και στο συναίσθημά του. Οι εικόνες και οι αναμνήσεις της ιδιαίτερης πατρίδας και των ανθρώπων της συνοδεύονται από μια αίσθηση οικειότητας, ζεστασιάς, αποδοχής, χαλάρωσης και ασφάλειας, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ειδικότερα σε περιόδους δυσκολιών και πίεσης, εκδηλώνεται αυτόματα μια εγγενής ανάγκη επιστροφής στη μήτρα και κατ’ επέκταση στον τόπο καταγωγής, ο οποίος παρέχει μια επίφαση ασφάλειας και προστασίας.

Ως άνθρωπος ο οποίος μπορεί να παίρνει αποστάσεις από τα πράγματα και να κρίνει αντικειμενικά καταστάσεις και γεγονότα, διέκρινε καθαρά τα σαθρά θεμέλια του κοινωνικού οικοδομήματος της πόλης του, τη ρηχότητα και την αβελτηρία των συμπατριωτών του. Και αρνήθηκε να συνεχίσει να ζει στα πλαίσια μιας κοινωνίας στάσιμης και οπισθοδρομικής.

Με αυτά τα συναισθήματα επέστρεψε και ο Σλότερμπεκ στο Γκερμπερζάου. Όμως η αγάπη για την πατρίδα και για ό,τι συνδέεται μαζί της, δεν ήταν τόσο βαθιά ώστε να τον κάνει να παραβλέψει τη συμπεριφορά των συμπατριωτών του απέναντί του. Ως άνθρωπος ο οποίος μπορεί να παίρνει αποστάσεις από τα πράγματα και να κρίνει αντικειμενικά καταστάσεις και γεγονότα, διέκρινε καθαρά τα σαθρά θεμέλια του κοινωνικού οικοδομήματος της πόλης του, τη ρηχότητα και την αβελτηρία των συμπατριωτών του. Και αρνήθηκε να συνεχίσει να ζει στα πλαίσια μιας κοινωνίας στάσιμης και οπισθοδρομικής, η οποία αρνείται πεισματικά να προχωρήσει, να εξελιχθεί, να γνωρίσει, να ενσωματώσει και να αφομοιώσει καινούρια πράγματα, ιδέες, ανθρώπους και συμπεριφορές. Μιας κοινωνίας που βλέπει μόνο την επιφάνεια και όχι την ουσία των πραγμάτων και στην οποία είναι απορριπτέος όποιος δεν πληροί τα καθιερωμένα τυπικά χαρακτηριστικά του καλού πολίτη. Ο Σλότερμπεκ επιλέγει, λοιπόν, να απομακρυνθεί από συγγενείς και γνωστούς και να απολαύσει τη μοναξιά του, η οποία, σύμφωνα με μία δική του ρήση, ισοδυναμεί με ανεξαρτησία. 

Ο συγγραφέας

Ο Herman Hesse γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου 1877 στη Γερμανία και πέθανε στις 9 Αυγούστου 1962 στην Ελβετία. Ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία από πολύ νεαρή ηλικία. Έγραψε ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα, άρθρα για εφημερίδες, βιογραφίες και ταξιδιωτικές σημειώσεις. Έχει δεχθεί επιρροές από την ελληνική μυθολογία, τον γερμανικό ρομαντισμό, την ινδική και κινεζική φιλοσοφία και από διάφορες ψυχαναλυτικές θεωρίες. Βραβεύτηκε το 1946 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας και το βραβείο Γκαίτε και το 1955 με το βραβείο Ειρήνης του Γερμανικού Συνδέσμου Εμπορίας Βιβλίων. Μερικά από τα έργα του είναι: Ντέμιαν (1919), Σιντάρτα (1922), Ο λύκος της στέπας (1927), Κάτω από τον τροχό (1906), Νάρκισσος και Χρυσόστομος (1920), Το παιχνίδι με τις χάντρες (1945) και πολλά άλλα. Η Επιστροφή γράφτηκε το 1909 και δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό Die Neue Rundschan.

Στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, διαμαρτυρόμενος για το γερμανικό μιλιταριστικό καθεστώς, μετακόμισε στην Ελβετία. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, τα έργα του απαγορεύτηκαν στην πατρίδα του. Ο Hesse μέσω της  λογοτεχνίας, αναζητούσε διέξοδο από τα ψυχολογικά του προβλήματα, καθώς από την εφηβεία του έπασχε από κατάθλιψη. Είχε κάνει μάλιστα και μία απόπειρα αυτοκτονίας και για ένα διάστημα είχε εισαχθεί σε ψυχιατρείο. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από έντονο αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και έχουν ως επίκεντρο την ανθρώπινη ύπαρξη. Περιγράφουν διεξοδικά τη σχέση του ανθρώπου, τόσο με τον κόσμο που τον περιβάλλει, όσο και με τον εαυτό του. 

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι νηπιαγωγός.

 Στην κεντρική εικόνα ο August Zirner στον ρόλο του Αύγουστου Σλότερμπεκ, στην κινηματογραφική μεταφορά της νουβέλας του Hesse, σε σκηνοθεσία του Jo Baier.


altΗ επιστροφή
Hermann Hesse
Μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός
Κριτική 2019
Σελ. 88, τιμή εκδότη €10,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ HERMANN HESSE

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ