alt

Για τη νουβέλα του Hermann Hesse «Η επιστροφή» (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Κριτική).

Της Χριστίνας Μουκούλη

Έπειτα από πολύχρονη απουσία στο εξωτερικό, ο Αύγουστος Σλότερμπεκ επιστρέφει στο Γκερμπερζάου, μια μικρή πόλη στον Μέλανα Δρυμό. Οι νέοι της εποχής του συνήθιζαν να ταξιδεύουν στο εξωτερικό για να γνωρίσουν τον κόσμο. Στη συνέχεια επέστρεφαν για να αποκατασταθούν επαγγελματικά και να παντρευτούν. Ο Αύγουστος Σλότερμπεκ ακολούθησε αρχικά αυτή την παράδοση. Όμως για λόγους υγείας, επιστρέφοντας δεν μπορούσε να ασχοληθεί με το οικογενειακό βυρσοδεψείο. Και όταν αργότερα ο πατέρας του του το παραχώρησε υπερχρεωμένο, δεν είχε άλλη επιλογή από το να το πουλήσει και να αναζητήσει αλλού την τύχη του.

Η ηλικία, η μοναξιά και τα οικονομικά προβλήματα που άρχισαν να συσσωρεύονται, τον έκαναν να πάρει τη μεγάλη απόφαση: να επιστρέψει στη γενέτειρά του. Ρευστοποίησε όλα του τα υπάρχοντα και ξεκίνησε  για το Γκερμπερζάου, γεμάτος νοσταλγία.

Εργάστηκε αρχικά στην Ελβετία, μετά στην Αγγλία, αργότερα στο Σικάγο και τη νότια Ρωσία. Έκανε έναν γάμο που δεν κράτησε πολύ λόγω θανάτου της συζύγου του. Καθώς περνούσαν τα χρόνια άρχισε να καταλαβαίνει ότι «δεν είναι κάθε μέρος της γης ίδιο με τα άλλα». Η ηλικία, η μοναξιά και τα οικονομικά προβλήματα που άρχισαν να συσσωρεύονται, τον έκαναν να πάρει τη μεγάλη απόφαση: να επιστρέψει στη γενέτειρά του. Ρευστοποίησε όλα του τα υπάρχοντα και ξεκίνησε  για το Γκερμπερζάου, γεμάτος νοσταλγία. Παρά το γεγονός ότι στα χρόνια της απουσίας του «δεν παρασύρθηκε σε άσκοπη εξιδανίκευση της πατρίδας του», φτάνοντας εκεί, ένιωσε ότι ανήκει κάπου.

Η ιδιαίτερη πατρίδα ως σημείο αναφοράς

Η απογοήτευση θα σταθεί άραγε ικανή να τον κάνει να αποφασίσει να δραπετεύσει ξανά από τα στενά όρια της μικρής κοινωνίας του Γκερμπερζάου; Και θα καταφέρει να σώσει από την κακία και την μικροψυχία των γύρω του, την κυρία Έντρις, την οποία πλέον «έχει ερωτευτεί οριστικά και αμετάκλητα»;

altΤα βιώματα της παιδικής ηλικίας, συνυφασμένα με τον εκάστοτε τόπο και τα πρόσωπα με τα οποία συνδέονται, εγγράφονται στα κύτταρα του ανθρώπου, στη μνήμη και στο συναίσθημά του. Οι εικόνες και οι αναμνήσεις της ιδιαίτερης πατρίδας και των ανθρώπων της συνοδεύονται από μια αίσθηση οικειότητας, ζεστασιάς, αποδοχής, χαλάρωσης και ασφάλειας, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ειδικότερα σε περιόδους δυσκολιών και πίεσης, εκδηλώνεται αυτόματα μια εγγενής ανάγκη επιστροφής στη μήτρα και κατ’ επέκταση στον τόπο καταγωγής, ο οποίος παρέχει μια επίφαση ασφάλειας και προστασίας.

Ως άνθρωπος ο οποίος μπορεί να παίρνει αποστάσεις από τα πράγματα και να κρίνει αντικειμενικά καταστάσεις και γεγονότα, διέκρινε καθαρά τα σαθρά θεμέλια του κοινωνικού οικοδομήματος της πόλης του, τη ρηχότητα και την αβελτηρία των συμπατριωτών του. Και αρνήθηκε να συνεχίσει να ζει στα πλαίσια μιας κοινωνίας στάσιμης και οπισθοδρομικής.

Με αυτά τα συναισθήματα επέστρεψε και ο Σλότερμπεκ στο Γκερμπερζάου. Όμως η αγάπη για την πατρίδα και για ό,τι συνδέεται μαζί της, δεν ήταν τόσο βαθιά ώστε να τον κάνει να παραβλέψει τη συμπεριφορά των συμπατριωτών του απέναντί του. Ως άνθρωπος ο οποίος μπορεί να παίρνει αποστάσεις από τα πράγματα και να κρίνει αντικειμενικά καταστάσεις και γεγονότα, διέκρινε καθαρά τα σαθρά θεμέλια του κοινωνικού οικοδομήματος της πόλης του, τη ρηχότητα και την αβελτηρία των συμπατριωτών του. Και αρνήθηκε να συνεχίσει να ζει στα πλαίσια μιας κοινωνίας στάσιμης και οπισθοδρομικής, η οποία αρνείται πεισματικά να προχωρήσει, να εξελιχθεί, να γνωρίσει, να ενσωματώσει και να αφομοιώσει καινούρια πράγματα, ιδέες, ανθρώπους και συμπεριφορές. Μιας κοινωνίας που βλέπει μόνο την επιφάνεια και όχι την ουσία των πραγμάτων και στην οποία είναι απορριπτέος όποιος δεν πληροί τα καθιερωμένα τυπικά χαρακτηριστικά του καλού πολίτη. Ο Σλότερμπεκ επιλέγει, λοιπόν, να απομακρυνθεί από συγγενείς και γνωστούς και να απολαύσει τη μοναξιά του, η οποία, σύμφωνα με μία δική του ρήση, ισοδυναμεί με ανεξαρτησία. 

Ο συγγραφέας

Ο Herman Hesse γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου 1877 στη Γερμανία και πέθανε στις 9 Αυγούστου 1962 στην Ελβετία. Ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία από πολύ νεαρή ηλικία. Έγραψε ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα, άρθρα για εφημερίδες, βιογραφίες και ταξιδιωτικές σημειώσεις. Έχει δεχθεί επιρροές από την ελληνική μυθολογία, τον γερμανικό ρομαντισμό, την ινδική και κινεζική φιλοσοφία και από διάφορες ψυχαναλυτικές θεωρίες. Βραβεύτηκε το 1946 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας και το βραβείο Γκαίτε και το 1955 με το βραβείο Ειρήνης του Γερμανικού Συνδέσμου Εμπορίας Βιβλίων. Μερικά από τα έργα του είναι: Ντέμιαν (1919), Σιντάρτα (1922), Ο λύκος της στέπας (1927), Κάτω από τον τροχό (1906), Νάρκισσος και Χρυσόστομος (1920), Το παιχνίδι με τις χάντρες (1945) και πολλά άλλα. Η Επιστροφή γράφτηκε το 1909 και δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό Die Neue Rundschan.

Στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, διαμαρτυρόμενος για το γερμανικό μιλιταριστικό καθεστώς, μετακόμισε στην Ελβετία. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, τα έργα του απαγορεύτηκαν στην πατρίδα του. Ο Hesse μέσω της  λογοτεχνίας, αναζητούσε διέξοδο από τα ψυχολογικά του προβλήματα, καθώς από την εφηβεία του έπασχε από κατάθλιψη. Είχε κάνει μάλιστα και μία απόπειρα αυτοκτονίας και για ένα διάστημα είχε εισαχθεί σε ψυχιατρείο. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από έντονο αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και έχουν ως επίκεντρο την ανθρώπινη ύπαρξη. Περιγράφουν διεξοδικά τη σχέση του ανθρώπου, τόσο με τον κόσμο που τον περιβάλλει, όσο και με τον εαυτό του. 

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι νηπιαγωγός.

 Στην κεντρική εικόνα ο August Zirner στον ρόλο του Αύγουστου Σλότερμπεκ, στην κινηματογραφική μεταφορά της νουβέλας του Hesse, σε σκηνοθεσία του Jo Baier.


altΗ επιστροφή
Hermann Hesse
Μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός
Κριτική 2019
Σελ. 88, τιμή εκδότη €10,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ HERMANN HESSE

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...
«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

Για τη συλλογή διηγημάτων του Μπάρι Χάνα [Barry Hannah] «Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Μπάρι Χάνα.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Οι Ψεύτες...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ