alt

Για τη νουβέλα του Δημήτρη Φύσσα «Μουσείο Λαογραφίας» (εκδ. Εστία).

Του Δημήτρη Βαρβαρήγου

Τον Αύγουστο του 2015 ο τριανταπεντάχρονος (πρώην διάσημος) ζωγράφος Λέων, έχοντας στην τσέπη του μια γερή προκαταβολή για τον υπερμεγέθη πίνακα Ο μυστικός δείπνος του κοινοτισμού, εγκαταλείπει μια μεγάλη ελληνική πόλη και μια γυναίκα ονόματι Μάρθα, και αποσύρεται σ’ ένα άκρως πρωτόγονο χωριό της Πίνδου, όπου ετοιμάζει τις σπουδές για τα πρόσωπα του πίνακα της παραγγελίας: είκοσι τρεις ήρωες της διαχρονικής, παγκόσμιας Αριστεράς. Ο πίνακας, όταν ολοκληρωθεί, θα εκτεθεί για την επέτειο των 100 χρόνων της Οκτωβριανής Επανάστασης. Από το χωριό αυτό στέλνει στη Μάρθα γράμματα που αναφέρονται στην κρίση της σχέσης τους, στις σπουδές που ζωγραφίζει, στο τζόκινγκ και στην ειδυλλιακή ζωή του βουνίσιου χώρου – μέχρι που, αργά αργά, συνειδητοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά με τις γυναίκες στο χωριό. 

Ο Φύσσας, μέσα από την κλειστή επαρχιακή κοινωνία ενός απόμακρου κι αποκομμένου χωριού, προβάλλει έντεχνα μέσω του ήρωά του τον κοινοτισμό, που εναντιώνεται στον αστικό τρόπο ζωής.

Αυτό είναι το περιληπτικό στόρι του βιβλίου από το οπισθόφυλλο. Διεγείρει την περιέργεια όσο κι αν πιθανόν να μοιάζει με μια απλή ιστορία. Αλλά πώς να είναι απλή μια ιστορία όταν ο συγγραφέας με υπαινικτικό ύφος εστιάζει τη σκέψη του και φέρνει στο προσκήνιο ζητήματα διαχρονικά που από καταβολής κόσμου αφορούν τους ανθρώπους, μεταξύ των οποίων ο φεμινισμός, η αριστερή ουτοπία, η αγνή ελληνική επαρχία, η θρησκευτική νεύρωση και η αντρική ψυχολογία. Ο Φύσσας, μέσα από την κλειστή επαρχιακή κοινωνία ενός απόμακρου κι αποκομμένου χωριού, προβάλλει έντεχνα μέσω του ήρωά του τον κοινοτισμό, που εναντιώνεται στον αστικό τρόπο ζωής. Μια κλειστή κοινωνία –χωρίς ρεύμα, νερό και τηλέφωνο– που φαινομενικά μοιάζει να λειτουργεί στο απολύτως φυσικό της περιβάλλον, με προτάγματα που προσφέρουν λύση σε ζωτικά ζητήματα ταυτότητας και ουσιαστική συμμετοχή των χωριανών στη λήψη των αποφάσεων, δίνουν τροφή στον Λέων να κοιτάξει πιο βαθιά την περιχαρακωμένη απομόνωση και τις φαινομενικά σωστές μα ωστόσο απρόσιτες συμπεριφορές τους. Εξιχνιάζοντας μέρα τη μέρα μέσα από την καθημερινότητα τον κοινωνικό περίγυρο του χωριού αντιλαμβάνεται πως ξετυλίγονται σοβαρά ζητήματα στις ανθρώπινες σχέσεις και πως καμία σταθερή αξία της σύγχρονης κοινωνικής δομής –ισότητας και ισονομίας– δεν υφίσταται, παρά μόνο η αντρική εξουσία.

Με κύριο χαρακτηριστικό το προσωπικό του συναίσθημα για τη σχέση του με τη Μάρθα, ο Λέων φέρνει σε δεύτερη μοίρα όλους αυτούς τους μεγάλους που άφησαν ιδέες ανεξίτηλες στον χρόνο. Τρόσκι, Λένιν, Μπακούνιν, Μαρξ, Χριστό, Στάλιν, Μαντέλα, Μάο κ.λπ, είκοσι τρεις συνολικά προσωπικότητες. Αυτό που κατατρώει την ψυχή του είναι η μοιραία γοητεία που ασκεί στη μνήμη του η Μάρθα. Με φορτισμένη μοναχικότητα της γράφει πως του λείπει και της εξηγεί πώς αισθάνεται μακριά της. Της απαριθμεί τα λάθη που έκανε, τη μεταμέλεια που νιώθει για την ανέμελη συμπεριφορά του, αλλά και την εμπειρία που απέκτησε μέσα από τη σχέση τους. Για το μειονέκτημά του να καταλάβει τον δικό της ψυχικό κόσμο. Για την ανάγκη του να την έχει κοντά του στην (παραδείσια) απομόνωση του. Της απαριθμεί κάθε του σκέψη με μια σχεδόν ικετευτική στάση που δείχνει πως θέλει να αφήσει πίσω του όλες τις συγκρουσιακές δοκιμασίες που είχε μαζί της.

alt
Ο Δημήτρης Φύσσας

Ο Φύσσας, εκτός από τα ουσιώδη κοινωνικά ζητήματα που εγείρονται στο σώμα ενός άρτια δεμένου σε απόδοση και ύφος κειμένου σε μόλις 100 σελίδες, προβάλλει έντονα τον αντρικό συναισθηματισμό ενός ερωτευμένου άντρα.

Ο Φύσσας, εκτός από τα ουσιώδη κοινωνικά ζητήματα που εγείρονται στο σώμα ενός άρτια δεμένου σε απόδοση και ύφος κειμένου σε μόλις 100 σελίδες, προβάλλει έντονα τον αντρικό συναισθηματισμό ενός ερωτευμένου άντρα. Σε κάθε επιστολή ο Λέων ξεκινάει με τη φράση: Καλή μου Μάρθα και της εξηγεί κάθε του βήμα, κάθε του σκέψη, κάθε του ελπίδα για να καταφέρει να της αποδείξει την πίστη του. Η σιωπή της του τρώει τα σωθικά, δουλεύει σχεδόν μηχανικά καθώς το μυαλό του είναι απόλυτα αφοσιωμένο σε εκείνη. Από τη σιωπή της αναγκάζεται να δίνει τις δικές του εξηγήσεις. Της γράφει στην τέταρτη –Όουεν– επιστολή του:

Καλή μου Μάρθα. 

Λοιπόν, νομίζω ότι ο αληθινός λόγος που δεν πάμε καλά είναι όχι ότι δεν με αγαπάς, μα ότι δεν με θαυμάζεις σαν άντρα και σαν άνθρωπο και πιο πολύ σαν ζωγράφο.

Στο δέκατο κεφάλαιο –«Τρότσκι»– γράφει:

Καλή μου Μάρθα. Γράψε μου μια γραμμή, πες μου ότι με θαυμάζεις και –ίσως– με θες και με αγαπάς.

Είναι ο έρωτας που τον κάνει να ανατρέχει στο παρελθόν και μέσα από τα μάτια της Μάρθας να επιζητεί την ανταπόκρισή της.

Στο μέτρο του δυνατού, ποσώς τον ενδιαφέρουν οι είκοσι τρεις φυσιογνωμίες που έχει αναλάβει να εντάξει σε έναν «Μυστικό Δείπνο του Κοινοτισμού» σε αντιπαραβολή του Μυστικού Δείπνου του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Αυτό που τον καίει είναι η ανάγκη να τον αγαπήσει εκείνη. Είναι ο έρωτας που τον κάνει να ανατρέχει στο παρελθόν και μέσα από τα μάτια της Μάρθας να επιζητεί την ανταπόκρισή της.

Επιστολική αλληλογραφία που παραπέμπει στο κλασικό είδος του Laclos, του Montesquieu κλπ. Το Μουσείο Λαογραφίας περιέχει κάτι το ταυτόχρονα παραδοσιακό και μοντέρνο. Παραδοσιακό, στο μέτρο όπου παραπέμπει στο παρελθόν και εγγράφει την επιστολή-ντοκουμέντο σε μια παράδοση λίγο ή πολύ ρεαλιστική. Μοντέρνο, γιατί προσεγγίζει το προσωπικό ημερολόγιο ή ένα είδος εσωτερικού μονολόγου με τρόπο που συνδέει τη δράση με την αφήγηση. Το πλεονέκτημα του βιβλίου είναι φανερό: Ο Φύσσας, έχει καταφέρει να δημιουργήσει έναν ζωντανό χαρακτήρα –τον Λέων– που μιλάει για την παρούσα κατάστασή του περνώντας από την πράξη στον λόγο. Δράστης και μάρτυρας και συνάμα ήρωας που γίνεται αφηγητής, χωρίς τις παρεμβολές άλλων φωνών. Ο Λέων αφηγείται ό,τι προσλαμβάνει σταδιακά ως άμεση εμπειρία στο παρόν, παράλληλα με όσα πριμοδοτούν τη μνήμη του από το παρελθόν – φυσικά χωρίς να γνωρίζει το μέλλον. Το Μουσείο Λαογραφίας του συγγραφέα Δημήτρη Φύσσα είναι μια επιστολική νουβέλα που αξίζει να διαβαστεί απ’ όλους.

* Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΡΒΑΡΗΓΟΣ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Anima mia» (εκδ. Εντύποις).


altΜουσείο Λαογραφίας
Δημήτρης Φύσσας
Εστία 2017
Σελ. 104, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΥΣΣΑ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ