Του Μάκης Πανώριου

Η σύγχρονη επιστημονική φαντασία βασίζει τη μυθολογία της στο επιστημονικό-τεχνολογικό υλικό του παρόντος, γεγονός που της προσδίνει μια υποτιθέμενη ρεαλιστικότητα, υποβαθμίζει όμως τη σημασία της δημιουργικής φαντασίας. Ως εκ τούτου, η «σκληρή ε.φ.», όπως ονομάστηκε ο ιδιαίτερος αυτός κλάδος του είδους, να δίνει την εντύπωση ότι το «απίθανο» μπορεί να γίνει «πιθανό», αλλά μόνο με τη δυνατότητα της νέας υπερτεχνολογίας.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι πρωτοεμφανιζόμενοι συγγραφείς επιλέγουν το πρώτο τους βιβλίο να είναι μια συλλογή διηγημάτων. Και αυτό, γιατί συνήθως, έχουν άγνοια κινδύνου. Τα σκόρπια κείμενα που έγραψαν μέσα στα χρόνια, οι σκέψεις τους, τα τυχαία περιστατικά που τους έχουν εντυπωθεί και γενικότερα το προσωπικό βίωμα, δύσκολα μετασχηματίζεται σε αυτό που λέμε λογοτεχνία. Ποιος είναι ο καταλύτης αυτής της μετάλλαξης; Μα, φυσικά, το ταλέντο.

Του Γιώργου Βέη

O εμφανώς κειμενικά πολύπειρος, βραβευμένος προ πολλού Αλέξης Πανσέληνος (1943), πολυμεταφρασμένος και δόκιμος μεταφραστής ο ίδιος, μας προτείνει σήμερα ένα επιστολικό μυθιστόρημα, το οποίο φέρνει αίφνης στο νου μας το σημαδιακό έργο του νομπελίστα Τζ. Μ. Κούτσι, με τίτλο Τα χρόνια του σιδήρου, το οποίο εκδόθηκε επίσης από το «Μεταίχμιο» το 2003. Ταυτοχρόνως, οι Σκοτεινές επιγραφέςσυνιστούν ένα προχωρημένο δείγμα ανιχνευτικής λογοτεχνίας, η οποία κλείνει εκ παραλλήλου μάτι τόσο στην απαιτητική ποιητική μετάπλαση των φαινομένων, όσο και στην αυθεντική, σαφώς εξειδικευμένη μαρτυρία χαρακτήρων και κοινωνικοπολιτικών συγκυριών.

Οι πρόσφατες ειδήσεις του αστυνομικού δελτίου μιλάνε για ένα Κουλούρη που έγινε μηδενικό.

Οι δημιουργοί κόμικ –πάντα πρωτοπόροι– έχουν ήδη μιλήσει και γράψει σχετικά για παρόμοια θέματα και μάλιστα με μεγαλύτερη επιτυχία και φαντασία από ό,τι ο Κίμωνας.

Του Μάκη Πανώριου

Μπορεί ο τρόμος να είναι το αρχαιότερο συναίσθημα του ανθρώπου, σύμφωνα με τον Λάβκραφτ, αλλά και το ισχυρότερο όλων, το πλέον φοβερό στην υπαρξιακή του διάσταση. Εμφωλεύει, είτε με τις ρεαλιστικές είτε με τις μεταφυσικές του εκδοχές, στο εσωτερικό ανθρώπινο σύμπαν, αν δεν είναι μάλιστα, σύμφωνα με κάποια μάλλον μεταφυσική διερμηνεία του, και ουσιώδες στοιχείο του οργανισμού του. Ούτως ή άλλως η καταγωγή του παραμένει άγνωστη. Όπως εξάλλου και η… μορφή του.

Του Γιώργου Βέη

Στο τελευταίο βιβλίο του ΜακΓιούαν ο εφιάλτης είναι σαφώς διευρυμένος. Είμαστε ένα σχεδόν αιώνα πιο μέσα στο μέλλον από την εποχή της ποτοαπαγόρευσης. Η αρά της μη στοχαστικής τεχνολογίας προκαθορίζει έναν έναν τους σκαιούς όρους του παιχνιδιού, σε παγκοσμιοποιημένη μάλιστα βάση.

,Δείπνο σημαίνει άνοιγμα στο χρόνο

Λέγεται πως σε κάθε κέντημα υπάρχει ένα νήμα που αν το τραβήξεις, διαλύεται όλο το σχέδιο. Στην ποιητική συλλογή Δείπνα του Βασίλη Λαδά, τα άκρα αυτού του νήματος είναι το πρώτο ποίημα, με τίτλο «Της Σεχραζάτ», το οποίο μπορεί να παρονομαστεί ως «άσκηση αιωνιότητας», και το τελευταίο, με τίτλο «Των εγκωμίων», που θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως «μαχαιριά στην καρδιά». 

Του Δημοσθένη Κερασίδη

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Επτά γυναικών το πάθος και τα πάθη ιστορούνται στα καινούργια διηγήματα της Έρσης Σωτηροπούλου. Τα πάθη που υφίστανται από εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τη ζωή τους. Τα πάθη στα οποία υποβάλλονται από την ιδιοσυγκρασία και τον ψυχισμό τους. Το πάθος τους για πνευματική δημιουργία, για τον έρωτα, για την ατομική ελευθερία και αυτοδιάθεση, για τη ζωή.

Του Μάκη Πανώριου

Το μεγάλο πρόβλημα με το σύντομο διήγημα, το αποκαλούμενο και μικρή φόρμα, είναι να κατορθώσει ο συγγραφέας του να «παγιδέψει» σε ένα πυκνό, «μικρό» κείμενο, όχι μόνο μια συγκεκριμένη ιστορία, με τις ανάλογες νοηματικές, και όχι μόνο, βέβαια, συμπαραδηλώσεις και διακλαδώσεις της, αλλά να του προσδώσει αληθοφάνεια.

Tου Κώστα Αγοραστού

Πώς διηγείται κανείς μια ολόκληρη ζωή… χωρίς να σκορπίσει στους χίλιους ανέμους; Πώς κινείται μέσα στις αχανείς εκτάσεις του μνημονικού για να σταματήσει στις στιγμές και να ανασύρει τις χειρονομίες, τα λόγια, τις σιωπές, τα πρόσωπα; Πώς μιλά για μια οικογένεια που ζει σε μια χώρα, και πώς μπορεί να διηγηθεί το φόβο και τη βία, αυτή τη βία που διαπερνά το οικογενειακό και ιδιωτικό άδυτο και ασκεί βία στους εσώτατους πυρήνες;

Γράφει η Νέλλη Βουτσινά

Του Κωστή Παπαδημητρίου

Δύο γιατροί, από τη μια ο μεγαλύτερος σε ηλικία Στάθης που είναι διάσημος διευθυντής πολυτελούς ιδιωτικής κλινικής, και από την άλλη ο σαραντάρης Φίλιππος που εργάζεται σε δημόσιο νοσοκομείο, δένουν τις ζωές και τα πεπρωμένα τους μέσα από έναν αναπάντεχο φόνο. Ένας μυστηριώδης και ισχυρός επιχειρηματίας, γνωστός ως «ο Μάγος», σαν ένας σύγχρονος θεός, βρίσκεται πάνω απ' όλους και όλα.

Του Δημήτρη Αργασταρά

Το ‘‘Χαμένα Κορμιά’’ (Τετράγωνο, 2011) είναι το πρώτο μυθιστόρημα του δημοσιογράφου Διονύση Μαρίνου. Η ιδέα του παράδοξη όσο και καίρια: οι κάτοικοι μιας ολόκληρης χώρας αρχίζουν να χάνονται, να εξαφανίζονται χωρίς προειδοποίηση, το κοινωνικό σύνολο μειώνεται δραματικά υπό μυστηριώδεις συνθήκες. Η ‘‘νόσος της απουσίας’’ ξεκινά μεμονωμένα και εξαπλώνεται σε μεγάλους αριθμούς. Και αν τα ‘‘Χαμένα Κορμιά’’ φαίνεται να απηχούν μια Σαραμάγκια γοητεία, ο Μαρίνος κάνει κάτι παραπάνω από την σύνθεση ενός μιμητικού ‘‘Περί Εξαφανίσεως’’, με αποτελέσματα που δεν μπορούμε να προσπεράσουμε αδιάφορα.

Του Γιώργου Βέη

«...επέστρεψα στο Παρίσι με τον τρόμο του αποδιοργανωμένου ταξιδιώτη που έχει κάνει το γύρο του κόσμου και δεν αναγνωρίζει κανένα από τα μέρη όπου έχει ζήσει για τόσο καιρό». (από το βιβλίο, σελ. 144) 

Οι δύο αδελφές, η Κλάρα και η Χίλντα Γκότβαλντ, οι οποίες μεταναστεύουν διαδοχικά από τη δεινώς χειμαζόμενη οικονομικά -και ουχί μόνον- μητρική Πράγα, ζουν με εξόφθαλμη άνεση στο Παρίσι. Υποδυόμενες τις μεσάζουσες μεταξύ των εκδοτικών οίκων και των νέων, ενίοτε ματαιόσπουδων, ματαιόδοξων ή απλώς πολλά υποσχομένων ή ακόμη και κατεστημένων ήδη συγγραφέων της γαλλικής σκηνής, αρμέγουν κανονικά το συναφές, πολυάριθμο, διαρκώς ανανεούμενο κύκλωμα.

Του Μάκη Πανώριου

Ένα κείμενο που ονομάζεται-χαρακτηρίζεται ‘μυθιστόρημα’, πρέπει, σύμφωνα με τα λογοτεχνικά δεδομένα, να επιβεβαιώνει απόλυτα τον χαρακτηρισμό του. Πρέπει δηλαδή να αφηγείται μια φανταστική ιστορία, ανεξαρτήτου είδους, και ανεξαρτήτων διακλαδώσεών της, που συνήθως επιβάλλει η φόρμα του, η επιλογή της οποίας ανήκει αποκλειστικά στον συγγραφέα της. Αναμφισβήτητα πρέπει να το διαπνέει από αρχής μέχρι τέλους του μια κάποια ιδεολογία που προκάλεσε την οικοδόμησή του.

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Σημειώσεις για το «Εγκώμιο της πραότητας»[1] 

Ο Νορμπέρτο Μπόμπιο έφυγε από τον κόσμο το 2004, όταν η ιταλική δημοκρατία (ασταθής, διεφθαρμένη, αλλά «ιστορική» και «πλουραλιστική») είχε δώσει τη θέση της στο κράτος του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, στο πε­ριοδικό Panorama (αντίστοιχο του γερμανικού Spiegel) και στην αμφίβολη αισθητική του Βιττόριο Σγκάρμπι, ο οποίος έγινε ένα είδος πρέσβη του ιταλικού πολιτισμού στον κόσμο, παραδίδοντας μαθήματα sex-appeal από το ραδιόφωνο.

Της Βίκυς Βασιλάτου

Σε ηλικία 13 ετών, η Yôko Ogawa διάβασε Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ και ανακάλυψε ότι οι απλές, καθημερινές λέξεις κρύβουν μια απίστευτη δύναμη μέσα τους. Στην ίδια ηλικία, ανακάλυψα τη δύναμη που κρύβουν οι μαθηματικοί τύποι.

Της Δήμητρας Μαυρίδου

Τον τελευταίο καιρό, όλοι ή σχεδόν όλοι, θέλουν να γίνουν επιχειρηματίες και να «κάνουν κάτι δικό τους». Αυτό το «δικό τους» για την πλειονότητα των υποψήφιων είναι ή καφετέρια ή σουβλατζίδικο ή τυροπιτάδικο. Και ο λόγος είναι μάλλον προφανής: O καφές και το σουβλάκι αποτελούν εθνική αξία.

Της Νέλλης Βουτσινά

(...) και ο χιουμοριστικός είναι ο μόνος τρόπος να πει κανείς μια λυπητερή ιστορία... όπως θα παραδεχτεί τελικά ο νεαρός συμπαθέστατος και άδολος Άλεξ, σ' ένα από τα γράμματα του προς το συγγραφέα και ήρωα του βιβλίου, τον εξίσου νεαρό και δαιμόνιο Τζόναθαν Σάφραν Φόερ. Και «Καθώς το γέλιο διαχέεται αόρατο στον αέρα του μυθιστορήματος, η μυθιστορηματική βεβήλωση είναι η χειρότερη δυνατή. Γιατί θρησκεία και χιούμορ είναι ασυμβίβαστα», όπως ένας γοητευτικός γηραιός λάτρης, χαρισματικός αναγνώστης και υπηρέτης της τέχνης και της περιπέτειας του μυθιστορήματος, ο Μίλαν Κούντερα, έχει προ πολλού αποφανθεί.

Του Γιώργου Βέη

Ταξιδιωτικές αποστάξεις υψηλής ποιότητος

«Ο Παράδεισος μέσα μας;» είπε ο Σαλιμουλάχ και σήκωσε τα φρύδια του. «Όχι, όχι, πρόκειται για συναισθηματικά λόγια – ένα όνειρο μόνο[…] Ο Παράδεισος είναι έξω, ένας φυσικός χώρος στους ουρανούς, που τον δημιούργησε ο Θεός για τον λαό του[…] Θα υπάρχουν μαξιλάρια για να ξαπλώσεις, ποτάμια από γάλα και μέλι, δροσερό και καθαρό νερό πηγής». (Από το βιβλίο, σ. 197)

Η έλλειψη ομοιοτήτων, αντιστοιχιών, ή κοινών παρονομαστών, που θα μπορούσαν να διερμηνεύσουν σ' έναν έστω βαθμό την ινδική ιδιοπροσωπία, σε αντιπαραβολή με τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα, καθιστά την όποια προσέγγιση εκ προοιμίου εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, αλλά και προβληματική, αν όχι τραυματική.

Του Μάκη Πανώριου

Ως ακραίο γεωφυσικό φαινόμενο ο κατακλυσμός ήταν πολύ φυσικό να προσλάβει μεταφυσικές διαστάσεις. Αρχικά θεωρήθηκε ως εκδήλωση ενός υπερφυσικού όντος, του οποίου η Γη και ο Άνθρωπος αποτελούν μάλλον ένα «μεγαλειώδες» κοσμικό πείραμα. Η παρέκκλιση ωστόσο του ανθρώπου από την προβλεπόμενη μετεξέλιξή του, η οποία και τον οδήγησε με την συμπεριφορά του στην Ύβρη εναντίον του Δημιουργού του, προκάλεσε την θεϊκή μήνιν.

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Οι ομορφότερες ιστορίες άθελά μας υφίστανται…

Με το πρόθεμα «…σε όσους έμαθαν / από τον πόνο ελπίδα να ποιούν…» εισάγεται ο αναγνώστης στο περιεχόμενο ενός τομιδίου, 56 σελίδων, εξαιρετικής τυπογραφικής και εικαστικής φροντίδας. 

Της Έλενας Χουζούρη

Κατά δώδεκα χρόνια ωριμότερος ποιητικά επανέρχεται ο Γιώργος Μαρκόπουλος μετά το τιμημένο με Κρατικό Βραβείο Ποίησης βιβλίο του «Μην σκεπάζεις το ποτάμι». Χωρίς να απομακρύνεται από τους βασικούς άξονες της ποίησης του, ο Μαρκόπουλος με τον «Κρυφό Κυνηγό» υφαίνει με υψηλής θερμοκρασίας υλικά μια ελεγεία στη μνήμη, στο θάνατο -αυτόν τον κρυφό κυνηγό-, ένα Ρέκβιεμ για ό,τι αναίτια και ανά πάσα στιγμή μπορεί να χαθεί, για την ίδια την ζωή που μπορεί να κυλήσει αιφνιδίως στην άλλη πλευρά και να σβήσει. 

Ο κύριος Λευτέρης θα μπορούσε να είναι ο γείτονας της διπλανής πόρτας. Ζει μόνος, κάνει λίστα πριν πάει για ψώνια, πληρώνει κοινόχρηστα και φτιάχνει φακές για μεσημεριανό. Μετρημένα πράγματα. Μεσήλικας, χωρισμένος, συμφιλιωμένος με την πραγματικότητα του. Χρόνια υπάλληλος σε γραφείο τελετών, η δουλειά –όπως και η ζωή- σπάνια του επιφυλάσσει εκπλήξεις. 

Της Έλενας Χουζούρη

Μια γνωστή λαϊκή παροιμία λέει: «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται». Παραφράζοντας μπορεί να πει κανείς: «Η καλή λογοτεχνία από την πρώτη σελίδα φαίνεται». Αυτό ισχύει στην περίπτωση του 30χρονου Μιχάλη Γενάρη και του πρώτου μυθιστορήματός του Πρίγκιπες και δολοφόνοι το οποίο δικαίως τιμήθηκε με το Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού Διαβάζω. 

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Μεταφράζω το ταξιδιωτικό βιβλιαράκι του John Steinbeck “Travels with Charley” - πράγμα φυσικό παρότι δεν μ’ αρέσει να μεταφράζω: όμως, έχω κάνει τις ίδιες διαδρομές ξανά και ξανά – είκοσι, τριάντα, σαράντα χρόνια αργότερα, διασχίζοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες, οδηγώντας ή κάνοντας ωτοστόπ. Από την ανατολή στη δύση και πάλι πίσω, από τον βορρά στον νότο και πάλι πίσω.

Του Μάκη Πανώριου

Η ρεαλιστική λογοτεχνία μπορεί να δίνει την εντύπωση ότι αποτυπώνει την πραγματικότητα, αλλά συνήθως αρκείται στην επιφανειακή αντιγραφή της, καταλήγοντας να λειτουργεί ως δημοσιογραφικό ρεπορτάζ.

Της Μαργαρίτας Φρανέλη

«Δράμα δεν είναι παρά η αναμέτρηση της προσδοκίας με την πραγματικότητα.». Να ένας από τους –ελάχιστους, μην πανικοβάλλεστε– ορισμούς που περιλαμβάνονται στο νέο μυθιστόρημα του Νίκου Παναγιωτόπουλου και ταιριάζει γάντι σε όλες τις προβολές που κάνει ο συγγραφέας: στη χώρα, τη γενιά και την παιδεία μας, αλλά και σε κάθε λογής λιγούρα για ευρωπαϊκό προφίλ, για μουράτο ανφάς, για χλιδάτη εξάρτυση.

Της Βίκυς Βασιλάτου

Λίγο πολύ όλοι έχουν ακουστά την Coco Chanel, ακόμα και όσοι δεν έχουν ιδέα από μόδα. Το όνομά της είναι άρρηκτα συνδεδεμένο μ’ έναν από τους μεγαλύτερους οίκους μόδας. Στα μέσα Αυγούστου κυκλοφόρησε άλλο ένα βιβλίο με θέμα τη ζωή της. «Μα τι άλλο θα μπορούσαν να πουν; Θα σταματήσουν ποτέ ν’ αναμασάνε τα ίδια και τα ίδια;» αναρωτήθηκα.

Σκέψεις για τα μικρά πεζά της Νίκης-Ρεβέκκας Παπαγεωργίου

Της Παυλίνας Μάρβιν

Σ ε  θ υ μ ά μ α ι  σ α ν π ό λ η

Σε θυμάμαι σαν πόλη, σα να υπήρξε μια χώρα με πρωτεύουσα εσένα. Για να ξεφύγω από σένα έπαιρνα τα όρη και τα βουνά, και τριγυρνούσα τις Κυριακές στα προάστια. Σε θυμάμαι με κήπους κι ανάκτορα, με δικαστήρια και θέατρα, τώρα που πλήττω μες τα μικρά χωριά και το χορτάρι ψηλώνει. 

Πιο μέσα

ΤomasTranströmer, Τα ποιήματα, μτφρ. Βασίλης Παπαγεωργίου (Aθήνα: Printa, 2004) 

Ο Tomas Tranströmer γεννήθηκε το 1931 στη Στοκχόλμη. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία για το ποιητικό αλλά και το μεταφραστικό του έργο και η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε πενήντα γλώσσες. Το ποιητικό του ιδίωμα διαμορφώνεται στη βάση ενός γαλήνιου λυρισμού με γλώσσα ακριβή και καθαρή μέσα στην οποία σχηματίζεται ο κρύσταλλος του αινίγματος, ενώ δεν λείπουν οι αναφορές στην ιστορία, την κοινωνία και την πολιτική.  Το ποίημα «Πιο μέσα» μου έφερε στο νου την Αθήνα και τον ανελέητο ήλιο της. Άραγε ποιο εσωτερικό κείμενο θα φώτιζε μέσα μας; Το ποίημα δεν δίνει απάντηση. Ανοίγει όμως μια δίοδο προς τα έξω προτρέποντας στην αναζήτηση του μυστικού. 

Κατερίνα Ηλιοπούλου

* Το κείμενο αυτό, μαζί με το ποίημα, δημοσιεύτηκε στο τρίτο τεύχος της Book Press, το Νοέμβριο του 2009.

  ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ THOMAS TRANSTROMER