alt

Για την ανθολογία του Ko Un Τι; 108 ζεν ποιήματα (μτφτ. Αργυρώ Κασωτακη-Γατοπούλου, Χάνα Γιο, εκδ. Περισπωμένη).

Του Γιώργου Βέη

ΖΕΝ: «Δεν θέλω» είπε ο παππούς μου, θέλοντας να δώσουν σ' εμένα τα σταφύλια που του πρόσφεραν: «Ζεν θέλω» επανέλαβα, παίρνοντας τα σταφύλια.
Γιώργος Χουλιάρας, Λεξικό αναμνήσεων

Από τις συμπτωματικές ή προγραμματισμένες συναντήσεις μου με συγγραφείς της Νοτίου Κορέας, όσο ζούσα κι εργαζόμουν εκεί, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, αλλά και αρκετά χρόνια πριν, κατά την παραμονή μου στη Σεούλ, σ΄ όλη τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1988, σχημάτισα την εντύπωση ότι πρόκειται για δημιουργούς λόγου οι οποίοι, χωρίς να κρύβουν τον βαθύ προβληματισμό τους για την παρατεταμένη, τραγική διχοτόμηση της κορεατικής χερσονήσου, ό,τι δηλαδή τεκμαίρουν ως εκ των πραγμάτων πατρίδα τους, θέλουν να συνεχίσουν απερίσπαστοι τον διάλογο με την μακραίωνη παράδοση του τόπου τους, όπως ακριβώς έκαναν και οι γενιές εκείνων που προηγήθηκαν. Ανανεώνοντας συγχρόνως σ΄ ένα βαθμό τα όσα παρέλαβαν, συνεχίζουν να συμβάλλουν στη διατήρηση της ταυτότητας της Κορέας, η οποία, σημειωτέον, μπόρεσε να διατηρήσει ως τώρα την αυτονομία της, αναπτυσσόμενη ανάμεσα σε δύο γίγαντες, δηλαδή τη Ρωσία από τη μια πλευρά και την Κίνα από την άλλη. Βεβαίως οι πολλαπλές πολιτιστικές οφειλές προς την δεύτερη και αναγνωρίζονται ευθέως και δικαιολογούνται χωρίς προκαταλήψεις. Πλην όμως η γραφή παραμένει στο σύνολό της ευκρινώς ιθαγενής.

Για όσους είναι η πρώτη φορά που προσεγγίζουν την τεχνοτροπία του Ζεν, θεωρώ ότι το Τι; όντως συνιστά μια σημαίνουσα, από πολλές όψεις, εισαγωγή στο θέμα.

Για τους αναγνώστες εκείνους οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με τις λογοτεχνικές στρατηγικές και ειδικότερες σημασιοσυντακτικές μεθοδολογίες της ευρύτερης Ανατολής, η συλλογή αυτή αποτελεί δείκτη ώριμων κρυσταλλώσεων μιας εμφανώς προηγμένης αισθητικής. Εύκολα κατατάξιμη, καλομεταφρασμένη και εκδοτικά ιδιαίτερα προσεγμένη, η ποιητική παρακαταθήκη του λίαν προβεβλημένου και μάλιστα υποψήφιου νομπελίστα ποιητή Ko Un, που γεννήθηκε το 1933 στην πόλη Κουνάν της βόρειας επαρχίας Τσόλα της Νότιας Κορέας, λογίζεται πλέον απόκτημά μας. Για όσους πάλι είναι η πρώτη φορά που προσεγγίζουν την τεχνοτροπία του Ζεν, θεωρώ ότι το Τι; όντως συνιστά μια σημαίνουσα, από πολλές όψεις, εισαγωγή στο θέμα. Αν μάλιστα θυμηθούν την καταρχήν παράδοξη συμπεριφορά του φιλόσοφου Διογένη του Κυνικού, ο οποίος περιφερόταν μέρα μεσημέρι στην αγορά, ψάχνοντας για ανθρώπους, κρατώντας διαρκώς αναμμένη τη λυχνία του, θα μπορούν ίσως ευκολότερα να συντονιστούν, από την πρώτη κιόλας σελίδα, με τη βαρύνουσα πνευματικότητα του παρόντος τόμου.

Για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής απομονώνω το τετράστιχο «Ο παλιός Βούδας»: «Ε, τι λέγατε για τον παλιό τον Βούδα; / Γιατί, ο παλιός Βούδας δεν είναι ο Βούδας./ Ο αληθινός Βούδας είναι ένα ψάρι που μόλις πιάστηκε στο δίχτυ / και σπαρταρά πηδοκοπώντας δώθε-κείθε». (Βλ. σελ. 85.). Εδώ υπολανθάνει ολόκληρη η φιλολογία περί της ουσίας της αλήθειας, η οποία, για να θυμηθούμε άλλη μια φορά τον ημέτερο Γκέοργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ, είναι αλήθεια εν τω γίγνεσθαι. Με την αναμενόμενη οικονομία των εκφραστικών του μέσων και την γενικότερη υφολογική του κατάρτιση, ο Kο Ουν, ο οποίος κατά τον αμερικανό μπητ ποιητή Allen Ginsberg (1926-1997) είναι «μεγαλειώδης ποιητής, ένας συνδυασμός βουδιστή ειδήμονα, παθιασμένου οπαδού της ελεύθερης πολιτικής σκέψης και δράσης, και νατουραλιστή ιστοριογράφου», δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να υπογραμμίζει τις αναμφισβήτητες αρετές της μεταφοράς, της αλληγορίας και βεβαίως της θυμόσοφης υπαινικτικότητας. Αυτό που ηχεί απλοϊκό, παιδιάστικο ή ενίοτε παράλογο συνιστά τον απαραίτητο μανδύα του ποιήματος, το οποίο πράγματι σκοπεύει να περάσει κατ΄ αυτόν τον τρόπο το πρώτο στάδιο της αναγνωστικής πρόσληψης. Μετά, με ένα δεύτερο, προσεκτικότερο άκουσμα, ο μανδύας αποσύρεται διακριτικά, αφήνοντας ν’ αποκαλυφθεί το υλικό μιας διανοητικής έκρηξης. Ό,τι δηλαδή τόσο επιμελώς καλυπτόταν ως την τελευταία στιγμή. Το παιγνιώδες των περιγραφών υποχωρεί, δίνοντας τη θέση του στην αμφιβολία, στην ανατροπή, στη ριζική ανακατάταξη των δεδομένων. Η αποδόμηση είναι σε τελευταία ανάλυση υπόθεση μιας καλής ψαριάς.

Με την αναμενόμενη οικονομία των εκφραστικών του μέσων και την γενικότερη υφολογική του κατάρτιση, ο Kο Ουν δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να υπογραμμίζει τις αναμφισβήτητες αρετές της μεταφοράς, της αλληγορίας και βεβαίως της θυμόσοφης υπαινικτικότητας.

Ανάλογα ισχύουν και για το δίστιχο, με τίτλο «Οδός Τζόνγκνο» (βλ. σελ. 84). Ήτοι: «Καθώς κατέβαινα χαζολογώντας την οδό Τζόνγκνο στο Νταεγκού /επήρα και κατέβασα μία μπουκάλα σναπς». Ο οινοβαρής αφηγητής, αναφερόμενος εμμέσως πλην σαφώς σ΄ έναν από τους διασημότερους φίλους του κρασιού, τον ποιητή Λι Τάι Πο, ή Λι Μπάι (701-762) από τη γειτονική Κίνα, αποτίει φόρο τιμής στην κυριολεξία της μέθης, χωρίς να χρειαστεί να φτάσει στην υπερβολή των λεκτικών τρόπων, οι οποίοι χαρακτηρίζουν φέρ΄ ειπείν τον Τσαρλς Μπουκόφσκι (1920- 1994). Ας διαβάσουμε μαζί κι αυτό: «Προσμένοντας δεκαετίες μια χιονονιφάδα / πυρακτωμένο κάρβουνο έγινε το κορμί μου. / Κι ύστερα έσβησα. / Χαλάλι, ήχος των τζιτζικιών που τραγουδάνε ήταν εκεί. / Μετά δεν ήταν». (Βλ. σελ 33). Εδώ η απωανατολική προοπτική συναντά και την ελυτική απόκλιση. Διακρίνω, μεταξύ άλλων τα εξής: «Περισσότερο και από τους μουσικούς ή τους ζωγράφους, που κατ΄ ανάγκην εκφράζονται με ορισμένες αναλογίες στον κόσμο των ήχων ή των χρωμάτων, ο ποιητής, που έχει σαν αποκλειστικό του όργανο τη γλώσσα, πηγαίνει κατευθείαν στην πηγή. Εκεί όπου οι ψυχικές καταστάσεις, οι ονειρικοί συνειρμοί, οι ιδέες ανοίγουν τα χαρτιά τους∙ και όπου – για να εκφρασθούμε απόλυτα- και μόνον με την ονομασία τους τα πράγματα ξαναγεννιούνται». (Βλ. Οδυσσέας Ελύτης: Σύντομη Αντιφώνηση στην Aula του Πανεπιστημίου της Ρώμης, Εν λευκώ).

Ο Ko Un αρκείται σε μια-δυο λεπτομέρειες, σε μια τοποθεσία, σε μια πινελιά λιτή και γι΄ αυτό εύστοχη: το ποίημα είναι, κοντολογίς, το αντίδοτο της απουσίας αυτοπροσώπως. Αν «η τέχνη είναι μια υπόσχεση ευδαιμονίας που διαρκώς αθετείται», όπως υποστηρίζει ο Τέοντορ Αντόρνο (1903-1969), τότε το εγχείρημα του νοτιοκορεάτη δημιουργού αφορά στην αποτύπωση κανόνων ευδαιμονίας μέσα στον σπόρο της πρόσφορης στιγμής. Όσο κι αν είναι φευγαλέο από τη φύση του το αίσθημα αυτό, δεν παύει να είναι εξ ίσου ιαματικό. Η λύτρωση πηγάζει από τη μη διεκδίκηση της λύτρωσης, μας δείχνει συνοπτικά το Τι;.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

altΤι;
108 ζεν ποιήματα
Ko Un
Μτφρ. Αργυρώ Κασωτακη-Γατοπούλου, Χάνα Γιο
Περισπωμένη 2014
Σελ. 160, τιμή € 15,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

Για την ποιητική συλλογή της Μάνιας Μεζίτη «Αγαπημένε μου πατέρα» (εκδ. Κουκκίδα). Στην κεντρική εικόνα, η ηθοποιός Robin Wright Penn με τον πατέρα της.

Γράφει ο Γιώργος Βέης

«Μια αυλαία πέφτει μπροστά στα μάτια μο...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

Για την ποιητική συλλογή «Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (εκδ. Περισπωμένη) – «τρέφεται από [...] από θυσίες, αίματα, μαύρα αισθήματα, θανάτους που όλα αυτά καταφέρνει να τα κάνει λαμπρή ποίηση».

Γράφει ο Σωτήρης Γουνελάς

Ο τίτλος ...

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

Για την ποιητική συλλογή της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή «Βελονιές σκιάς» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Κωνσταντίνος Γεωργίου

Νηπτικά παραγγέλματα

Τι συμβαίνει άραγε, όταν μια τεχνική κεντήματος, χρησιμοποιεί, αντί για μια συνηθισμέν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ