alt

Για την ανθολογία του Ko Un Τι; 108 ζεν ποιήματα (μτφτ. Αργυρώ Κασωτακη-Γατοπούλου, Χάνα Γιο, εκδ. Περισπωμένη).

Του Γιώργου Βέη

ΖΕΝ: «Δεν θέλω» είπε ο παππούς μου, θέλοντας να δώσουν σ' εμένα τα σταφύλια που του πρόσφεραν: «Ζεν θέλω» επανέλαβα, παίρνοντας τα σταφύλια.
Γιώργος Χουλιάρας, Λεξικό αναμνήσεων

Από τις συμπτωματικές ή προγραμματισμένες συναντήσεις μου με συγγραφείς της Νοτίου Κορέας, όσο ζούσα κι εργαζόμουν εκεί, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, αλλά και αρκετά χρόνια πριν, κατά την παραμονή μου στη Σεούλ, σ΄ όλη τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1988, σχημάτισα την εντύπωση ότι πρόκειται για δημιουργούς λόγου οι οποίοι, χωρίς να κρύβουν τον βαθύ προβληματισμό τους για την παρατεταμένη, τραγική διχοτόμηση της κορεατικής χερσονήσου, ό,τι δηλαδή τεκμαίρουν ως εκ των πραγμάτων πατρίδα τους, θέλουν να συνεχίσουν απερίσπαστοι τον διάλογο με την μακραίωνη παράδοση του τόπου τους, όπως ακριβώς έκαναν και οι γενιές εκείνων που προηγήθηκαν. Ανανεώνοντας συγχρόνως σ΄ ένα βαθμό τα όσα παρέλαβαν, συνεχίζουν να συμβάλλουν στη διατήρηση της ταυτότητας της Κορέας, η οποία, σημειωτέον, μπόρεσε να διατηρήσει ως τώρα την αυτονομία της, αναπτυσσόμενη ανάμεσα σε δύο γίγαντες, δηλαδή τη Ρωσία από τη μια πλευρά και την Κίνα από την άλλη. Βεβαίως οι πολλαπλές πολιτιστικές οφειλές προς την δεύτερη και αναγνωρίζονται ευθέως και δικαιολογούνται χωρίς προκαταλήψεις. Πλην όμως η γραφή παραμένει στο σύνολό της ευκρινώς ιθαγενής.

Για όσους είναι η πρώτη φορά που προσεγγίζουν την τεχνοτροπία του Ζεν, θεωρώ ότι το Τι; όντως συνιστά μια σημαίνουσα, από πολλές όψεις, εισαγωγή στο θέμα.

Για τους αναγνώστες εκείνους οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με τις λογοτεχνικές στρατηγικές και ειδικότερες σημασιοσυντακτικές μεθοδολογίες της ευρύτερης Ανατολής, η συλλογή αυτή αποτελεί δείκτη ώριμων κρυσταλλώσεων μιας εμφανώς προηγμένης αισθητικής. Εύκολα κατατάξιμη, καλομεταφρασμένη και εκδοτικά ιδιαίτερα προσεγμένη, η ποιητική παρακαταθήκη του λίαν προβεβλημένου και μάλιστα υποψήφιου νομπελίστα ποιητή Ko Un, που γεννήθηκε το 1933 στην πόλη Κουνάν της βόρειας επαρχίας Τσόλα της Νότιας Κορέας, λογίζεται πλέον απόκτημά μας. Για όσους πάλι είναι η πρώτη φορά που προσεγγίζουν την τεχνοτροπία του Ζεν, θεωρώ ότι το Τι; όντως συνιστά μια σημαίνουσα, από πολλές όψεις, εισαγωγή στο θέμα. Αν μάλιστα θυμηθούν την καταρχήν παράδοξη συμπεριφορά του φιλόσοφου Διογένη του Κυνικού, ο οποίος περιφερόταν μέρα μεσημέρι στην αγορά, ψάχνοντας για ανθρώπους, κρατώντας διαρκώς αναμμένη τη λυχνία του, θα μπορούν ίσως ευκολότερα να συντονιστούν, από την πρώτη κιόλας σελίδα, με τη βαρύνουσα πνευματικότητα του παρόντος τόμου.

Για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής απομονώνω το τετράστιχο «Ο παλιός Βούδας»: «Ε, τι λέγατε για τον παλιό τον Βούδα; / Γιατί, ο παλιός Βούδας δεν είναι ο Βούδας./ Ο αληθινός Βούδας είναι ένα ψάρι που μόλις πιάστηκε στο δίχτυ / και σπαρταρά πηδοκοπώντας δώθε-κείθε». (Βλ. σελ. 85.). Εδώ υπολανθάνει ολόκληρη η φιλολογία περί της ουσίας της αλήθειας, η οποία, για να θυμηθούμε άλλη μια φορά τον ημέτερο Γκέοργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ, είναι αλήθεια εν τω γίγνεσθαι. Με την αναμενόμενη οικονομία των εκφραστικών του μέσων και την γενικότερη υφολογική του κατάρτιση, ο Kο Ουν, ο οποίος κατά τον αμερικανό μπητ ποιητή Allen Ginsberg (1926-1997) είναι «μεγαλειώδης ποιητής, ένας συνδυασμός βουδιστή ειδήμονα, παθιασμένου οπαδού της ελεύθερης πολιτικής σκέψης και δράσης, και νατουραλιστή ιστοριογράφου», δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να υπογραμμίζει τις αναμφισβήτητες αρετές της μεταφοράς, της αλληγορίας και βεβαίως της θυμόσοφης υπαινικτικότητας. Αυτό που ηχεί απλοϊκό, παιδιάστικο ή ενίοτε παράλογο συνιστά τον απαραίτητο μανδύα του ποιήματος, το οποίο πράγματι σκοπεύει να περάσει κατ΄ αυτόν τον τρόπο το πρώτο στάδιο της αναγνωστικής πρόσληψης. Μετά, με ένα δεύτερο, προσεκτικότερο άκουσμα, ο μανδύας αποσύρεται διακριτικά, αφήνοντας ν’ αποκαλυφθεί το υλικό μιας διανοητικής έκρηξης. Ό,τι δηλαδή τόσο επιμελώς καλυπτόταν ως την τελευταία στιγμή. Το παιγνιώδες των περιγραφών υποχωρεί, δίνοντας τη θέση του στην αμφιβολία, στην ανατροπή, στη ριζική ανακατάταξη των δεδομένων. Η αποδόμηση είναι σε τελευταία ανάλυση υπόθεση μιας καλής ψαριάς.

Με την αναμενόμενη οικονομία των εκφραστικών του μέσων και την γενικότερη υφολογική του κατάρτιση, ο Kο Ουν δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να υπογραμμίζει τις αναμφισβήτητες αρετές της μεταφοράς, της αλληγορίας και βεβαίως της θυμόσοφης υπαινικτικότητας.

Ανάλογα ισχύουν και για το δίστιχο, με τίτλο «Οδός Τζόνγκνο» (βλ. σελ. 84). Ήτοι: «Καθώς κατέβαινα χαζολογώντας την οδό Τζόνγκνο στο Νταεγκού /επήρα και κατέβασα μία μπουκάλα σναπς». Ο οινοβαρής αφηγητής, αναφερόμενος εμμέσως πλην σαφώς σ΄ έναν από τους διασημότερους φίλους του κρασιού, τον ποιητή Λι Τάι Πο, ή Λι Μπάι (701-762) από τη γειτονική Κίνα, αποτίει φόρο τιμής στην κυριολεξία της μέθης, χωρίς να χρειαστεί να φτάσει στην υπερβολή των λεκτικών τρόπων, οι οποίοι χαρακτηρίζουν φέρ΄ ειπείν τον Τσαρλς Μπουκόφσκι (1920- 1994). Ας διαβάσουμε μαζί κι αυτό: «Προσμένοντας δεκαετίες μια χιονονιφάδα / πυρακτωμένο κάρβουνο έγινε το κορμί μου. / Κι ύστερα έσβησα. / Χαλάλι, ήχος των τζιτζικιών που τραγουδάνε ήταν εκεί. / Μετά δεν ήταν». (Βλ. σελ 33). Εδώ η απωανατολική προοπτική συναντά και την ελυτική απόκλιση. Διακρίνω, μεταξύ άλλων τα εξής: «Περισσότερο και από τους μουσικούς ή τους ζωγράφους, που κατ΄ ανάγκην εκφράζονται με ορισμένες αναλογίες στον κόσμο των ήχων ή των χρωμάτων, ο ποιητής, που έχει σαν αποκλειστικό του όργανο τη γλώσσα, πηγαίνει κατευθείαν στην πηγή. Εκεί όπου οι ψυχικές καταστάσεις, οι ονειρικοί συνειρμοί, οι ιδέες ανοίγουν τα χαρτιά τους∙ και όπου – για να εκφρασθούμε απόλυτα- και μόνον με την ονομασία τους τα πράγματα ξαναγεννιούνται». (Βλ. Οδυσσέας Ελύτης: Σύντομη Αντιφώνηση στην Aula του Πανεπιστημίου της Ρώμης, Εν λευκώ).

Ο Ko Un αρκείται σε μια-δυο λεπτομέρειες, σε μια τοποθεσία, σε μια πινελιά λιτή και γι΄ αυτό εύστοχη: το ποίημα είναι, κοντολογίς, το αντίδοτο της απουσίας αυτοπροσώπως. Αν «η τέχνη είναι μια υπόσχεση ευδαιμονίας που διαρκώς αθετείται», όπως υποστηρίζει ο Τέοντορ Αντόρνο (1903-1969), τότε το εγχείρημα του νοτιοκορεάτη δημιουργού αφορά στην αποτύπωση κανόνων ευδαιμονίας μέσα στον σπόρο της πρόσφορης στιγμής. Όσο κι αν είναι φευγαλέο από τη φύση του το αίσθημα αυτό, δεν παύει να είναι εξ ίσου ιαματικό. Η λύτρωση πηγάζει από τη μη διεκδίκηση της λύτρωσης, μας δείχνει συνοπτικά το Τι;.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

altΤι;
108 ζεν ποιήματα
Ko Un
Μτφρ. Αργυρώ Κασωτακη-Γατοπούλου, Χάνα Γιο
Περισπωμένη 2014
Σελ. 160, τιμή € 15,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ίμερος» της Μαίρης Χάψα (κριτική) – Χαϊκού με πάθος

«Ίμερος» της Μαίρης Χάψα (κριτική) – Χαϊκού με πάθος

Για την ποιητική συλλογή της Μαίρης Χάψα «Ίμερος» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, έργο του Ζουάν Μιρό (1893-1983). 

Γράφει η Ελπίς Χοχλιούρου

Η τέχνη της ιαπωνικής ποιητικής φόρμας, του μικροσκοπικού ποιήμα...

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου «À Revoir: Theophilos», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ύψιλον. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Ο ...

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

Για την ποιητική συλλογή του Νικόλα Κουτσοδόντη «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα. 

Γράφει η Σίσσυ Δουτσίου

Μια κατάδυση στο βάθος της ανθρώπινης επιθυμίας, της αγάπης, της απώλεια...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

Ο Χιλιανός συγγραφέας Μπενχαμίν Λαμπατούτ (Benjamín Labatut) μίλησε χθες με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Τα βιβλία του συγγραφέα, που ήταν διαθέσιμα στο φουαγιέ του ισογείου της Στέγης, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δώμα.

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

Για το μυθιστόρημα της Αν Ένραϊτ (Anne Enright) «Ηθοποιός» (μτφρ. Μαρία Φακίνου, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Sunset Boulevard» του Μπίλι Γουάιλντερ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ