alt

Για το μυθιστόρημα της Τατιάνας Αβέρωφ Δέκα ζωές σε μία (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ (1910-1990), ασχέτως παράταξης και ιδεολογίας, ήταν ένας από τους προβεβλημένους πολιτικούς της μεταπολεμικής Ελλάδας. Μεγαλοαστικής καταγωγής από το Μέτσοβο, απόγονος του Ευεργέτη Γεώργιου Αβέρωφ, διετέλεσε νομάρχης, υπουργός και αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας για το διάστημα 1981-1984. Η ζωή του είναι συνυφασμένη με την εθνική ιστορία του τόπου, αλλά η βιογραφία του, ειδικά όταν γράφεται από την κόρη του, αποσκοπεί στο να δείξει πιο πολύ τον άνθρωπο παρά τον πολιτικό, τον άνθρωπο πριν από τον πολιτικό, τον άνθρωπο πίσω από τον πολιτικό...

Αν δούμε το βιβλίο από την πλευρά της Ιστορίας, ίσως να το περάσουμε ελαφρά τη αναγνώσει, επειδή άλλες πηγές δίνουν τις ίδιες πληροφορίες, χωρίς η Τατιάνα Αβέρωφ να προσθέτει «κρυφές» λεπτομέρειες που δεν είναι γνωστές. Αν όμως δούμε το έργο ως μυθιστορηματική βιογραφία και τον Ευάγγελο (Λόλη) Αβέρωφ ως πρόσωπο μισό πραγματικό και μισό επινοημένο από τη βιογράφο του, τότε μπορούμε να προσέξουμε τη ματιά της προσέγγισής του, την αφηγηματικότητα της γραφής και εντέλει να δούμε το κεντρικό πρόσωπο ως πρωταγωνιστή στα επεισόδια της πένας. Γι’ αυτό άλλωστε η βιογραφία του ξεκινά και τελειώνει, πριν αυτός ξεκινήσει την πολιτική του σταδιοδρομία στην κεντρική σκηνή της Ελλάδας.

Στιγμές πραγματικές και στιμγές επινοημένες

Η ίδια η συγγραφέας δηλώνει ρητά ότι, ακριβώς επειδή την ενδιαφέρει ο άνθρωπος, πλαισίωσε τις πραγματικές στιγμές του με άλλες πλαστές, με πρόσωπα ανύπαρκτα, όπως τον πρώτο του έρωτα τη Φροσούλα. Αυτό είναι λογικό, όταν θέλεις να γράψεις λογοτεχνία και όχι απομνημονεύματα. Ακόμα περισσότερο, η μυθοπλασία υπηρετείται με την εναλλαγή τρίτου προσώπου και δεύτερου στη βιογράφηση του Αβέρωφ, έτσι ώστε τα γεγονότα και οι κινήσεις των προσώπων υποτάσσονται στην αφήγηση.

Η βιογράφος έχει μπροστά της τον βιογραφούμενό της και του μιλά απευθείας.

Το τρίτο πρόσωπο κατέχει θέση αντικειμενικού παρατηρητή, που εξιστορεί με τη δέουσα απόσταση, που προσπαθεί να είναι αντικειμενικό, που βγάζει τον αφηγητή απ’ έξω, έναν ουδέτερο ερευνητή που έψαξε έγγραφα και ρώτησε συγγενείς και φίλους. Το δεύτερο πρόσωπο δείχνει αμεσότητα, η βιογράφος έχει μπροστά της τον βιογραφούμενό της και του μιλά απευθείας. Κι αυτό το τέχνασμα ενέχει μέσα του το πρώτο πρόσωπο, το πρόσωπο της κόρης που μιλά στον πατέρα, αναζητώντας το βαθύτερο είναι του πρίν εμπλακεί ενεργά με την κεντρική πολιτική. Παράλληλα, εξηγεί ως αυτόπτης μάρτυρας τον χαρακτήρα του, αλλά και ως οικείο πρόσωπο έχει το θάρρος να μιλήσει με τρυφερότητα σε έναν δημόσιο άνδρα, που γι’ αυτήν ήταν η καθημερινή πατρική παρουσία.

Από τα Τρίκαλα στην Ελβετία

Η ιστορία ξεκινά από τους γονείς του και τα αδέλφια του στα Τρίκαλα και συνεχίζεται με αργό ρυθμό στους πρώτους του έρωτες και στην παραμονή του για δύο χρόνια σε σανατόριο στην Ελβετία. Με μια ευθύγραμμη αφήγηση -η οποία σταματά ενίοτε, για να δεθούν γεγονότα που θα γίνουν αργότερα όπως και για να προσθέσει η συγγραφέας μαρτυρίες δικές της από τα νεότερα χρόνια- η ζωή του Αβέρωφ συνεχίζεται με τις σπουδές και την πρώτη του θέση ως νομάρχη Κερκύρας, λίγο πριν οι Ιταλογερμανοί μπουν στην Ελλάδα. Τονίζεται ιδιαιτέρως η αντίστασή του εναντίον των βλαχικών διεκδικήσεων στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία και ο εγκλεισμός του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία… Η απελευθέρωσή του, η παράνομη πολιτική του δράση, ο γάμος του, η πορεία του μέσα σε μια εξελισσόμενη Ελλάδα.

Η ανάγνωση κυλά σαν αδιατάρακτο ποτάμι, που δεν παρασέρνει και τον αναγνώστη, αλλά του προσφέρει έναν ήρεμο πλου, χωρίς συνταρακτικές συγκινήσεις.

Προφανώς η ματιά της κόρης δεν μπορεί να είναι αντικειμενική· προφανώς πολλά σημεία παρουσιάζονται εξιδανικευμένα, εξωραϊσμένα, με ωραιοποιήσεις της μνήμης και της συγγένειας (όπως η άρνησή του πολιτικού, στην Ελλάδα που ξέρουμε, να κάνει ρουσφέτια). Αυτό όμως είναι μέχρι ενός σημείου αναμενόμενο και ανεκτό. Ίσως όμως το μοναδικό λάθος στη συνταγή έγκειται στο πόσο η σκέψη του Αβέρωφ συναντά τα ίδια τα γεγονότα, στο πόσο θα μπορούσε η Τατιάνα Αβέρωφ να δραματοποιήσει τη ζωή του με κορυφώσεις και διλήμματα, με εξάρσεις και σημεία-καμπές, στοιχεία δηλαδή μιας σαφώς πιο έντονης μυθοπλαστικής γραφής. Αντίθετα, η ανάγνωση κυλά σαν αδιατάρακτο ποτάμι, που δεν παρασέρνει και τον αναγνώστη, αλλά του προσφέρει έναν ήρεμο πλου, χωρίς συνταρακτικές συγκινήσεις.

Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο παρουσιάζει ενδιαφέρον ακριβώς επειδή ο λόγος της λογοτεχνίας διασταυρώνεται με αυτόν της βιογραφίας, ο λόγος της κόρης με αυτόν της δημόσιας εικόνας, ο λόγος της συγγραφέως με τον λόγο άλλων κειμένων (ιστορικών, διπλωματικών, δημοσιογραφικών κ.ά.) που έρχονται στον νου και φωτίζουν από άλλη σκοπιά τον Ευάγγελο Αβέρωφ.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΔέκα ζωές σε μία
Τατιάνα Αβέρωφ
Μεταίχμιο 2014
Σελ. 520, τιμή € 18,80

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΤΑΤΙΑΝΑΣ ΑΒΕΡΩΦ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ