alt

Για το μυθιστόρημα της Τατιάνας Αβέρωφ Δέκα ζωές σε μία (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ (1910-1990), ασχέτως παράταξης και ιδεολογίας, ήταν ένας από τους προβεβλημένους πολιτικούς της μεταπολεμικής Ελλάδας. Μεγαλοαστικής καταγωγής από το Μέτσοβο, απόγονος του Ευεργέτη Γεώργιου Αβέρωφ, διετέλεσε νομάρχης, υπουργός και αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας για το διάστημα 1981-1984. Η ζωή του είναι συνυφασμένη με την εθνική ιστορία του τόπου, αλλά η βιογραφία του, ειδικά όταν γράφεται από την κόρη του, αποσκοπεί στο να δείξει πιο πολύ τον άνθρωπο παρά τον πολιτικό, τον άνθρωπο πριν από τον πολιτικό, τον άνθρωπο πίσω από τον πολιτικό...

Αν δούμε το βιβλίο από την πλευρά της Ιστορίας, ίσως να το περάσουμε ελαφρά τη αναγνώσει, επειδή άλλες πηγές δίνουν τις ίδιες πληροφορίες, χωρίς η Τατιάνα Αβέρωφ να προσθέτει «κρυφές» λεπτομέρειες που δεν είναι γνωστές. Αν όμως δούμε το έργο ως μυθιστορηματική βιογραφία και τον Ευάγγελο (Λόλη) Αβέρωφ ως πρόσωπο μισό πραγματικό και μισό επινοημένο από τη βιογράφο του, τότε μπορούμε να προσέξουμε τη ματιά της προσέγγισής του, την αφηγηματικότητα της γραφής και εντέλει να δούμε το κεντρικό πρόσωπο ως πρωταγωνιστή στα επεισόδια της πένας. Γι’ αυτό άλλωστε η βιογραφία του ξεκινά και τελειώνει, πριν αυτός ξεκινήσει την πολιτική του σταδιοδρομία στην κεντρική σκηνή της Ελλάδας.

Στιγμές πραγματικές και στιμγές επινοημένες

Η ίδια η συγγραφέας δηλώνει ρητά ότι, ακριβώς επειδή την ενδιαφέρει ο άνθρωπος, πλαισίωσε τις πραγματικές στιγμές του με άλλες πλαστές, με πρόσωπα ανύπαρκτα, όπως τον πρώτο του έρωτα τη Φροσούλα. Αυτό είναι λογικό, όταν θέλεις να γράψεις λογοτεχνία και όχι απομνημονεύματα. Ακόμα περισσότερο, η μυθοπλασία υπηρετείται με την εναλλαγή τρίτου προσώπου και δεύτερου στη βιογράφηση του Αβέρωφ, έτσι ώστε τα γεγονότα και οι κινήσεις των προσώπων υποτάσσονται στην αφήγηση.

Η βιογράφος έχει μπροστά της τον βιογραφούμενό της και του μιλά απευθείας.

Το τρίτο πρόσωπο κατέχει θέση αντικειμενικού παρατηρητή, που εξιστορεί με τη δέουσα απόσταση, που προσπαθεί να είναι αντικειμενικό, που βγάζει τον αφηγητή απ’ έξω, έναν ουδέτερο ερευνητή που έψαξε έγγραφα και ρώτησε συγγενείς και φίλους. Το δεύτερο πρόσωπο δείχνει αμεσότητα, η βιογράφος έχει μπροστά της τον βιογραφούμενό της και του μιλά απευθείας. Κι αυτό το τέχνασμα ενέχει μέσα του το πρώτο πρόσωπο, το πρόσωπο της κόρης που μιλά στον πατέρα, αναζητώντας το βαθύτερο είναι του πρίν εμπλακεί ενεργά με την κεντρική πολιτική. Παράλληλα, εξηγεί ως αυτόπτης μάρτυρας τον χαρακτήρα του, αλλά και ως οικείο πρόσωπο έχει το θάρρος να μιλήσει με τρυφερότητα σε έναν δημόσιο άνδρα, που γι’ αυτήν ήταν η καθημερινή πατρική παρουσία.

Από τα Τρίκαλα στην Ελβετία

Η ιστορία ξεκινά από τους γονείς του και τα αδέλφια του στα Τρίκαλα και συνεχίζεται με αργό ρυθμό στους πρώτους του έρωτες και στην παραμονή του για δύο χρόνια σε σανατόριο στην Ελβετία. Με μια ευθύγραμμη αφήγηση -η οποία σταματά ενίοτε, για να δεθούν γεγονότα που θα γίνουν αργότερα όπως και για να προσθέσει η συγγραφέας μαρτυρίες δικές της από τα νεότερα χρόνια- η ζωή του Αβέρωφ συνεχίζεται με τις σπουδές και την πρώτη του θέση ως νομάρχη Κερκύρας, λίγο πριν οι Ιταλογερμανοί μπουν στην Ελλάδα. Τονίζεται ιδιαιτέρως η αντίστασή του εναντίον των βλαχικών διεκδικήσεων στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία και ο εγκλεισμός του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία… Η απελευθέρωσή του, η παράνομη πολιτική του δράση, ο γάμος του, η πορεία του μέσα σε μια εξελισσόμενη Ελλάδα.

Η ανάγνωση κυλά σαν αδιατάρακτο ποτάμι, που δεν παρασέρνει και τον αναγνώστη, αλλά του προσφέρει έναν ήρεμο πλου, χωρίς συνταρακτικές συγκινήσεις.

Προφανώς η ματιά της κόρης δεν μπορεί να είναι αντικειμενική· προφανώς πολλά σημεία παρουσιάζονται εξιδανικευμένα, εξωραϊσμένα, με ωραιοποιήσεις της μνήμης και της συγγένειας (όπως η άρνησή του πολιτικού, στην Ελλάδα που ξέρουμε, να κάνει ρουσφέτια). Αυτό όμως είναι μέχρι ενός σημείου αναμενόμενο και ανεκτό. Ίσως όμως το μοναδικό λάθος στη συνταγή έγκειται στο πόσο η σκέψη του Αβέρωφ συναντά τα ίδια τα γεγονότα, στο πόσο θα μπορούσε η Τατιάνα Αβέρωφ να δραματοποιήσει τη ζωή του με κορυφώσεις και διλήμματα, με εξάρσεις και σημεία-καμπές, στοιχεία δηλαδή μιας σαφώς πιο έντονης μυθοπλαστικής γραφής. Αντίθετα, η ανάγνωση κυλά σαν αδιατάρακτο ποτάμι, που δεν παρασέρνει και τον αναγνώστη, αλλά του προσφέρει έναν ήρεμο πλου, χωρίς συνταρακτικές συγκινήσεις.

Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο παρουσιάζει ενδιαφέρον ακριβώς επειδή ο λόγος της λογοτεχνίας διασταυρώνεται με αυτόν της βιογραφίας, ο λόγος της κόρης με αυτόν της δημόσιας εικόνας, ο λόγος της συγγραφέως με τον λόγο άλλων κειμένων (ιστορικών, διπλωματικών, δημοσιογραφικών κ.ά.) που έρχονται στον νου και φωτίζουν από άλλη σκοπιά τον Ευάγγελο Αβέρωφ.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΔέκα ζωές σε μία
Τατιάνα Αβέρωφ
Μεταίχμιο 2014
Σελ. 520, τιμή € 18,80

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΤΑΤΙΑΝΑΣ ΑΒΕΡΩΦ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Η Αθηνά Ψυλλιά τιμήθηκε με το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις) για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ (Raduan Nassar), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. © για τις εικόνες: Sissy Morfi 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

Για το δοκίμιο του Γιώργου Σιακαντάρη «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; – Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» (εκδ. Αλεξάνδρεια). 

Γράφει ο Λάμπρος Α. Φλιτούρης

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζου...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ