vlemma390

Το μυθιστόρημα φαντασίας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου Η κοιλάδα της λάσπης (εκδ. Καστανιώτη) διαδραματίζεται στις Πρέσπες. 

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Το να χτίσεις έναν κόσμο περίπου εκ του μηδενός χρειάζεται δεξιότητα, φαντασία, επινοητικότητα, ακρίβεια διαβήτη και επιμονή στις εικονοπλαστικές λεπτομέρειες. Κι αυτόν τον συνολικό πίνακα μπορεί να τον έχεις προσχεδιάσει με σαφείς προσανατολισμούς, αλλά το σημαντικό είναι να τον δείξεις ψηφίδα ψηφίδα, να ξεκινήσεις από μια γωνία και να προσθέτεις κομματάκι κομματάκι, μέχρι να αρχίσει να διαφαίνεται το ευρύτερο σχέδιο. Ο κόσμος πλάθεται μέσα στη λογοτεχνία σαν να μην υπήρχε χθες, σαν μια εδεμική δημιουργία που ορθώνεται σταδιακά μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. 

Τα μυθιστορήματα της Ιωάννας Μπουραζοπούλου έχουν τη γοητεία του καινούργιου, διαθέτουν τη φαντασία των έργων επιστημονικής φαντασίας, προσφέρουν τη σαγήνη του απρόβλεπτου αλλά και το βάθος της αλληγορίας. Γι' αυτό διαβάζονται με το αυξημένο ενδιαφέρον των μπεστ σέλερ, αλλά διαφέρουν από αυτά όχι μόνο για τη λογοτεχνική δεινότητα της συγγραφέως αλλά και για τις προεκτάσεις κυρίως στο ρευστό πεδίο της παγκοσμιοποίησης και της εξουσίας, που -συνεχώς και πρωτεϊκά- μας απασχολεί σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Η πεζογράφος στήνει ένα δρακολογικό σενάριο, τοποθετημένο στην Πρέσπα, μια λασπολίμνη που ενώνει (και χωρίζει) τις τρεις όμορες χώρες. 

Έτσι κι εδώ, η πεζογράφος στήνει ένα δρακολογικό σενάριο, τοποθετημένο στην Πρέσπα, μια λασπολίμνη που ενώνει (και χωρίζει) τις τρεις όμορες χώρες. Εκεί μελετάνε τον πολυθρύλητο δράκο δρακολόγοι του ανατολικού, του δυτικού και του νότιου τομέα, στον τελευταίο από τους οποίους ανήκουν ο ναρκόληπτος λυγκέας, που μπορεί και επικοινωνεί με τον δράκο, ο ερμηνευτής του λαοκόων και ο ρωμαλέος ιππότης λέανδρος, όπως και η μοναδική γυναίκα, η λιράνα, η οποία μάλιστα είναι Έφορος, με άλλα λόγια ύψιστη αξιωματούχος της κεντρικής βαλκανικής εξουσίας. Κέντρο λοιπόν της ιστορίας είναι φυσικά ο δράκος (ένα κέντρο διαφυγόν, αινιγματικό, σκόπιμα αόριστο, απειλητικό όσο και απροσδιόριστο, μάλλον ανύπαρκτο ή έστω βολικά υπάρχον) αλλά και μαζί ο διγενής γιος του, ο μονόχειρας ζωγράφος Εμμανουήλ, που προέκυψε δήθεν από τη βίαιη ένωση του αιώνιου Κατοίκου της λίμνης με μια γυναίκα.

Το έργο της Ι. Μπουραζοπούλου δεν γεννήθηκε εντέλει από το μηδέν, όπως επιφανειακά υποδεικνύει η αυτοτέλειά του· ανάγεται σε ένα βυζαντινό σκηνικό, κατάγεται από αποκρυφιστικές και ψευδο-θεολογικές δοξασίες, αποτελεί ένα διακείμενο μυθολογικών και βιβλικών αναφορών, αντλεί μοτίβα από την αρχαιοελληνική μυθολογία και την αλχημεία· η συγγραφέας στην ουσία βαλκανοποιεί το γοτθικό στοιχείο, φέρνει στην ελληνική πραγματικότητα την ατμόσφαιρα της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, δημιουργεί δηλαδή ένα εγχώριο Λοχ Νες και το ντύνει με ντόπια υλικά και θρύλους.

Ευφάνταστος αντικατοπτρισμός της σημερινής πραγματικότητας

Αν διαβάσει κανείς το μυθιστόρημα ως προϊόν μιας μεταμοντέρνας φαντασίας, θα σταθεί απλώς στην αφηγηματική ευχέρεια που στήνει νέους κόσμους και συνδέει πρόσωπα και καταστάσεις σε έναν ατέρμονο λαβύρινθο, ο οποίος θα μπορούσε να επεκτείνεται ες αεί. Αν όμως αναζητήσει, όπως στα προηγούμενα έργα της πεζογράφου, αλληγορίες και συμβολισμούς, αν διακρίνει το πολιτικό πίσω από το φανταστικό, τότε θα καταξιώσει το κείμενο ως έναν ευφάνταστο αντικατοπτρισμό της σημερινής πραγματικότητας.

Η ύπαρξη του δράκου είναι ένα προκάλυμμα, ένας ακόμα θρύλος, σχεδιασμένος όμως και κατασκευασμένος εκ μέρους όσων έχουν συμφέρον από την ύπαρξη ενός τέτοιου αρχέτυπου τέρατος. 

Τελικά, η ύπαρξη του δράκου είναι ένα προκάλυμμα, ένας ακόμα θρύλος, σχεδιασμένος όμως και κατασκευασμένος εκ μέρους όσων έχουν συμφέρον από την ύπαρξη ενός τέτοιου αρχέτυπου τέρατος. Η πολιτική πραγματικότητα, που κατευθύνεται από τον Ύπατο Αρμοστή των Βαλκανίων Έκτορα Μόζερ και οργανώνεται βάσει της τακτικής του να προωθεί τον μύθο του δράκου, ώστε να αποτελέσει οικονομικό πόλο και θέλγητρο των αγορών, είναι ίσως το κλειδί, για να δει κανείς πώς στήνονται και πώς χειραγωγούνται ιδεολογίες, οι οποίες σκοπό έχουν την εκμετάλλευση λαϊκών πίστεων και διαχεόμενων θρύλων. Οι πολλαπλές, εναλλασσόμενες οπτικές γωνίες, το διαφυγόν κέντρο ενός αόρατου δράκου, το ρευστό σαν τη λάσπη τοπίο του μυθιστορήματος αντικατοπτρίζει τη θολή πολιτική πραγματικότητα, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά της παγκοσμιοποιημένης εξουσίας, που δρα στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο, κινδυνολογεί, κινεί νήματα αλλά αντιμετώπιζει και αντιδράσεις και κάποια στιγμή θα συναντήσει την οργισμένη αντίδραση της βάσης.

Το κείμενο εντέλει μένει ανοικτό, σαν ημιτελής φούγκα, καθώς –φαντάζομαι– θα συνεχιστεί στα επόμενα έργα της τριλογίας. Αυτό όμως, πέρα από τα ερωτήματα που αφήνει να αιωρούνται αναπάντητα, δεν επιτρέπει στο αλληγορικό πλαίσιο να λειτουργήσει ολοκληρωμένα κι έτσι ο αναγνώστης δεν μπορεί να προχωρήσει πέρα από το φαντασμαγορικό σκηνικό και τις πρώτες εικασίες.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 

drakos-prespas-photo-260Ο Δράκος της Πρέσπας Ι
Η κοιλάδα της λάσπης
Ιωάννα Μπουραζοπούλου
Καστανιώτη 2014
Σελ. 592, τιμή € 19,17

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΜΠΟΥΡΑΖΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

Ο Χιλιανός συγγραφέας Μπενχαμίν Λαμπατούτ (Benjamín Labatut) μίλησε χθες με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Τα βιβλία του συγγραφέα, που ήταν διαθέσιμα στο φουαγιέ του ισογείου της Στέγης, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δώμα.

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

Για το μυθιστόρημα της Αν Ένραϊτ (Anne Enright) «Ηθοποιός» (μτφρ. Μαρία Φακίνου, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Sunset Boulevard» του Μπίλι Γουάιλντερ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ