vlemma390

Το μυθιστόρημα φαντασίας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου Η κοιλάδα της λάσπης (εκδ. Καστανιώτη) διαδραματίζεται στις Πρέσπες. 

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Το να χτίσεις έναν κόσμο περίπου εκ του μηδενός χρειάζεται δεξιότητα, φαντασία, επινοητικότητα, ακρίβεια διαβήτη και επιμονή στις εικονοπλαστικές λεπτομέρειες. Κι αυτόν τον συνολικό πίνακα μπορεί να τον έχεις προσχεδιάσει με σαφείς προσανατολισμούς, αλλά το σημαντικό είναι να τον δείξεις ψηφίδα ψηφίδα, να ξεκινήσεις από μια γωνία και να προσθέτεις κομματάκι κομματάκι, μέχρι να αρχίσει να διαφαίνεται το ευρύτερο σχέδιο. Ο κόσμος πλάθεται μέσα στη λογοτεχνία σαν να μην υπήρχε χθες, σαν μια εδεμική δημιουργία που ορθώνεται σταδιακά μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. 

Τα μυθιστορήματα της Ιωάννας Μπουραζοπούλου έχουν τη γοητεία του καινούργιου, διαθέτουν τη φαντασία των έργων επιστημονικής φαντασίας, προσφέρουν τη σαγήνη του απρόβλεπτου αλλά και το βάθος της αλληγορίας. Γι' αυτό διαβάζονται με το αυξημένο ενδιαφέρον των μπεστ σέλερ, αλλά διαφέρουν από αυτά όχι μόνο για τη λογοτεχνική δεινότητα της συγγραφέως αλλά και για τις προεκτάσεις κυρίως στο ρευστό πεδίο της παγκοσμιοποίησης και της εξουσίας, που -συνεχώς και πρωτεϊκά- μας απασχολεί σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Η πεζογράφος στήνει ένα δρακολογικό σενάριο, τοποθετημένο στην Πρέσπα, μια λασπολίμνη που ενώνει (και χωρίζει) τις τρεις όμορες χώρες. 

Έτσι κι εδώ, η πεζογράφος στήνει ένα δρακολογικό σενάριο, τοποθετημένο στην Πρέσπα, μια λασπολίμνη που ενώνει (και χωρίζει) τις τρεις όμορες χώρες. Εκεί μελετάνε τον πολυθρύλητο δράκο δρακολόγοι του ανατολικού, του δυτικού και του νότιου τομέα, στον τελευταίο από τους οποίους ανήκουν ο ναρκόληπτος λυγκέας, που μπορεί και επικοινωνεί με τον δράκο, ο ερμηνευτής του λαοκόων και ο ρωμαλέος ιππότης λέανδρος, όπως και η μοναδική γυναίκα, η λιράνα, η οποία μάλιστα είναι Έφορος, με άλλα λόγια ύψιστη αξιωματούχος της κεντρικής βαλκανικής εξουσίας. Κέντρο λοιπόν της ιστορίας είναι φυσικά ο δράκος (ένα κέντρο διαφυγόν, αινιγματικό, σκόπιμα αόριστο, απειλητικό όσο και απροσδιόριστο, μάλλον ανύπαρκτο ή έστω βολικά υπάρχον) αλλά και μαζί ο διγενής γιος του, ο μονόχειρας ζωγράφος Εμμανουήλ, που προέκυψε δήθεν από τη βίαιη ένωση του αιώνιου Κατοίκου της λίμνης με μια γυναίκα.

Το έργο της Ι. Μπουραζοπούλου δεν γεννήθηκε εντέλει από το μηδέν, όπως επιφανειακά υποδεικνύει η αυτοτέλειά του· ανάγεται σε ένα βυζαντινό σκηνικό, κατάγεται από αποκρυφιστικές και ψευδο-θεολογικές δοξασίες, αποτελεί ένα διακείμενο μυθολογικών και βιβλικών αναφορών, αντλεί μοτίβα από την αρχαιοελληνική μυθολογία και την αλχημεία· η συγγραφέας στην ουσία βαλκανοποιεί το γοτθικό στοιχείο, φέρνει στην ελληνική πραγματικότητα την ατμόσφαιρα της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, δημιουργεί δηλαδή ένα εγχώριο Λοχ Νες και το ντύνει με ντόπια υλικά και θρύλους.

Ευφάνταστος αντικατοπτρισμός της σημερινής πραγματικότητας

Αν διαβάσει κανείς το μυθιστόρημα ως προϊόν μιας μεταμοντέρνας φαντασίας, θα σταθεί απλώς στην αφηγηματική ευχέρεια που στήνει νέους κόσμους και συνδέει πρόσωπα και καταστάσεις σε έναν ατέρμονο λαβύρινθο, ο οποίος θα μπορούσε να επεκτείνεται ες αεί. Αν όμως αναζητήσει, όπως στα προηγούμενα έργα της πεζογράφου, αλληγορίες και συμβολισμούς, αν διακρίνει το πολιτικό πίσω από το φανταστικό, τότε θα καταξιώσει το κείμενο ως έναν ευφάνταστο αντικατοπτρισμό της σημερινής πραγματικότητας.

Η ύπαρξη του δράκου είναι ένα προκάλυμμα, ένας ακόμα θρύλος, σχεδιασμένος όμως και κατασκευασμένος εκ μέρους όσων έχουν συμφέρον από την ύπαρξη ενός τέτοιου αρχέτυπου τέρατος. 

Τελικά, η ύπαρξη του δράκου είναι ένα προκάλυμμα, ένας ακόμα θρύλος, σχεδιασμένος όμως και κατασκευασμένος εκ μέρους όσων έχουν συμφέρον από την ύπαρξη ενός τέτοιου αρχέτυπου τέρατος. Η πολιτική πραγματικότητα, που κατευθύνεται από τον Ύπατο Αρμοστή των Βαλκανίων Έκτορα Μόζερ και οργανώνεται βάσει της τακτικής του να προωθεί τον μύθο του δράκου, ώστε να αποτελέσει οικονομικό πόλο και θέλγητρο των αγορών, είναι ίσως το κλειδί, για να δει κανείς πώς στήνονται και πώς χειραγωγούνται ιδεολογίες, οι οποίες σκοπό έχουν την εκμετάλλευση λαϊκών πίστεων και διαχεόμενων θρύλων. Οι πολλαπλές, εναλλασσόμενες οπτικές γωνίες, το διαφυγόν κέντρο ενός αόρατου δράκου, το ρευστό σαν τη λάσπη τοπίο του μυθιστορήματος αντικατοπτρίζει τη θολή πολιτική πραγματικότητα, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά της παγκοσμιοποιημένης εξουσίας, που δρα στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο, κινδυνολογεί, κινεί νήματα αλλά αντιμετώπιζει και αντιδράσεις και κάποια στιγμή θα συναντήσει την οργισμένη αντίδραση της βάσης.

Το κείμενο εντέλει μένει ανοικτό, σαν ημιτελής φούγκα, καθώς –φαντάζομαι– θα συνεχιστεί στα επόμενα έργα της τριλογίας. Αυτό όμως, πέρα από τα ερωτήματα που αφήνει να αιωρούνται αναπάντητα, δεν επιτρέπει στο αλληγορικό πλαίσιο να λειτουργήσει ολοκληρωμένα κι έτσι ο αναγνώστης δεν μπορεί να προχωρήσει πέρα από το φαντασμαγορικό σκηνικό και τις πρώτες εικασίες.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 

drakos-prespas-photo-260Ο Δράκος της Πρέσπας Ι
Η κοιλάδα της λάσπης
Ιωάννα Μπουραζοπούλου
Καστανιώτη 2014
Σελ. 592, τιμή € 19,17

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΜΠΟΥΡΑΖΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ