vlemma390

Το μυθιστόρημα φαντασίας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου Η κοιλάδα της λάσπης (εκδ. Καστανιώτη) διαδραματίζεται στις Πρέσπες. 

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Το να χτίσεις έναν κόσμο περίπου εκ του μηδενός χρειάζεται δεξιότητα, φαντασία, επινοητικότητα, ακρίβεια διαβήτη και επιμονή στις εικονοπλαστικές λεπτομέρειες. Κι αυτόν τον συνολικό πίνακα μπορεί να τον έχεις προσχεδιάσει με σαφείς προσανατολισμούς, αλλά το σημαντικό είναι να τον δείξεις ψηφίδα ψηφίδα, να ξεκινήσεις από μια γωνία και να προσθέτεις κομματάκι κομματάκι, μέχρι να αρχίσει να διαφαίνεται το ευρύτερο σχέδιο. Ο κόσμος πλάθεται μέσα στη λογοτεχνία σαν να μην υπήρχε χθες, σαν μια εδεμική δημιουργία που ορθώνεται σταδιακά μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. 

Τα μυθιστορήματα της Ιωάννας Μπουραζοπούλου έχουν τη γοητεία του καινούργιου, διαθέτουν τη φαντασία των έργων επιστημονικής φαντασίας, προσφέρουν τη σαγήνη του απρόβλεπτου αλλά και το βάθος της αλληγορίας. Γι' αυτό διαβάζονται με το αυξημένο ενδιαφέρον των μπεστ σέλερ, αλλά διαφέρουν από αυτά όχι μόνο για τη λογοτεχνική δεινότητα της συγγραφέως αλλά και για τις προεκτάσεις κυρίως στο ρευστό πεδίο της παγκοσμιοποίησης και της εξουσίας, που -συνεχώς και πρωτεϊκά- μας απασχολεί σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Η πεζογράφος στήνει ένα δρακολογικό σενάριο, τοποθετημένο στην Πρέσπα, μια λασπολίμνη που ενώνει (και χωρίζει) τις τρεις όμορες χώρες. 

Έτσι κι εδώ, η πεζογράφος στήνει ένα δρακολογικό σενάριο, τοποθετημένο στην Πρέσπα, μια λασπολίμνη που ενώνει (και χωρίζει) τις τρεις όμορες χώρες. Εκεί μελετάνε τον πολυθρύλητο δράκο δρακολόγοι του ανατολικού, του δυτικού και του νότιου τομέα, στον τελευταίο από τους οποίους ανήκουν ο ναρκόληπτος λυγκέας, που μπορεί και επικοινωνεί με τον δράκο, ο ερμηνευτής του λαοκόων και ο ρωμαλέος ιππότης λέανδρος, όπως και η μοναδική γυναίκα, η λιράνα, η οποία μάλιστα είναι Έφορος, με άλλα λόγια ύψιστη αξιωματούχος της κεντρικής βαλκανικής εξουσίας. Κέντρο λοιπόν της ιστορίας είναι φυσικά ο δράκος (ένα κέντρο διαφυγόν, αινιγματικό, σκόπιμα αόριστο, απειλητικό όσο και απροσδιόριστο, μάλλον ανύπαρκτο ή έστω βολικά υπάρχον) αλλά και μαζί ο διγενής γιος του, ο μονόχειρας ζωγράφος Εμμανουήλ, που προέκυψε δήθεν από τη βίαιη ένωση του αιώνιου Κατοίκου της λίμνης με μια γυναίκα.

Το έργο της Ι. Μπουραζοπούλου δεν γεννήθηκε εντέλει από το μηδέν, όπως επιφανειακά υποδεικνύει η αυτοτέλειά του· ανάγεται σε ένα βυζαντινό σκηνικό, κατάγεται από αποκρυφιστικές και ψευδο-θεολογικές δοξασίες, αποτελεί ένα διακείμενο μυθολογικών και βιβλικών αναφορών, αντλεί μοτίβα από την αρχαιοελληνική μυθολογία και την αλχημεία· η συγγραφέας στην ουσία βαλκανοποιεί το γοτθικό στοιχείο, φέρνει στην ελληνική πραγματικότητα την ατμόσφαιρα της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, δημιουργεί δηλαδή ένα εγχώριο Λοχ Νες και το ντύνει με ντόπια υλικά και θρύλους.

Ευφάνταστος αντικατοπτρισμός της σημερινής πραγματικότητας

Αν διαβάσει κανείς το μυθιστόρημα ως προϊόν μιας μεταμοντέρνας φαντασίας, θα σταθεί απλώς στην αφηγηματική ευχέρεια που στήνει νέους κόσμους και συνδέει πρόσωπα και καταστάσεις σε έναν ατέρμονο λαβύρινθο, ο οποίος θα μπορούσε να επεκτείνεται ες αεί. Αν όμως αναζητήσει, όπως στα προηγούμενα έργα της πεζογράφου, αλληγορίες και συμβολισμούς, αν διακρίνει το πολιτικό πίσω από το φανταστικό, τότε θα καταξιώσει το κείμενο ως έναν ευφάνταστο αντικατοπτρισμό της σημερινής πραγματικότητας.

Η ύπαρξη του δράκου είναι ένα προκάλυμμα, ένας ακόμα θρύλος, σχεδιασμένος όμως και κατασκευασμένος εκ μέρους όσων έχουν συμφέρον από την ύπαρξη ενός τέτοιου αρχέτυπου τέρατος. 

Τελικά, η ύπαρξη του δράκου είναι ένα προκάλυμμα, ένας ακόμα θρύλος, σχεδιασμένος όμως και κατασκευασμένος εκ μέρους όσων έχουν συμφέρον από την ύπαρξη ενός τέτοιου αρχέτυπου τέρατος. Η πολιτική πραγματικότητα, που κατευθύνεται από τον Ύπατο Αρμοστή των Βαλκανίων Έκτορα Μόζερ και οργανώνεται βάσει της τακτικής του να προωθεί τον μύθο του δράκου, ώστε να αποτελέσει οικονομικό πόλο και θέλγητρο των αγορών, είναι ίσως το κλειδί, για να δει κανείς πώς στήνονται και πώς χειραγωγούνται ιδεολογίες, οι οποίες σκοπό έχουν την εκμετάλλευση λαϊκών πίστεων και διαχεόμενων θρύλων. Οι πολλαπλές, εναλλασσόμενες οπτικές γωνίες, το διαφυγόν κέντρο ενός αόρατου δράκου, το ρευστό σαν τη λάσπη τοπίο του μυθιστορήματος αντικατοπτρίζει τη θολή πολιτική πραγματικότητα, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά της παγκοσμιοποιημένης εξουσίας, που δρα στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο, κινδυνολογεί, κινεί νήματα αλλά αντιμετώπιζει και αντιδράσεις και κάποια στιγμή θα συναντήσει την οργισμένη αντίδραση της βάσης.

Το κείμενο εντέλει μένει ανοικτό, σαν ημιτελής φούγκα, καθώς –φαντάζομαι– θα συνεχιστεί στα επόμενα έργα της τριλογίας. Αυτό όμως, πέρα από τα ερωτήματα που αφήνει να αιωρούνται αναπάντητα, δεν επιτρέπει στο αλληγορικό πλαίσιο να λειτουργήσει ολοκληρωμένα κι έτσι ο αναγνώστης δεν μπορεί να προχωρήσει πέρα από το φαντασμαγορικό σκηνικό και τις πρώτες εικασίες.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 

drakos-prespas-photo-260Ο Δράκος της Πρέσπας Ι
Η κοιλάδα της λάσπης
Ιωάννα Μπουραζοπούλου
Καστανιώτη 2014
Σελ. 592, τιμή € 19,17

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΜΠΟΥΡΑΖΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

Για το μυθιστόρημα της Χλόης Κουτσουμπέλη «Ιερεμιάδα» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Blindness» που στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί τυφλότητας». 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

...
«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Κόλσον Γουάιτχεντ: «Οι πράξεις των Αμερικανών πολύ συχνά δεν συμβαδίζουν με τα ιδεώδη τους»

Κόλσον Γουάιτχεντ: «Οι πράξεις των Αμερικανών πολύ συχνά δεν συμβαδίζουν με τα ιδεώδη τους»

Σε συνέντευξή του στο Vox, ο Κόλσον Γουάιτχεντ [Colson Whitehead] μίλησε για το μυθιστόρημά του «Μανιφέστο απατεώνων», που κυκλοφόρησε προσφάτως στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος, σε μετάφραση Μυρσίνης Γκανά.

Επιμέλεια: Book Press

...
Σίσσυ Δουτσίου: «Μέρος του αγώνα για την κοινωνική δικαιοσύνη είναι και τα βιβλία μου, όχι εύκολη προβοκάτσια»

Σίσσυ Δουτσίου: «Μέρος του αγώνα για την κοινωνική δικαιοσύνη είναι και τα βιβλία μου, όχι εύκολη προβοκάτσια»

Η Σίσσυ Δουτσίου με αφορμή τη συλλογή διηγημάτων της «Οι αδερφές του Κάιν» (εκδ. Καστανιώτη) μας μίλησε για τον τρόπο που βλέπει τη λογοτεχνία και τις ηρωίδες της, για τα μεγάλα θέματα και τους «ασήμαντους» ανθρώπους καθώς και για τον ιδανικό αναγνώστη των βιβλίων της.

Συνέντευξη στον Κώστα Αγοραστό ...

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορία, κοινωνία, φιλοσοφία: 60 βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον κόσμο που αλλάζει γύρω μας

Ιστορία, κοινωνία, φιλοσοφία: 60 βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον κόσμο που αλλάζει γύρω μας

Εξήντα δοκίμια Ιστορίας, πολιτικής, κοινωνιολογίας, φιλοσοφικού στοχασμού, με σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις και αναλύσεις. Βιβλία που φέρνουν κοντά μας τη σκέψη σημαντικών διανοούμενων, στοχαστών, ιστορικών και φιλόσοφων και μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο που αλλάζει γύρω μας με ταχύτητα.  ...

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ