alt

Για το τρίτο μέρος, «Κύδος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg), της τριλογίας της Rachel Cusk.

Του Διονύση Μαρίνου

Δοξολογώντας το άδοξο. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να φανερωθεί πως το μέγα τρόπαιο που προσφέρει η ζωή δεν είναι κάποιο κλέος, αλλά η μακρά διαδοχή γεγονότων που οδηγούν –ή οφείλουν να οδηγούν– στη συνειδητοποίηση του ελαχίστου που μάς συνέχει. Το τελευταίο μέρος της θαυμαστής τριλογίας της Ρέιτσελ Κασκ φέρει τον τίτλο Κύδος. Σπάνια λέξη και, φευ, ελάχιστες φορές έχει πρακτική αξία στη ζωή των ανθρώπων. Δόξα, λοιπόν, φήμη και τιμή εν ταυτώ. 

Τι παράξενο, σχεδόν κανένας από τους ανθρώπους που διατρέχουν αυτό το τελευταίο βιβλίο δεν μπορεί να καυχηθεί για τα τρόπαιά του. Ούτε καν η Φαίη, η «αόρατη» συγγραφέας της τριλογίας που εξακολουθεί να παραχωρεί το δικαίωμα στους συνομιλητές της να αναλαμβάνουν τα ηνία της εξομολόγησης, άρα και της πλοκής.

Τι παράξενο, σχεδόν κανένας από τους ανθρώπους που διατρέχουν αυτό το τελευταίο βιβλίο δεν μπορεί να καυχηθεί για τα τρόπαιά του. Ούτε καν η Φαίη, η «αόρατη» συγγραφέας της τριλογίας που εξακολουθεί να παραχωρεί το δικαίωμα στους συνομιλητές της να αναλαμβάνουν τα ηνία της εξομολόγησης, άρα και της πλοκής. Τη βρίσκουμε σε ένα λογοτεχνικό συνέδριο σε κάποια ευρωπαϊκή πόλη (δεν δηλώνεται ευθέως, αλλά μέσω συμφραζομένων) να μετακινείται από ιστορία σε ιστορία κι από εξομολόγηση σε εξομολόγηση ωσάν να είναι ένα δεκτικό αυτί. Και, όντως, είναι ένα τέτοιο, μόνο που δεν στέκεται αρωγός των παθημάτων τους, δεν τους συντρέχει, δεν σκοπεί να τους τείνει ένα χέρι βοήθειας. Είναι ένα αποστασιοποιημένο αυτί. Ακούει, αλλά δεν αντιδρά. 

Αν και θεωρητικά πρωταγωνίστρια είναι η αφηγήτρια, η εκδότριά της έχει ετοιμάσει ένα ολόκληρο πλάνο συνεντεύξεων και παρουσιάσεων, εντέλει τίποτα δεν πηγαίνει σύμφωνα με τον προγραμματισμό. Από το αεροπλάνο που θα την πάει στο συνέδριο έως το τέλος της διαδρομής του μυθιστορήματος (πρέπει, άραγε, να το ονομάσουμε έτσι αυτό που κάνει η Κασκ;) οι άλλοι παίρνουν τον λόγο. Η δική της παρέμβαση είναι μετρημένη και πλαγιομετωπική. Ο ρόλος της παραμένει αυτός της ακροάτριας. 

Αν υπάρχει μια μικρή μετατόπιση σε τούτο το τρίτο μέρος της τριλογίας, το επιλογικό σημάδι της, είναι ότι οι αποκαλύψεις βγαίνουν –κυρίως– από γυναικεία στόματα. Μόνο που δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με τη φεμινιστική εκδοχή των σχέσεων (ναι, πάλι οι σχέσεις είναι το ζητούμενο), αλλά και με τη θέση που έχει μια γυναίκα μέσα σ’ αυτές. Είναι οι ταλαιπωρίες που έχει υποστεί, τα ψυχικά τραύματα που φέρει, η αίσθηση της πιεσμένης ελευθερίας έπειτα από ένα διαζύγιο, αλλά και η επώδυνη αορατότητά της. Το αποτέλεσμα, είτε έτσι είτε αλλιώς, είναι μια διαδικασία αποδοχής ότι κανείς οφείλει να περάσει μέσα από τις δαγκάνες της απογοήτευσης για να δημιουργήσει τον προσωπικό του μύθο. Οι γυναίκες που μιλούν στην αφηγήτρια φέρουν αυτή την απογοήτευση που άλλοτε είναι καλλιτεχνική κι άλλοτε ιδιωτική. Ωστόσο, δεν έχει τη χροιά της παθητικότητας. 

alt
Διαβάστε την κριτική για το Περίγραμμα,
τον πρώτο τόμο της τριλογίας
της Rachel Cusk.


Όπως η Φαίη έχει υποστεί τους δικούς της ψυχικούς καταναγκασμούς, αλλά προσπαθεί να γράψει το επόμενο κεφάλαιο στη ζωή της (γνωρίζουμε από τα προηγούμενα δύο βιβλία ότι είναι χωρισμένη με δύο παιδιά), έτσι και οι συνομιλήτριές της προσπαθούν να αναγεννηθούν συνειδητοποιώντας πως φέρουν και οι ίδιες σημαντικό μέρος της ευθύνης για την κατάστασή τους. Αφέθηκαν στον μαρασμό κι άφησαν να τους γλιστρήσει η ελευθερία από τα χέρια. Και είναι, ίσως, ο πόνος αυτής της παραδοχής που μπορεί να τις βοηθήσει να προχωρήσουν τη ζωή τους. Πριν αναδημιουργήσεις οφείλεις να κάψεις τις γέφυρες με το παρελθόν. 

Το Κύδος, ομοίως με τα προηγούμενα δύο βιβλία της τριλογίας, περιλαμβάνει πλήθος ιστοριών που η μια επικαλύπτει την άλλη. Η ασυνέχεια των εξομολογήσεων και η χαλαρή σύνδεσή τους, ωσάν ένα υγρό που κυλάει ανεμπόδιστο, δημιουργεί έναν αφηγηματικό καμβά που αποτελείται από μονολόγους και κόντρα μονολόγους. 

Στο περιθώριο αυτών εμφανίζεται ξανά η αφηγήτρια, άλλοτε υποφωτισμένη κι άλλοτε με τη δύναμη που της παρέχει το γεγονός ότι είναι ο φορέας αυτών των ιστοριών (καίτοι, η Κασκ σπάει τον κανόνα της συγγραφικής εξουσίας) για να μας φανερώσει τη δική της θέση. Διότι κι αυτή επιθυμεί να απαλλαγεί από τις λογής αυταπάτες που θέτει κάθε άνθρωπος. Γι’ αυτήν, πλέον, δεν υπάρχει γυρισμός: δεν γίνεται να «διακοσμεί» τις εμπειρίες της. Αυτό το σχήμα δεν λειτουργεί και φαίνεται ολοκάθαρα στον τηλεφωνικό διάλογο που έχει στο τέλος του βιβλίου με τον γιο της που έχει μπλέξει με την αστυνομία. Άρα, το καρύκευμα των πληγών με μια δόση φαντασίας όχι μόνο δεν βοηθάει, αλλά λειτουργεί και ανασχετικά στην «πρόοδο» του πολύπαθου εγώ.

alt
Διαβάστε την κριτική για τη Μετάβαση,
τον δεύτερο τόμο 
της τριλογίας
της Rachel Cusk.


Τι μας αφήνει, άραγε, αυτή η τριλογία της Κασκ; Γιατί γράφτηκαν τόσα πολλά πράγματα γι’ αυτήν; Τι το καινούργιο έφτιαξε που θα πρέπει να αναλυθεί εις βάθος; Αυτό που πέτυχε είναι να μιλήσει αντι-ηρωικά για μιαν αντι-ηρωική εποχή όπου τα πάντα τίθενται εν αμφιβόλω, όπου οι σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι δύσκαμπτες και ακροσφαλείς. Ναι, πάντα ήταν έτσι, θα πει κανείς, όμως τώρα είναι και η εποχή που επιδεινώνει την κατάσταση.

Η Κασκ σχηματοποιεί μια περσόνα ηρωίδας (το alter ego της) που δεν φέρει καμία εξουσία, δεν τραβάει πάνω της όλα τα φώτα, δεν έχει καμία βεβαιότητα να ακουμπήσει. Μοιάζει να είναι η κιβωτός των ιστοριών των άλλων. Τις φυλάει, αλλά δεν σκοπεύει να τις προφυλάξει. Αντίθετα, τις αφήνει να εκτεθούν στο φως υπό το φόβο να υποστούν αλλοιώσεις. Σαν τις παλιές φωτογραφίες που όταν τις χτυπούσαν οι ακτίνες του ήλιου αποχρωματίζονταν. 

Κι όμως, στην Κασκ κάθε δραματική αποκάλυψη, κάθε αποχρωματισμός, είναι ένα ακόμη βήμα συνειδητοποίησης. Ναι, δεν έχουμε να κάνουμε με ένα κλασικό αφηγηματικό τόξο. Ναι, υπάρχουν φορές που οι στοιβάδες των επάλληλων ιστοριών κουράζουν. Ναι, έχει ενδιαφέρον η απόφασή της να κομματιάσει τη συγγραφική εξουσία και να δώσει το λόγο σε ανθρώπους που κάνουν cameo εμφανίσεις κι ύστερα εξαχνώνονται. Όλα τούτα, εν μέρει, είναι γνωστά, έχουν υπάρξει ξανά στη λογοτεχνία. Αυτό που κάνει η Κασκ είναι να τα ενώνει σε ένα ενιαίο σχήμα. Να τους δίνει μια συνολική υπόσταση και, μάλιστα, σε μια εποχή που αποζητάει κάτι ανάλογο. Ήταν, λοιπόν, θέμα ευνοϊκής συγκυρίας να βγάλει η Κασκ αυτή την τριλογία. Το αν προηγείται της εποχής της μένει να το δούμε στην πορεία. Όπως και στα προηγούμενα δύο βιβλία, έτσι και σ’ αυτό οφείλουμε να προσέξουμε τη μεταφραστική δουλειά της Αθηνάς Δημητριάδου. Εδωσε έως το τέλος το στίγμα που ήθελε να περάσει η Κασκ στους αναγνώστες της. Ένα εντελώς ιδιότυπο στίγμα. 

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η ποιητική συλλογή «Ποτέ πια εμείς» (εκδ. Μελάνι).


altΚύδος
Rachel Cusk
Μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου
Gutenberg 2019
Σελ. 248, τιμή εκδότη €14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ RACHEL CUSK

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

«Περί ανθρώπων» της Γιούλι Τσε (κριτική) – Κόντρα στις βεβαιότητες και τα στερεότυπα

«Περί ανθρώπων» της Γιούλι Τσε (κριτική) – Κόντρα στις βεβαιότητες και τα στερεότυπα

Για το μυθιστόρημα της Γιούλι Τσε [Juli Zeh] «Περί ανθρώπων» (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Her».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Βεβαιότητες… Ποτέ δεν βρίσκονταν σε έλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο βραβευμένος Έλληνας συγγραφέας, Βασίλης Βασιλικός, σε ηλικία 89 ετών.

Επιμέλεια: Book Press

Πέθανε σήμερα ο Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος γεννήθηκε στη Θάσο στις 18 Νοεμβρίου 1934, ήταν όμως δημότης Καβάλας.

...

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

Παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Στούπα «Η επερχόμενη αταξία – Οι πέντε παγίδες που απειλούν τις δημοκρατίες και την ευημερία της Δύσης» (εκδ. Επίκεντρο) την Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου, στις 7:00 μ.μ, στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Οδύσσεια» στη Στέγη – με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι

«Οδύσσεια» στη Στέγη – με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι

H «Νέκυια» του Γιάννη Αγγελάκα & του Χρήστου Παπαδόπουλου με πλήκτρα, φωνές και μουσικό πριόνι από τις 21 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 28 Ιανουαρίου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.

Επιμέλεια: Book Press

«Ονειρεύτηκα μια υποβλητική αφήγηση της Οδύσ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ