Άλλωστε η διακεκριμένη πεζογράφος Λίλα Κονομάρα επιδίδεται κατ΄ εξοχήν στη μελέτη και κατανόηση του πλασματικού κόσμου, σύμφωνα με όσα μας έδειξε, μεταξύ άλλων, ο Γουάλας Στήβενς. Τα πράγματα έλκονται από την κατάλληλη λέξη και αποκαλύπτουν προοδευτικά μερικές από τις εσώτερες πτυχές τους. Η οικονομία των εκφραστικών μέσων καθοδηγεί με πρόδηλη ασφάλεια την αφήγηση. Το δε επιλογικό κομμάτι με το γριφώδη τίτλο «Θν» δεν κρύβει τον πυρετό, ο οποίος το προκάλεσε. Οι συνειρμοί κωδικοποιούν εδώ με άνεση το συγγραφικό είναι στο σύνολό του, αλλά και την ειδικότερη υφή της περιρρέουσας ατμόσφαιρας. Οι ενδεικτικές ποιότητες και οι χαρακτηριστικές ποσότητες των τοπίων είναι επίσης παρούσες: ό, τι κατατίθεται είναι απόσταγμα εξειδικευμένων παρατηρήσεων των φαινομένων. Διασώζεται εν τέλει μια περίληψη του κόσμου (μας), όπου τα πρόσωπα αντλούν δύναμη τόσο από τα φωτεινά τους αποθέματα, όσο και από τα σκοτεινά τους κοιτάσματα.

Διασώζεται εν τέλει μια περίληψη του κόσμου (μας), όπου τα πρόσωπα αντλούν δύναμη τόσο από τα φωτεινά τους αποθέματα, όσο και από τα σκοτεινά τους κοιτάσματα.

Θεωρώ εν ολίγοις ότι πρόκειται για ένα ανοικτό εργαστήριο υφολογικών εκδοχών. Φαίνεται από τις πρώτες σελίδες ότι η γλώσσα ελέγχει πλήρως τον εαυτό της. Το συγκεκριμένο ιστορικό δεδομένο τεκμαίρεται εξ ορισμού αναπαλλοτρίωτο έδαφός της. Η ανασκευή, η ανάπλαση και η διόρθωσή του δεν αποτελούν πράξεις καθοσιώσεως ή άκαιρους ευτελισμούς του, αλλά συνθήκες αναγνωστικής τέρψης. Μάλιστα επαναλαμβανόμενης. Το ειδικότερο τοπίο διευρύνεται κατά συνέπεια επαρκώς για να χωρέσει όσο περισσότερες χρονικότητες γίνεται. Το τελικό αισθητικό προϊόν δικαιώνει την αφετηριακή πρόταση. Η γραφή είναι κάτοχος εν ολίγοις των μυστικών της λυσιτελώς συγκερασμένης αποτύπωσης τόσο ιδιαζόντως καθοριστικών στιγμών της πραγματικότητας, όσο και ειδοποιών περιστατικών ενός απέραντου, αλλά όχι άτακτου, σαφώς επινοημένου υλικού. Ανώνυμοι συμπολίτες, περσόνες που διασχίζουν τους αιώνες, εμβληματικοί χαρακτήρες, αλλά και θλιβερά απορρίμματα του βίου, φασματικοί περιηγητές, πολιτικά διωκόμενοι, φερέλπιδες ή απλώς απογοητευμένοι μετανάστες, μυστικοπαθείς ιερουργοί, σαλοί σεσημασμένοι ή ανένταχτοι σε κατηγορίες, παραλλαγές, αναμοχλεύσεις και βελτιώσεις μυθικών κεκτημένων, ιδεοληψίες, κοσμοθεωρίες και καταστατικές εμμονές της ύπαρξης πυκνώνουν τις σελίδες. Το πάγιο αίτημα της συγγραφέως αφορά στην προκειμένη περίπτωση την πρόσκτηση, την καλλιέργεια και την περαιτέρω διατήρηση ικανού και αναγκαίου ζωτικού διαστήματος. Η πρόσληψη και η κατοχή του ανήκουν ασφαλώς στα αναφαίρετα δικαιώματα της εν λόγω κειμενικής τάξης

Η Λίλα Κονομάρα

Ο χορός των προαναφερομένων προσώπων δεν φωνασκεί. Δεν θα μπορούσε και δεν θα ήθελε άλλωστε. Όσοι και όσες τον στελεχώνουν έχουν μάθει άλλωστε προ πολλού να υπακούουν στις αυστηρές οδηγίες της συγγραφέως. Τα περί τον Θουκυδίδη, τον Μακρυγιάννη, τον Οιδίποδα, τον Ορφέα, αλλά και τον ομιλητικότατο και άλλο τόσο ευπρόσδεκτο Καραγκιόζη συναποτελούν ορισμένες ευδιάκριτες κειμενικές εστίες αναφορών και αυτοαναφορών. Εκεί ακριβώς υφαίνεται ένα μεγάλο μέρος του τάπητα των διαχρονικών παλιμψήστων. Δεν δημιουργείται αδιαχώρητο, όπως θα συνέβαινε σε λιγότερο ευτυχείς εμπεδώσεις, διότι η λεπτή, η συνειδητή επεξεργασία, η οποία προηγήθηκε, φρόντισε να αποδώσει την αρμόζουσα τιμή και ανάλογη θέση σε όλα τα διηγητικά σύνολα. Η σύγκληση ανομοιογενών κατ΄ αρχήν υλικών είναι καθόλα πειστική: είμαστε μέρη ενός ενιαίου χωρόχρονου παθών, αμφισβητήσεων του γίγνεσθαι, παροδικών ή μονίμων ψευδαισθήσεων και θλιβερών αυταπατών. Η αδυναμία μας να υπερβούμε το περιορισμένο μας γνωσιολογικό επίπεδο των συγκεκριμένων καντιανών ορίων είναι βεβαίως συγγνωστή. Τότε η προσφυγή στο μυθικό στοιχείο του βίου συνιστά την απαραίτητη διαφυγή προς την απώτερη αλήθεια. Στο σημείο αυτό η συγγραφέας αποδεικνύει άλλη μια φορά την ικανότητά της να ανάγεται στη σφαίρα του φαντασιακού, χωρίς να παρασύρεται όμως σε μη παραγωγικές συνδηλώσεις. Η διατήρηση των ισορροπιών συνιστά άλλωστε σημαίνον κειμενικό καθήκον.

Το κείμενο είναι χάρτης συγκινησιακών τοπίων. Η οικονομία των εκφραστικών μέσων καθοδηγεί την αφήγηση.

Η εισαγωγική, εικοσασέλιδη «Εποποιία» παρέχει το μέτρο των όσων έπονται. Η εξ αντικειμένου λεγομένη πραγματικότητα είναι το απολύτως αναγκαίο στερεό υπόβαθρο, πάνω στο οποίο στήνεται με τη δέουσα προσοχή το σκηνικό της ονειρικής πράξης. Η ώσμωση είναι εμφανής. Η συναλληλία αξιοποιείται ακωλύτως: το κείμενο είναι χάρτης συγκινησιακών τοπίων. Το όλο εγχείρημα, περιττό να το υπογραμμίσω περαιτέρω, αποδίδει πολλούς καρπούς. Αυτό που εισπράττουμε είναι καλειδοσκοπικά επαρκές: ο ίδιος ο κόσμος των ορατών και των αοράτων υποστηρίζει αφ΄ εαυτού την πληθώρα των πολλαπλών, αντιφατικών ή μη, ερμηνειών του. Τονίζω ότι στάθηκα στους ειδολογικά εμφανέστερους για ευνόητους λόγους. Με άλλη ευκαιρία θα μπορούσα ενδεχομένως να διερευνήσω επί πλέον σημάνσεις, αφετηρίες και πέρατα ετέρων δοκιμών.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

Οι ανησυχίες του γεωμέτρη
Λίλα Κονομάρα
Κέδρος 2014
Σελ. 184, τιμή € 12,50

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΛΙΛΑΣ ΚΟΝΟΜΑΡΑ