alt

Για το μυθιστόρημα της Rachel Kushner, «Τα φλογοβόλα» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ίκαρος). 

Της Αργυρώς Μαντόγλου

«Ήταν περφόρμανς το να οδηγώ τη Moto Valera στους δρόμους της Νέας Υόρκης… Έκανε σκηνή την πόλη». Στο «εκρηκτικό» και πολυεπίπεδο δεύτερο μυθιστόρημα της Κούσνερ όλοι υποδύονται ένα ρόλο, ακόμα και όταν είναι μόνοι με τον εαυτό τους ή στις ιδιαίτερες στιγμές τους μαζί με άλλους. Όλα τα μέρη, το αχανές σκηνικό της Νέας Υόρκης, αλλά και το εσωτερικό των σπιτιών είναι μέρος μιας παράστασης, στημένης όχι για να αποτυπώσει μια πραγματικότητα, αλλά για να γητέψει ένα κοινό, είτε αυτό είναι υπαρκτό, είτε βρίσκεται θαμμένο κάπου στο φαντασιακό της αφηγήτριας. Την ώρα που η Ρίνο, η εικοσιτριάχρονη μοτοσικλετίστρια μιλάει, φαίνεται να έχει συνείδηση πως αυτά που λέει προσαρμόζονται σ’ αυτόν που κάθε φορά απευθύνεται.

Σ’ αυτό το μεταμοντέρνο «ιστορικό» μυθιστόρημα όλα είναι τέχνη και πολιτική του βίου.

Η Κούσνερ περιγράφει έναν κόσμο όπου οι επαναστάτες της εποχής, πέρα από τους άλλους εθισμούς, έχουν και τον εθισμό μιας ακαταπόνητης αφηγηματικής λαγνείας. Όλοι λατρεύουν να λένε ιστορίες. Στο μυθιστόρημα υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες παρμένες από τα πρωτοσέλιδα, ανέκδοτα, μονόλογοι, επιτηδευμένες ναρκισσιστικές αφηγήσεις, ατυχείς περιπέτειες και ακραία στιγμιότυπα. Η συγγραφέας δεν παύει ποτέ να αφηγείται. Σ’ αυτό το μεταμοντέρνο «ιστορικό» μυθιστόρημα, τοποθετημένο στα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα -υπάρχουν εντυπωσιακές σελίδες όπου η πένα της παίρνει φωτιά από τη «φλόγα του παρόντος»-, όλα είναι τέχνη και πολιτική του βίου, καθώς το ατομικό συναντάται με εκρηκτικές στιγμές της ιστορίας, ενώ όλα έχουν στηθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελέσουν ένα «θέαμα» και να προκαλέσουν εντυπώσεις, είτε πρόκειται για μια βόλτα με τη μηχανή στην πόλη της Νέας Υόρκης (βλ. η Μάριαν Φέιθφουλ σε φωτογραφία της εποχής), είτε για μια απαγωγή από της Ερυθρές Ταξιαρχίες· τα γεγονότα που περιγράφονται υπόκεινται στους κανόνες του θεάματος: οφείλουν να μιλούν από μόνα τους, να είναι συναρπαστικά και πολυσήμαντα προς τέρψη και γνώση του θεατή.

Ατόφιο ρίσκο, η τέχνη

Από τις πρώτες σελίδες η αφηγήτρια μας προετοιμάζει για όσα θα ακολουθήσουν: «Για μένα η τέχνη προερχόταν από μια στοχαστική μοναξιά. Ένιωθα ότι έπρεπε να εμπλέκει ρίσκα, αληθινό, ατόφιο ρίσκο, η τέχνη», μας λέει και φαίνεται πως είναι διατεθειμένη να διακινδυνεύσει όσο χρειαστεί, προκειμένου να προωθήσει τις ιδέες της.

Χειμαρρώδης, λυρική, ακριβής, ευφάνταστη και ενίοτε συγκινητική παρατηρεί τον κόσμο κάνοντας αλματώδεις συνειρμούς, λες και ο κόσμος γύρω της είναι μια σκηνή και αυτή έχει καθήκον διασχίζοντας τον με τη μηχανή της να μη χάσει ούτε ένα στιγμιότυπο, καθώς «φλέγεται» να «στήσει» τη δική της αφήγηση και να λάβει μέρος στην «καλλιτεχνική σκηνή» της εποχής της.

Τη συναντάμε για πρώτη φορά πάνω στη μηχανή της, μια Moto Valera, την ώρα που τρέχει να λάβει μέρος στους αγώνες των Αλυκών Μπόνβιλ. Ο φίλος της είναι o Σάντρο Βαλέρα, ο δευτερότοκος γιος μιας οικογένειας που ανήκει στην οικονομική ελίτ της Ιταλίας, ιδιοκτήτες της βιομηχανίας ελαστικών Valera και των μοτοσικλετών Moto Valera, αν και ο ίδιος συστήνεται ως καλλιτέχνης, μένει στη Νέα Υόρκη και δεν έχει στενές σχέσεις με τους δικούς του.

Με έναν αθώο και δήθεν ανάλαφρο τρόπο η Ρίνο σε πρώτο πρόσωπο μας λέει για το πώς έφθασε στη Νέα Υόρκη από ένα χωριό της Νεβάδα που έχει το όνομά της, πώς πέρασε τον πρώτο καιρό στην πόλη, τους ανθρώπους, τις «πρωτοπορίες» και τις καταστάσεις που συνάντησε μέχρι τη γνωριμία της με τον Σάντρο που είναι κατά δεκατέσσερα χρόνια μεγαλύτερός της. Όσο πλησιάζει τις Αλυκές ο λόγος της πυκνώνει και γίνεται πιο σύνθετος καθώς αρχίζει να παρουσιάζει και τις σκοτεινές πτυχές του κόσμου με τον οποίο ήρθε σε επαφή. Χειμαρρώδης, λυρική, ακριβής, ευφάνταστη και ενίοτε συγκινητική παρατηρεί τον κόσμο κάνοντας αλματώδεις συνειρμούς, χωρίς να αφήσει τίποτα απαρατήρητο ή ασχολίαστο, τίποτα δεν ξεφεύγει από το άγρυπνο μάτι της, λες και ο κόσμος γύρω της είναι μια σκηνή και αυτή έχει καθήκον διασχίζοντας τον με τη μηχανή της να μη χάσει ούτε ένα στιγμιότυπο, καθώς «φλέγεται» να «στήσει» τη δική της αφήγηση και να λάβει μέρος στην «καλλιτεχνική σκηνή» της εποχής της. Και όπως ο λόγος της έτσι και το έργο της ποικίλλει: είτε πρόκειται για τα φωτογραφημένα ίχνη της στο χιόνι, τις διαδρομές που σχημάτισε κάνοντας σκι, είτε για τη συμμετοχή της στους αγώνες ταχύτητας, ή άλλες ιδέες που σκέφτεται να κινηματογραφήσει για να φτιάξει το δικό της φιλμάκι το οποίο θα αποτυπώνει το παρόν, η Ρίνο πάντα πρωτοτυπεί.

Η Ρίνο είναι μια πειστική και ταυτόχρονα συγκινητική αφηγήτρια καθώς η Κούσνερ της επιτρέπει την αφέλεια και τον αυθορμητισμό της νεότητας, αν και σπάνια ξεστομίζει ή σκέφτεται κάτι το αναμενόμενο ή κλισέ. Στους αγώνες στις Αλυκές θα κάνει νέο ρεκόρ, τρέχει με 308 μίλια την ώρα και γίνεται επισήμως η ταχύτερη γυναίκα του πλανήτη για το 1976. Στη συνέχεια την προσκαλούν να τρέξει σε ένα αγώνα προώθησης των ελαστικών Valera που ονομάζεται το «Πνεύμα της Ιταλίας».

 alt
     Η Rachel Kushner
 

Από τον φουτουρισμό στον καπιταλισμό

Σε κάποια κεφάλαια η Κρούσνερ περιγράφει τον τρόπο που η οικογένεια Βαλέρα έγινε μια οικονομική αυτοκρατορία και το φασιστικό παρελθόν της, μέσα από τη βιογραφία του πατρός Βαλέρα, ιδρυτή της εταιρείας. Μας περιγράφει τα παιδικά του χρόνια στην Αίγυπτο, την μετάβαση του στην Ιταλία, και την επαφή του με το ρεύμα των Φουτουριστών στα εφηβικά του χρόνια μέχρι την ένταξή του στο ιταλικό φασιστικό κόμμα. Ο Βαλέρα δεν επρόκειτο ποτέ να λησμονήσει μια νεανική πεποίθησή του «ότι η έντονη και ουσιώδης ζωή ήταν η αλλαγή και η σβελτάδα και φανερωνόταν μόνο μέσα από έντονες αναταράξεις».

Το 1942 η εταιρεία επεκτείνεται στη Βραζιλία, απ’ όπου έφερνε το καουτσούκ για τα λάστιχα και μας παρέχονται συγκλονιστικές εικόνες από τις εξαθλιωμένες συνθήκες εργασίας των εργατών, ενώ στη συνέχεια εξιστορείται το πώς η εταιρεία ανέλαβε την κατασκευή του σύγχρονου οδικού συστήματος της χώρας του, και το πώς, μετά το θάνατό του, τα μέλη της οικογένειας έγιναν στόχος των Ερυθρών Ταξιαρχιών.

Όταν η Ρίνο επισκέπτεται την Ιταλία με τον Σάντρο –το πιο ζωντανό κεφάλαιο του βιβλίου–, ένα ταξίδι που η ίδια δίσταζε να κάνει, θα βρεθεί μπλεγμένη με την πολιτική. Εκεί θα ζήσει για ένα διάστημα στον κόσμο της μεγαλοαστικής τάξης της Ιταλίας και θα αναμειχθεί (άθελά της) με την απαγωγή του μεγαλύτερου αδελφού του Σάντρο και διευθυντή της εταιρείας Valera από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Οι χαρακτήρες που κατοικούν την έπαυλη (η μητέρα, ένας ηλικιωμένος συγγραφέας, οι υπηρέτες και οι φίλοι της οικογένειας) δίνονται με χιούμορ, υπόγεια υπονόμευση και καυστικά σχόλια για τη βαναυσότητα, την εκκεντρικότητα και τον ναρκισσισμό των μεγαλοαστών και των αυλικών τους.

Το κυνήγι της φωτιάς

Η Κούσνερ επιχειρεί να συνδέσει μεταξύ τους τα κυρίαρχα ρεύματα του εικοστού αιώνα στην τέχνη αλλά και στην πολιτική.

Τα Φλογοβόλα έχουν φιλόδοξο θέμα και στόχο: Η Κούσνερ επιχειρεί να συνδέσει μεταξύ τους τα κυρίαρχα ρεύματα του εικοστού αιώνα στην τέχνη αλλά και στην πολιτική. Οι παραλληλισμοί είναι εύστοχοι, τις περισσότερες φορές, αν και σε σημεία η αφήγηση, παρότι απολαυστική, μοιάζει να «γέρνει» από τις υπερβολικά πολλές πληροφορίες. Στο μυθιστόρημα υπάρχουν πολλές προωθημένες ιδέες για τον χρόνο, τον πολιτικό ακτιβισμό, την οικονομική ανέχεια, τη ρήξη, την πλήξη, την ταυτότητα, την έμπνευση, και αυτή η πληθώρα σκέψεων όσο καλά διατυπωμένες και ρηξικέλευθες κι αν είναι, κάποιες φορές μοιάζει να μη μπορούν να «στεγαστούν» στο ίδιο μυθιστόρημα.

Κάπου περιγράφει το φλογοβόλο ως «μια φλόγα που έκαιγε ό,τι δεν έπρεπε να υπάρχει, ένα πράγμα που εκτόξευε το δηλητήριο του, σαν τις φλόγες…». Όλοι οι χαρακτήρες που παρουσιάζονται έχουν την παρόρμηση «να κάψουν ό,τι δεν πρέπει να υπάρχει», αλλά συχνά αδυνατούν να το επιχειρήσουν. Αν το έκαναν, ίσως να αναδεικνυόταν περισσότερο τα δικά τους, αυθεντικά προτερήματα. Το ίδιο ισχύει και για το μυθιστόρημα. 

* Η ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ είναι συγγραφέας και μεταφράστρια.

altΤα φλογοβόλα
Rachel Kushner
Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Ίκαρος 2014
Σελ. 568, τιμή εκδότη € 17,51

alt

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

«Περί ανθρώπων» της Γιούλι Τσε (κριτική) – Κόντρα στις βεβαιότητες και τα στερεότυπα

«Περί ανθρώπων» της Γιούλι Τσε (κριτική) – Κόντρα στις βεβαιότητες και τα στερεότυπα

Για το μυθιστόρημα της Γιούλι Τσε [Juli Zeh] «Περί ανθρώπων» (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Her».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Βεβαιότητες… Ποτέ δεν βρίσκονταν σε έλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Για την παράσταση «Ο γλάρος» σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή στο Θέατρο Σημείο και την παράσταση «Πλατόνοφ» σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη στο Νέο Θέατρο Θησείον. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Ο γλάρος». Φωτογραφία © Σταύρος Χαμπάκης. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος ...

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μεγάλο αφιέρωμα στον Μάρκο Καμπάνη από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου 2024.

Επιμέλεια: Book Press

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...
«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ντόνα Ταρτ [Donna Tartt] «Η καρδερίνα» (νέα μτφρ. Μιχάλης Δελέγκος), το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στον επάνω όροφο έκανε παγωνιά, καθώς τα...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...
Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις ποιητικές συλλογές που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ιωλκός και με τις οποίες τρεις νέοι ποιητές κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση.

Επιμέλεια: Book Press

Στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ξέστερνου  ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ