alt

Για το μυθιστόρημα της Rachel Kushner, «Τα φλογοβόλα» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ίκαρος). 

Της Αργυρώς Μαντόγλου

«Ήταν περφόρμανς το να οδηγώ τη Moto Valera στους δρόμους της Νέας Υόρκης… Έκανε σκηνή την πόλη». Στο «εκρηκτικό» και πολυεπίπεδο δεύτερο μυθιστόρημα της Κούσνερ όλοι υποδύονται ένα ρόλο, ακόμα και όταν είναι μόνοι με τον εαυτό τους ή στις ιδιαίτερες στιγμές τους μαζί με άλλους. Όλα τα μέρη, το αχανές σκηνικό της Νέας Υόρκης, αλλά και το εσωτερικό των σπιτιών είναι μέρος μιας παράστασης, στημένης όχι για να αποτυπώσει μια πραγματικότητα, αλλά για να γητέψει ένα κοινό, είτε αυτό είναι υπαρκτό, είτε βρίσκεται θαμμένο κάπου στο φαντασιακό της αφηγήτριας. Την ώρα που η Ρίνο, η εικοσιτριάχρονη μοτοσικλετίστρια μιλάει, φαίνεται να έχει συνείδηση πως αυτά που λέει προσαρμόζονται σ’ αυτόν που κάθε φορά απευθύνεται.

Σ’ αυτό το μεταμοντέρνο «ιστορικό» μυθιστόρημα όλα είναι τέχνη και πολιτική του βίου.

Η Κούσνερ περιγράφει έναν κόσμο όπου οι επαναστάτες της εποχής, πέρα από τους άλλους εθισμούς, έχουν και τον εθισμό μιας ακαταπόνητης αφηγηματικής λαγνείας. Όλοι λατρεύουν να λένε ιστορίες. Στο μυθιστόρημα υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες παρμένες από τα πρωτοσέλιδα, ανέκδοτα, μονόλογοι, επιτηδευμένες ναρκισσιστικές αφηγήσεις, ατυχείς περιπέτειες και ακραία στιγμιότυπα. Η συγγραφέας δεν παύει ποτέ να αφηγείται. Σ’ αυτό το μεταμοντέρνο «ιστορικό» μυθιστόρημα, τοποθετημένο στα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα -υπάρχουν εντυπωσιακές σελίδες όπου η πένα της παίρνει φωτιά από τη «φλόγα του παρόντος»-, όλα είναι τέχνη και πολιτική του βίου, καθώς το ατομικό συναντάται με εκρηκτικές στιγμές της ιστορίας, ενώ όλα έχουν στηθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελέσουν ένα «θέαμα» και να προκαλέσουν εντυπώσεις, είτε πρόκειται για μια βόλτα με τη μηχανή στην πόλη της Νέας Υόρκης (βλ. η Μάριαν Φέιθφουλ σε φωτογραφία της εποχής), είτε για μια απαγωγή από της Ερυθρές Ταξιαρχίες· τα γεγονότα που περιγράφονται υπόκεινται στους κανόνες του θεάματος: οφείλουν να μιλούν από μόνα τους, να είναι συναρπαστικά και πολυσήμαντα προς τέρψη και γνώση του θεατή.

Ατόφιο ρίσκο, η τέχνη

Από τις πρώτες σελίδες η αφηγήτρια μας προετοιμάζει για όσα θα ακολουθήσουν: «Για μένα η τέχνη προερχόταν από μια στοχαστική μοναξιά. Ένιωθα ότι έπρεπε να εμπλέκει ρίσκα, αληθινό, ατόφιο ρίσκο, η τέχνη», μας λέει και φαίνεται πως είναι διατεθειμένη να διακινδυνεύσει όσο χρειαστεί, προκειμένου να προωθήσει τις ιδέες της.

Χειμαρρώδης, λυρική, ακριβής, ευφάνταστη και ενίοτε συγκινητική παρατηρεί τον κόσμο κάνοντας αλματώδεις συνειρμούς, λες και ο κόσμος γύρω της είναι μια σκηνή και αυτή έχει καθήκον διασχίζοντας τον με τη μηχανή της να μη χάσει ούτε ένα στιγμιότυπο, καθώς «φλέγεται» να «στήσει» τη δική της αφήγηση και να λάβει μέρος στην «καλλιτεχνική σκηνή» της εποχής της.

Τη συναντάμε για πρώτη φορά πάνω στη μηχανή της, μια Moto Valera, την ώρα που τρέχει να λάβει μέρος στους αγώνες των Αλυκών Μπόνβιλ. Ο φίλος της είναι o Σάντρο Βαλέρα, ο δευτερότοκος γιος μιας οικογένειας που ανήκει στην οικονομική ελίτ της Ιταλίας, ιδιοκτήτες της βιομηχανίας ελαστικών Valera και των μοτοσικλετών Moto Valera, αν και ο ίδιος συστήνεται ως καλλιτέχνης, μένει στη Νέα Υόρκη και δεν έχει στενές σχέσεις με τους δικούς του.

Με έναν αθώο και δήθεν ανάλαφρο τρόπο η Ρίνο σε πρώτο πρόσωπο μας λέει για το πώς έφθασε στη Νέα Υόρκη από ένα χωριό της Νεβάδα που έχει το όνομά της, πώς πέρασε τον πρώτο καιρό στην πόλη, τους ανθρώπους, τις «πρωτοπορίες» και τις καταστάσεις που συνάντησε μέχρι τη γνωριμία της με τον Σάντρο που είναι κατά δεκατέσσερα χρόνια μεγαλύτερός της. Όσο πλησιάζει τις Αλυκές ο λόγος της πυκνώνει και γίνεται πιο σύνθετος καθώς αρχίζει να παρουσιάζει και τις σκοτεινές πτυχές του κόσμου με τον οποίο ήρθε σε επαφή. Χειμαρρώδης, λυρική, ακριβής, ευφάνταστη και ενίοτε συγκινητική παρατηρεί τον κόσμο κάνοντας αλματώδεις συνειρμούς, χωρίς να αφήσει τίποτα απαρατήρητο ή ασχολίαστο, τίποτα δεν ξεφεύγει από το άγρυπνο μάτι της, λες και ο κόσμος γύρω της είναι μια σκηνή και αυτή έχει καθήκον διασχίζοντας τον με τη μηχανή της να μη χάσει ούτε ένα στιγμιότυπο, καθώς «φλέγεται» να «στήσει» τη δική της αφήγηση και να λάβει μέρος στην «καλλιτεχνική σκηνή» της εποχής της. Και όπως ο λόγος της έτσι και το έργο της ποικίλλει: είτε πρόκειται για τα φωτογραφημένα ίχνη της στο χιόνι, τις διαδρομές που σχημάτισε κάνοντας σκι, είτε για τη συμμετοχή της στους αγώνες ταχύτητας, ή άλλες ιδέες που σκέφτεται να κινηματογραφήσει για να φτιάξει το δικό της φιλμάκι το οποίο θα αποτυπώνει το παρόν, η Ρίνο πάντα πρωτοτυπεί.

Η Ρίνο είναι μια πειστική και ταυτόχρονα συγκινητική αφηγήτρια καθώς η Κούσνερ της επιτρέπει την αφέλεια και τον αυθορμητισμό της νεότητας, αν και σπάνια ξεστομίζει ή σκέφτεται κάτι το αναμενόμενο ή κλισέ. Στους αγώνες στις Αλυκές θα κάνει νέο ρεκόρ, τρέχει με 308 μίλια την ώρα και γίνεται επισήμως η ταχύτερη γυναίκα του πλανήτη για το 1976. Στη συνέχεια την προσκαλούν να τρέξει σε ένα αγώνα προώθησης των ελαστικών Valera που ονομάζεται το «Πνεύμα της Ιταλίας».

 alt
     Η Rachel Kushner
 

Από τον φουτουρισμό στον καπιταλισμό

Σε κάποια κεφάλαια η Κρούσνερ περιγράφει τον τρόπο που η οικογένεια Βαλέρα έγινε μια οικονομική αυτοκρατορία και το φασιστικό παρελθόν της, μέσα από τη βιογραφία του πατρός Βαλέρα, ιδρυτή της εταιρείας. Μας περιγράφει τα παιδικά του χρόνια στην Αίγυπτο, την μετάβαση του στην Ιταλία, και την επαφή του με το ρεύμα των Φουτουριστών στα εφηβικά του χρόνια μέχρι την ένταξή του στο ιταλικό φασιστικό κόμμα. Ο Βαλέρα δεν επρόκειτο ποτέ να λησμονήσει μια νεανική πεποίθησή του «ότι η έντονη και ουσιώδης ζωή ήταν η αλλαγή και η σβελτάδα και φανερωνόταν μόνο μέσα από έντονες αναταράξεις».

Το 1942 η εταιρεία επεκτείνεται στη Βραζιλία, απ’ όπου έφερνε το καουτσούκ για τα λάστιχα και μας παρέχονται συγκλονιστικές εικόνες από τις εξαθλιωμένες συνθήκες εργασίας των εργατών, ενώ στη συνέχεια εξιστορείται το πώς η εταιρεία ανέλαβε την κατασκευή του σύγχρονου οδικού συστήματος της χώρας του, και το πώς, μετά το θάνατό του, τα μέλη της οικογένειας έγιναν στόχος των Ερυθρών Ταξιαρχιών.

Όταν η Ρίνο επισκέπτεται την Ιταλία με τον Σάντρο –το πιο ζωντανό κεφάλαιο του βιβλίου–, ένα ταξίδι που η ίδια δίσταζε να κάνει, θα βρεθεί μπλεγμένη με την πολιτική. Εκεί θα ζήσει για ένα διάστημα στον κόσμο της μεγαλοαστικής τάξης της Ιταλίας και θα αναμειχθεί (άθελά της) με την απαγωγή του μεγαλύτερου αδελφού του Σάντρο και διευθυντή της εταιρείας Valera από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Οι χαρακτήρες που κατοικούν την έπαυλη (η μητέρα, ένας ηλικιωμένος συγγραφέας, οι υπηρέτες και οι φίλοι της οικογένειας) δίνονται με χιούμορ, υπόγεια υπονόμευση και καυστικά σχόλια για τη βαναυσότητα, την εκκεντρικότητα και τον ναρκισσισμό των μεγαλοαστών και των αυλικών τους.

Το κυνήγι της φωτιάς

Η Κούσνερ επιχειρεί να συνδέσει μεταξύ τους τα κυρίαρχα ρεύματα του εικοστού αιώνα στην τέχνη αλλά και στην πολιτική.

Τα Φλογοβόλα έχουν φιλόδοξο θέμα και στόχο: Η Κούσνερ επιχειρεί να συνδέσει μεταξύ τους τα κυρίαρχα ρεύματα του εικοστού αιώνα στην τέχνη αλλά και στην πολιτική. Οι παραλληλισμοί είναι εύστοχοι, τις περισσότερες φορές, αν και σε σημεία η αφήγηση, παρότι απολαυστική, μοιάζει να «γέρνει» από τις υπερβολικά πολλές πληροφορίες. Στο μυθιστόρημα υπάρχουν πολλές προωθημένες ιδέες για τον χρόνο, τον πολιτικό ακτιβισμό, την οικονομική ανέχεια, τη ρήξη, την πλήξη, την ταυτότητα, την έμπνευση, και αυτή η πληθώρα σκέψεων όσο καλά διατυπωμένες και ρηξικέλευθες κι αν είναι, κάποιες φορές μοιάζει να μη μπορούν να «στεγαστούν» στο ίδιο μυθιστόρημα.

Κάπου περιγράφει το φλογοβόλο ως «μια φλόγα που έκαιγε ό,τι δεν έπρεπε να υπάρχει, ένα πράγμα που εκτόξευε το δηλητήριο του, σαν τις φλόγες…». Όλοι οι χαρακτήρες που παρουσιάζονται έχουν την παρόρμηση «να κάψουν ό,τι δεν πρέπει να υπάρχει», αλλά συχνά αδυνατούν να το επιχειρήσουν. Αν το έκαναν, ίσως να αναδεικνυόταν περισσότερο τα δικά τους, αυθεντικά προτερήματα. Το ίδιο ισχύει και για το μυθιστόρημα. 

* Η ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ είναι συγγραφέας και μεταφράστρια.

altΤα φλογοβόλα
Rachel Kushner
Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Ίκαρος 2014
Σελ. 568, τιμή εκδότη € 17,51

alt

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

Για το μυθιστόρημα του Τζέισον Μοτ «Το φοβερό βιβλίο» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα). Ένα μυθιστόρημα που «θέλει να διαμορφώσει μια νέα αφήγηση που να μην είναι ούτε μανιχαϊστική, ούτε έντονα διεκδικητική, ούτε να ραπίζει ευθέως τους κυρίαρχους λευκούς για τα δεινά των μαύρων».

...
«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

Για το μυθιστόρημα της Νόρα Ίκστενα [Nora Ikstena] «Μητρικό γάλα» (μτφρ. Μαριάννα Αβούρη, εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Soviet Milk» (2023). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ζωή μ...

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ