alt

Στις πλαγιές της Πίνδου κατοικούν ιδιότυπες «Αμαζόνες», στο μυθιστόρημα του Σπύρου Καρυδάκη Γυναικόκαστρο (εκδ. Πάπυρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη
Φωτογραφία: Τάκης Τλούπας

Πώς αξιολογείς ένα βιβλίο που φτιάχνει έναν καινούργιο κόσμο αλλά με αδέξια λεκτικά υλικά; Πώς κρίνεις ένα έργο που βρίθει φαντασίας, μύθων, παγανιστικών αποήχων και συνθέτει ένα οργιαστικό αμάλγαμα αλλά υστερεί στη γλωσσική επιμέλεια του τελικού αποτελέσματος;

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ο γερμανός σκιτσογράφος Ντέτλεφ, εικοσιπέντε ανοίξεων, οδηγείται από τη Διονυσία σε ένα ορεινό χωριό της Πίνδου, όπου ζουν μόνο γυναίκες, Σαρακατσάνες, σε ένα πρωτόγνωρο κοινόβιο, που λειτουργεί εν αυτονομία, χωρίς τη βοήθεια του έξω κόσμου και χωρίς την ανδρική καταπιεστική παρουσία. Η Διονυσία αποδεικνύεται θηλυπρεπής μοναχός, οι γυναίκες θερμασμένες νεράιδες που θέλουν τον νεαρό πρωταγωνιστή μόνο για τις ανδρικές αρετές του και το χωριό ένας κόσμος μεταξύ του πραγματικού και του φανταστικού, μεταξύ του σύγχρονου και του αρχέγονου. Ο Ντέτλεφ ζει ερωτικά μεταξύ της προστασίας μιας εκατοχρονίτισσας γερόντισσας και της μανίας της δυναμικής κοινοτάρχισσας, ώσπου ο χειμώνας παγώνει τα πάντα και αλλάζει την ομαλή πορεία των γεγόνότων, με αποτέλεσμα ο πρωταγωνιστής να γίνει καταρχάς κυνηγός και έπειτα πατέρας δεκάδων μωρών, στο παιχνίδι των δύο φύλων.

Σάτυροι και νεραϊδες

Το γυναικόκαστρο είναι ένα αλληγορικό άλμα στις πρωτόγονες εποχές, είναι μια αποτύπωση ενός κόσμου μητριαρχίας, όπου κυριαρχούν οι γυναίκες, ενώ οι άνδρες χρησιμοποιούνται μόνο ως σπερματοδότες ή ως κυνηγοί.

Το μυθιστόρημα αποτελεί ένα πολυστρωματικό κράμα στο οποίο χωνεύονται νέες και παλιές αντιλήψεις, συνήθειες, στερεότυπα και μυθοποιητικές δυνάμεις. Η όλη σύλληψη χρωστάει φυσικά πολλά στον μύθο των Αμαζόνων, σύμφωνα με τον οποίο αυτή η αρχαία γυναικεία φυλή ζει μακριά από τους άνδρες, τους οποίους χρησιμοποιεί μόνο για την αναπαραγωγή. Σ’ αυτό το πρώτο υπόστρωμα ο Σπύρος Καρυδάκης προσθέτει τον μπασκετμπολίστα Detlef Schrempf (διάσημο για τα προσόντα του), τον θεό Πάνα και όλη τη συνοδεία του από Σάτυρους που οργιάζει στα δάση, τους μεσαιωνικούς θρύλους με νεράιδες και την ατμόσφαιρα των σκίτσων του Milo Manara, τον Σολωμό και τη Γυναίκα της Ζάκυθος, για να συνθέσει το (μετα)φεμινιστικό μανιφέστο μιας άλλης κοινωνίας.

Το γυναικόκαστρο είναι ένα αλληγορικό άλμα στις πρωτόγονες εποχές, είναι μια αποτύπωση ενός κόσμου μητριαρχίας, όπου κυριαρχούν οι γυναίκες, ενώ οι άνδρες χρησιμοποιούνται μόνο ως σπερματοδότες ή ως κυνηγοί. Ο Ντέτλεφ γονιμοποιεί τις γυναίκες του χωριού και βγαίνει μέσα στο χιόνι να κυνηγήσει με τόξα και βέλη σαν άλλος προϊστορικός άνδρας που πρέπει να εκπληρώσει τη φύση του. Έτσι, μ’ αυτές τις προγονολατρικές αναφορές, με τις μυθικές απηχήσεις και την πάλη των δύο φύλων ο Σπύρος Καρυδάκης εισάγει στην ελληνική πεζογραφία τον «Αμαζονικό φεμινισμό», σύμφωνα με τον Thomas Gramstad, που θέλει (στην ειρηνική του παραλλαγή) τα γυναικεία χαρακτηριστικά το ίδιο δυνατά, ενεργητικά και δραστήρια με τα ανδρικά. Στο τέλος, βέβαια, ο συγγραφέας αποδεικνύεται γενναιόδωρος και δεν θανατώνει, όπως συμβαίνει σε θηλεοκρατούμενες κοινωνίες ζώων, τον άρρενα επιβήτορα, αλλά τον ξυπνά από ένα θεϊκό όνειρο.

Όλη αυτή η μεθυστική αλληγορία, αυτός ο μυθολογικός οργασμός, θα μπορούσε να επενδυθεί καλύτερα με μια πιο προσεγμένη έκφραση. Και δεν αναφέρομαι στις συντακτικές αποκλίσεις, που δικαιολογούνται από τον καλπάζοντα ποιητικό οίστρο ορισμένων σκηνών, αλλά σε γλωσσικά ατοπήματα και λεξιλογικές ακροβασίες. Αν τα προσπεράσει κανείς, θα βυθιστεί σε ένα αρχετυπικό κείμενο, γεμάτο με διονυσιακές εξάρσεις, μεταφεμιστικά μηνύματα και παγανιστικούς προσανατολισμούς, που απομυθοποιούν τη σημερινή κατεστημένη κοινωνία.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΤο γυναικόκαστρο
Σπύρος Καρυδάκης
Πάπυρος 2014
Σελ. 144, τιμή € 12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΡΥΔΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

Για το μυθιστόρημα της Χλόης Κουτσουμπέλη «Ιερεμιάδα» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Blindness» που στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί τυφλότητας». 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

...
«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ