Για την παράσταση «Ψηλά από τη γέφυρα», σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, η οποία παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.

Του Νίκου Ξένιου

Ένα απ’ τα σημαντικότερα έργα του παγκοσμίου ρεπερτορίου, το Ψηλά από τη γέφυρα του Άρθουρ Μίλερ, ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Κιμούλη, σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη και σε κοινή τους μετάφραση του έργου. Το έργο μιλά για τον μικρόκοσμο των μεταναστών της περιοχής Red Hook του Μπρούκλιν. Πραγματευόμενος τις ταξικές διαφορές ανάμεσα στη φιλοξενούσα κουλτούρα και την «κλειστή» κουλτούρα των μεταναστών, τις διαφορές του φύλου και της ηλικίας και το στοιχείο της ηθικής και της τραγωδίας στην ανθρώπινη ζωή, ο Μίλερ καυτηριάζει το ταξικό σύστημα της Αμερικής του ’50 που οδηγεί τον Εντι Καρμπόνε σε αδιέξοδο. Το bloody course της υπόθεσης βασίζεται στην ανεδαφική επιδίωξη της ευτυχίας: το έργο είναι, κατά κύριον λόγο, απαισιόδοξο.

Για την παράσταση του Akram Khan «Xenos», η οποία παρουσιάστηκε τις προηγούμενες μέρες στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

Του Νίκου Ξένιου

Ως αφιέρωμα στην επέτειο των εκατό χρόνων από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Άκραμ Καν κάνει παγκόσμια πρώτη με την αριστουργηματική του περφόρμανς «Xenos» στην κεντρική αίθουσα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Θέμα της παράστασης είναι η ξενοφοβία, η απώλεια της ανθρωπιάς, αλλά και η κατάσταση της ύπαρξης σε «ενέδρα», σε «συναγερμό», πάνω στη «νησίδα» όπου απομονώνεται ο διαφορετικός στη Δύση: πρόκειται για ένα δοκίμιο πάνω στην ετερότητα και τον φόβο για τον Άλλο που αποτέλεσε το κυριότερο κοινωνικό σύμπτωμα στις παραμονές των δύο παγκοσμίων πολέμων.

Για την παράσταση «Υπηρέτης δύο Αφεντάδων» του Γκολντόνι, σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη, η οποία παρουσιάζεται στο Θέατρο Άλφα.

Του Νίκου Ξένιου

Το να ανεβάζεις ένα δημοφιλές και πολυπαιγμένο έργο του Γκολντόνι αυτοσχεδιάζοντας στη φόρμα της Commedia dell’ Arte είναι ριψοκίνδυνη υπόθεση. Στο θέατρο «Άλφα», ο Κώστας Γάκης παρουσιάζει με την ομάδα του μια κωμική σκηνική σύνθεση διατηρώντας –κακώς, κατά την άποψή μου– τον τίτλο του πρωτότυπου έργου Υπηρέτης δύο αφεντάδων, αλλά στην ουσία γράφοντας ένα πολύ ενδιαφέρον καινούργιο έργο και σκηνοθετώντας μιαν αξιόλογη παράσταση.

Για την παράσταση «Πενθεσίλεια» του Heinrich von Kleist, σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη, η οποία παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση μέχρι και τις 23 Φεβρουαρίου.

Του Νίκου Ξένιου

Στον Οβίδιο και στην Αινειάδα του Βιργιλίου ανέτρεξε ο Χάινριχ φον Κλάιστ το 1808 για να συνθέσει την Πενθεσίλειά του, ένα έμμετρο δράμα 3043 στίχων. Οι Αχαιοί και οι Τρώες έχουν ν’ αντιμετωπίσουν τη βασίλισσα των Αμαζόνων Πενθεσίλεια, ενώ ο Αχιλλέας υποκύπτει στα θέλγητρά της. Το σημαντικό αυτό έργο του ευρωπαϊκού ρεπερτορίου ανεβαίνει για τέταρτη φορά στην Ελλάδα, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση σε δική της παραγωγή, σε στρωτή μετάφραση Γιώργου Δεπάστα. Μετά τον επιτυχημένο Κύκλωπά του του θερινού φεστιβάλ Επιδαύρου ο Παντελής Δεντάκης πλαισιώνει αυτήν την καλοδουλεμένη σκηνοθεσία του με ένα εντυπωσιακό καστ ηθοποιών. Η παράσταση όμως διακρίνεται για το ευμετάβολο της διάθεσης και τη ρευστότητα κάποιων από τους θεατρικούς χαρακτήρες που προτείνει.

Για την παράσταση «Μήδεια - Μηδέν στο κόκκινο», σε σκηνοθεσία της Σοφίας Διονυσοπούλου, η οποία παρουσιάζεται στο θέατρο Φούρνος.

Του Νίκου Ξένιου

Ο μονόλογος Μήδεια∙ μηδέν στο κόκκινο στο θέατρο «Φούρνος» σε σκηνοθεσία της συγγραφέως Σοφίας Διονυσοπούλου και με πρωταγωνίστρια τη Δέσποινα Σαραφείδου ήταν μια εξαιρετική παράσταση. Με μαντικές ικανότητες, η μια φωνή, της εσωτερικής Μήδειας, υπαγορεύει τον Φόνο στην άλλη, τη φωνή της γήινης και σαρκικής εκδοχής της: ο Φόνος παρίσταται ως πράξη ιερότητας, ως ιερουργία ή τελετουργική θυσία, ενώ ο σχεδόν έμμετρος λόγος της κυρίας Διονυσοπούλου υποκαθιστά τον ρόλο της μουσικής και χορογραφείται θαυμάσια από τη Δέσποινα Σαραφείδου.

Σκέψεις με αφορμή το live streaming από την παράσταση «Ιόν» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, το βράδυ της Κυριακής 4 Φεβρουαρίου.

Της Κλημεντίνης Βουνελάκη

Τίτλος και διαφημιστικές καταχωρήσεις μας προδιέθεταν για μια παράδοξη συνάντηση της παράστασης με το κοινό της. Τον όρο «ιόν» θυμόμαστε από τη φυσική και τη χημεία στο σχολείο: μόριο φορτισμένο θετικά ή αρνητικά λόγω της απώλειας ή πρόσκτησης ενός ή περισσοτέρων ηλεκτρονίων. Μα και η παράσταση ανακαλούσε πείραμα σε συνθήκες εργαστηρίου με το μάτι του θεατή στο φακό μικροσκοπίου, ίσως και ένα κάλεσμα σε μια μυστική εμπειρία με διάμεσο το σώμα.

Για την παράσταση «MayaBuff - Ένα ντελίριο του Μαγιακόφσκι», σε σκηνοθεσία Γιάννη Μανταφούνη, η οποία παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο – Θέατρο Rex – Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» μέχρι και τις 11 Φεβρουαρίου.

Της Κλημεντίνης Βουνελάκη

Όταν έχεις χτίσει τη χορευτική σου καριέρα εκτός εθνικών συνόρων, είσαι νέος, καλοσπουδασμένος, έχεις υπάρξει από τους καλύτερους movers στη διεθνή σκηνή και βρίσκεσαι αντιμέτωπος με το ποιητικό – σκηνικό έργο του Μαγιακόφσκι απαντώντας στην πρό(σ)κληση του Εθνικού Θεάτρου, τότε αγαπάς τους πειραματισμούς χωρίς να φοβάσαι το ρίσκο.

Για την παράσταση «Duende – Το πνεύμα της Γης», σε σκηνοθεσία Σταμάτη Κραουνάκη, με τον ίδιο και τους Χρήστο Γεροντίδη και Κώστα Μπουγιώτη, η οποία παρουσιάζεται στο «Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν – Φρυνίχου».

Του Νίκου Ξένιου

Ξεκινά ο Σταμάτης Κραουνάκης και είναι σαν να μιλά ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα [1]: «Κυρίες και Κύριοι, από το 1918 που έγινα δεκτός στο "Σπίτι των Φοιτητών" στη Μαδρίτη, ως το 1928 που έφυγα έχοντας συμπληρώσει τις σπουδές μου στη Φιλοσοφική Σχολή, έχω ακούσει πάνω από χίλιες διαλέξεις σ' αυτή την ίδια εκλεπτυσμένη αίθουσα όπου σύχναζε η παλιά αριστοκρατία της Ισπανίας για να διορθώσει την επιπολαιότητα που 'φερνε μαζί της γυρίζοντας από τις γαλλικές πλαζ».

Την παράσταση «Duende – Το πνεύμα της Γης» βασισμένη στην ομιλία του Λόρκα για το Ντουέντε, σε απόδοση Ολυμπίας Καράγιωργα, ανεβάζει ο Σταμάτης Κραουνάκης στο θέατρο της οδού Φρυνίχου και την πλαισιώνει με μελοποιήσεις δικές του γνωστών ποιημάτων του μεγάλου Ισπανού σε μετάφραση Ανδρέα Αγγελάκου.

Για την παράσταση «Καντίντ ή η αισιοδοξία» βασισμένη στο σατιρικό μυθιστόρημα του Βολταίρου σε διασκευή-σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου, η οποία παρουσιάζεται στο Θέατρο Πόρτα.

Του Νίκου Ξένιου

Για την παράσταση «Ρομπ/Rob» του Ευθύμη Φιλίππου, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, η οποία παρουσιάζεται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση μέχρι και τις 28 Ιανουαρίου.

Του Νίκου Ξένιου

Για να παρακολουθήσεις ένα έργο του Ευθύμη Φιλίππου ίσως προϋποτίθεται να έχεις θητεύσει και στα άλλα έργα του Ευθύμη Φιλίππου. Ωστόσο, το «Ρομπ/Rob» που σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καραντζάς στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση έχει μιαν αυτονομία θεματικής και σύνθεσης που αγγίζει και τον πιο αμύητο θεατή. Το θεατρικό κείμενο κάνει ένα βήμα πέρα από το έργο του Κολτές «Ρομπέρτο Τσούκο», αποδεικνύοντας για μιαν ακόμη φορά ότι το πάντρεμα της δουλειάς δυο δεξιοτεχνών, σε συνδυασμό με δέκα άρτιους ηθοποιούς, δίνει θαυμαστά αποτελέσματα.

Για την παράσταση «The Song of Roland: The Arabic Version» σε σύλληψη, σκηνοθεσία & σκηνογραφία του Wael Shawky, η οποία παρουσιάστηκε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση από τις 28 μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου.

Του Νίκου Ξένιου

Για μιαν ακόμη φορά η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση αναδεικνύεται σε μαικήνα των πολιτιστικών διασταυρώσεων, φιλοξενώντας τη μουσική παράσταση του Ουάελ Σόκι «Το Άσμα του Ρολάνδου: η αραβική εκδοχή», βασισμένη σε μια νέα μετάφραση του κειμένου και συνδεδεμένη θεματικά με την κινηματογραφική τριλογία «The Cabaret Crusades» που παρουσιάζεται παράλληλα στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Μια έξοχη μουσική περφόρμανς, όπου καλλιτέχνες-αοιδοί από τη Σάρζα και το Μπαχρέιν εντάσσονται, καθισμένοι σταυροπόδι, σε μιαν ενιαία εικαστική σύνθεση εμπνευσμένη από μικρογραφίες χαρτών του 16ου αιώνα. Πίσω φωτίζεται ένα έγχρωμο ζωγραφικό παζλ από τη Βαγδάτη, το Χαλέπι και η Κωνσταντινούπολη, τους τρεις πρωταγωνιστικούς τόπους των Σταυροφοριών, ενώ οι «ναχάμ» (οι κεντρικοί τραγουδιστές) αφηγούνται το γαλλικό μεσαιωνικό έπος της καρολίγγειας περιόδου σε ρυθμούς χαντάντι, αντ-σάνι και μπάχρι.

Για τη θεατρική παράσταση «Heisenberg», σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, η οποία παρουσιάζεται στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου».

Του Νίκου Ξένιου

Έχει ένας εβδομηντάχρονος χώρο για να πορευτεί στον έρωτα; Την απάντηση δίνει το έργο Heisenberg του Σάιμον Στήβενς που σκηνοθετεί ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Πρόκειται για ένα από σκηνής δοκίμιο για την ανθρωπιά, την τυχαιότητα και την αστάθμητη έκβαση των σχέσεων. Με την Κόρα Καρβούνη στον ρόλο της Τζόρτζι Μπερνς και τον Περικλή Μουστάκη στον ρόλο του Άλεξ Πριστ. Ήδη από τον τίτλο το έργο εφαρμόζει την αρχή της απροσδιοριστίας της κβαντομηχανικής στην ανθρώπινη συνθήκη: o  άνθρωπος, στη φυσική του κατάσταση, δεν είναι μόνο σωματίδιο. Είναι και κύμα.

Για τη παράσταση «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», σε σκηνοθεσία Γιώργου Στεφανακίδη, η οποία παρουσιάζεται στο θέατρο «Τρένο στο Ρουφ».

Του Νίκου Ξένιου

Πώς ελίσσεται η σπείρα της Ιδέας για να ζωντανέψει και να θρέψει τον κορμό της ποίησης του Διονυσίου Σολωμού; Πώς αναπτύσσεται κι εκτινάσσεται η φτερούγα της Ελευθερίας μέσα στα στενά πλαίσια που θέτει ο κατακτητής; Πώς ένας συνθέτης μπορεί να στήσει ένα μίνι-ορατόριο με θέμα την πολιορκία του Μεσολογγίου; Την απάντηση δίνει η ρομαντική, άρτια μουσική παράσταση Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Γιώργου Στεφανακίδη, στο θέατρο «Τρένο στο Ρουφ», κάθε Τετάρτη και Πέμπτη.

Για την παράσταση «Ο Φάρος» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, η οποία παρουσιάζεται στο Θέατρο Αθηνών.

Του Νίκου Ξένιου

Για την παράσταση «Αγαμέμνων», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Χατζή και μουσική Γιώργου Κουμεντάκη, η οποία θα παρουσιαστεί για δύο ακόμη ημέρες (13 & 14 Νοεμβρίου) στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν (Φρυνίχου 14).

Του Νίκου Ξένιου

Την κειμενική του σύνθεση «Αγαμέμνων» παρουσιάζει ο Κωνσταντίνος Χατζής στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, σε μετάφραση αποσπασμάτων από την «Ορέστεια» («Αγαμέμνονα») του Αισχύλου και την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη από τον Κ. Χ. Μύρη. Ερμηνεύουν η Λήδα Πρωτοψάλτη και ο Γιώργος Παπαπαύλου. Στο βιολί ο Διονύσης Βερβιτσιώτης σε πρωτότυπη μουσική δωματίου του Γιώργου Κουμεντάκη. Μια λιτή σκηνική σύνθεση από αναλόγια με παρτιτούρες και δυο σκαμνιά, λευκό φως και τον ήχο του βιολιού να υπογραμμίζει τα σημεία της αφηγηματικής έντασης και μια σοβαρή, βαθιά μελετημένη ερμηνεία των δύο ηθοποιών αρκούν για να καθηλώσουν το κοινό αυτής της λιτής, αλλά άρτιας παράστασης.

Για την παράσταση του Serge Aimé Coulibaly «Kalakuta Republik», η οποία παρουσιάστηκε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Της Κλημεντίνης Βουνελάκη

Ο χορευτής και χορογράφος Serge Aimé Coulibaly από την Μπουρκίνα Φάσο εμπνέεται από τη μουσική και τις ιδέες του εμβληματικού καλλιτέχνη της αφρο-beat, Fela Kuti, που ήταν ταυτόχρονα μεγάλος πολιτικός ακτιβιστής.

Για την παράσταση του Robert Lepage «887», η οποία παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση μέχρι και τις 27 Οκτωβρίου.

Του Νίκου Ξένιου

Η «σόλο» περφόρμανς του Ρομπέρ Λεπάζ «887» στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είναι μια ιδιαίτερα νοσταλγική παράσταση. Τα παιδικά χρόνια του φιλελεύθερου αυτού πεσσιμιστή, στη δεκαετία του ’60 στο Κεμπέκ, δίνουν το έναυσμα για μια δίωρη παράσταση «ενός ανδρός» χωρίς διάλειμμα, όπου το αυτοβιογραφικό στοιχείο, σε ένα μείγμα ποίησης και πρόζας, ανιχνεύει τη συλλογική μνήμη, βασίζεται σε αυτήν και συνδέει τις προσωπικές μικροϊστορίες με τη δημόσια Ιστορία. Εξέχοντα μέλη της θεατρικής ομάδας του Λεπάζ, της Ex Machina, είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής Στηβ Μπλάνσετ, ο σχεδιαστής φωτισμού Λωράν Ρουτιέ, ο σχεδιαστής εικόνας Φελίξ Φραντέ-Φαγκί και ο συνθέτης Ζαν Σεμπαστιέν Κοτέ.

Για την παράσταση «Με δύναμη από την Κηφισιά» του Δημήτρη Κεχαΐδη και της Ελένης Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, η οποία παρουσιάζεται στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου».

Του Νίκου Ξένιου

Το έργο των Δημήτρη Κεχαΐδη και Ελένης Χαβιαρά «Με δύναμη από την Κηφισιά» σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καραντζάς στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, δίνοντάς μας για μιαν ακόμη φορά την ευκαιρία να απολαύσουμε τέσσερεις εξαιρετικές γυναικείες ερμηνείες και επανεπικαιροποιώντας αυτήν την υπαρξιακή κωμωδία με την πικρή γεύση του ανεκπλήρωτου.

Μια μουσική παράσταση, ένα μικτό θέαμα-ακρόαμα πάνω στην πολυπρισματική ποίηση της Κικής Δημουλά, θα παρουσιαστεί στο Θέατρο Τζένη Καρέζη στις 16 και 17 Οκτωβρίου, 23 και 24 Οκτωβρίου και 30 και 31 Οκτωβρίου.

Επιμέλεια: Λεωνίδας Καλούσης

Για το θεατρικό έργο του Γιάννη Σκαραγκά «Η κυρά της Ρω», σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα, με τη Φωτεινή Μπαξεβάνη, το οποίο παρουσιάζεται στο θέατρο «Σφενδόνη».

Του Νίκου Ξένιου

Στο θέατρο «Σφενδόνη» η Φωτεινή Μπαξεβάνη δίνει μια δυνατή ερμηνεία στo τρυφερό κείμενο του Γιάννη Σκαραγκά «Η κυρά της Ρω». Το κείμενο του Γιάννη Σκαραγκά μιλά για την ερωτική, ανυπότακτη φύση της γυναίκας αυτής, για την κατάρριψη των στερεοτύπων και την απόφασή της να παντρευτεί τον άντρα που αγάπησε, παρά τις αντιρρήσεις και την κατάκριση των αδελφών της και της τυφλής της μητέρας, τέλος για την επιμονή της να μάχεται δονκιχωτικά τις δυνάμεις της κατοχής και για την αναγωγή της σε σύμβολο. Ένας θεατρικός μονόλογος για τις μικρές, καθημερινές αποφάσεις που κάνουν σημαντικό έναν εκ πρώτης όψεως ασήμαντο άνθρωπο. Η παραγωγή είναι του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου και η σκηνοθεσία της Κατερίνας Μπερδέκα.

Για την παράσταση πολιτικού στοχασμού «Όλα θα πάνε καλά - Το τέλος του Λουδοβίκου» του Ζοέλ Πομερά με την οποία «άνοιξε» η φετινή σεζόν στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Του Νίκου Ξένιου

Για την παράσταση των μπαλέτων Béjart στο Ηρώδειο τη Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2017.

Του Νίκου Ξένιου

Η τελευταία δουλειά του χορογράφου Ζιλ Ρομάν των «Μπαλέτων της Λωζάνης» με τίτλο: «t ’M et variations…» που είδαμε στο Ηρώδειο είναι μια σύνθεση που απευθύνεται στον Μωρίς Μπεζάρ. Μέσα από το ξεφύλλισμα ενός ημερολογίου, o χορογράφος σχολίασε διαφορετικές εκδοχές του έρωτα και την εσωτερική, αδήριτη ανάγκη του να χορεύεις. Μια μοναδική ρετροσπεκτίβα της χορογραφικής δουλειάς αυτού του πρωτοπόρου του χορού, μια γιορτή για τον σύγχρονο χορό, δέκα χρόνια μετά από τον θάνατό του, υπογεγραμμένη από τον διάδοχό του.

O Ζοέλ Πομμερά έρχεται ξανά στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, από τις 4 έως τις 8 Οκτωβρίου, και τη μετατρέπει σε κοινοβούλιο, σε ένα επικό πρότζεκτ για τη δημοκρατία, έναν ιστορικό διάλογο που γέννησε την ευρωπαϊκή δημοκρατία. «Όλα θα πάνε καλά (1) Το τέλος του Λουδοβίκου»: Μια παράσταση ιστορικής σημασίας για το σύγχρονο θέατρο, πολυσυζητημένη και πολυβραβευμένη, που αποδεικνύει ότι ίσως το 1789 να μην είναι τόσο μακριά...

Επιμέλεια: Λεωνίδας Καλούσης

Aπό τις 4 έως τις 8 Οκτωβρίου η Στέγη μεταμορφώνεται σε Κοινοβούλιο. Η Γαλλική Επανάσταση συμβαίνει εδώ και τώρα, ολόγυρά μας, και ο Ζοέλ Πομμερά, με τη θαυμαστή ομάδα του, μας παρασύρουν με το Όλα θα πάνε καλά (1) Το τέλος του Λουδοβίκου στη δίνη της Ιστορίας, αποδεικνύοντάς μας πόσο σημερινά είναι όσα έλεγαν και έπρατταν, πριν από 228 χρόνια, οι πρωτεργάτες αλλά και οι πολέμιοι της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

Οι εξωκειμενικές προσθήκες στην αρχαία τραγωδία σήμερα.

Του Νίκου Ξένιου

Περί ανεβάσματος του αρχαίου δράματος ο λόγος. Αυστηροί θεατρικοί κριτικοί έχουν χρησιμοποιήσει τον όρο «παραχαράξεις», παρομοιάζοντας τους σκηνοθετικούς πειραματισμούς με ένα «φριχτό χωματόδρομο» που αναπαράγει την αθλιότητα μιας κακής πορείας μέσα από την πολιτιστική μας κληρονομιά. Φυσικά, από μια πολιτιστικά κατακερματισμένη κοινωνία γεννιέται μια θραυσματική δημιουργία. Αυτό είναι απολύτως αναμενόμενο και πρέπει να συνεκτιμηθεί ως γενεσιουργός συνθήκη της τέχνης. Σε ό,τι αφορά την αρχαία τραγωδία ειδικά, οι μετρικές μελέτες, οι φιλολογικές ερμηνείες, αλλά και οι ανθρωπολογικές και ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις έχουν, κυριολεκτικά διϋλίσει τον κώνωπα προκειμένου να επικαιροποιήσουν συγκεκαλυμμένα νοήματα, αναχρονιστικούς συμβολισμούς, πολιτικές σημάνσεις, τελετουργικές καταβολές. Σήμερα είμαστε αμήχανοι απέναντι στο αρχαίο δράμα. Γιατί;

Μια κριτική ματιά στην ποίηση, το έπος και το δοκίμιο επί σκηνής.

Του Νίκου Ξένιου

Φέτος, και πάλι, μεγάλα κλασικά κείμενα πεζογραφίας, η ποίηση και το ημερολόγιο δοκιμάστηκαν στο σανίδι. Αναζητήθηκαν στοιχεία «θεατρικότητας» σε κείμενα που δεν ήταν προορισμένα να παρασταθούν σκηνικά. Διάλογοι, στιχομυθίες, εσωτερικός μονόλογος, δράση, πλοκή, εξωτερική αφήγηση, ποικίλες συγκρούσεις και χαρακτήρες αποδόθηκαν παντοιοτρόπως. Αποσυνδέοντας τη δραματουργία από το θεατρικό κείμενο, οι παραστάσεις προσανατολίστηκαν προς την ιστορική διάσταση της ζωής: θέατρο δρόμου, «devised theatre», «θέατρο-τοπίο», περφόρμανς, κ.ο.κ. [1]. Πρώτες ήρθαν, κατά σειράν ποσοτικής παρουσίας, οι παραστάσεις που βασίστηκαν σε διηγήματα, δεύτερες αυτές που βασίστηκαν σε ποίηση, τρίτες αυτές που βασίστηκαν σε μυθιστορήματα, τέταρτες αυτές που βασίστηκαν σε θεατρικά έργα, πέμπτες εκείνες που βασίστηκαν σε δοκίμια ή ανθρωπολογικού χαρακτήρα μελέτες, ντοκιμαντέρ ή καταγραφές προσωπικών ημερολογίων, και τελευταίες ήρθαν οι μεγάλες σκηνικές παραγωγές που μετέπλασαν σε θεατρικό κείμενο τις σπουδαίες, αρχετυπικές αφηγήσεις των λαών: τους μύθους, τα έπη, τις τραγωδίες. Ολόκληρες παραγωγές τέτοιων διαστάσεων πέρασαν σαν αστραπή από το φετινό φεστιβάλ, προοριζόμενες για δύο ή τρεις το πολύ παραστάσεις, και αφήνοντας πίσω τους αμφίθυμο το αθηναϊκό κοινό.

Μια κριτική ματιά σε κάποιες σημαντικές παραστάσεις της χρονιάς που πέρασε.

Του Νίκου Ξένιου

Για την παράσταση Κύκλωπας, σε μετάφραση Παντελή Μπουκάλα και σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη, η οποία παρουσιάστηκε στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017.

Του Νίκου Ξένιου

Από τα σατυρικά δράματα του Ευριπίδη [1] μόνον ο Κύκλωψ επιβίωσε στον χρόνο. Το σατυρικό αυτό δράμα είναι, κατά τους περισσότερους μελετητές του Ευριπίδη, νεανικό του έργο, οψιμότερο, πάντως, των Ιππέων και των Αχαρνέων [2]. Το θέμα του είναι ένα τερατώδες γεύμα, «του οποίου ο αντι-θυσιαστικός χαρακτήρας καταδεικνύεται τόσο περισσότερο, όσο τα στοιχεία του θυσιαστικού μοντέλου στηλιτεύονται ξεκάθαρα» [3]. Συνοδευμένο από αποσπάσματα από την Οδύσσεια και από τον Κύκλωπα του Θεόκριτου σε μετάφραση Παντελή Μπουκάλα, ο Παντελής Δεντάκης παρουσίασε τον Κύκλωπα του Ευριπίδη στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, με τη Στεφανία Γουλιώτη στον ομώνυμο ρόλο και με καθαρά γυναικεία διανομή.

Εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα στον χορό και την ψυχανάλυση. 

Της Κλημεντίνης Βουνελάκη

Η παράσταση της Μαρλένε Μοντέιρο Φρέιτας, Βάκχες: πρελούδιο κάθαρσης (Φεστιβάλ Αθηνών, 5 & 6/07, Πειραιώς 260 Η), αληθινή αποκάλυψη μιας δυνατής και διεισδυτικής χορογράφου με μια γλώσσα σύνθετη και πρωτότυπη που εστιάζει στο συναίσθημα, προσφέρθηκε ως τέλειο άλλοθι για να αναφερθώ σε μια σπουδαία εκδοτική πρωτοβουλία που συνδέει την ψυχανάλυση με την ψυχοσωματική μέσα από τρία εξαιρετικά ενδιαφέροντα ψυχαναλυτικά εγχειρίδια: πρόκειται για τη σειρά «Ρους» των εκδόσεων Άγρα που εγκαινιάστηκε το 2014 με το περίφημο κείμενο του Πιέρ Φεντιντά Από πού αρχίζει το ανθρώπινο σώμα; Ακολούθησε Η αλλεργική σχέση του Πιέρ Μαρτύ, ιδρυτή του Ινστιτούτου Ψυχοσωματικής του Παρισιού, ενώ πιο πρόσφατα –τον Φεβρουάριο του 2017– κυκλοφόρησε το, Γέννηση ενός σώματος, καταγωγή μιας ιστορίας της Πιέρα Ωλανιέ.

Για την παράσταση Βάκχες, του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου, η οποία παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017.

Του Νίκου Ξένιου

Την ερμηνευτικά ανοιχτή διονυσιακή υπόθεση των Βακχών του Ευριπίδη μετέφερε στο θέατρο της Επιδαύρου ο Έκτορας Λυγίζος με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Λάρισας, συγκεφαλαιώνοντας μια προσωπική πορεία στο κείμενο αυτό και αξιοποιώντας τη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά. Στην εξαιρετική παράσταση του Έκτορα Λυγίζου ο οκταμελής Χορός αναλαμβάνει την εκ περιτροπής υπόδυση/αφήγηση των ρόλων του Πενθέα, της Αγαύης, του Τειρεσία και του Κάδμου.

Για την παράσταση της Marlene Monteiro Freitas και της ομάδας P.OR.K, Βάκχες: πρελούδιο κάθαρσης, η οποία παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017.

Του Νίκου Ξένιου

Είναι τέτοια η ιδιοσυστασία των «Βακχών» του Ευριπίδη, τόση η ελευθερία υφολογικής προσέγγισης που επιτρέπουν, και είναι τόσο σωματική, τόσο ελάχιστα λογοκρατούμενη και τόσο οικουμενική η υπόθεσή τους, που προσφέρονται για υψηλή δημιουργία. Η Μαρλένε Μοντέιρο Φρέιτας στην παράσταση Bάκχες: πρελούδιο κάθαρσης αποδίδει την τελετουργική διάσταση του ευριπίδειου κειμένου με μεγάλη ελευθεριότητα και χιούμορ. Η συγκλονιστική αυτή χορογραφία, που παρακολουθήσαμε με την ομάδα P.OR.K στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, αντικαθιστά τον τόπο, τον χρόνο και τις μυθολογικές αναφορές του εμβληματικού αυτού κειμένου της παγκόσμιας δραματουργίας με μια σύγχρονη χορογραφική απόδοση της πάλης του ανθρώπου ανάμεσα στη Φύση και στον Νόμο.

Για την παράσταση των bijoux de kant, Οι κόρες – Η νέα ποιητική της Αθήνας, σε κείμενο Γλυκερίας Μπασδέκη και σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη, η οποία παρουσιάστηκε στο Μικρό Χρηματιστήριο Αθηνών, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Του Νίκου Ξένιου

Την υπερρεαλιστική ποιητική σύλληψη της Γλυκερίας Μπασδέκη Οι κόρες – Η νέα ποιητική της Αθήνας παρουσίασε ο Γιάννης Σκουρλέτης (bijoux de kant) στην αίθουσα του Μικρού Χρηματιστηρίου Αθηνών, με πρωταγωνίστριες τη Λένα Δροσάκη, την Άλκηστη Πουλοπούλου και τη μουσικό Χαρούλα Τσαλπαρά και με τη φιλική συμμετοχή της Μαρίας Κίτσου. Μια παράσταση εμπνευσμένη, διαφορετική, υψηλής αισθητικής, που ταιριάζει απόλυτα την κιτς σκηνογραφική σύλληψη του Γιάννη Σκουρλέτη και την εξαιρετική εκτέλεση σκηνικών του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη σε ένα χώρο μοναδικής κομψότητας[1].

Για την παράσταση Μήδεια, σε μετάφραση Μίνου Βολανάκη και σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, η οποία παρουσιάζεται κι απόψε για δύο παραστάσεις στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017.

Του Νίκου Ξένιου

Η προελληνικής καταγωγής, πελασγική Μήδεια της Κολχίδας είναι το πρόσωπο που ανασυστήνεται στην παράσταση Μήδεια του Δημήτρη Καραντζά που παρουσιάζεται χθες και σήμερα στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου. Ο σκηνοθέτης, αναζητώντας τις θρησκευτικές, πνευματικές, υπαρξιακές καταβολές της μυθικής φιγούρας της Μήδειας, ανασκάπτει τον μύθο της με αποσπάσματα από την ευριπίδεια τραγωδία [1] (σε μετάφραση Μίνου Βολανάκη), από το σενάριο της ομώνυμης ταινίας του Πιερ Πάολο Παζολίνι (σε μετάφραση Δημήτρη Αρβανιτάκη), από το Υλικό Μήδειας του Χάινερ Μίλερ (σε μετάφραση Νίκου Φλέσσα, εκδ. Καστανιώτη) και από τη Μήδεια του Ζαν Ανούιγ (σε μετάφραση Φώντα Κονδύλη, εκδ. Δωδώνη). Η απαιτητική αυτή παράσταση καλύπτει με ένα νέο, λογοκρατούμενο αισθητικό σύμπαν τις ρωγμές που άφησε πίσω της η δραματουργική επεξεργασία αυτού του σημαντικού μύθου από μια σειρά προσωπικοτήτων του νεότερου θεάτρου.