Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που πλέον δεν κυκλοφορούν, και στο τέλος μερικά λόγια για δύο περιοδικά που αποτελούν εξαιρέσεις.
Γράφει ο Κώστας Αγοραστός
Η ιστορία των λογοτεχνικών περιοδικών είναι μια ιδιότυπη ιστορία της λογοτεχνίας. Αφιερώματα στο έργο σημαντικών ή και λιγότερο προβεβλημένων πεζογράφων και ποιητών, πρωτότυπα λογοτεχνικά κείμενα [ποιήματα και διηγήματα], μεταφραστικές εργασίες, συνεντεύξεις, θεματικά αφιερώματα και κριτικά κείμενα για βιβλία της τρέχουσας βιβλιοπαραγωγής είναι οι βασικοί άξονες στους οποίους κινούνται τα λογοτεχνικά περιοδικά.
Κι αν όλα τα παραπάνω αποτελούν συστατικά ενός πλήρους «γεύματος» για τους βιβλιοφάγους, είναι οι μικρές προσθήκες, αυτές που δίνουν τον τόνο και το στίγμα του κάθε εντύπου. Οι στήλες, τα άρθρα γνώμης, οι συχνές αναφορές σε ορισμένα πρόσωπα και οι εκκωφαντικές απουσίες άλλων.
Ίσως αυτό που ξεχωρίζει τα λογοτεχνικά περιοδικά από τον υπόλοιπο τύπο είναι η δισυπόστατη φύση τους. Αφενός καταγράφουν, κρίνουν και προτείνουν εκδόσεις, δημιουργούς και όσα συμβαίνουν ευρύτερα στον χώρο του βιβλίου και των ιδεών, αφετέρου διεκδικούν και ρόλο ρυθμιστή του πολιτιστικού προϊόντος, τόσο με την ανέκδοτη πεζογραφία και ποίηση που δημοσιεύουν όσο και με συνέδρια, ημερίδες, παρουσιάσεις, ακόμη και με βραβεία.
Το πάθος ορισμένων ανθρώπων να γράψουν και να επικοινωνήσουν όλα όσα έχουν διαμορφώσει τον αναγνωστικό τους κόσμο, αψηφά οικονομικούς ισολογισμούς για έσοδα και έξοδα, κόστος παραγωγής, προσωπική εργασία κ.ά.
Αν και εξ ορισμού απευθύνονται σε ένα ειδικό αναγνωστικό κοινό, τα λογοτεχνικά περιοδικά έχουν μεγάλη ιστορία, ενώ και ο αριθμός τους ήταν και παραμένει εντυπωσιακά μεγάλος. Η εξήγηση είναι απλή: Το πάθος ορισμένων ανθρώπων να γράψουν και να επικοινωνήσουν όλα όσα έχουν διαμορφώσει τον αναγνωστικό τους κόσμο, αψηφά οικονομικούς ισολογισμούς, κόστος παραγωγής, προσωπική εργασία κ.ά. Γι’ αυτό και πολλά από αυτά εξέδωσαν ελάχιστα τεύχη πριν εκπνεύσουν και περάσουν στη σφαίρα του αστικού μύθου.
Ορισμένα «ιστορικά» περιοδικά
Υπήρξαν όμως κι αυτά, που μπορεί σήμερα να μην κυκλοφορούν πια, αλλά στάθηκαν καθοριστικά στην ανάδειξη νέων συγγραφικών φωνών αλλά και στη διαμόρφωση της κουλτούρας του αναγνώστη λογοτεχνικών περιοδικών, ανεβάζοντας τον πήχη με υψηλού επιπέδου κριτικά κείμενα, πλήρη αφιερώματα, μεταφράσεις πεζογράφων και ποιητών για πρώτη φορά στα ελληνικά, διασύνδεση και ανάδειξη της σχέσης της λογοτεχνίας με τον κινηματογράφο, τα εικαστικά, την αρχιτεκτονική. Τέτοια εμβληματικά περιοδικά ήταν, μεταξύ άλλων, «η Λέξη», η «Διαγώνιος», το «Τραμ», το «Διαβάζω», η «Ποίηση», το «Πλανόδιον», και τα παλιότερα «Νέα Γράμματα», «Επιθεώρηση Τέχνης» και «Πάλι»– περιοδικά που αξίζουν και θα μπορούσαν να μελετηθούν το καθένα ξεχωριστά.
 |
 |
 |
Εδώ όμως εξετάζουμε ποια λογοτεχνικά περιοδικά κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή. Τα χρόνια της Μεταπολίτευσης ευνόησαν την κυκλοφορία πλήθους περιοδικών για την πολιτική, τις τέχνες και τα γράμματα. Πόσα από αυτά συνεχίζουν μέχρι σήμερα; Κάποια διέκοψαν την κυκλοφορία τους και κάποια άλλα έκαναν τη μετάβαση στον ψηφιακό κόσμο.
Η λίστα δεν είναι ίσως εξαντλητική αλλά είναι αντιπροσωπευτική της εικόνας των λογοτεχνικών περιοδικών που υπάρχουν στα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία.
Όλα τα έντυπα λογοτεχνικά περιοδικά είναι ταξινομημένα με βάση την ημερομηνία κυκλοφορίας του πρώτου τεύχους για το καθένα. Στο τέλος, αναφερόμαστε σε δυο περιοδικά εξαιρέσεις.
ΤΑ ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΕΡΑ
1927 – «Νέα Εστία»
Πρώτο τεύχος: 15 Απριλίου 1927
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 1897, Δεκέμβριος 20233
Το μακροβιότερο λογοτεχνικό περιοδικό, το οποίο κυκλοφορεί από το 1927 χωρίς να σταματήσει την κυκλοφορία του, ακόμα και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι με διαφορά από το επόμενο η «Νέα Εστία».
Πρώτος διευθυντής της «Νέας Εστίας» ήταν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, από το 1927 μέχρι το 1932. Για τα επόμενα δυο χρόνια (1933–1934) ο Γρηγόριος Ξενόπουλος είχε τη διεύθυνση μαζί με τον Πέτρο Χάρη, ο οποίος συνέχισε μόνος από το 1934 μέχρι το 1987 (θητεία 54 ετών!). Το 1987 ανέλαβε ο Ευάγγελος Ν. Μόσχος μέχρι το 1998, έπειτα ο Σταύρος Ζουμπουλάκης μέχρι το 2012 και από τότε μέχρι και σήμερα διευθυντής είναι ο ιστορικός Νίκος Ε. Καραπιδάκης.
Τα αφιερώματα της «Νέας Εστίας» αποτυπώνουν την εξέλιξη της ελληνικής πεζογραφίας στη διάρκεια του 20ου και πλέον και του 21ου αιώνα.
1973 – Σημειώσεις
Εικοστό τεύχος. Το πρώτο τεύχος (Σεπτέμβριος 1973) στάθηκε αδύνατον να εντοπιστεί.
Τρέχον τεύχος: 89, Δεκέμβριος 2023
Το περιοδικό «Σημειώσεις» είναι το μακροβιότερο μεταπολιτευτικό έντυπο κριτικής θεωρίας, πολιτικής φιλοσοφίας και ποίησης στην Ελλάδα. Το πρώτο τεύχος του κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1973, με συνεργάτες και συνεκδότες μια παρέα νέων διανοούμενων: τον Μ. Αφεντόπουλο (Μάριο Μαρκίδη), τον Ανδρέα Κίτσο-Mυλωνά, τη Ρένα Κοσσέρη, τον Μανόλη Λαμπρίδη, τον Αντώνη Λαυραντώνη, τον Βύρωνα Λεοντάρη, τον Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο και τον Στέφανο Ροζάνη. Κοινό σημείο αναφοράς του «πυρήνα» που έμελλε να αποτελέσει την «παρέα του Χαλανδρίου» στάθηκε το προδικτατορικό περιοδικό «Μαρτυρίες» (1962-1966).
Από το πρώτο τους κιόλας τεύχος, και σε παράλληλη διαδρομή με τις συγγενείς εκδόσεις «Έρασμος», οι «Σημειώσεις» μετρούν μέχρι σήμερα 50 χρόνια συνεχούς παρουσίας στα εκδοτικά δρώμενα της χώρας μας.
1978 – Το Δέντρο
Πρώτο τεύχος: Μάρτιος 1978
Σύνθεση εξωφύλλου Μάρκος Μέσκος. Ο αρχικός λογότυπος (το κλαδάκι) είναι του εικαστικού Γιάννη Μιχαηλίδη.
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 240-241, Καλοκαίρι 2023
Το «Δέντρο» έχει δύο κύριες περιόδους κυκλοφορίας: η πρώτη, η οποία αριθμεί 34 τεύχη, καλύπτει την περίοδο 1978 έως 1983 και η δεύτερη την περίοδο από το 1983 μέχρι σήμερα. Το 1983 για λόγους τεχνικούς αρίθμησε εξαρχής τα τεύχη του, τα οποία σήμερα έχουν φθάσει στο νούμερο 240-241.
Στο πρώτο τεύχος της πρώτης περιόδου, εκδότης αναγράφεται ο Κώστας Μαυρουδής, στο δεύτερο τεύχος ως εκδότης έχει προστεθεί και ο Μιχάλης Γκανάς και στο τρίτο και ο Γιάννης Πατίλης. Έκτοτε, ο Κώστας Μαυρουδής αναγράφεται ως εκδότης και διευθυντής. Ο Τάσος Γουδέλης εμφανίζεται πρώτη φορά στο τεύχος 17-18, στη συντακτική επιτροπή και έκτοτε παραμένει ο έτερος βασικός πυλώνας του καλού περιοδικού.
Από το πρώτο τεύχος του, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1978, έδωσε έμφαση στα μικρά κείμενα (ποιητικά, δοκιμιακά, πεζογραφικά) της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας, καθώς επίσης και στο σχολιασμό της εγχώριας πολιτιστικής ζωής. Οι στήλες του «Φύλλα» και «Αναγνώσεις» επιχείρησαν –η πρώτη με τον σχολιασμό και η δεύτερη με τις πληροφορίες αλλά και τις κρίσεις για την ξένη, σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή– ένα είδος παρέμβασης στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της εποχής.
Την πρώτη περίοδο κυκλοφορίας του η ύλη του περιοδικού περιοριζόταν σε έναν μικρό αριθμό σελίδων, ενώ στη δεύτερη μετατράπηκε σε έναν πολυσέλιδο τόμο, όπου φιλοξένησε πλήθος αφιερωμάτων σε πρόσωπα και θεματικές από τον χώρο του βιβλίου.
ΔΕΚΑΕΤΙΑ ’80: Η ΕΠΑΡΧΕΙΑ ΨΑΧΝΕΤΑΙ, Η ΑΘΗΝΑ ΤΟΛΜΑ
1980 – Πόρφυρας
Πρώτο τεύχος: Ιούλιος 1980
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 182, Ιανουάριος – Μάρτιος 2024
Από το κατατοπιστικό σημείωμα του Χρήστου Δανιήλ στην Πύλη για την Ελληνική γλώσσα: «Το λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό «Πόρφυρας» εκδίδεται στην Κέρκυρα με αρκετή συνέπεια στους χρόνους έκδοσής του από τον Ιούλιο του 1980. Το περιοδικό, σύμφωνα με το σημείωμα του πρώτου τεύχους "ξεκινά από την ανάγκη να εκφραστούν από κοινό βήμα τα ρίγη των Κερκυραίων συγγραφέων και καλλιτεχνών, αναζητώντας, παράλληλα, τις φωνές και τα επιτεύγματα του ευρύτερου χώρου"».
Στην σαραντατετράχρονη, μέχρι τώρα, πορεία του, το περιοδικό κατόρθωσε σταδιακά, όχι μόνο να συσπειρώσει γύρω του και να δώσει βήμα έκφρασης στους πνευματικούς ανθρώπους και τους καλλιτέχνες του χώρου έκδοσής του (διατηρώντας ένα σταθερό πυρήνα ανθρώπων στη διεύθυνση και στη σύνταξή του), αλλά και να φιλοξενήσει συνεργασίες από λογοτέχνες, ειδικούς μελετητές και πανεπιστημιακούς πανελλήνιας εμβέλειας. Παράλληλα, προχώρησε, συχνά σε συνεργασία με άλλους πολιτιστικούς φορείς ή Πανεπιστήμια (π.χ. Ιόνιο Πανεπιστήμιο), και στη διοργάνωση πνευματικών εκδηλώσεων και συνεδρίων.
Ο «Πόρφυρας» εκδίδεται από την Κερκυραϊκή Ένωση Γραμμάτων και Τεχνών, και στα πρώτα τεύχη την οργάνωση, την επιλογή και την επιμέλεια της ύλης είχαν ο Δημήτρης Κονιδάρης και ο Περικλής Παγκράτης. Από το έβδομο τεύχος και μετά ανέλαβαν επίσημα και τη διεύθυνση του περιοδικού.
Το περιοδικό «Πόρφυρας» αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα μεταπολεμικά λογοτεχνικά περιοδικά και ένα από τα ελάχιστα λογοτεχνικά περιοδικά της περιφέρειας που, διατηρώντας ένα σταθερό πυρήνα συνεργατών από τον τόπο έκδοσής του στους οποίους παρέχει μόνιμο βήμα έκφρασης, αλλά και επιχειρώντας ανοίγματα σε συνεργασίες και εξελίσσοντας σταδιακά τις επιλογές του, κατόρθωσε να χαίρει πανελλήνιας εμβέλειας και αποδοχής.
1981 – Οδός Πανός
Πρώτο τεύχος: Φεβρουάριος 1981
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 201, Απρίλιος – Ιούνιος 2024
Όταν κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος της «Οδού Πανός», με την ασπρόμαυρη φωτογραφία του –φωτογράφου και εικαστικού– Γιώργου Τουρκοβασίλη, έκανε αίσθηση μεγάλη.
Το επίτευμα του ποιητή και εκδότη Γιώργου Χρονά ήταν η επιβολή μιας γκέι αισθητικής διαμέσου πασίγνωστων προσωπικοτήτων από τον χώρο της τέχνης και των γραμμάτων. Η Μαρία Κάλλας, η Anna Maniani, ο David Bowie, η Marlene Dietrich, ο Yukio Mishima, η Μελίνα Μερκούρη, ο James Dean, η Elizabeth Taylor, η Σπεράντζα Βρανά, η Kate Bush –για να αναφέρουμε ενδεικτικά κάποια ονόματα– αναδείχθηκαν σε γκέι icons, ανοίγοντας τον δρόμο σε λιγότερο γνωστούς καλλιτέχνες να έρθουν σε επαφή με ένα μεγάλο, σταθερό και διαρκώς ανανεούμενο αναγνωστικό κοινό της «Οδού Πανός».
1984 – Παρέμβαση
Πρώτο τεύχος: Νοέμβριος 1984
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 215-216, Χειμώνας 2023-2024
Η «Παρέμβαση», η πνευματική επιθεώρηση της Κοζάνης, από το 1984 που εκδόθηκε μέχρι και σήμερα είναι ένα από τα μακροβιότερα λογοτεχνικά περιοδικά της επαρχίας.
Επικεφαλής και ψυχή της «Παρέμβασης» ο Βασίλης Καραγιάννης. Το 2013 η «Παρέμβαση» (μαζί με το περιοδικό «Εμβόλιμον») έλαβε στα Κρατικά Βραβεία Τιμητική Διάκριση για την συμβολή της στη νεοελληνική λογοτεχνία.
1985 – Παλίμψηστον
Πρώτο τεύχος: Δεκέμβριος 1985
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 40, Φθινόπωρο 2023
Το περιοδικό «Παλίμψηστον» ιδρύθηκε το 1985 από τον τότε Έφορο της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου Κρήτης, Νίκο Γιανναδάκη (1946 – 1998). Τα πρώτα επτά τεύχη έφερε σε πέρας ο ίδιος ο Νίκος Γιανναδάκης, ενώ από το τεύχος 8 (1988) λόγω και της ποιοτικής και θεματικής καθιέρωσης του περιοδικού, δημιουργήθηκε ένα ευρύτερο πεδίο απαιτήσεων και δυσκολιών, και έτσι κρίθηκε αναγκαία η παρουσία Συντακτικής Επιτροπής.
Κυκλοφορεί μια φορά τον χρόνο και η συντακτική επιτροπή του 40ου τεύχους αποτελείται από τους: Βασίλειο Βερτουδάκη, Ιωάννη Δημητρακάκη και Δημήτρη Πολυχρονάκη.
1987 – Υπόστεγο
Πρώτο τεύχος: Ιούνιος 1987
Τελευταίο τεύχος: Τεύχος 10, Φθινόπωρο 1998
Το «Υπόστεγο» ήταν ένα τριμηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό του Συνδέσμου Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών της Καβάλας. Στο πρώτο τεύχος τη συντακτική ομάδα αποτελούσαν οι: Διαμαντής Αξιώτης, Ελένη Ιορδάνου, Βασίλης Θεοδωρίδης, Λάκης Καρασερίδης, Δημήτρης Λέντζης, Κωστής Σιμίτσης και ο Κοσμάς Χαρπαντίδης. Κυκλοφόρησε μόλις 10 τεύχη, άλλαξε 3 φορές το λογότυπό του, και τα εξώφυλλά του θεωρούνται μέχρι και σήμερα άκρως επιδραστικά.
2021 – Νέο Υπόστεγο
Πρώτο τεύχος: Μάιος 2021
Τρέχον τεύχος: Μάιος 2023
Έπειτα από αποχή αρκετών χρόνων, το «Νέο Υπόστεγο» είναι γεγονός. Κρατώντας το δεύτερο λογότυπο και συνεχίζοντας με ενδιαφέρουσα και πολυσυλλεκτική ύλη, το «Νέο Υπόστεγο» γράφει τη δική του ιστορία στις τέχνες και τα γράμματα της Καβάλας.
1987 – Εντευκτήριο
Πρώτο τεύχος: Οκτώβριος 1987
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 124, Δεκέμβριος 2022,
Ετοιμάζεται και θα κυκλοφορήσει σύντομα το τεύχος 125
Ο Γιώργος Κορδομενίδης θυμάται και καταγράφει [στο τεύχος Νο 115 του περιοδικού Εντευκτήριο]:
«Στο εξώφυλλο του τεύχους 1 του “Εντευκτηρίου”, δίπλα στη λέξη του τίτλου, φιγουράρει το σήμα του περιοδικού –ένα έψιλον πεζό–, από τη σειρά που με συγκινητική προθυμία και ζήλο είχε σχεδιάσει η εικαστικός και αλησμόνητη φίλη Χριστίνα Ζερβού (1937-1988). Κανείς δεν κατάλαβε τι ήταν εκείνο το σήμα, ότι ήταν δηλαδή ένα έψιλον! Η στιγμή που έπρεπε να πω στη δημιουργό του ότι δεν θα υπάρχει στα επόμενα τεύχη ήταν από τις δυσκολότερες στην τριαντάχρονη και κάτι διαδρομή του περιοδικού. Ή έτσι τη συγκρατώ στη μνήμη μου, καθώς η Ζερβού πέθανε λίγους μήνες αργότερα, από μεταστατικό καρκίνο.
Καθώς ήθελα στο πρώτο τεύχος του περιοδικού να υπάρχει και κείμενο κάποιου “μεγάλου ονόματος” από την Αθήνα, είχα πάρει το θάρρος να τηλεφωνήσω στον Κώστα Ταχτσή (δεν γνωριζόμασταν καθόλου) και να του ζητήσω συνεργασία. Όταν του ανέφερα πως το τεύχος θα περιέχει αφιέρωμα στη φυλακή ως θεσμό, μου είπε ότι ίσως θα μπορούσε να γράψει μία σχετική ιστορία· πράγματι, λίγες εβδομάδες αργότερα μου έστειλε ένα μικρό πεζό υπό τον τίτλο «Μέσ’ απ’ τα σίδερα». Όμως, αφού έλαβε τα αντίτυπα που του ταχυδρόμησα, μου έστειλε ένα... δυσαρεστημένο μπιλιέτο, όπου με αυστηρό τόνο μού έγραφε ότι στη δημοσίευση υπήρχαν μερικές σοβαρές αβλεψίες και ότι μετάνιωσε που μου έδωσε το κείμενό του».
Η Πολιτιστική Εταιρεία αναλαμβάνει από το 2020 την ευθύνη της στήριξης του περιοδικού «Εντευκτήριο», ενός από τα ποιοτικότερα λογοτεχνικά περιοδικά της χώρας, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τη συνέχεια μιας πρωτοβουλίας που αποτελεί σύμβολο της πολιτιστικής παρακαταθήκης της πόλης, και κομμάτι της λογοτεχνικής ιστορίας της.
1988 – Εμβόλιμον
Πρώτο τεύχος: Χειμώνας 1988
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 99-100, Φθινόπωρο 2023 - Χειμώνας 2024
Το τριμηνιαίο [και σήμερα εξαμηνιαίο] λογοτεχνικό περιοδικό «Εμβόλιμον», υπό τη γενική διεύθυνση του ποιητή Γιώργου Χ. Θεοχάρη εκδίδεται και κυκλοφορεί με έδρα τα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας από το 1988.
Το 2014 τιμήθηκε με το Κρατικό βραβείο για τη συμβολή του στη νεοελληνική λογοτεχνία.
Με το τεύχος που τυπώνεται αυτές τις μέρες και θα βρίσκεται σύντομα στα βιβλιοπωλεία, αριθμούν αισίως 100 τεύχη.
1990 – Απόπλους
Πρώτο τεύχος: Άνοιξη 1990
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 97-98, Φθινόπωρο - Χειμώνας 2023-2024
Tο περιοδικό «Απόπλους» εκδίδεται στη Σάμο. Την επιμέλεια έκδοσης από το πρώτο μέχρι και το ενδέκατο τεύχος είχε ο Αντώνης Βογιατζής, ενώ αμέσως μετά αναλαμβάνει μια συντακτική επιτροπή, η οποία σταδιακά εμπλουτίζεται με νέα μέλη. Στο εκδοτικό σημείωμα του πρώτου τεύχους ο Βογιατζής όριζε τις φιλοδοξίες του περιοδικού: Το περιοδικό «Απόπλους» να γίνει «τόπος έκφρασης απόψεων και ευαισθησιών των πνευματικών ανθρώπων του Νομού». Ήταν από την αρχή ανοιχτοί σε συνεργασίες αναζητώντας «καινούργια και παλιά πρόσωπα, ανθρώπους ευαίσθητους, με κρίση με σεβασμό και αγάπη στην παράδοση και τον Ελληνισμό, με άποψη, με στόχο μιαν άλλη ποιότητα ζωής. Ανθρώπους που σωπαίνουν, ενώ θα έπρεπε να πρωταγωνιστούν».
Σ’ εκείνο το πρώτο εκδοτικό σημείωμα έλεγαν χαρακτηριστικά ότι ο «Απόπλους» «δεν απευθύνεται στον μέσο αναγνώστη. Δεν υπάρχουν μέσοι αναγνώστες. Όλοι οι αναγνώστες είναι επαρκείς και τους πρέπει σεβασμός».
ΣΕ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
1993 – Μανδραγόρας
Πρώτο τεύχος: Νοέμβριος 1993
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 69, Νοέμβριος 2023
Από την παρουσίαση του Κωστή Δανόπουλου στην Πύλη για την Ελληνική γλώσσα: «O υπότιτλος του “Mανδραγόρα”, Περιοδικό για την τέχνη και τη ζωή, αναλογεί πλήρως στα περιεχόμενα του εντύπου· απευθύνεται σε αναγνώστες που έχουν κυρίως λογοτεχνικά ενδιαφέροντα αλλά και άλλες πολιτικές και κοινωνικές ευαισθησίες. O “Mανδραγόρας” εκδίδεται σε μεγάλο σχήμα (34 x 24.5 εκ.) και έχει πλούσια και ποικίλη ύλη, γεγονός που κατέστησε ορισμένες φορές την κυκλοφορία του οικονομικά απρόσφορη, δεδομένου ότι για ένα μεγάλο διάστημα (1995-2000) έβγαινε σε ογκώδη διπλά τεύχη και σε δύο “σώματα”. Oι οποιεσδήποτε ωστόσο οικονομικές δυσχέρειες δεν εμπόδισαν τον εκδότη και αργότερα διευθυντή Kώστα Kρεμμύδα να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην εξωτερική και εσωτερική εμφάνιση του Mανδραγόρα. Έτσι κάθε τεύχος διακοσμείται με σχέδια, σκίτσα, πίνακες και φωτογραφίες.
Στον “Mανδραγόρα” παρουσιάζονται πολλά άρθρα και δοκίμια που αφορούν τη λογοτεχνία και άλλες τέχνες όπως το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία κ.ά. Tη δημοσίευση πολλών μελετών ενίσχυσε και η τακτική του περιοδικού να οργανώνει εκτενή ή μικρά αφιερώματα για την ελληνική και ξένη λογοτεχνία.
Ένα μεγάλος μέρος της ύλης καταλαμβάνουν τα ποικίλης έκτασης σημειώματα. O “Mανδραγόρας” προσπαθεί να σχολιάσει και να καλύψει ειδησεογραφικά ένα μεγάλο μέρος πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Tα σημειώματα αυτά ασχολούνται με την τρέχουσα πνευματική και καλλιτεχνική επικαιρότητα (κινηματογραφικά, θεατρικά, μουσικά θέματα, εκθέσεις, θάνατοι, μνημόσυνα, τιμητικές εκδηλώσεις κ.ά.)».
1995 – Ένεκεν
Πρώτο τεύχος: Σεπτέμβριος 1995
Τρέχον τεύχος: Ιούλιος Δεκέμβριος 2023
Το «Ένεκεν», η μηνιαία επιθεώρηση πολιτισμού έχει δώσει το στίγμα της από το 1995, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Ο Γιώργος Γιαννόπουλος έχει δείξει πολλές φορές την αγάπη του για τα βιβλία και τους συγγραφείς, μέσα από θεματικά αφιερώματα, συνεντεύξεις και ουσιαστική στήριξη του έργου καταξιωμένων αλλά και νέων συγγραφέων.
1995 – Θέματα Λογοτεχνίας
Πρώτο τεύχος: Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1995 - Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1996
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 69
Στις 22.04 έχει προγραμματιστεί η κυκλοφορία του 70ού τεύχους.
Από την παρουσίαση του Χρήστου Δανιήλ στην Πύλη για την Ελληνική γλώσσα: «Το περιοδικό “Θέματα Λογοτεχνίας” εκδίδεται στην Αθήνα από τις εκδ. Γκοβόστη. Σύμφωνα με το εισαγωγικό σημείωμα του διευθυντή του, του Χρίστου Αλεξίου, εμφανίζεται “ανοιχτό σε όλα τα λογοτεχνικά κείμενα, σε όλες τις θεωρητικές απόψεις για τη λογοτεχνία και σε όλες τις κριτικές ή ερμηνευτικές αναλύσεις λογοτεχνικών κειμένων” υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις που ορίζει ο διευθυντής του· η σημαντικότερη εκ των οποίων είναι η αντίληψη της λογοτεχνικής δημιουργίας “ως μιας πράξης αντίστασης στη φθορά και στο θάνατο, ως μιας ενέργειας εξυγιαντικής, […] που πηγάζει από τη βαθύτατα υπαρξιακή πίστη στην αξία της ζωής”.
Το περιοδικό, όπως δηλώνει και ο υπότιτλός του, καθιερώνει στήλες και για τα τρία κεντρικά πεδία των ενδιαφερόντων του: Πρωτότυπη λογοτεχνία, θεωρία της λογοτεχνίας, κριτική. Τα “Θέματα Λογοτεχνίας” αποτελούν μια έγκυρη και αξιόπιστη κατάθεση στο χώρο της λογοτεχνίας. Η θεματολογία του, όμως, άπτεται κυρίως καθιερωμένων αξιών της ελληνικής λογοτεχνίας, με πρόσωπα που συμπεριλαμβάνονται στον λογοτεχνικό κανόνα (π.χ. Καβάφης, Κάλβος, Παλαμάς, Παπαδιαμάντης, Ρίτσος, Σεφέρης, Σολωμός) και λιγότερο νέων προτάσεων και σύγχρονων λογοτεχνικών φωνών.
2001 – Πανοπτικόν
Πρώτο τεύχος: Ιανουάριος 2001
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 29, Ιούλιος 2023
Αφιερωμένο κατά κύριο λόγο στη φιλοσοφία, την πολιτική και τις ιδέες, και λιγότερο στην πεζογραφία και την ποίηση, το «Πανοπτικόν» και ο Κώστας Δεσποινιάδης, κάτι λιγότερο από 25 χρόνια, αναδεικνύει με συνέπεια ιδέες και πρόσωπα, που σπάνια συναντάμε αλλού.
2005 – (δε)κατα
Πρώτο τεύχος: Άνοιξη 2005
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 76, Χειμώνας 2023
Το περιοδικό (δε)κατα, του Ντίνου Σιώτη, όπως ανέφερε και το editorial του πρώτου τεύχους, είναι προέκταση δύο περιοδικών της δεκαετίας του 1990 («Pεύματα», «Propaganda»), και δεν έχουν τη φιλοδοξία να καλύψουν κανένα κενό, αλλά απλά να καταγράψουν «τις λογοτεχνικές τάσεις στην Eλλάδα και στο εξωτερικό καθρεφτίζοντας το ανήσυχο πνεύμα της αναζήτησης» και να φέρουν σε επαφή τους αναγνώστες με «τις ζωντανές πηγές της λογοτεχνίας, του βιβλίου και των τεχνών».
Στην ύλη του περιοδικού φιλοξενούνταν συχνά πρωτότυπα διηγήματα στη βάση κάποιου θεματικού αφιερώματος αλλά και συνεντεύξεις, κριτικές και βέβαια ελληνική και μεταφρασμένη ποίηση.
Σε μια περίοδο ευρύτερης ακμής, τα (δε)κατα διοργάνωναν το Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Τήνου, στο οποίο ήταν προσκαλεσμένοι συγγραφείς Έλληνες αλλά και από το εξωτερικό, για θεματικές συζητήσεις και παρουσιάσεις των βιβλίων τους στο αναγνωστικό κοινό.
2006 – Οροπέδιο
Πρώτο τεύχος: Καλοκαίρι 2006
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 26, Χειμώνας 2023-2024
Με βάση του τη Νεμούτα του δήμου Φολόης, του νομού Ηλείας, ξεκίνησε και συνεχίζει μέχρι και σήμερα το «Οροπέδιο» με συντονιστή και ψυχή του εγχειρήματος τον Δημήτρη Κανελλόπουλο.
Μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσο η εποχή μπορεί να αντέξει/συντηρήσει/υποστηρίξει τα έντυπα λογοτεχνικά περιοδικά. Όσοι δεν τα καταφέρνουν εντύπως [δεν τους αδικούμε], στρέφονται σε διαδικτυακή παρουσία της ύλης τους, ενώ όσοι δεν τα καταφέρνουν ούτε κι εκεί… επιστρέφουν στο έντυπο, όπως και έκανε το «Οροπέδιο», με τα δύο τελευταία του τεύχη, έπειτα από μια άκαρπη προσπάθεια να «υιοθετήσουμε τις νέες τεχνολογίες και να κυκλοφορήσουμε ηλεκτρονικά», όπως είχε δηλώσει ο κ. Κανελλόπουλος.
ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η ΑΙΧΜΗ ΤΟΥ ΔΟΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ
2008 – Ποιητική
Πρώτο τεύχος: Άνοιξη Καλοκαίρι 2008
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 32 Φθινόπωρο-Χειμώνας 2023
Η «Ποιητική» είναι το δημιούργημα του Χάρη Βλαβιανού και μιας στενής ομάδας συνεργατών, οι οποίοι μετέφεραν το know how και τις αισθητικές τους προτιμήσεις απο την «Ποίηση» της Νεφέλης, στο νέο εγχείρημα των εκδόσεων Πατάκη. Στο καταστατικό τους κείμενο σημείωναν μεταξύ άλλων:
«Στόχος του νέου περιοδικού είναι να εστιάσει και να εμβαθύνει σε βασικά ζητήματα που αφορούν την ποιητική τέχνη, δίνοντας μεγάλη έμφαση σε σύγχρονα δοκίμια ποιητικής, καθώς και σε σημαντικές και ως επί το πλείστον νεότερες ελληνικές και ξένες ποιητικές φωνές, που ανανεώνουν με τρόπο ουσιαστικό και καίριο το τοπίο αυτής της τέχνης.
Στο πρώτο τεύχος έχει δοθεί μεγάλο βάρος σε Έλληνες ποιητές οι οποίοι με το έργο τους –ποιητικό, μεταφραστικό ή δοκιμιακό– συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια (Αρανίτσης, Κοροπούλης, Μπλάνας, Χριστοδούλου, Βέλτσος, Τοπάλη, Γιαννίση, Χρυσόπουλος, Ελευθεράκης, Κωτούλα, Ψαρράς, Ηλιοπούλου), καθώς και σε ξένους ποιητές, κλασικούς (Έντγκαρ Άλλαν Πόε, Φίλιπ Λάρκιν, Λόρα Τζάκσον) και μη ('Ινγκεμποργκ Μπάχμαν, Κάρολ Αν Ντάφυ, Λαρς Γκούσταφσον, Πολ Μολντούν), οι οποίοι τροφοδοτούν, ο καθένας με τον τρόπο του, τις αισθητικές αναζητήσεις του περιοδικού.
Η “Ποιητική” φιλοδοξεί, με τη σταθερή παρουσία της στα γράμματα, να καταστεί ένα περιοδικό αναφοράς, που θα φωτίζει και θα αναδεικνύει όλες τις πτυχές της ποίησης, αυτής της “απαιτητικής και δύστροπης τέχνης” όπως τη χαρακτήριζε ο Πάουλ Τσέλαν, και να αποτελέσει πόλο έλξης για τις νεότερες γενιές Ελλήνων ποιητών και αναγνωστών».
2009 – Τεφλόν
Πρώτο τεύχος: Άνοιξη Καλοκαίρι 2009
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 30 Χειμώνας Άνοιξη 2024
Από το πρώτο τεύχος μέχρι και το 30ο που κυκλοφορεί, το «Τεφλόν» με σχεδιασμό που ακολουθεί τις παύσεις και τις κραυγές των ποιημάτων, δημοσιεύει ποίηση ανυπότακτη, αταξινόμητη, κοφτερή και τραχιά. Καταγγέλει, χλευάζει, σαρκάζει και σαρκάζεται. Ένας καταλύτης που μετατρέπει την καθημερινότητα σε ποίηση.
Τα βασικά μέλη της συντακτικής ομάδας του πρώτου τεύχους ήταν: Ράνια Καραχάλιου, Kyoko Kishida, Αλέξανδρος Κορδάς, Παυλίνα Μάρβιν, Παναγιώτης Μηλιώτης.
2009 – Poetix
Πρώτο τεύχος: Άνοιξη 2009
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 30, Φθινόπωρο Χειμώνας 2023
Το εκδοτικό εγχείρημα του Ντίνου Σιώτη πριν από λίγα χρόνια, τα (δε)κατα, είχαν στεφθεί με απόλυτη επιτυχία, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στον ποιητή και εκδότη, να προχωρήσει στη δημιουργία ενός εντύπου αφιερωμένου αποκλειστικά στην ποίηση.
Στο πρώτο τεύχος η συντακτική ομάδα έγραφε:
«Απαξιωμένη τις τελευταίες δεκαετίες από τα ΜΜΕ, η ποίηση με λίγα καλά και σωστά μέτρα μπορεί να επανέλθει στη δημόσια συζήτηση και να κερδίσει την αγάπη του κοινού. Καλοί ποιητές και καλή ποίηση υπάρχουν. Χρειάζονται μερικοί τολμηροί σκαπανείς να τους αποκαλύψουν. Αυτός θα είναι και ο ρόλος του εξαμηνιαίου περιοδικού Poetix, ενός περιοδικού για την Ποίηση, τα Ποιήματα και τους Ποιητές, στο οποίο πάντα θα υπάρχει χώρος για άγνωστους και νέους ποιητές δίπλα στις δοκιμασμένες φωνές. Άλλωστε ο τίτλος του περιοδικού προφέρεται μεν ως ποέτιξ, που σημαίνει Ποιητική, όμως συναποτελείται από δύο λέξεις, poet και ix, που σημαίνουν και συμβολίζουν τον άγνωστο ποιητή, ο οποίος κάπου εκεί έξω ακούει τον παλμό των πραγμάτων, ακούει το σφυγμό της μνήμης και του αίματός του μεταπλάθοντάς τον σε ποίηση».
Στα πρώτα τεύχη το περιοδικό στηρίχθηκε από τις εκδόσεις Gutenberg, έπειτα ανέλαβε η κοινωνία των δε|κάτων. Να σημειώσουμε ότι τα τελευταία χρόνια, από το 2019 το περιοδικό Poetix και «Ο κύκλος των ποιητών» θέσπισαν και απονέμουν το βραβείο «The Barbara Fields Siotis Poetry Award» με το ποσόν των δύο χιλιάδων ευρώ (€ 2.000), το οποίο απονέμεται εναλλάξ κατά τη διάρκεια του ετήσιου πλέον Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών, τη μια χρονιά σε Έλληνα και την άλλη σε ξένο ποιητή για το σύνολο του έργου του.
2009 – The Athens Review of Books
Πρώτο τεύχος: Νοέμβριος 2009
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 158, Φεβρουάριος 2024
Η «Athens Review of Books» κυκλοφόρησε σε μια περίοδο, όπου τα free press ήταν σε μεγάλη άνθιση και το να χρεώνει 5€ το κάθε της τεύχος, είχε σχολιαστεί αρνητικά από τους καλομαθημένους και συχνά αποθρασυμένους καταναλωτές πολιτιστικής ύλης. Οι προγραμματικές δηλώσεις της ARB και της εκδότριας Μαρίας Βασιλάκη έλεγαν μεταξύ άλλων:
«Η επιθεώρηση “The Athens Review of Books” γεννήθηκε το 2009, φιλοδοξώντας να αποτελέσει το ελληνικό αντίστοιχο της “New York Review of Books”. Δηλαδή ένα παρεμβατικό μηνιαίο έντυπο υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών τεκμηριωμένου κριτικού λόγου».
Φτάνοντας αισίως στο 158 τεύχος, με διευθυντή τον Μανώλη Βασιλάκη, δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι δεν έχει αποκλίνει από τους αρχικούς στόχους της, με τους αναγνώστες να στηρίζουν εμπράκτως το έντυπο, το οποίο σημειωτέων 15 χρόνια μετά, κοστίζει ακόμη 5€.
2009 – Δίοδος 66100
Πρώτο τεύχος: Δεκέμβριος 2009
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 25, Δεκέμβριος 2023
Το περιοδικό «Δίοδος 66100», από το 2009 μέχρι και σήμερα γράφει τη δική του ιστορία στο πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής της Δράμας.
Με τη συνδρομή του συγγραφέα και αρχισυντάκτη του περιοδικού, Χρήστου Τσιαμπούση φιλοξένησε στην ύλη του σημαντικούς συγγραφείς και μελετητές ώστε το 2016 να τιμηθεί στα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας με τιμητική διάκριση για τη συμβολή του στην προβολή και τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας.
Να σημειώσουμε ότι τα τελευταία χρόνια, την έκδοση του περιοδικού χορηγεί ο Κώστας Αποστολίδης, της Raycap.
2010 – The Books’ Journal
Πρώτο τεύχος: Νοέμβριος 2010
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 150, Φεβρουάριος 2024
To «Books’ Journal» κυκλοφόρησε το 2010 και ήταν το δεύτερο μεγάλου μεγέθους [στα πρότυπα των free press] περιοδικό βιβλίων, γραμμάτων και πολιτικής με κόστος 5€.
Ιδρυτικά στελέχη ήταν ο Σταύρος Τσακυράκης (1951-2018), ο Σταύρος Καπλανίδης (1945-2019) και ο Ηλίας Κανέλλης, ο οποίος βρίσκεται σήμερα στη διεύθυνση του περιοδικού.
Στην ταυτότητα του περιοδικού αναφέρεται μεταξύ άλλων:
«Το Books' Journal είναι μια απολύτως ανεξάρτητη επιθεώρηση με κείμενα παρεμβάσεων, αναλύσεις, κριτικές και ιστορίες, γραμμένα από τους κατά τεκμήριον ειδικούς. Το Books’ Journal φτιάχτηκε για να λειτουργήσει ως βήμα αναλυτικού, διεξοδικού δημοκρατικού διαλόγου και αναλυτικής συζήτησης των προβλημάτων που απασχολούν την ελληνική κοινωνία, την επιστημονική κοινότητα, την πολιτική αγορά. Απέναντι στην αδιανόητη ισχύ δυνάμεων που αντιστρατεύονται την πραγματικότητα και τη λογική επιχειρούμε να αντιτάξουμε την πειθώ που προέρχεται από τη γνώση».
Μέσα στα χρόνια έχει βρει και αυτό τους αναγνώστες του, καταφέρνοντας να διατηρήσει το αντίτιμό του στα 5€.
2011 – Κλεψύδρα
Πρώτο τεύχος: Φθινόπωρο - Χειμώνας 2011
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 20
Το περιοδικό «Κλεψύδρα» δημιουργήθηκε από τους ιδρυτές των εκδόσεων Έναστρον μαζί με τους συγγραφείς Δημήτρη Στεφανάκη και Τέσυ Μπάιλα.
Φιλοξένησε στα τεύχη του νέους πεζογράφους και ποιητές, θεσπίζοντας Βραβείο Πεζογραφίας και Νέου Λογοτέχνη.
2011 – Ο Σίσυφος
Πρώτο τεύχος: Ιανουάριος – Ιούνιος 2011
Το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους στάθηκε αδύνατον να βρεθεί σε αξιοπρεπή ανάλυση.
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 21, Δεκέμβριος 2023
«Ο Σίσυφος» κυκλοφόρησε το 2011 με διευθυντή τον Γρηγόρη Τεχλεμετζή, ο οποίος συνεχίζει μέχρι και σήμερα.
Από το πρώτο τεύχος φιλοξένησε αφιερώματα σε λογοτέχνες με έργο ιδιαίτερο καλύπτοντας μια σχετικά αχαρτογράφητη περιοχή.
2011 – Τα Ποιητικά
Πρώτο τεύχος: Μάρτιος 2011
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 51 Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2023
Το πρώτο τεύχος του τριμηνιαίου περιοδικού ποίησης «Τα ποιητικά», κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2011, με ιδρυτές τον Γιάννη Βαρβέρη και τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου, και στη διεύθυνση την Τιτίκα Δημητρούλια, τον Γιώργο Μαρκόπουλο και τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, και με την αδιάκοπη στήριξη των εκδόσεων Γκοβόστη.
Η κρίση βρισκόταν στην πόρτα μας, οι συντελεστές όμως του περιοδικού είχαν αποφασίσει να εκδώσουν «Τα Ποιητικά»:
«Άλλο ένα περιοδικό για την ποίηση, μέσα στην κρίση, μέσα σε μια εποχή μεταιχμιακή, που βλέπει να γκρεμίζονται βεβαιότητες δεκαετιών, ν’ αλλάζει το πρόσωπο του κόσμου. Ακριβώς λόγω της κρίσης ένα νέο ποιητικό περιοδικό. Γιατί η ποίηση έχει αποδείξει ότι είναι από τα πλέον σταθερά συστήματα στο λογοτεχνικό πεδίο: αν οι αναγνώστες της είναι πάντα λίγοι, είναι επίσης και αμετακίνητοι, αμετανόητοι, και πάντα γράφεται και διαβάζεται καλή ποίηση. […] Ένα περιοδικό για την ποίηση σήμερα λοιπόν: μια καταγραφή του τοπίου, μια απόπειρα σύνοψης των ποιητικών τρόπων, μια προσπάθεια ορισμού της ποίησης, μια αποτύπωση του προσώπου του ποιητή, μια εξεικόνιση του κόσμου και του ανθρώπου σήμερα. […] Ένα περιοδικό για την ποίηση την ελληνική και την ξένη, για όσα γράφονται και λέγονται για την ποίηση, για τη συνάντηση των λόγων, των ποιητών, των αναγνωστών, των τεχνών. Μαζί με όλα τα άλλα περιοδικά της ποίησης, της λογοτεχνίας και έξω από αυτά».
2013 - [φρμκ]
Πρώτο τεύχος: Άνοιξη Καλοκαίρι 2013
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 18, Χειμώνας 2024-2025
Το [φρμκ] είναι ένα περιοδικό ποίησης, θεωρίας και εικαστικών με καλόγουστα ασπρόμαυρα εξώφυλλα, το οποίο πλέον κυκλοφορεί μια φορά τον χρόνο.
«Το Φάρμακο, γιατρειά και δηλητήριο του λόγου και των εικόνων, συντίθεται πάνω στη βάση ενός διαλόγου μεταξύ ποιητών, θεωρητικών και εικαστικών, ο οποίος είναι ενεργός με ποικίλους τρόπους, ιδιωτικούς ή δημόσιους, επί σειρά ετών. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που συγκροτείται από ένα ανοιχτό και διαρκώς ανανεούμενο δίκτυο. […] Η ανάγκη συγκρότησης του δικτύου επιβεβαιώνει την πεποίθηση ότι τα έργα και οι σκέψεις που τα γεννούν δεν είναι προϊόν ατόμων απομονωμένων, αλλά μάλλον αποτέλεσμα κοινωνικών διεργασιών και κυκλοφορίας πολλών και συχνά αντικρουόμενων αντιλήψεων.
»Αυτές τις αντιλήψεις και τα έργα που είναι απόρροιά τους θέλει να ανιχνεύσει το ΦΡΜΚ, στη σύγχρονη ποιητική και εικαστική παραγωγή στην Ελλάδα, παρουσιάζοντας έργα αιχμής, χωρίς τη φιλοδοξία του χαρτογράφου, αλλά με την ανάγκη του πεζοπόρου που χρειάζεται έδαφος για να προχωρήσει. […] Το περιοδικό θα δημοσιεύει επίσης κείμενα που διερευνούν τη σχέση του λόγου με την εικόνα, την καλλιτεχνική πρόθεση, και τους όρους της ποιητικής στις ποικίλες και πολύτροπες εκφάνσεις της σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης που διαμορφώνει τη φυσιογνωμία του καιρού μας».
Στη Διεύθυνση Έκδοσης βρίσκεται η Κατερίνα Ηλιοπούλου, ενώ η ομάδα των βασικών συνεργατών του περιοδικού περιλαμβάνει τους: Βασίλη Αμανατίδη, Ορφέα Απέργη, Φοίβη Γιαννίση, Ελένη Ηλιοπούλου, Παναγιώτη Ιωαννίδη, Γιάννα Μπούκοβα, Θοδωρή Χιώτη.
2013 – Θράκα
Πρώτο τεύχος: Φθινόπωρο 2013
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 10, 2023
Η «Θράκα» είναι ένα περιοδικό που αγαπάει και στηρίζει κατά κύριο λόγο την ποίηση. Με έδρα τη Λάρισα και με επικεφαλής τον Θάνο Γώγο, από το 2013 που κυκλοφόρησε το πρώτο της τεύχος, ίδρυσε τον ομώνυμο εκδοτικό οίκο, συσπείρωσε νέες ποιητικές, και όχι μόνο, συγγραφικές φωνές και συνέβαλε στη πραγματοποίηση του Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης.
2013 – Νέο Πλανόδιον
Πρώτο τεύχος: Χειμώνας 2013-2014
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 7, Άνοιξη 2023
Ήταν ο χειμώνας του 2013 όταν η σκυτάλη του Πλανόδιου πέρασε από τον Γιάννη Πατίλη στον Κώστα Κουτσουρέλη και κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος με το διακριτικό «Νέο Πλανόδιον». Εκεί ο νέος εκδότης σημείωνε:
«Το Νέο Πλανόδιον και οι συντελεστές του ξεκινάμε από μια βασική διαπίστωση. Η ελληνική παθογένεια δεν ανατρέχει μόνο στη σφαίρα της πολιτικής και της οικονομίας. Η τυραννία του μέσου όρου, η ευνοιοκρατία, η απάλειψη κάθε μορφής αξιολόγησης και ελέγχου είναι φαινόμενα που εντοπίζονται εξίσου στα γράμματα, στις τέχνες, στον χώρο των ιδεών. […] Πεποίθησή μας είναι ότι η σχετικοκρατία, το anything goes, τα στρογγυλά λόγια δεν οδηγούν πουθενά. […] Λέξη της εποχής μας, η «κρίση» ας θυμηθούμε ότι σημαίνει πρωτίστως «διάκριση». Κι αυτή βασίζεται εξίσου στη θερμή παραδοχή και στην ψύχραιμη απόρριψη, στην τολμηρή συνηγορία αλλά και στη ζυγισμένη πολεμική».
2014 - Το Κοράλλι
Πρώτο τεύχος: Ιανουάριος-Μάρτιος 2014
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 37-38, Απρίλιος-Σεπτέμβριος 2023
«Το Κοράλλι» από το πρώτο τεύχος του έκανε σαφές ότι η ύλη του θα κινηθεί γύρω από τη σύγχρονη πεζογραφία και ποίηση. Σε κάθε του τεύχος δημοσιεύει ένα κεντρικό αφιέρωμα, πρωτότυπες μεταφράσεις ποιημάτων, κριτικά κείμενα και όχι μόνο.
Ο εκδότης του περιοδικού «Το Κοράλλι», ο κ. Γιώργος Γκέλμπεσης, μαζί με τους συγγραφείς, τους μεταφραστές και τους κριτικούς, χάραξε το ύφος και την αισθητική κατεύθυνση του περιοδικού, το οποίο φέτος έλαβε τιμητική διάκριση στα Κρατικά Βραβεία.
2014 - Στέπα - Επιθεώρηση ρωσικού πολιτισμού
Πρώτο τεύχος: Χειμώνας 2014
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 19, Χειμώνας 2022
Ευρωπαϊκή [Κεντροευρωπαϊκή], Λατινικής Αμερικής, Αμερικανική και Ρωσική λογοτεχνία είναι οι πυλώνες της σύγχρονης πεζογραφίας και ποίησης, και όσο κι αν μοιάζει απίθανο, η Ρωσική είναι αυτή που είχε τη μικρότερη οργανωμένη καταγραφή και παρουσία, σε σχέση με τα βιβλία που γράφονται στα ρώσικα. Ο μεταφραστής Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης ήταν ίσως ο μόνος που μπορούσε να ανατρέψει αυτή τη συσχέτιση και το έκανε με τη «Στέπα» μια «επιθεώρηση ρωσικού πολιτισμού», όπως είναι ο υπότιτλος.
Κάθε τεύχος περιλαμβάνει μεταφράσεις σημαντικών στοχαστών και λογοτεχνών τόσο του παρελθόντος όσο και του παρόντος, συνεντεύξεις, κριτικά κείμενα, αναλύσεις και συσχετισμούς με την Ελληνική λογοτεχνία. Όλα τα τεύχη περιέχουν σπάνιες πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό, καθιστώντας τα πολύτιμο συλλεκτικό υλικό.
2015 – Θευθ
Πρώτο τεύχος: Σεπτέμβριος 2015
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 18, Δεκέμβριος 2023
«Θευθ, ένα νέο λογοτεχνικό περιοδικό με θέμα τις δύο όψεις της γραφής – της πρωταρχικής γραφής, που ζει αιώνια, χάρη στην άλλη της όψη, την ανάγνωση.
Η λογοτεχνία και η κριτική της. Η δημιουργία και η αναδημιουργία της. Η ανάδειξη και η ολοκλήρωση της. Μικρά κείμενα ποίησης, πεζογραφίας, θεάτρου, μικρά λογοτεχνικά και φιλοσοφικά δοκίμια, λογοτεχνική κριτική».
Στη διεύθυνση του καλού περιοδικού από τη Θεσσαλονίκη, βρίσκεται η ομότιμη καθηγήτρια του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ζωή Σαμαρά. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ρώμη.
2016 – Κύμα
Πρώτο τεύχος: 2016
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 6, Δεκέμβριος 2023
Περιοδικό λόγου και τέχνης. Χαλαρό σαν τον κυματισμό της λίμνης, κυκλοφορεί μια φορά το χρόνο. Επικεφαλής ο ποιητής Γιώργος Δάγλας, ενώ την εκτυπωτική και αισθητική επιμέλεια κάθε τεύχους έχει ο γνωστος ζωγράφος Άκανθος.
«Το κύμα» έχει συσπειρώσει μια ομάδα νέων και ωριμότερων ποιητών και πεζογράφων το έργο των οποίων εκδίδει, παρουσιάζει και σχολιάζει.
2017 - Συριανά Γράμματα
Πρώτο τεύχος: Απρίλιος 2017
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 19, Χειμώνας 2023-2024
Από το 1988 που κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος των Συριανών Γραμμάτων μέχρι και το 1997 που διακόπηκε η κυκλοφορία του, το περιοδικό υπήρξε πόλος έλξης για συγγραφείς, λαογράφους, ποιητές και ιστορικούς μεταξύ άλλων.
Σχεδόν είκοσι χρόνια από το κλείσιμο του περιοδικού, αποφασίστηκε να ξεκινήσει η Β' περίοδος λειτουργίας του και τη διεύθυνσή του ανέλαβε και πάλι ο Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης και την αρχισυνταξία ο Αχιλλέας Δημητρόπουλος.
«Η Ομάδα Σύνταξης των Συριανών γραμμάτων -στη δεύτερη περίοδο έκδοσης τους- σχηματίσθηκε στο κενό της απουσίας του αλησμόνητου Ευάγγελου Ν. Ρούσσου και όλων εκείνων των συνεργατών που φτερούγισαν μακριά σαν τα αποδημητικά πουλιά.
Όσοι από τους παλιούς συνεργάτες έμειναν πίσω, ταλαντεύτηκαν επανειλημμένα μεταξύ δράσης και αδράνειας, έχοντας σαφή επίγνωση της σημασίας που μπορούσε να έχει μια απόπειρα επανέκδοσης του περιοδικού. Χρειαζόταν όμως και η συγκυρία, όπως συνέβη κατά την πρώτη περίοδο, τότε που συναντήθηκαν οι διαδρομές μιας πλειάδας ανθρώπων με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν ένα πρωτοποριακό έντυπο με επιρροή».
2017 - Νόημα
Πρώτο τεύχος: Οκτώβριος 2017
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 17, Φεβρουάριος 2023
Ετοιμάζεται για να κυκλοφορήσει αρχές Απριλίου το τεύχος 18-19-20
Το «Νόημα» αποτελεί μια τετραμηνιαία έντυπη έκδοση από τη Θεσσαλονίκη, με στόχο την προώθηση της γνώσης και της δημιουργίας. Χωρίζεται σε δύο βασικά μέρη: το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στο δοκίμιο, την έρευνα και τον στοχασμό με επίκεντρο τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Το δεύτερο μέρος είναι αφιερωμένο στη λογοτεχνία σε όλες της τις μορφές, ποίηση και πεζογραφία, ελληνική και ξένη σε μετάφραση.
Στη διεύθυνση του περιοδικού βρίσκονται ο Σταύρος Γκιργκένης [Διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας Α.Π.Θ.], ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου και ο Αθανάσιος Τσιότσος.
ΧΩΡΙΣ ΣΤΕΓΑΝΑ ΚΑΙ ΠΑΡΩΠΙΔΕΣ Ή «ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΌΛΑ»
2018 - Πολάρ
Πρώτο τεύχος: Ιούλιος 2018
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 13, Φεβρουάριος 2024
Το περιοδικό «Πολάρ» κυκλοφόρησε στα μέσα του Ιουλίου 2018 και αποτελεί την άτυπη συνέχεια του «The Crimes and Letters Magazine», καθώς μόλις διακόπηκε η έκδοση του (CLM), οι συντελεστές και συνεργάτες της επιθεώρησης αστυνομικής λογοτεχνίας αναζήτησαν και βρήκαν καινούργια εκδοτική στέγη. Το «Πολάρ» επανασχεδιάστηκε και η συντακτική του ομάδα έγραφε:
«Ο νέος σχεδιασμός, πολύ πιο κοντά στη μακρόχρονη παράδοση του καλού «αστυνομικού», από τη Serie Noir μέχρι το ιταλικό giallo, ο καινούργιος τίτλος, που παραπέμπει άμεσα στη γαλλική παράδοση του είδους, η μείωση της τιμής (από 10 σε 7 ευρώ) και η αύξηση του τιράζ (από 500 σε 1000 αντίτυπα), αλλά και το ίδιο δυναμικό των συντελεστών και των συνεργατών που πήρε εξ αρχής την πρωτοβουλία της έκδοσης ενός περιοδικού για την αστυνομική λογοτεχνία, παράτολμης, αλλά αναγκαίας, όπως εξελίσσονται τα εκδοτικά και συγγραφικά δρώμενα στον χώρο αυτό, αποτελούν τις καλύτερες προϋποθέσεις για την επιτυχία της νέας προσπάθειας».
Στον πυρήνα του περιοδικού βρισκόταν ο Ανδρέας Αποστολίδης, ο Στράτος Μυρογιάννης και ο εκλιπών Κώστας Καλφόπουλος, στον οποίο είναι αφιερωμένο το 13ο τεύχος που μόλις κυκλοφόρησε.
2018 - Βόρεια Βορειοανατολικά
Πρώτο τεύχος: Σεπτέμβριος 2018
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 7, Ιούλιος 2023
Περιοδικό με ιδιαίτερη αισθητική και έδρα την Μυτιλήνη. Διευθύνεται από συντακτική ομάδα που αποτελείται από τους: Ζ. Δ. Αϊναλής, Δήμητρα Γλεντή, Αλέξανδρος Καραβάς, Στέλιος Κραουνάκη, Χρήστος Μαρτίνης, Νατάσα Παπανικολάου, Ελένη Ρουσοπούλου. Σύμφωνα με το editorial του πρώτου τεύχους, «προσδοκεί να στοχαστεί επάνω σε ορισμένες από τις πτυχές των Ρεαλισμών κατά τον 20ο αι. και να πειραματιστεί επάνω στις δυνατότητες του Ρεαλισμού σε τούτο τον αρχόμενο 21ο αι. με ανοιχτά ακόμα όλα τα ενδεχόμενά του».
Και συνεχίζοντας: «Το Βόρεια-Βορειοανατολικά δεν είναι ένας τόπος· είναι ένα στίγμα. Αν και έχει τις ρίζες του σ’ ένα πολύ συγκεκριμένο νησί, η ιστορία του οποίου και οι σύγχρονες μοίρες του αρδεύουν και τη δική του τύχη, μοιάζει με τα îles flottants των μεσαιωνικών ναυτικών χαρτών. Ένας πνευματικός ου-τόπος, μια πορεία, ένας προορισμός, μια συντεταγμένη, ένα μέρος για να πας. Γεννήθηκε και αγκαλιάστηκε απ’ τις αναζητήσεις και τις προσδοκίες διαφορετικών ανθρώπων, διαφορετικών καταβολών, διαφορετικών προσανατολισμών. Είναι ένας απόπλους κι ένα στοίχημα που άρχονται εδώ».
2019 – Καρυοθραύστις
Πρώτο τεύχος: Απρίλιος 2019
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 14-15, Ιούλιος 2023
Ένα ακόμη καλό λογοτεχνικό έντυπο από τη Θεσσαλονίκη, το περιοδικό «Καρυοθραύστις», το οποίο αν και εκδίδεται από το 2019 έχει ξεχωρίσει για την προσεγμένη του ύλη και τα αφιερώματά του. Με μια δυνατή συντακτική ομαδα [Άννα Αφεντουλίδου, Ούρσουλα Φωσκόλου, Παναγιώτης Βούζης, Φωτεινή Βασιλοπούλου, Μαρία Ζαγκλαρά, Νεφέλη Γκάτσου], ειδικούς συνεργάτες [Κώστας Μαυρουδής, Αλέξης Ζήρας, Διώνη Δημητριάδου, Λίλια Τσούβα] με μεγάλη πείρα στα λογοτεχνικά περιοδικά, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Δελιόπουλου και του Κώστα Θ. Ριζάκη, το περιοδικό «Καρυοθραύστις» είναι συντονισμένο με τον παλμό της καλής σύγχρονης λογοτεχνίας.
Ειδική μνεία θα πρέπει να κάνουμε στο αισθητικό κομμάτι του περιοδικού, την επιμέλεια του οποίου έχει η Γλύκα Διονυσοπούλου.
2019 – Yusra
Πρώτο τεύχος: Μάιος-Ιούνιος 2019
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 19, Χειμώνας 2023-2024
Το «Yusra» είναι τυπικό δείγμα ενός απολύτως σύγχρονου, πολυθεματικού (και αντισυμβατικού)＊ περιοδικού, που ιδρύθηκε, διευθύνεται και τροφοδοτείται από τους Ζωή Κόκκα, Χρήστο Σύλλα και Σπύρο Παπαδόπουλο αλλά και με πλήθος κείμενων νέων έως πολύ νέων ανθρώπων. Γράφουν στην ταυτότητά τους:
«Ιστορίες από τα κάτω, ρεπορτάζ, μουσική και βιβλία, κριτική ανάλυση, αυτοβιογραφίες, μαρτυρίες, οπτικές αφηγήσεις (φωτογραφήσεις, κόμικς, ψηφιακά κολάζ), συνεντεύξεις και κείμενα για τις ζωές στον καπιταλισμό, το χάστλινγκ, το κουτσομπολιό και την ποίηση, σημειώσεις για την οικονομία του άγχους, τη ψηφιακή ζωή, τις πολιτικές εξόντωσης, τις ευάλωτες ζωές (μας), τα γκομενικά και τις κοινότητές μας, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο».
＊Μόνο κάποιος με συμβατική ματιά για ό,τι συμβαίνει, θα χαρακτήριζε «αντισυμβατικό» το Yusra. Προφανώς, τουλάχιστον για όσους γράφουν εκεί, αυτή είναι η «κανονικότητά» τους.
Και λίγο μετά κάπως σαφέστερα:
«Είμαστε ένα έντυπο κοινωνικής ιστορίας, βιωμένων και βιωματικών αφηγήσεων και κριτικής θεώρησης, που μιλάει τη γλώσσα μας που δεν ξέρουμε ποια ακριβώς είναι πάντως σε αυτή προσπαθούμε να γράψουμε. […] Μας νοιάζουν οι συζητήσεις που αφορούν τα μητροπολιτικά βιώματα, τις εργασιακές συνθήκες και τις διαδρομές που διαγράφουν τα σύγχρονα υποκείμενα, όσα ζούμε εμείς αλλά και όσα ζούνε οι διπλανές μας και δεν τα ξέρουμε. […] Θέλουμε να χαρτογραφήσουμε τις συναισθηματικές και επιθυμητικές συνδέσεις γύρω από τις οποίες διαμορφώνονται τα κοινωνικά νοήματα, τον τρόπο που οι άνθρωποι που κατοικούν, μετακινούνται και εργάζονται, συνδέονται συναισθηματικά, συλλογικοποιούνται και επιθυμούν μέσα στην επισφάλεια της εποχής. Ψάχνουμε καινούργια εργαλεία έκφρασης που (θα θέλαμε να) οδηγούν σε νέες μορφές συντροφικότητας και φροντίδας, ένα είδος μαζί από μας για μας [και για σας]».
2021 – Σταφυλή
Πρώτο τεύχος: Σεπτέμβριος 2021
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 5, Οκτώβριος 2023
Η «Σταφυλή», με υπότιτλο «Μέθη στον λόγο τη σκηνή τις τέχνες», είναι ένα χαμηλών τόνων περιοδικό, χωρίς εντυπωσιασμούς σε κάθε επίπεδο, που όμως γρήγορα βρήκε τον χώρο του και τους αναγνώστες του, φτάνοντας αισίως στο 5ο τεύχος του.
Εκδοτικά το στηρίζουν οι εκδόσεις Κουκκίδα, ενώ στη διεύθυνσή του είναι η ακούραστη Διώνη Δημητριάδου και ο Κώστας Θ. Ριζάκης. Στο πρώτο τους τεύχος σημείωναν:
«Αν ο Λόγος και η Τέχνη δρουν ως μεθυστικές ουσίες, τότε ας είμαστε οι κοινωνοί της εξαίσιας μέθεξης και της απολαυστικής μέθης. Η Σταφυλή, με τη συμβολή των εκλεκτών συνεργατών της, ανταποκρινόμενη στην ουσία του ονόματός της, επιθυμεί και τις δύο αυτές εξαιρετικές καταστάσεις».
2022 – Voices
Πρώτο τεύχος: Ιανουάριος 2022
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 3, Ιανουάριος 2024
Ένα νέο περιοδικό για τη σύγχρονη δραματουργία, όπως αναφέρει και στον υπέρτιτλό του είναι το «Voices».
«Στόχος του περιοδικού είναι η στήριξη, ανάδειξη και προβολή της καλλιτεχνικής δημιουργίας, η προβολή του έργου νέων θεατρικών συγγραφέων, καθώς και η ανάπτυξη πρωτότυπου πολιτιστικού και εκπαιδευτικού υλικού», αναφέρει μεταξύ άλλων το εκδοτικό σημείωμα του 1ου τεύχους.
Στη διεύθυνση του περιοδικού βρίσκεται ο Γιάννης Σολδάτος, ενώ την παραγωγή και τη διανομή του, έχουν οι εκδόσεις Αιγόκερως.
2022 – Αντίλογος
Πρώτο τεύχος: Φθινόπωρο 2022
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 3, Φθινόπωρο 2023
Άλλο ένα νέο λογοτεχνικό περιοδικό, το οποίο, όπως διατείνεται και στο εισαγωγικό σημείωμα του 1ου τεύχους, έχει σκοπό να κάνει πράξη στην κυριολεξία τον τίτλο του.
«Ο “Αντίλογος” (που έχει ως διττό στόχο του τη δημοσίευση λογοτεχνικών κειμένων υψηλής στάθμης και την άσκηση πραγματικής κριτικής) χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει αυστηρά επιλεγμένα πρωτότυπα λογοτεχνικά κείμενα και μεταφράσεις, ενώ το δεύτερο μέρος (που συνιστά και την ταυτότητα τού περιοδικού) πραγματικές κριτικές (και όχι φληναφήματα) καθώς επίσης αιχμηρά σχόλια και αναφορές».
Τον Αντίλογο εκδίδει ο ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας Νίκος Λάζαρης, με βασικό συνεργάτη του τον ποιητή και πεζογράφο Τάσο Αναστασίου.
2023 – Βλάβη
Πρώτο τεύχος: Άνοιξη 2023
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 3, Φθινόπωρο 2023
Περιοδικό για το βιβλίο: «Βλάβη». Από τους ωραιότερους τίτλους περιοδικών για τη λογοτεχνία, «τον πολιτισμό και άλλα πράγματα που κάνουν τη ζωή λίγο πιο υποφερτή». Ο τίτλος είναι κατάλληλος τόσο για εγκεφαλικούς συνειρμούς [«η Βλάβη μας είναι μια βλάβη του παγκόσμιου βιβλίου, μια βλαβερή Βλάβη με επιβλαβείς σκοπούς»], όσο και για χιουμοριστικούς και αυτοσαρκαστικούς.
Στηρίζεται ως προς την εκτύπωση και τη διανομή από τις εκδόσεις Αντίποδες, ενώ τη συντακτική ομάδα αποτελούν: η Μαρτίνα Ασκητοπούλου, ο Χρήστος Κρυστάλλης, η Εύα Πλιάκου και ο Πάρης Τσούτσης. Αυτές τις μέρες ετοιμάζεται το 4ο τεύχος.
2023 – Κοινός Τ[ρ]όπος
Πρώτο τεύχος: Ιούλιος 2023
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 3, Φεβρουάριος 2024
Άλλο ένα καινούργιο περιοδικό, ο «Κοινός Τ[ρ]όπος», του εκδότη και συγγραφέα Θεόδωρου Παντούλα, βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία. Με υπότιτλο «Έκδοση για ζητήματα ουχί παραδεδεγμένης χρησιμότητας», η ύλη του περιοδικού κινείται μέχρι στιγμής, γύρω από ζητήματα λογοτεχνικά, συνεντεύξεις, στήλες γνώμης αλλά και δημοσίευση πρωτότυπων διηγημάτων και ποιημάτων.
2023 - Μουσών
Πρώτο τεύχος: Οκτώβριος 2023 - Μάρτιος 2024
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 2, Απρίλιος-Σεπτέμβριος 2024
Νέο εξαμηνιαίο περιοδικό για την ποίηση στην Ελλάδα και στον κόσμο, με τίτλο «Μουσών». Ο Μάρκος Δενδρινός γράφει στο editorial με τίτλο: Ερωτήματα περί ποίησης σ’ έναν κόσμο που αλλάζει
«Πώς φτιάχνεται ένα ποίημα; Από ποιες ανάγκες του ποιητή γεννιέται; Σε ποιους απευθύνεται; Πρέπει να ακολουθεί κάποιους «κανόνες» για να μπορεί να χαρακτηρίζεται ως ποίημα; Οι «κανόνες» αφορούν τη μορφή ή το περιεχόμενό του; Ή μήπως δεν υπάρχουν καν τέτοιοι «κανόνες», οπότε ποίημα μπορεί να είναι οτιδήποτε γράφεται, είτε βρίσκει είτε δεν βρίσκει ανταπόκριση σε κάποιο κοινό; Ερωτήματα εύλογα, ιδίως σε μια εποχή κατά την οποία οι αισθητικές αρχές μοιάζουν πλέον ρευστές και μετέωρες, ενώ παράλληλα αναφαίνονται στον ορίζοντα bot τεχνητής νοημοσύνης που παράγουν αυτοστιγμεί ποιήματα κατά παραγγελία μετά από μια σύντομη περιγραφή και καθοδήγηση.
Ίσως, μιλώντας για ποίηση, θα ήταν χρήσιμο να επιστρατεύσουμε δύο όρους που έχουν ο καθένας τη δική του επικράτεια και σημασία: την αλήθεια και τη συγκίνηση. Η αλήθεια έχει να κάνει με το ποίημα καθεαυτό, τον δημιουργό του και τη σχέση του με τον κόσμο, ενώ η συγκίνηση με τα αποτελέσματα της μεταμορφωτικής αναταραχής που μπορεί να προκαλέσει πάνω στον άλλον. Αυτοί οι δύο όροι μπορούν να αποτελέσουν δύο πολύ γενικά κριτήρια για τον ανάδειξη ενός κειμένου ως όντως ποιητικού».
Η συντακτική του ομάδα αποτελείται από τους: Άννα Γρίβα, Μάρκο Δενδρινό, Ευσταθία Δήμου, Βασίλη Ζηλάκο, Σοφία Κολοτούρου, Μάνια Μεζίτη, Αγγελική Πεχλιβάνη, Νίκο Φιλντίση.
2023 – Σαλιγκάρι
Πρώτο τεύχος: Δεκέμβριος 2023
Γράφει το Σαλιγκάρι στο εισαγωγικό σημείωμα:
«Έπειτα από εννιά χρόνια διαδικτυακής παρουσίας, εκδίδουμε έντυπο. Το παρόν ευελπιστεί να είναι ένα λογοτεχνικό περιοδικό αποτελούμενο από κείμενα ποικίλης ύλης –πεζά, ποιήματα, εικόνες και δοκίμια ελεύθερης θεματικής– εικόνες, φωτογραφίες, σκίτσα και κόμικ.
Ένα κεντρικό θεματικό αφιέρωμα θα διαρθρώνει κάθε τεύχος, με το πρώτο να επιγράφεται «Τέχνη και φαγητό» επιχειρώντας να εξερευνήσει καλλιτεχνικά όλη την γκάμα της ανθρώπινης κατάστασης που γεννά η ενσώματη εμπειρία της λήψης ή της έλλειψης τροφής ως επιθυμία ή απωθημένο».
Υπεύθυνοι έκδοσης: Αναστασία Αθηναίου, Δημήτρις Γαρρής (Διγ.), Αγγελίνα Μιχάλη (πρίγκιψ κρίνος), Γιώργος Νικηφοράκης (Φωκάς), Μαρία Σαχπασίδη (Σόφι Λάηζ), Νίκος Σγουρομάλλης (Ν.Σ.)
2023 – η οδοντωτός
Πρώτο τεύχος: Δεκέμβριος 2023
Επικεντρωμένο στη θεωρία, την ποίηση, τις τέχνες και την κριτική θα είναι το νέο περιοδικό «Η οδοντωτός».
Άλλο ένα περιοδικό υπό τη σκέπη των εκδόσεων Κουκκίδα,«Η οδοντωτός» κυκλοφορεί με διευθύντρια την Ευσταθία Δήμου, ενώ στην ομάδα των συνεργατών, βρίσκουμε πολλούς από τους συντελεστές του περιοδικού «Σταφυλή».
2024 – Κριτήριο
Νέο περιοδικό αναμένεται μέσα στην άνοιξη, με διευθυντή τον ποιητή Δημήτρη Κοσμόπουλο, και τίτλο «Κριτήριο».
+ δύο εξαιρέσεις
Τα προηγούμενα δεκαπέντε χρόνια έγιναν ριζικές ανακατατάξεις στον χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Το διαδίκτυο όχι μόνο μόνο εξαπλώθηκε και είναι προσβάσιμο σε όλους, αλλά έγινε και το «οξυγόνο» των φορητών συσκευών – τηλέφωνο, τάμπλετ, ρολόι. Και όλα αυτά [τουλάχιστον στον Δυτικό κόσμο] με ταχύτητες διαρκώς αυξανόμενες τοποθετώντας στο μίνιμουμ των δυνατοτήτων το streaming μιας σειράς στο τάμπλετ, η live αναμετάδοση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα ή η αγορά και αποθήκευση/ανάγνωση των απάντων του Σαίξπηρ, σχολιασμένα από τους καλύτερους μελετητές του.
Με αυτά ως δεδομένα, η μετάβαση ενός εντύπου στην «ψηφιακή εποχή» δεν μπορεί παρά να είναι η δημιουργία ενός σάιτ, μέσα από το οποίο οι αναγνώστες, θα συναντήσουν και πάλι τα κείμενα και τα θέματα του εκάστοτε εντύπου. Όσα έντυπα έκαναν αυτό το βήμα, τα περισσότερα πέτυχαν και με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, βρήκαν τη θέση τους στον χώρο και τους παλιούς ή και νέους αναγνώστες τους, ενώ τα υπόλοιπα έγιναν αστικός μύθος και συλλεκτικά τεμάχια στα παλαιοβιβλιοπωλεία.
Υπάρχει όμως και ο τρίτος δρόμος [πάντα υπάρχει και ένας τουλάχιστον τρίτος δρόμος] αυτός που επέλεξαν τα δύο παρακάτω λογοτεχνικά περιοδικά.
Μια πρόκληση για όλους όσοι ασχολούνται με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και το διαδίκτυο είναι να βρεθεί ένας τρόπος [δεν υπάρχει μόνο ένας] ώστε να οργανωθεί ο ψηφιακός χώρος του καθενός, να αρχειοθετηθεί η ύλη του και να ταξινομηθεί σύμφωνα με το είδος των πληροφοριών και τους αναγνώστες στους οποίους απευθύνεται.
Μια κομβική διαφορά μιας εφημερίδας κι ενός ειδησεογραφικού σάιτ είναι ότι κάποια στιγμή της ημέρας, το φύλλο της εφημερίδας πρέπει να «κλείσει» και να πάει στο τυπογραφείο, βάζοντας μια τελεία σε ειδήσεις, πληροφορίες, εικόνες κτλ, ενώ ένα σάιτ είναι διαρκώς διαθέσιμο να μεταδίδει [ακόμα και την ίδια στιγμή] την είδηση. Δεν άργησε να γίνει ξεκάθαρο ότι αυτή η μαύρη τρύπα του διαδικτύου δεν θα γεμίσει ποτέ και πως η άναρχη και ανεπεξέργαστη πληροφορία, δεν αποτελεί πρόβλημα.
Μια πρόκληση για όλους όσοι ασχολούνται με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και το διαδίκτυο είναι να βρεθεί ένας τρόπος [δεν υπάρχει μόνο ένας] ώστε να οργανωθεί ο ψηφιακός χώρος του καθενός, να αρχειοθετηθεί η ύλη του και να ταξινομηθεί σύμφωνα με το είδος των πληροφοριών και τους αναγνώστες στους οποίους απευθύνεται.
Σε γενικές γραμμές ισχύουν τα εξής για τα ενημερωτικά σάιτ, ακόμη και γι’ αυτά που έχουν τον πολιτισμό ως αντικείμενό τους: Κεντρικό θέμα δεν υπάρχει ή καλύτερα δεν υπάρχει μόνο ένα [η ροή είναι ακατάπαυστη], αφιερώματα και «στάση» για μεγάλο διάστημα σε ένα πρόσωπο είναι ασύμφορο, ο αναγνώστης σήμερα θέλει γρήγορη και καθαρή την πληροφορία. Χρονικό όριο κλεισίματος της ύλης, επίσης δεν υπάρχει σε ένα σάιτ, ούτε περιορισμός στις λέξεις ώστε να χωρέσει το κείμενο στο κασέ της σελίδας, ενώ πάντα μπορεί κανείς να επιστρέψει στην ανάρτηση να προσθέσει στοιχεία και να διορθώσει ορθογραφικές, συντακτικές και τυπογραφικές αβλεψίες.
Το περιοδικό Χάρτης και το Φρέαρ –οι δύο εξαιρέσεις στις οποίες αναφερόμαστε– αν και κυκλοφόρησαν το πρώτο τους τεύχος με σχεδόν 30 χρόνια διαφορά, αποφάσισαν να σηκώνουν το γάντι της «ψηφιακής εποχής» και να δηλώσουν «παρών» με έναν τρόπο που θα κρατούσε πολλά από τα στοιχεία του έντυπου τύπου, στο ψηφιακό περιβάλλον ενός σάιτ. Ακούγεται εύκολο, αλλά δεν είναι.
Μικρή εισαγωγή: 1982 – Χάρτης
Πρώτο τεύχος: Ιούλιος 1982
Τελευταίο τεύχος: Τεύχος 25-26, Νοέμβριος 1988
Η συντακτική ομάδα του Χάρτη αναφέρει συνοπτικά:
«Ο τίτλος «Χάρτης», προέκυψε αυθόρμητα, το 1982, ως συνδυασμός της «χαρτογράφησης» του τότε καλλιτεχνικού τοπίου με την επιφάνεια αποτύπωσης του έργου – πριν την εφαρμογή του ψηφιακού εδάφους, εννοείται. Αργότερα, εντοπίσαμε, μια ομώνυμη εφημερίδα του 19ου αιώνα και, κρυπτομνησιακά μάλλον, ένα ποιητικό βιβλίο του Τάκη Σινόπουλου (1977, κάποια από τα ποιήματα του οποίου είχαν δημοσιευτεί λίγο πιο πριν στο περιοδικό Τραμ της Θεσσαλονίκης).
Για τον «Χάρτη» (1982-1988), ενεργοποιήθηκε η παλιά παρέα του Τραμ με την συμπαράταξη νέων μόνιμων συνεργατών. (Έκδοση, διεύθυνση: Δημήτρης Καλοκύρης, Ελένη Καλοκύρη. Επιμέλεια: Γιώργος Χουλιάρας. Τυπογραφική επιμέλεια κειμένων: Μαρία Κυρτζάκη. Συντακτική ομάδα: Τάσος Δενέγρης, Νάσος Θεοφίλου, Αχιλλέας Κυριακίδης, Βασίλης Λαμπρόπουλος, Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος, Έλλη Σκοπετέα. Τακτικοί συνεργάτες: Νάσος Βαγενάς, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Τάκης Γραμμένος, Πάνος Θεοδωρίδης, Ανδρέας Κίτσος-Μυλωνάς, Γιάννης Κοντός, Γιώργος Χειμωνάς).
Τη διακίνηση του περιοδικού είχαν αναλάβει οι εκδόσεις Ύψιλον του Θανάση Χαρμάνη. Κυκλοφόρησαν 26 τεύχη. Από το 1984 ο Χάρτης εξέδιδε επίσης κάθε χρόνο θεματικά Ημερολόγια. Μετά από μια σειρά πολυσέλιδων αφιερωμάτων (Μπόρχες, Καλβίνο, Ισπανία, Ροϊδης, Καβάφης, Ελύτης, Εμπειρίκος, Εγγονόπουλος), το περιοδικό ολοκλήρωσε τον κύκλο του και σταμάτησε, ενώ οι βασικοί του συντελεστές πλαισίωσαν το Τέταρτο του Μάνου Χατζιδάκι, όταν εκείνος αποχώρησε.
2019 – https://www.hartismag.gr/
Πρώτο τεύχος: Ιανουάριος 2019
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 63, Μάρτιος 2024
Ο ψηφιακός «Χάρτης» ανέβασε το πρώτο του τεύχος τον Ιανουάριο του 2019 και έκτοτε συνεχίζει να ανεβάζει την πρώτη κάθε μήνα, ένα νέο τεύχος. Εδώ η δουλειά γίνεται όπως τις παλιές [καλές;] μέρες. Η ύλη συγκεντρώνεται μέσα στον μήνα, διορθώνεται και στήνεται κομμάτι κομμάτι, έτσι ώστε την πρώτη μέρα κάθε μήνα, να ανέβει ταυτόχρονα, σαν ένα σώμα, το σύνολο της ύλης του τεύχους. Σε κάθε τεύχος υπάρχουν οι σταθεροί συνεργάτες με μόνιμες στήλες, συνεντεύξεις, κριτικές καθώς και κείμενα για το θέατρο, το σινεμά, τη μουσική και τα εικαστικά.
Το 2021, έχοντας συμπληρώσει 3 χρόνια διαδικτυακής παρουσίας, ο Χάρτης θέσπισε τα δικά του λογοτεχνικά βραβεία. Οι κατηγορίες αναμενόμενες: Ποίηση, Πεζογραφία, Δοκίμιο, Μετάφραση, Βιβλίο για παιδιά. Θέλοντας να αποφύγει τις συνηθισμένες ενστάσεις –αναμενόμενες για κάθε είδος βραβείων– σχετικά με την κριτική επιτροπή [γιατί αυτοί;], τον πεπερασμένο αριθμό των μελών της [γιατί μόνο τόσοι;] αλλά και την τυπική εποπτεία του συνόλου των βιβλίων κάθε έτους, αποφάσισε να κινηθεί σε μια άλλη κατεύθυνση: ευρεία ομάδα ψηφοφόρων αποτελούμενη από 37 συνεργάτες του Χάρτη, οι οποίοι επιλέγουν 3 βιβλία, που κυκλοφόρησαν την προηγούμενη χρονιά, ανά κατηγορία. Βραβεία έχουν δωθεί τις δύο προηγούμενες χρονιές, ενώ μόλις ανακοινώθηκε ο «Μακρύς Κατάλογος» για τα βραβεία του 2023. Μένει να δούμε τον αντίκτυπό τους σε αναγνώστες και συγγραφείς.
Προσωπικά ξεχωρίζω τον ψηφιακό «Χάρτη» για δύο λόγους:
Για τον μελετημένο και εξαιρετικό σχεδιασμό του σάιτ, ώστε να είναι ξεκάθαρος ο διαχωρισμός της ύλης του κάθε τεύχους, ενώ ταυτόχρονα η αναζήτηση σε όλη την ύλη των τευχών είναι εξίσου εύκολη και γρήγορη. Ολόκληρο το σάιτ είναι σχεδιασμένο με κάθε λεπτομέρεια, θυμίζοντας άοκνο βιβλιοδέτη, με ρουμπρίκες, σκίτσα, ωραία γραμματοσειρά αλλά και ψηφιακές «τσαχπινιές», όπως η οριζόντια μπάρα που «γεμίζει», όσο σκρολάρεις το κείμενο και η χρωματική διαφοροποίηση κάθε τεύχους στα πλαίσια των σελίδων και τις τίντες.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με τα υποδειγματικά του αφιερώματα. Με δεδομένη την αισθητική αρτιότητα, τα αφιερώματα του «Χάρτη», φιλοξενούν κείμενα που καταγράφουν, σχολιάζουν, επιχειρηματολογούν και κυρίως φέρνουν κάτι νέο [μαρτυρίες, φωτογραφικά και ηχητικά ντοκουμέντα] σε όσα μέχρι στιγμής γνωρίζουμε για το θέμα του εκάστοτε αφιερώματος. Σχεδόν τυχαία: Μάνος Ελευθερίου, Γιώργος Πάτσας, Λούλα Αναγνωστάκη, Γιάννης Κοντός. Ο σχεδιασμός έχει γίνει από την pencilcase.gr
Μικρή εισαγωγή: 2013 – Φρέαρ
Πρώτο τεύχος: Μάιος - Ιούνιος 2013
Τελευταίο τεύχος: 27-28 Ιούλιος 2020
Το έντυπο «Φρέαρ» «έσκασε μύτη» στα βιβλιοπωλεία σε μια δύσκολη και πολωμένη εποχή. Διευθυντής του ο ποιητής Δημήτρης Αγγελής, ο οποίος σημείωνε στο editorial του πρώτου τεύχους:
«Ο προσεκτικός αναγνώστης δεν θα δυσκολευτεί να διαπιστώσει ότι το Φρέαρ είναι αφοσιωμένο σε αξίες και προσανατολισμούς που υπηρετήσαμε τα προηγούμενα χρόνια μέσα από τη Νέα Ευθύνη (τεύχη 1–16, Σεπτέμβριος 2010-Μάρτιος 2013), αφού η συντακτική επιτροπή και οι τακτικοί συνεργάτες μας προέρχονται από εκεί».
Οπότε, φρέσκο έντυπο μεν, με σαφή θέση και στόχευση δε, το Φρέαρ σύντομα αναδείχτηκε σε κυψέλη νέων και πιο καταξιωμένων συγγραφικών φωνών.
Και έκλεινε έτσι εκείνο το πρώτο editorial:
«Δεν χρειάζονται πομπώδεις εξαγγελίες και νέες διακηρύξεις αρχών, μας αρκεί ως καλοί ραβδοσκόποι και φρεωρύχοι να φτάνουμε στο βάθος των περιστάσεων και να προσφέρουμε κείμενα άξια λόγου. Σε μια εποχή που τα έντυπα περιοδικά αποσύρονται το ένα μετά το άλλο απ’ την κυκλοφορία, προσδοκούμε το δικό μας ανοιξιάτικο φρέαρ να γίνει δροσερός «λάκκος του άδειν» ή καλύτερα του συν-άδειν ένα τραγούδι ζωής. Δηλαδή ελπίζουμε, παρ’ όλες τις δυσκολίες, να συναντηθούμε».
2020 – https://mag.frear.gr/
Πρώτο τεύχος: Φθινόπωρο 2020
Τρέχον τεύχος: Τεύχος 011, Ιανουάριος 2024
Εφτά χρόνια μέτρησε το έντυπο «Φρέαρ» και αυτό που έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε είναι η χωρίς καθυστέρηση, πισωγυρίσματα κι αμφιβολίες, αλλά η άμεση μετάβαση [όπως και η προηγούμενη Μάρτιος 2013-Μάιος 2013 από τη «Νέα Ευθύνη» στο «Φρέαρ»] στην ψηφιακή έκδοση του περιοδικού.
Και πάλι από το editorial του Δημήτρη Αγγελή:
«Το “Φρέαρ” στη νέα ηλεκτρονική έκδοσή του διατηρεί τη δομή και τους τακτικούς συνεργάτες του έντυπου τεύχους (ενδυναμώνοντας συγχρόνως τη συγγραφική του ομάδα) και δημοσιεύει κείμενα που θεωρεί αξιόλογα και μόνο – δεν χαρίζεται ούτε σε φίλους ούτε σε επώνυμους. Ξεκινάμε με πρόθεση να βγάζουμε 3 ή 4 τεύχη τον χρόνο, πιθανόν τρία ηλεκτρονικά κι ένα έντυπο. Όπως φροντίσαμε η γραφιστική εμφάνισή μας να ευνοεί πρωτίστως την ανάγνωση, θεωρούμε ότι δεν έχει τόση σημασία η σταθερή περιοδικότητα όσο η διασφάλιση της ποιότητας. Με αυτά προχωράμε. Με αυτά σας καλωσορίζουμε στην ηλεκτρονική μας εποχή».
Θα ήθελα να σταθώ στη φράση του Αγγελή «φροντίσαμε η γραφιστική εμφάνισή μας να ευνοεί πρωτίστως την ανάγνωση». Αυτός είναι ένας από τους γραφιστικούς κανόνες σε κάθε έντυπο που θέλει να έχει και αισθητικές αξιώσεις. Ο τρόπος όμως να φτάσεις σ’ αυτό το αποτέλεσμα διαφέρει, και φαίνεται ότι η Ούρσουλα Φωσκόλου, που έχει τη συνολική εποπτεία και φροντίδα του ηλεκτρονικού Φρέαρ, τον ξέρει καλά.
Έντεκα μέχρι στιγμής τεύχη, έντεκα εξώφυλλα με ταυτότητα, ισορροπία, μέτρο, και αισθητική συνέπεια. Από το πρώτο τεύχος με αδημοσίευτα σχέδια του Εδουάρδου Σακαγιάν, τα φροντισμένα αφιερώματα αλλά και την ανέκδοτη ποίηση και πεζογραφία που δημοσιεύει, το «Φρέαρ» με κάθε τεύχος του, είναι μια δυνατή φωνή στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας.
Ο «Χάρτης» και το «Φρέαρ» είναι δύο λογοτεχνικά περιοδικά, που συνεχίζουν να στηρίζουν, να προτείνουν και να «ζουν» μέσα από –αλλά και για την– καλή λογοτεχνία όπως την αντιλαμβάνεται η κάθε ομάδα. Το κάνουν όμως –και γι’ αυτό είναι για εμάς εξαιρέσεις– με τον δύσκολο τρόπο, τον κοπιαστικό, αφήνοντας πίσω τους μονοπάτι πλατύ και σημαδεμένα φρεάτια: πληροφορίες που θα περιλαμβάνονται στην επόμενη χαρτογράφηση και αποτίμηση των έντυπων λογοτεχνικών περιοδικών.
＊ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.
