Από τον μοντερνισμό του Φώκνερ έως τη βαθιά τομή στην αμερικανική κοινωνία από τον Απντάικ. Κι από τις νέες γυναικείες φωνές των ημερών μας, στο δράμα του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ. Επιλέγουμε δέκα σημαντικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, δέκα παράθυρα στον κόσμο.
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Ο αχός και το πάθος, Γουίλιαμ Φώκνερ (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Gutenberg)
Το γνωρίζαμε ως Η Βουή και η μανία. Έτσι είχε μεταφράσει ο συγγραφέας Παύλος Μάτεσις το θρυλικό μυθιστόρημα του Γουίλιαμ Φώκνερ, όταν είχε κάνει τη μετάφρασή του για λογαριασμό των εκδόσεων Καστανιώτη.
Τώρα, 22 χρόνια μετά από εκείνη τη μεταφραστική προσπάθεια, ο έμπειρος Αχιλλέας Κυριακίδης ξαναπιάνει αυτόν τον λογοτεχνικό θησαυρό και μάς προσφέρει ένα κείμενο απαλλαγμένο από τη σκόνη του χρόνου.
Η μυθική Γιοκναπατάουφα, η οικογένεια Κόμπσον, η αλύτρωτη αδελφική αγάπη, ο σαλός γιος, η παραπομπή στα βιβλικά κείμενα, η βαθιά βουτιά στο ασυνείδητο του ανθρώπου, αλλά και ο μοντερισμός της γραφής του Φώκνερ.
Όλα συνηγορούν σε ένα πράγμα: η ανάγνωση αυτού του μυθιστορήματος αγγίζει τα όρια της μέθεξης και της μαγείας.
Ο λαγός έχει λεφτά, Τζον Απντάικ (μτφρ. Πάνος Τομαράς, εκδ. Οξύ)
Το Λαγέ, τρέξε ήταν το πρώτο «αίμα». H απαραίτητη εισαγωγή. Ακολούθησε το δεύτερο μέρος με τίτλο Ο λαγός επιστρέφει και τώρα ήρθε η σειρά του τρίτου μέρος των περιπετειών του Χάρι Άνγκστρομ που ακούει και στο όνομα «Λαγός».
Η τετραλογία του Τζον Απντάικ θα έφτανε για να τον κατατάξει στους σημαντικότερους σύχρονους συγγραφείς των ΗΠΑ. Ο «Λαγός» του είναι το τυπικό δείγμα Αμερικανού που αναδύθηκε από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, βίωσε τις απογοητεύσεις, αλλά και τις χαρές του καπιταλισμού. Είδε τις εποχές να αλλάζουν και ταυτόχρονα να αλλάζει κι εκείνος.
Ο Λαγός στο τρίτο μέρος έχει την οικονομική επιφάνεια που ονειρευόταν (τι κι αν ζει σε εποχές Ψυχρού Πολέμου), αλλά ο εύτακτος βίος ποτέ δεν του πήγαινε. Γι’ αυτό ρίχνεται ξανά στην περιπέτεια. Με δύο λέξεις: σπουδαίο μυθιστόρημα.
Η χρονιά που γεννήθηκε ο δαίμονας, Σαντιάγο Ρονκαλιόλο (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτης)
O Σαντιάγο Ρονκαλιόλο μάς έχει συνηθίσει να περιγράφει σύγχρονες καταστάσεις που αφορούν τη χώρα του, τη Χιλή, (και όχι μόνο) με ισχυρές δόσεις πολιτικής και αστυνομικής ίντριγκας.
Κι όμως, στο νέο του πολυσέλιδο μυθιστόρημα πηγαίνει πολύ πίσω, στο 1623, την περίοδο της Αντιβασιλείας του Περού. Εκεί μια σημαδιακή νύχτα, στην καθολική μονή της Αγίας Κλάρας, έρχεται στον κόσμο ένα μωρό που κόβει την ανάσα σε όσους το βλέπουν.
Εχει δαιμονική φυσιογνωμία και όλοι συνδέουν αυτή την τερατογένεση με την εμφάνιση στην περιοχή μιας νεαρής γυναίκας. Το όνομά της είναι Ρόσα και φημολογείται ότι μπορεί να συνδεθεί και με τον Θεό και με τον Διάβολο.
Η ηρωίδα θα βρεθεί σύντομα στο στόχαστρο της Ιεράς Εξέτασης.Σε έναν τόπο που βουλιάζει στο έγκλημα και στη διαφθορά και σαρώνεται από απειλητικούς οιωνούς και ανέμους αβεβαιότητας, σε μια εποχή σκότους και φόβου, ένας υπάλληλος της Ιεράς Εξέτασης, ο Αλόνσο Μοράλες, προσπαθεί να ανακαλύψει τι ακριβώς συμβαίνει, αντιμετωπίζοντας μεγάλα διλήμματα ανάμεσα στο Καλό και στο Κακό.
Ο ανυπόφορος γκάουτσο, Ρομπέρτο Μπολάνιο (εκδ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα)
Οι απανταχού λάτρεις της λογοτεχνίας του Ρομπέρο Μπολάνιο, ας συναχθούν σιγά σιγά. Αυτό είναι το τελευταίο κατάλοιπο που άφησε ο Χιλιανός συγγραφέας. Το τελευταίο χειρόγραφό του πριν φύγει αδόκητα από τη ζωή.
Μάλιστα, το συγκεκριμένο βιβλίο κυκλοφόρησε το 2003 και την επόμενη χρονιά έλαβε το το βραβείο αφήγησης Altazor.
Είναι μια «τυπική» συλλογή διηγημάτων του Μπολάνιο με ήρωες που σου ξεγλιστρούν συνεχώς. Ναι, εδώ θα βρει κανείς όλες τις βασικές θεματικές του Μπολάνιο: τη λογοτεχνία ως βασική πτυχή έμπνευσης, την αστυνομική ίντριγκα, το καφκικό στοιχείο, τη λεπταίσθηση ειρωνεία, αλλά και τη σχέση ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.
Στην έκδοση υπάρχουν ακόμη δύο διαλέξεις του Μπολάνιο για το τραύμα και τη λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής που καταυγάζουν το σπινθηροβόλο πνεύμα του.
Ωκεανός, Στιβ Σεμ-Σάντμπεργκ (μτφρ. Γρηγόρης Ν. Κονδύλης, εκδ. Αλεξάνδρεια)
Αν έχετε διαβάσει το B, τότε ξέρετε πάνω κάτω τι να περιμένετε από τον Σεμ-Σάντμπεργκ. Αν όχι, τότε η έκπληξη θα είναι όλη δική σας. Λίγοι συγγραφείς αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη έχουν την ικανότητα να βουτούν στο παρελθόν και να κομίζουν στο σήμερα ιστορίες τέτοιας εσωτερικής έντασης.
Ο Ωκεανός είναι βασισμένος (μέσω της μυθοπλασίας, φυσικά) στην προσωπικότητα του μέντορα του Διαφωτισμού Ζαν-Ζακ Ρουσσώ. Κυνηγημένος από όλους για τις νεωτεριστικές ιδέες του, καταφεύγει στο πανέμορφο μικρό ελβετικό νησί Σαιν Πιερ της λίμνης Μπιεν.
Εκεί θα έρθει σε επαφή με τη φύση και θα δείξει ενδιαφέρον για την βοτανολογία. Μακριά από το οργισμένο πλήθος, ο Ρουσσώ θα συνομιλήσει με τον εαυτό του, καθώς και με τους τρομερούς πόνους της λεγόμενης «ουρικής φωνής» που τον βασανίζει.
Κάπως έτσι ο Ρουσσώ βγαίνει από το ιστορικό του πλαίσιο και γίνεται ένας βασανισμένος ήρωας που δεν μπορεί να ξεφύγει από τους εφιάλτες του (νυχτερινούς, κυρίως) και το παρελθόν του που τον κυνηγούν.
Η παρθένος στον κήπο, Αντόνια Σ. Μπάιατ (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πόλις)
Η Εμμονή την καταξίωσε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό που δεν την γνώριζε. Τώρα την έμαθε! Η Μπάιατ είναι μια συγγραφέας που γνωρίζει τον τρόπο να συνδυάζει την πολυπλοκότητα των ηρώων της, με τα μεγάλα ανθρώπινα ερωτήματα, αλλά και τις αλλαγές που συμβαίνουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Εδώ είμαστε στην Αγγλία της δεκαετίας του ‘60 με την βασίλσσα Ελσάβετ Β’ να ετομάζεται να ανέβει στο θρόνο της.
Κάπου μακριά από τα παλάτια, όμως, στη μικρή πόλη Μπλέσφορντ τα μάτια μας πέφτουν στην οικογένεια του καθηγητή λογοτεχνίας Μπιλ Πότερ. Άνθρωπος συντηρητικός και αυστηρών αρχών, βλέπει τον κόσμο του να καταρρέει.
Τα τρία παιδιά του έχουν αποφασίσει πως ήρθε η ώρα να αυτονομηθούν από τη βαριά πατρική σκιά και να κάνουν το δικό τους. Ακόμη κι αν αυτό μπορεί να τα οδηγήσει στην καταστροφή.
Το μυθιστόρημα, πρώτο της "Τετραλογίας της Φρεντερίκα Πότερ", είναι γραμμένο με σπάνια λογοτεχνική ζωντάνια. Αναπλάθει μια ολόκληρη εποχή, αλλά και τη μοίρα των ηρώων με ζωντανό και ευφυή τρόπο.
Μάτια σου έδωσα κι εσύ κοίταξες το σκοτάδι, Ιρένε Σόλα (μτφρ. Ευριβιάδης Σοφός, εκδ. Ικαρος)
Το έχουμε ξαναγράψει πως αυτή τη στιγμή στην Ισπανία, αλλά και στη Λατινική Αμερική υπάρχει μια γενιά νέων γυναικείων φωνών στη λογοτεχνία που με τη γραφή τους και τη στάση τους καθορίζουν εν πολλοίς τα πράγματα.
Ευτυχώς έχει παρέλθει η εποχή που αυτά τα κείμενα εντάσσονταν στη λεγόμενη «γυναικεία λογοτεχνία». Η Ιρένε Σόλα ανήκει σ’ αυτή τη γενιά και δικαίως μας «υποχρεώνει» να σκύψουμε στο βιβλίο της που είναι γεμάτο από γυναικείους χαρακτήρες.
Σωστότερα: από φαντασματικές γυναικείες φιγούρες που κατοικούν μαζί με τις «ζωντανές» γυναίκες ενός σπιτιού στην απόκρημνη κι απόμακρη οροσειρά των Γκιλιερίες όπου ελλοχεύουν κυνηγοί λύκων, ληστές, μάγισσες, χαμένοι οδηγοί ράλι, αντάρτες, θηρία και δαίμονες,
Το φανταστικό πλέκεται με τους παραφυσικό σε τούτο το χειμαρρώδες βιβλίο που δεν του λείπει το χιούμορ. Η μάχη ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία ή τη σκιά και το φως δίδεται προς χάρη του αναγνώστη με… διευθύντρια της ορχήστρας την Σόλα.
Τα κενούκι δεν είναι ούτε κατοικίδια ούτε ρομπότ. Κι όμως τα βρίσκει κανείς σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου.
Το παράδοξο αυτού του κόσμου της Σβέμπλιν είναι ότι κάποιος που ζει στο Βερολίνο δεν είναι λογικό να μπορεί να τριγυρνάει στο σαλόνι κάποιου άλλου που ζει στο Σίδνεϋ, ούτε κάποιος που ζει στην Μπανγκόκ να μπορεί να τρώει το πρωινό του με τα παιδιά σας στο διαμέρισμά σας στο Μπουένος Άιρες. Ιδίως όταν αυτοί οι άνθρωποι, που τους βάζουμε μες στα σπίτια μας, είναι ανώνυμοι.
Αν μη τι άλλο, η πρωτοτυπία του μυθιστορήματος σε πείθει και σε κεντρίζει. Η Σβέμπλιν δείχνει πιο έτοιμη από ποτέ να διαχειριστεί τα ζητήματα της μεγάλης φόρμας και το κάνει με επιδεξιότητα.
Ο γάμος είναι…, Χέδερ Χαβριλένσκι (μτφρ. Εριέττα Βασιλείου-Σγουρού, εκδ. Key Books)
Ο New Yorker το εκθείασε το βιβλίο της Χαβριλένσκι. Τη στιγμή που όλοι λίγο πολύ θέλουμε να προβάλλουμε την τέλεια οικογένεια μέσω των κοινωνικών δικτύων, η συγγραφέας μιλάει από καρδιάς για τις καλές και τις κακές στιγμές του γάμου της.
Μας βοηθάει έτσι να κατανοήσουμε ότι δεν είναι απλώς «ευτυχισμένες» ή «δυστυχισμένες» οι οικογένειες, αλλά πολύ πιο σύνθετες - είναι βαρετές, ζόρικες και ταυτόχρονα βαθιά ικανοποιητικές.
Γεμάτο σοφίες για τον πόθο, τη γονεϊκότητα, τους τσακωμούς και την καθημερινή επιβίωση, προσφέρει έναν καθρέφτη της πραγματικότητας του γάμου, χωρίς να ωραιοποιεί τίποτα, αλλά, αντίθετα, τονίζοντας τη δυσκολία και την ομορφιά της κοινής ζωής.
Οι ονειροπολήσεις ενός μοναχικού περιπατητή, Ζαν-Ζακ Ρουσσώ (μτφρ. Έφη Κορόμηλα, εκδ. Printa)
Γράφαμε για την περίπτωση του Σεμ-Σάντμπεργκ και πώς καταφέρνει στο μυθιστόρημά του να αναπλάσει μια σκληρή περίοδο της ζωής του Ρουσσώ. Τότε που όλοι ήταν εναντίον του.
Σε τούτο το βιβλίο το ρόλο του αφηγητή αναλαμβάνει ο ίδιος ο Ρουσσώ. Ως εκ τούτου, το ιδανικό είναι αυτά τα δύο βιβλία να διαβαστούν από τον επίμονο αναγνώστη ως ένα απαραίτητο ζεύγος.
Ο απόκληρος Ρουσσώ βρίσκεται στην εξοχή, αλλά το πνεύμα του τυρρανιέται από χίλιες δύο σκέψεις. Ξέρει πως βρίσκεται στα τελευταία του, γι’ αυτό και αποφασίζει τελικά να μην εγκλωβίσει τη ψυχή του σε αναίτιες κατηγορίες. Την αφήνει να πετάξει ελεύθερη προσπαθώντας να δικαιώσει τον εαυτό του και την ύπαρξή του σ’ αυτόν τον κόσμο.
Είναι ένα βιβλίο-δίδαγμα για το πώς τα μεγάλα πνεύματα της ανθρωπότητας, βρισκόμενα μπροστά από την εποχή τους, αναγκάστηκαν να βιώσουν σκληρές κατηγορίες για να δικαιωθούν στους επερχόμενους αιώνες.
Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος και εσχάτως από τις εκδόσεις Printa και Δώμα, με άλλο τίτλο και άλλη μετάφραση.
Ρεμβασμοί του μοναχικού περιπατητή, Ζαν-Ζακ Ρουσσώ ( (μτφρ. Θάνος Σαμαρτζής, εκδ. Δώμα)
«Ιδού εγώ λοιπόν, μόνος επάνω στη γη. Δεν έχω πια αδερφό, συνάνθρωπο, φίλο, συντροφιά καμιά πλην του εαυτού μου. Τον άνθρωπο τον πιο κοινωνικό, τον πλέον αγαπητικό, οι άνθρωποι τον εκδίωξαν με καταδίκη ομόφωνη. Αλλά εγώ, αποκομμένος απ' αυτούς κι από τα πάντα, τι είμαι εγώ; Νά τι μου μένει να ερευνήσω».
＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
