Μυθιστορήματα ή νουβέλες, για τη θέση της γυναίκας, τις αλλαγές της κοινωνίας, τα υπαρξιακά διλήμματα, αλλά και την κρυμμένη ποίηση της καθημερινότητας. Δεκαπέντε φρέσκα βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, από παλιότερους και νεότερους δημιουργούς. Σε μία περίπτωση, αυτή του Δημήτρη Νόλλα, έχουμε τρεις παλιότερες νουβέλες, συγκεντρωμένες σε ένα νέο βιβλίο.
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Κοκόνες στη σκάλα (εκδ. Ίκαρος) του Δημήτρη Νόλλα
Η γυναίκα κατέχει σημαντική θέση στην πλούσια και μακρά εργογραφία του Δημήτρη Νόλλα. Αυτό το βιβλίο μάς θυμίζει τρεις από τις πιο χαρακτηριστικές. Πρόκειται για τις ηρωίδες που βρίσκουμε στις νουβέλες του «Ναυαγών πλάσματα», «Φωτεινή μαγική», «Ματούλα Μυλλέρου. Πάροιμος και παρεπίδημος».
Οι τρεις νουβέλες παρατίθενται αυτούσιες για όσους δεν τις είχαν διαβάσει όταν πρωτοκυκλοφόρησαν, αλλά και για τους υπόλοιπους που θα ήθελαν να τις θυμηθούν.
Ουσιαστικό λόγο στην έκδοση έχει και το εμβριθές επίμετρο του Αλέξη Σ. Ζήρα, ο οποίος κάνει μια πλήρη ανάλυση για τις γυναικείες μορφές που ενυπάρχουν στα έργα του Δημήτρη Νόλλα.
Το μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη (εκδ. Πατάκη) της Αμάντας Μιχαλοπούλου
Η Αμάντα Μιχαλοπούλου, όπως μας έχει συνηθίσει, ψαύει τα εσώτατα της γυναικείας ψυχής διαρρηγνύοντας -παράλληλα- όλα τα στεγανά της μυθιστορηματικής γραφής.
Στο νέο της μυθιστόρημα, ουσιαστικά αυτοαναφορικό, η ηρωίδα είναι σε εμμηνόπαυση και συνομιλεί με την Παναγία. Ποια από όλες, άραγε; Η δική της είναι μια Παναγία εξανθρωπισμένη. Το βιβλίο μεταβαίνει από τη μυθοπλασία στον δοκιμιακό λόγο κι από τη βιωμένη κατάσταση στην αποδόμηση του παραδεδεγμένου συμβόλου της Παναγίας.
Επί της ουσίας έχουμε να κάνουμε με ένα βιβλίο-αφορμή να συζητηθεί με λογοτεχνικούς όρους (και όχι μόνο) η έννοια της θηλυκότητας και της μητρότητας. Διαβάστε την αναλυτική κριτική του Αντώνη Γουλιανού.
Απάρνηση (εκδ. Τόπος) του Άρη Μαραγκόπουλου
Μέρες 2021 έως τις Μέρες του 2024. Ο Άρης Μαραγκόπουλος με την Απάρνηση συνεχίζει να αναπλάθει ουσιαστικά και με πολιτική ματιά τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.
Στην Απάρνηση, οι ήρωες είναι πολλοί και διαφορετικοί μεταξύ τους. Κι όμως, το ελληνικό χωνευτήρι δείχνει να τους αποδέχεται και να τους καταπίνει. Ενώ τριγύρω τους (και τριγύρω μας) ο κόσμος χάνεις τις σταθερές του και διαλύεται, η καθημερινότητα κερδίζει στα σημεία με τις μικρές -παγωμένες- εικόνες που προσφέρει στον καθένα τους.
Όπως σημειώσαμε νωρίτερα, ο Μαραγκόπουλος είναι ένας κατεξοχήν πολιτικός συγγραφέας, με την έννοια ότι η προβληματική του είναι εστιασμένη στη μεγάλη εικόνα που συντρίβει τους μικρούς πρωταγωνιστές. Διαβάστε τη συνέντευξή του στον Σόλωνα Παπαγεωργίου.
Πανδώρα (εκδ. Πατάκη) του Χρήστου Χωμενίδη
Πώς θα μπορούσε να αποτυπωθεί ένα νέο κορίτσι της εποχής μας; Τι την ενδιαφέρει; Πώς βιώνει την πραγματικότητα γύρω της; Πώς καταφέρνει να ξεφύγει από τα στερεότυπα της ελληνικής κοινωνίας;
Ο Χωμενίδης μάς παρουσιάζει την Πανδώρα Σταφυλά, που μπορεί να μην είναι ο κλασικός ιδεότυπος της σημερινής 25χρονης, εντούτοις κουβαλάει πολλά από τα στοιχεία που συναντούμε στα σύγχρονα κορίτσια.
Δεν φέρει κάτι ιδιαίτερο πάνω της, θα την έλεγες ένα καθημερινό κορίτσι. Έχει τις συνήθεις ανασφάλειες, ενδιαφέρεται για το μέλλον της δίχως να χρειάζεται να τρέμει γι’ αυτό, δεν της αρέσει να βολεύεται σε καταστάσεις, να ερωτεύεται παράφορα, να δοκιμάζει νέες εμπειρίες και γενικώς να ζει με πάθος.
Ο κόκκινος καθηγητής (εκδ. Τόπος) του Διονύση Χαριτόπουλου
Γραμμένο σε μορφή χρονικού, κάτι που μας παραπέμπει ευθέως σε μια αυτοβιογραφική παράσταση κάποιων γεγονότων, ο Διονύσης Χαριτόπουλος δεν ξεδιπλώνει μόνο τη ζωή ενός παιδιού που γεννήθηκε το 1947 (όπως κι εκείνος), θυμωμένο από την κοιλιά της μάνας του, ούτε τη σχέση του με τον κόκκινο καθηγητή.
Είναι ο Πειραιάς της εποχής (αγαπημένο μέρος του συγγραφέα), αλλά και τα πολιτικά δράματα. Από την Κατοχή έως τον Εμφύλιο, για να φτάσει το χρονικό έως τις μέρες μας, το βιβλίο είναι μια περιδιάβαση σε μια Ελλάδα που έπαθε, αλλά δεν έμαθε ποτέ.
Το ιδιοσυγκρασιακό και ευθύ ύφος του Χαριτόπουλου είναι εδώ, λαμπρό όπως το γνωρίζουμε και από τα προηγούμενα έργα του.
Το παιδί και ο άγγελος (εκδ. Μεταίχμιο) του Αλέξη Σταμάτη
Το πρόσφατο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη ενδέχεται να αποτελεί τομή στο έργο του. Σαν να ανοίγει μια άλλη πτυχή της δημιουργίας του. Έχουμε να κάνουμε με δύο ανθρώπους, έναν άντρα και ένα παιδί (ένα αρχετυπικό δίδυμο) που εμφανίζονται αίφνης σε ένα απομονωμένο χωριό. Ξένοι ανάμεσα σε ξένους.
Γρήγορα το άγνωστο θα γεννήσει τον φόβο στους κατοίκους, καθώς δεν ξέρουν τι θέλουν οι δύο εισβολείς. Το αποτέλεσμα είναι άμεσο και σκληρό: το χωριό καταρρέει κυριολεκτικά, αλλά και μεταφορικά, καθώς όλες οι βεβαιότητες διαλύονται.
Όπως συμβαίνει πάντα: όταν κάτι άγνωστο μάς επισκέπτεται μας φοβίζει. Ίσως γιατί αποκαλύπτει πράγματα δικά μας που δεν θέλουμε να φανούν.
Όνομα πατρός: Δούναβης (εκδ. Μεταίχμιο) του Κώστα Ακρίβου
Ο Κώστας Ακρίβος έχει την ικανότητα να αποδίδει με μυθιστορηματικό τρόπο τις ζώες απλών ανθρώπων, ηρώων του ’21, αλλά και συγγραφέων. Στο νέο του βιβλίο στρέφει το βλέμμα του στη ζωή του Ελληνορουμάνου συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι. Από μόνη της η ζωή του εν λόγω είναι μυθιστορηματική, καθώς βίωσε πολλές αντιξοότητες.
Άλλωστε, τα πάθη της ζωής του τα μετέφερε στα δικά του βιβλία με έξοχο τρόπο. Συν τοις άλλοις, ήταν μέτοχος σε κάμποσα κοσμοϊστορικά γεγονότα της εποχής του (τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος), ασπάστηκε το όραμα για έναν δικαιότερο κόσμο (Οκτωβριανή Επανάσταση) και συνευρέθηκε με τις σημαντικότερες προσωπικότητες του καιρού του (Ρομέν Ρολάν, Μαξίμ Γκόρκι, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Τζορτζ Όργουελ).
Όλα αυτά, ο Κώστας Ακρίβος τα συνενώνει με προσοχή και δημιουργεί το μυθιστόρημα της ζωής ενός σπουδαίου μυθιστοριογράφου.
Το μωρό της Λιούμπα (εκδ. Ψυχογιός) της Μάρως Βαμβουνάκη
Μπορεί η βία να γεννήσει αγάπη; Μπορεί ένα παιδί που είναι καρπός ενός πολλαπλού βιασμού να μεγαλώσει με τη διάθεση να προσφέρει; Αυτή είναι η Λου από το Λιούμπα, που θα πει αγάπη. Η Λου είναι η κεντρική ηρωίδα του νέου μυθιστορήματος της Μάρως Βαμβουνάκη.
Από το Βουκουρέστι στην Αθήνα και πάλι πίσω, ένα πηγαινέλα απροσδόκητων εκπλήξεων από τους άλλους και τον ίδιο τον εαυτό της. Μια αφήγηση που σίγουρα συγκινεί.
…άμμος (εκδ. Κίχλη) του Μιχάλη Μακρόπουλου
Οι νουβέλες του Μιχάλη Μακρόπουλου έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην ελληνική πεζογραφία των τελευταίων χρόνων. Είτε πρόκειται για μελλοντολογικές δυστοπίες είτε καταβυθίζονται στην ελληνική επαρχία.
Η Άμμος είναι μια υπαρξιακή ενατένιση της καθημερινότητας που βιώνει ένας άνθρωπος σαν όλους. Ο Μακρόπουλος με λιτή και ποιητική γλώσσα (όπως συμβαίνει πάντα) εισδύει στα μικρά πράγματα της ζωής και της φθοράς της.
Ένα λεπταίσθητο αφήγημα για όσα συγκροτούν τα πράγματα της ζωής μας και τα οποία συχνά μάς διαφεύγουν ή τα αφήνουμε να περάσουν.
Μη γράφετε Αρθούρος (εκδ. Πόλις) της Νάσιας Διονυσίου
Ο Αρθούρος Ρεμπώ βρέθηκε στην Κύπρο το Δεκέμβρη του 1878, πέντε μήνες μετά απ' όταν οι Άγγλοι αποικιοκράτες επίσημα πάτησαν πόδι στη Νήσο τον Αγίων. Ήταν τότε 24 χρονών και έψαχνε για δουλειές του ποδαριού.
Η Νάσια Διονυσίου μεταπλάθει ελεύθερα εκείνη την περίοδο που ο καταραμένος ποιητής συναντήθηκε με μια μεταιχμιακή στιγμή του νησιού. Αυτές οι δύο όψεις τέμνονται στο βιβλίο της.
Από τη μια ο μυστηριώδης Γάλλος που σόκαρε την τοπική κοινωνία κι από την άλλη η Κύπρος που βρέθηκε κάτω από την αγγλική «μπότα». Παράλληλα ο μυστηριακός τόπος του βουνού του Τροόδους, που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του νησιού, και στο οποίο βρέθηκε ο Ρεμπώ, γίνεται η κρυφή καρδιά της Κύπρου.
Ετερόρρυθμη μέρα (εκδ. Στερέωμα) του Αντώνη Πάσχου
Τον Αντώνη Πάσχο τον γνωρίσαμε με τη συλλογή διηγημάτων του Το αδελφομοίρι και άλλες ιστορίες (εκδ. Στερέωμα). Διηγήματα που έσκαβαν την ελληνική επαρχία, αλλά και τη γλώσσα της.
Τώρα επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα, το ύφος του οποίου είναι εντελώς διαφορετικό. Ήρωας είναι ο Γιάννης που θέλει να ανοίξει σχολή πιλότων. Μόνο που τα γλίσχρα οικονομικά του δεν του επιτρέπουν να κάνει το βήμα.
Τη στιγμή που χρωστάει παντού, περιμένει την επιθεώρηση ενός κρατικού φορέα για να πάρει επιδότηση. Μαζί με τον συνέταιρό του, Νικ, αποδύονται σε έναν αγώνα δρόμου για να μαζέψουν τα απαραίτητα χαρτιά. Μια σύγχρονη απεικόνιση της δύσκολης ζωής του ελεύθερου επαγγελματία στην Ελλάδα του σήμερα.
Η σφαγή των αθώων (εκδ. Ψυχογιός) του Στέφανου Παπαδημητρίου
Μια άγρια ιστορία bullying που καταλήγει σε ένα μαζικό φονικό διηγείται ο Στέφανος Παπαδημητρίου στο νέο του μυθιστόρημα. Ο Ερμής είναι ένα ιδιαίτερο παιδί. Έχει μόνο έναν φίλο, ενώ όλοι οι άλλοι (οικογένεια και συμμαθητές) στέκονται απέναντί του.
Σε μια σχολική εκδρομή αποφασίζει να δηλητηριάσει συμμαθητές και κάποιους καθηγητές παίρνοντας εκδίκηση. Είναι, άραγε, ο απόλυτα κακός της υπόθεσης; Ο μοναδικός επιζών, ο φίλος του, χρόνια μετά, αναπλάθει εκείνα τα σκληρά χρόνια της πρώτης εφηβείας που τον έχουν στιγματίσει για πάντα. Ένα βιβλίο που δεν δίνει εύκολες απαντήσεις, σε μια σειρά από δύσκολα ερωτήματα των ημερών μας.
Το ψυχόμετρο (εκδ. Διόπτρα) της Ρέας Βιτάλη
Η σιωπή των γυναικών σπάει στις μέρες μας. Το βλέπουμε να συμβαίνει, ακούμε καθαρά το δράμα που βιώνουν εντός των οικογενειακών τειχών.
Τρείς γυναίκες που αποφασίζουν να μιλήσουν για τους βαλτωμένους γάμους τους, τη σεξουαλική κακοποίηση που έχουν υποστεί και την υποχρέωση να δείχνουν προς την κοινωνία ότι τίποτα δεν συμβαίνει, αποτελούν το «υλικό» του βιβλίου της Ρέας Βιτάλη.
Τρεις γυναίκες που φτάνουν στην κατάθλιψη, αλλά και στη ρήξη με το σώμα τους. Η συγγραφέας γίνεται το αντηχείο αυτών των φωνών και μεταφέρει με αυτούσιο τρόπο τη μαραμένη ζωή τους.
Άγνωστες λέξεις (εκδ. Πόλις) της Σοφίας Αυγερινού
Η αφηγήτρια του βιβλίου της Σοφίας Αυγερινού επισκέπτεται τακτικά το σπίτι των τυφλών συγγενών. Η συνάφεια την οδηγεί στην ταύτιση και στην ανάγκη να σώσει τον γιο τους από την ψυχική κατάρρευση, όταν εκείνος αρχίζει να σημειώνει ανύπαρκτες λέξεις σε χαρτάκια και να τα κολλάει παντού μέσα στο διαμέρισμα.
Είναι η δική του ανάγκη να θυμηθεί εκείνη τη λέξη που είδε στα όνειρά του και η οποία είναι ικανή να του αλλάξει τη ζωή. Τυφλός δεν είναι μόνο αυτός που έχει χάσει την όρασή του, αλλά κι εκείνος που δεν έχει βρει τον εαυτό του και δεν είναι οδηγός της ζωής του.
Πρόκειται για ένα ταξίδι αυτογνωσίας, αυτό που κάνει ο γιος και η εξαδέλφή του. Σαν ένα φως που οδηγεί σε μια πιθανή λύτρωση.
Ρίζες από στάχτη (εκδ. Αρμός) του Γιώργου Γεωργακόπουλου
Σαν βάκιλος που κατατρώει τον άνθρωπο από μέσα. Σαν ασθένεια που δεν έχει γιατρειά. Ο ήρωας του Γεωργακόπουλου έχει βιώσει μια σκληρή παιδική και εφηβική ηλικία. Οι κρίσιμες εμπειρίες του θα αποτελέσουν τη βάση για να αναπτυχθεί αυτό το μυθιστόρημα που δεν περιορίζεται σε μια απλή καταγραφή συμβάντων.
Με έναν άμεσο, ειλικρινή και βαθιά προσωπικό τρόπο, επιχειρεί να μιλήσει για αυτό το τόσο περίπλοκο πράγμα που ονομάζουμε ύπαρξη. Δεν δίνει απαντήσεις, αλλά μας προτρέπει να στοχαστούμε πάνω στην έννοια της ύπαρξης. Όχι μόνο του ήρωα, αλλά της δικής μας.
＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
