Βιβλία με διαχρονική αύρα: 15 λογοτεχνικά έργα που αξίζουν ξανά την προσοχή μας

Πολλά από αυτά υπάρχουν ήδη στη βιβλιοθήκη μου στις πρώτες εκδόσεις, κάποια άλλα (ελαφρώς κιτρινισμένα φύλλα, εμποτισμένα με σκόνη) τα αναζητώ στην πρώτη τους έκδοση αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι θα τα διαβάσω με προσοχή, έπειτα από το πρώτο ξεφύλλισμα.

Οι επανεκδόσεις που ξεχωρίσαμε συνδυάζουν κείμενα που ο χρόνος (μικρότερος ή μεγαλύτερος) έχει αναδείξει την αξία τους, δοσμένα σε φροντισμένες εκδόσεις – κάποια σχολιασμένα, κάποια σε νέες μεταφράσεις, κάποια με υποδειγματική τυποτεχνική επιμέλεια.

Thomas Mann, Το μαγικό βουνό 

(Μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, πρόλ. Τίνα Μανδηλαρά, επίμ. Thomas Mann, A.S. Byatt, εκδ. Μεταίχμιο)

Το Μαγικό Βουνό, αν και καθυστέρησε να μεταφραστεί στη γλώσσα μας –από το 1924 που εκδόθηκε στα γερμανικά, στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 1956 σε μετάφραση Άρη Δικταίου για τις εκδόσεις Δίφρος– αντιμετωπίστηκε από την αρχή ως ένα σπουδαίο κείμενο.

«Ο νεαρός Χανς Κάστορπ, από την εμπορική πόλη του Αμβούργου, καταφτάνει, για μιαν επίσκεψη τριών εβδομάδων στον άρρωστο εξάδελφό του Γιόαχιμ Τσίμσεν, σ' ένα σανατόριο της Ελβετίας, που η διεθνής ατμόσφαιρά του βρίσκεται σε μαγεύουσα αντίθεση με το συνηθισμένο βορειογερμανικό περιβάλλον. Συνηθισμένος να ζει στην πεδιάδα, αισθάνεται, ξαφνικά, μεταφυτευμένος στην αραιά ατμόσφαιρα των ψηλών βουνών, -σ' ένα κλίμα που δε θεραπεύει μόνο τον ασθενή, παρά κάνει και την υπολανθάνουσα, στον υγιή, ασθένεια να ξεσπάσει. Τελικά ο τρόπος της αποξενωμένης ζωής "Αυτών εκεί πάνω", η ζωή-θάνατος των ζωντανών-νεκρών στην "μόνη αληθινά πατρίδα", στον "Άδη του ύψους", τον μαγεύει τοξινωτικά, έτσι που η διαμονή των τριών αρχικών εβδομάδων ανάμεσα στον, πέρα από την ζωή και τον χρόνο, εκείνο κόσμο, θα μπορούσε να γίνει παντοτινή αν δεν ακουγότανε μια τρομαχτική οικουμενική βροντή (ο μεγάλος πόλεμος), που τον περιόρισε σε μια διαμονή εφτά χρόνων, ξυπνώντας τον ήρωα από την αποκτήνωση της μυστικιστικής του έκστασης».

Από τη δεκαετία του ’50 μέχρι και σήμερα, πάρα πολλά έχουν γραφτεί για το Μαγικό Βουνό του Τόμας Μαν και εκ των πραγμάτων οι υποψιασμένοι αναγνώστες έχουν αυξηθεί, ενώ έχουν γίνει και πιο απαιτητικοί.

Η παρούσα έκδοση, που μόλις κυκλοφόρησε από το Μεταίχμιο, τυποτεχνικά άρτιο, περιλαμβάνει επιπλέον συνοδευτικά κείμενα καθιστώντας τον τόμο μια αληθινή συλλεκτική έκδοση.

Edith Wharton, Τα χρόνια της αθωότητας 

(Μτφρ. Όλγα Γκαρτζονίκα, εκδ. Μίνωας)

Η αλήθεια είναι ότι το μυθιστόρημα της Edith Wharton έχει γνωρίσει όχι λίγες μεταφράσεις τα τελευταία χρόνια. Ρομαντική ιστορία; Μανιφέστο ανεξαρτησίας και κυριαρχίας του έρωτα; Παιχνίδι σαγήνης και κατάκτησης με κανόνες που έχουν μείνει ίδιοι από την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο της Wharton; Όπως και να 'χει συναρπάζει μέχρι και σήμερα τον καθένα που θα μπει στον κόσμο του και θα συναισθανθεί τους ήρωές του.

«Ο Νιούλαντ Άρτσερ, ένας νεαρός φέρελπις δικηγόρος της υψηλής κοινωνίας, ετοιμάζεται να ανακοινώσει τον αρραβώνα του με την όμορφη και αθώα Μέι Γουέλαντ, όταν εμφανίζεται η ξαδέλφη της Μέι, κόμησσα Έλεν Ολένσκα, μια γοητευτική γυναίκα που επιστρέφει στην πατρίδα της μετά την απόφασή της να εγκαταλείψει και να χωρίσει με τον Ευρωπαίο σύζυγό της. Η ομορφιά της, η αντισυμβατική προσωπικότητά της και ο ευρωπαϊκός της αέρας παρασύρουν τον Νιούλαντ Άρτσερ σε έναν παθιασμένο έρωτα κόντρα στους κανόνες και τους ηθικούς φραγμούς της συντηρητικής κοινωνίας της Νέας Υόρκης. Όμως, η ευτυχία του υπονομεύει το μέλλον της Μέι και την κοινωνική του θέση. Κι ο ίδιος καλείται να επιλέξει ανάμεσα στο καθήκον και στην αληθινή αγάπη…»

Για το μυθιστόρημα Τα χρόνια της αθωότητας, το βραβείο Πούλιτζερ απονεμήθηκε πρώτη φορά σε γυναίκα, στην Edith Wharton επιβραβεύοντας έτσι, για κάποιους, μια συγκινητική ερωτική ιστορία που ασκεί αυστηρή κριτική στα υποκριτικά κοινωνικά ήθη της εποχής, ενώ για άλλους σηματοδότησε την είσοδο της «αισθηματικής»/«γυναικείας» λογοτεχνίας στον χώρο των βραβείων.

J.M. Coetzee, Ατίμωση 

(Μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου, εκδ. Διόπτρα)

Ο J.M. Coetzee είναι ένας συγγραφέας ο οποίος εκδοτικά στην χώρα μας δεν έχει βρει μια σταθερή στέγη. Τα βιβλία του έχουν κυκλοφορήσει από διάφορους εκδοτικούς οίκους κατά καιρούς (τα περισσότερα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο) χωρίς ποτέ κανένας να τα έχει συγκεντρώσει όλα, διασφαλίζοντας ότι θα υπάρχουν διαθέσιμα στα βιβλιοπωλεία. Η Ατίμωση είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα μιας και ο προηγούμενος εκδοτικός οίκος είχε μόνο αυτό τον τίτλο από τον Coetzee, και από το 2002 που πρωτοεκδόθηκε, σύντομα βγήκε εκτός κυκλοφορίας.

«Ο καθηγητής Ντέιβιντ Λούρι είναι ένας χωρισμένος πενηντάρης που νιώθει πόθο αλλά όχι πάθος. Όταν η σχέση του με μια φοιτήτριά του προκαλεί σκάνδαλο, χάνει τη δουλειά του, οι φίλοι του τον κάνουν πέρα και η πρώην γυναίκα του τον γελοιοποιεί. Ο Ντέιβιντ καταφεύγει στο απομονωμένο αγρόκτημα της κόρης του, και η επίσκεψή του παρατείνεται, καθώς προσπαθεί να βρει νόημα σε αυτή τη σχέση, τη μόνη που του έχει απομείνει. Αλλά η σκληρή πραγματικότητα εισβάλλει μια μέρα στο αγρόκτημα, μέσα από ένα περιστατικό ασύλληπτης βίας. Ο Ντέιβιντ αδυνατεί να προστατέψει την κόρη του ή έστω να την καταλάβει, όπως αδυνατεί συνολικά να καταλάβει αυτόν τον καινούριο κόσμο, τον τόσο διαφορετικό από όσα ήξερε και πίστευε ο ίδιος…»

Η ταραγμένη Νότια Αφρική, τα πρώτα χρόνια μετά το απαρτχάιντ, αλλά και τα χρόνια πριν από αυτό αποτελούν σταθερό και φλέγον περιβάλλον μέσα στο οποίο εκτυλίσσονται πολλές από τις ιστορίες του J.M. Coetzee. Η Ατίμωση είναι το βιβλίο που του χάρισε το δεύτερο Booker κι έτσι έγινε ο πρώτος συγγραφέας που κέρδισε δύο βραβεία Booker [ακολούθησαν ο Peter Carey, η Hilary Mantel και η Margaret Atwood].

Cormac McCarthy, Αιματοβαμμένος Μεσημβρινός 'Η το δειλινό κοκκίνισμα στη Δύση

(Μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Gutenberg)

Ο Cormac McCarthy ήταν από τους συγγραφείς που είχε πιστούς αναγνώστες οι οποίοι παρακολουθούσαν με αμείωτο ενδιαφέρον κάθε νέα έκδοση των βιβλίων του. Κάτι τέτοιο συνέβη και με τη νέα μετάφραση, την τρίτη κατά σειρά, του Αιματοβαμμένου μεσημβρινού.

«Ένας δεκατετράχρονος από το Τενεσί, που αναφέρεται απλώς ως το παιδί, περιπλανιέται στα σύνορα του Τέξας με το Μεξικό στα μέσα του 19ου αιώνα. Όταν θα συναντηθεί με την διαβόητη συμμορία Γκλάντον, θα γίνει μάρτυρας απίστευτων ωμοτήτων που θα τον οδηγήσουν σε μια οδυνηρή καταβύθιση στα απώτατα όρια της ανθρώπινης φρίκης. Οι περιοχές όπου ζούσαν οι αυτόχθονες μετατρέπονται σε κόλαση και σ᾽ αυτό το ανελέητο κυνήγι των Ινδιάνων πρωτοστατεί ο διαβολικός δικαστής: επιβλητικός, πολυμαθής και άκρως φιλοσοφημένος, ενσαρκώνει ωστόσο τα πιο βίαια ένστικτα του ανθρώπου».

Συγγραφέας απαιτητικός με τα συγγραφικά του επιτεύγματα, έθεσε τον πήχη ψηλά με τον Αιματοβαμμένο μεσημβρινό. Κυκλοφόρησε το 1985, και για πολλούς συμπυκνώνει τη σκοτεινή και βίαιη όψη ενός πολιτισμού που αργά ή γρήγορα θα επιβάλλει τους κανόνες του.

David Mitchell, Άτλας νεφών

(Μτφρ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο)

Αλίμονο στους αναγνώστες που θα «αγοράσουν» με περισσή λαχτάρα και ενθουσιασμό τον συγγραφικό κόσμο κάθε (εξωτικής ή όχι και τόσο) μεγαλοφυΐας, κάθε μετρ της αφήγησης και της ανατροπής, των λεκτικών ακροβασιών και των απροσδόκητων συγκερασμών ηρώων και ψυχισμών. Και διπλά αλίμονο σ’ αυτούς που θα περάσουν δίπλα από έναν πραγματικά σπουδαίο συγγραφέα του καιρού τους, και θα τον αγνοήσουν.

Και ναι, μιλάμε για τον Ιρλανδό David Mitchell και για σένα που δεν ήξερες/δεν έτυχε/δεν αποφάσισες να αφεθείς στον μαγικό κόσμο των χορταστικών του βιβλίων, και που τώρα, με τη νέα μετάφραση του Cloud Atlas από τη Μαρία Ξυλούρη, έχεις την ιδανική αφορμή.

«1850. Ο Άνταμ Γιούιν, ένας Αμερικανός συμβολαιογράφος, επιστρέφει από τα νησιά Τσάταμ στην Καλιφόρνια. Στο ταξίδι του τον προσεγγίζει ο γιατρός Δρ. Γκους που του κάνει μια θεραπεία για ένα σπάνιο είδος εγκεφαλικού παράσιτου.
1931, Βέλγιο. Ο Ρόμπερτ Φρόμπισερ, ένας αποκληρωμένος αμφισεξουαλικός συνθέτης, κατορθώνει να χωθεί στο σπίτι ενός καταβεβλημένου μαέστρου, της σαγηνευτικής συζύγου του και της νεαρής κόρης τους.
Δεκαετία του ’70, Δυτική Ακτή. Η δημοσιογράφος Λουίζα Ρέι ανακαλύπτει έναν ιστό απληστίας και φόνου που απειλεί την ίδια της τη ζωή.

Η αφήγηση γυρίζει σαν μπούμερανγκ στους αιώνες και τους τόπους, ακολουθώντας τη διαδρομή αντίστροφα, προς την αρχή. Ο συγγραφέας αποκαλύπτει πώς συνδέονται οι χαρακτήρες του και πώς διαπλέκονται οι μοίρες τους. Αλλά και πώς οι ψυχές διαβαίνουνε τους ουρανούς του χρόνου, όπως τα νέφη διαβαίνουνε τους ουρανούς του κόσμου».

Ιδιοσυγκρασιακοί συγγραφείς υπάρχουν πολλοί ακόμα και σήμερα. Ένας έμμεσος τρόπος να αντιληφθούμε την πολλαπλή διαστρωμάτωση και οργάνωση της σκέψης, των πληροφοριών και των πραγματολογικών στοιχείων μέσα και πίσω από το κείμενο του Mitchell, είναι η μετάφραση και οι σημειώσεις της Μαρίας Ξυλούρη.

Donna Tartt, Ο μικρός φίλος 

(Μτφρ. Μιχάλης Δελέγκος, εκδ. Διόπτρα)

Σε όποιον κι αν έχει γίνει η σχετική ερώτηση, η απάντηση είναι πως δεν υπάρχει συνταγή για τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος με λογοτεχνικές αξιώσεις, εμπορικά επιτυχημένου, και τον συγγραφέα του με σώας τας φρένας. Η Donna Tartt δεν υπακούει σε κανένα μοτίβο. Τρία μυθιστορήματα έγραψε, τρεις φορές προκάλεσε φρενίτιδα στο αναγνωστικό κοινό.

«Στην πόλη Αλεξάνδρεια της Πολιτείας του Μισισίπι, ανήμερα της Γιορτής της Μητέρας, ένα μικρό αγόρι, ο Ρόμπιν Κλιβ Ντιφρέσν, βρέθηκε απαγχονισμένο σε ένα δέντρο στην αυλή του σπιτιού του. Δώδεκα χρόνια αργότερα, η δολοφονία του Ρόμπιν παραμένει ανεξιχνίαστη και η οικογένειά του εξακολουθεί να ζει χαμένη στην οδύνη. Έτσι, η αδελφή του Ρόμπιν, η Χάριετ -ιδιαίτερα ευφυής, απόλυτα αποφασισμένη και επηρεασμένη σε υπερβολικό βαθμό από τη μυθοπλασία του Κίπλινγκ και του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον-, ξεκινά να ανακαλύψει τον δολοφόνο.

Έχοντας τη βοήθεια μόνο του Χίλι, του αγαπημένου της φίλου, περνά τα αυστηρά όρια που περιχαρακώνουν τις φυλές και τις κάστες της πόλης της και βυθίζεται στην ιστορία των απωλειών της οικογένειάς της».

Ο μικρός φίλος είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της Tartt. Η σύγκρουση του παιδικού κόσμου με τη σκληρότητα και τη βαναυσότητα των ενηλίκων, δίνει ένα μυθιστόρημα καθηλωτικό. Η εξαιρετικά φροντισμένη μετάφραση του Μιχάλη Δελέγκου αναδεικνύει το μυθιστόρημα φέροντάς το στο ύψος του σύγχρονου κλασικού.

Émile Zola, Νανά

(Μτφρ. Μελίνα Καρακώστα, εκδ. Μεταίχμιο)

Εμβληματική και αγέραστη ηρωίδα, η Νανά του Ζολά σκανδαλίζει, προκαλεί, κατακεραυνώνει και συγκινεί στην προσπάθειά της να κορέσει το πάθος της για πολυτέλεια, εκζήτηση και έρωτα.

«Ένας ύμνος για την ανδρική επιθυμία αλλά και μια κοινωνική τοιχογραφία της εποχής της Δεύτερης Αυτοκρατορίας, στην οποία η ηρωίδα δεν είναι παρά μια καταστροφική δύναμη που λυμαίνεται μια διεφθαρμένη και παρηκμασμένη κοινωνία.

Στη Νανά ο Ζολά συνθέτει μαεστρικά το πολυεπίπεδο κατηγορητήριο του, κατακεραυνώνοντας την υποκρισία και την ηθική κατάπτωση της Πόλης του Φωτός. Αναγνωρίζοντας το επερχόμενο ξέσπασμα του πολέμου, ο Ζολά οδηγεί τη μοντέρνα, κοσμοπολίτισσα εταίρα στον χαμό της και αφαιρεί ταυτόχρονα από το πολιτικό καθεστώς τις δάφνες του. Σεξουαλικότητα, ιστορία και μύθοι γεννιούνται και πεθαίνουν σε ένα βίαιο συγγραφικό επίτευγμα».

Γιατί διαβάζουμε μέχρι σήμερα τη Νανά του Zola; Γιατί η υποκρισία και η απουσία κάθε ηθικού φραγμού κινούν τα νήματα, έχοντας όμως καλυφθεί κάτω από διαφορετικούς μανδύες. Γιατί η ανδρική επιθυμία έχει φτάσει σε τοξικά επίπεδα καταστρέφοντας σχέσεις και ανθρώπους. Και γιατί τέλος, μέσα βαθιά στον καθένα μας, υπάρχει αυτή η ακόρεστη επιθυμία για πολυτέλεια, εκζήτηση και έρωτα, η οποία ίσως και ποτέ να μην εκφραστεί.

Ρέα Γαλανάκη, Πού ζει ο λύκος; 

(Εκδ. Καστανιώτη)

Επανέκδοση ενός από τα πολύ πρώτα βιβλία της Γαλανάκη. Autofiction, χρονικό, μαρτυρία συνεισφέρουν και δημιουργούν ένα ύφος, στο οποίο η συγγραφέας δεν θα επιστρέψει ποτέ ξανά.

«Το Πού ζει ο λύκος;, με την αφιέρωση «Για τις παρέες, από το ’67 ώς το ’74», εξαντλημένο από δεκαετίες, επανεκδίδεται ακριβώς πενήντα χρόνια από το εμβληματικό 1974. Ισορροπεί πάνω σ’ εκείνη τη λεπτή, σχεδόν αόρατη γραμμή που, θέλοντας και μη, χαράσσεται με το κλείσιμο μιας πεντηκονταετίας. Το λογοτεχνικό κείμενο παραμένει ακριβώς το ίδιο, με τον τρόπο έκφρασης που είχα τότε προχωρώντας ακάθεκτα προς τον αφηγηματικό λόγο. Εδώ οι κλειστοί χώροι (φοιτητικό διαμέρισμα, φυλακές, πατρικό σπίτι) συνομιλούν ασταμάτητα, παρηγορητικά, με την ανοιχτοσύνη της τέχνης, του παραμυθιού, του ονείρου, μιας εκδρομής, των δρόμων. Ένα προσωπικό υστερόγραφο ιχνηλατεί τη συμμετοχή μου στα γεγονότα που έζησα – στην Ιστορία με άλλα λόγια, καθώς αυτονομείται πλέον από το βίωμα, ξεχνιέται από τους περισσότερους, μα συνεχίζει να απαιτεί την ενσυναίσθηση, την ταπεινοφροσύνη, την περίσκεψή μας. Όπως έζησα, λοιπόν, τα πάντα μαζί με τις παρέες – τις μακρινές μα εσαεί παρούσες».

Το κυρίως σώμα του βιβλίου με τα κείμενα του 1974 συνοδεύεται –πενήντα χρόνια μετά– από έναν εξαιρετικό επίλογο: «Ένα προσωπικό υστερόγραφο». Και με αυτόν τον τρόπο, η στόχευση και το σήμα του αρχικού κειμένου είναι ξεκάθαρα και δυνατά για τους σημερινούς αναγνώστες.

Αλέξης Πανσέληνος, Ιστορίες με σκύλους
(
Εκδ. Μεταίχμιο)

Κάποια σύνδεση πρέπει να υπάρχει στα πρώτα βιβλία των συγγραφέων και στα ζώα, αλλά αυτό είναι αντικείμενο άλλης μελέτης. Επανέκδοση και για το πρώτο βιβλίο του Αλέξη Πανσέληνου με τίτλο Ιστορίες με σκύλους. Τέσσερα μεγάλα διηγήματα μέσα στα οποία, από τότε, έλαμπε το ταλέντο της γραφής του Αλέξη Πανσέληνου.

«Η συμφιλίωση, Το παραμύθιασμα, Η εξαφάνιση της Μπέτσυς και Καλοκαιρινός Κινηματογράφος. Τέσσερις μεγάλες ιστορίες με κοινό τους παρονομαστή την ανθρώπινη περιπέτεια, τον έρωτα, τη μοναξιά, το τέλος της νεότητας. Το ύφος των ιστοριών κρύβει κάτω από ένα συχνά ιερόσυλο χιούμορ μια βαθύτερη ποιητική διάθεση, και η παραδοσιακή γραφή τους συνδυάζει τον ρεαλισμό με το φανταστικό κλίμα του κόσμου των ονείρων».

Με πρότυπο τα μεγάλα, «χορταστικά» αμερικανικά διηγήματα, ο Αλέξης Πανσέληνος επικεντρώνεται στη δομή και την ανάπτυξη των ιστοριών, τη σκιαγράφηση της πολυμορφίας των χαρακτήρων και των κινήτρων στην εξέλιξη της πλοκής. Ανατροπές, αναπάντεχα κλεισίματα, αναξιόπιστοι αφηγητές, δεν αποτελούν εύκολες λύσεις, κάτι που έτσι κι αλλιώς δεν θα συναντήσουμε ποτέ στα βιβλία του Αλέξη Πανσέληνου.

Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος, Ο θησαυρός των Αηδονιών 

(Σχέδια: Εύη Τσακνιά, Εκδ. Κίχλη)

Οι εκδόσεις Κίχλη συνεχίζουν τις φροντισμένες επανεκδόσεις των βιβλίων του Ηλία Παπαδημητρακόπουλου με τον τόμο Ο θησαυρός των Αηδονιών. Οι ιστορίες του τόμου ανήκουν στην ύστερη περίοδο του συγγραφέα καθώς κυκλοφόρησαν πρώτη φορά το 2009.

«Πρόκειται για ιστορίες ανάμνησης που έχουν ως έναυσμά τους ενθυμήματα από οικείους νεκρούς ή, γενικότερα, για ιστορίες ελεγειακές που αφορούν τη μοίρα ανθρώπων και ζώων. […] Κυρίως όμως το τελευταίο τμήμα του βιβλίου, όπου ο Παπαδημητρακόπουλος έχει μαζέψει κάτω από τον τίτλο «Παιδαριώδεις ιστορίες» πέντε σύντομα πεζά, των δύο ή δυόμισι το πολύ σελίδων, στο σύνολό τους σχετικά με ζώα. Τουλάχιστον σε τρία από αυτά, «Ο χοίρος», «Το σκυλί» και «Το μουλάρι», και παρά την εξαιρετική τους συντομία, τα ζώα δεν αποτελούν απλές συμπληρώσεις της ανθρώπινης παρουσίας αλλά πρόσωπα στην κυριολεξία […]. Με το θάνατο και τη ζωή τους να μετράνε σαν θάνατος και ζωή ανθρώπων και όχι ζώων. Η σπαρακτική οξύτητα, η αίσθηση της απώλειας και της ορφάνιας που υπάρχει σ’ αυτά τα λιλιπούτεια πεζά –κτερίσματα κι αυτά με μια έννοια– είναι δοσμένη απαράμιλλα».

Ο Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος ανήκει σε μια γενιά λογοτεχνών των οποίων ο λόγος φέρει εγγενώς ήθος, ευγένεια, συμπόνια και ταυτόχρονα σαφήνεια στις περιγραφές, στα κίνητρα και την ψυχολογία των ηρώων.

Μάριος Χάκκας, Τυφεκιοφόρος του εχθρού 

(Εκδ. Άγρα)

Η επανέκδοση της πρώτης συλλογής διηγημάτων του Μάριου Χάκκα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να έρθει κανείς σε επαφή με το έργο, αυτού του ιδιοσυγκρασιακού συγγραφέα. Ο Χάκκας ήταν αριστερός σε μια εποχή που κόστιζε πολλά αυτή η πολιτική τοποθέτηση. Στα διηγήματα της συλλογής το όραμα και οι πανανθρώπινες αξίες, συνυπάρχουν με το στίγμα του αριστερού, την αδικία και την κοινωνική ανισότητα.

«Στις σελίδες του Τυφεκιοφόρου του εχθρού παρακολουθούμε τον κοινωνικό τύπο του αριστερού πολίτη ("γ κατηγορίας "). Παράλληλα, ο Χάκκας μάς ξεναγεί στη μεταπολεμική Αθήνα: στην πόλη της "αντιπαροχής" και της αρχιτεκτονικής μετάλλαξης, της ευδαιμονίας, του καταναλωτισμού και της εύκολης κοινωνικής ανόδου. Στα διηγήματα του Χάκκα αποτυπώνεται ο κόσμος του βασανιστικού εγκλεισμού, η τιμωρητική εθνικοφροσύνη, η διαρκής επιτήρηση των στιγματισμένων φαντάρων και των "φακελωμένων" πολιτών, το βίωμα της ήττας της Αριστεράς, αλλά και οι πρώιμες αμφισβητήσεις των κομματικών μηχανισμών και της δογματικής καθοδήγησης». 

Φρέντυ Γερμανός, Τερέζα 

(Εκδ. Διόπτρα)

Έχουν περάσει πολλά χρόνια, αλλά θυμάμαι πολύ καθαρά ότι υπήρχε μια εποχή στην οποία το κάθε νέο βιβλίο που έγραφε ο Φρέντυ Γερμανός, σημείωνε εμπορική επιτυχία, βρισκόταν στα πολιτιστικά των εφημερίδων και ήταν θέμα συζήτησης των αναγνωστών. Και μετά η απόλυτη σιωπή.

«Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για την Τερέζα Δαμαλά - μια γυναίκα γεμάτη δύναμη. Η Τερέζα θα διασχίσει τον χώρο και τον χρόνο για να συναντηθεί με τον Πικάσο, τον Ίωνα Δραγούμη, τον Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο, τον Βενιζέλο, τον Μουσολίνι, τον Κεμάλ και τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ.

Μέσα από την ιστορία της, θα περιδιαβούμε τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Η πένα του Φρέντυ Γερμανού θα μας διηγηθεί την ιστορία ενός κόσμου που αλλάζει με βιαιότητα, σαρώνοντας στο πέρασμά του έρωτες, κυβερνήσεις και πρόσωπα».

Οι εκδόσεις Διόπτρα επανακυκλοφορούν την Τερέζα, μια μεγάλη εμπορική επιτυχία του Φρέντυ Γερμανού, επανασυστήνοντάς τον έτσι σε ένα νέο αναγνωστικό κοινό.

Νίκος Θέμελης, Για μια συντροφιά ανάμεσά μας

(Εκδ. Μεταίχμιο)

Ο Νίκος Θέμελης έγραψε το μυθιστόρημα Για μια συντροφιά ανάμεσά μας, έπειτα από την τεράστια επιτυχία που είχε η τριλογία του, Η αναζήτηση, Η ανατροπή, Η αναλαμπή. Κινούμενος και πάλι στα αχανή τοπία της Ιστορίας, αυτή τη φορά μεταφέρει το θέμα του στο 1794, στην παροικία τον Γραικών στην Στεφανόπολη, στα μακρινά Καρπάθια.

«Ένας άρχοντας, έμπορος Γραικός και χήρος, στην κορυφή της δημιουργικότητάς του, τα έχει όλα. Όνομα τρανταχτό, ευτυχισμένη οικογένεια, αξιοζήλευτη περιουσία. Στον απόηχο της Γαλλικής Επανάστασης, δίχως να φταίει η ίδια, θα του ανατραπούνε όλα. Τα δυο παιδιά του θα τον εγκαταλείψουνε, καθένα με τον δικό του τρόπο. Η θυγατέρα για την Κέρκυρα, ο γιος για το Παρίσι. Τα οικονομικά του θα χαθούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Το όνομα και η τιμή του θα απειληθούν πρώτη φορά στη συνετή και βέβαιη πορεία της ζωής του. Όμως, μια χήρα γοητευτική τον έχει βάλει προ πολλού στο μάτι. Τα πράγματα μπερδεύονται. Δρόμοι ζωής, ιδανικά, περιουσίες, επιθυμίες και αποφάσεις, ένα πρωτόγνωρο κουβάρι. Με τη δύναμη του νου, τη γλώσσα της καρδιάς κι ένα μειδίαμα των ηρώων, οι ζωές τους ισορροπούν αλλού κι αλλιώς, σαν να ’χει αλλάξει ο κόσμος όλος».

Είναι αδιαμφισβήτητο το ταλέντο του Νίκου Θέμελη στην αφήγηση μιας ιστορίας, μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο, με ακρίβεια και φαντασία. Για τους λάτρεις των ιστορικών μυθιστορημάτων συστήνεται ανεπιφύλακτα.

Έλενα Χουζούρη, Πατρίδα από βαμβάκι

(Εκδ. Πατάκη)

Το μυθιστόρημα Πατρίδα από βαμβάκι είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της Έλενας Χουζούρη, το οποίο είχε κυκλοφορήσει το 2009. Οι εκδόσεις Πατάκη επανεκδίδουν το μυθιστόρημα, με ένα πολύ ωραίο εξώφυλλο, ενισχύοντας και παρατείνοντας την αναγνωστική διαδρομή του βιβλίου.

«Ο γιατρός Στέργιος Χ. αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του µετά την ήττα του Δηµοκρατικού Στρατού, το 1949, και, µε χιλιάδες άλλους πολιτικούς πρόσφυγες, να οδηγηθεί στην Τασκένδη του µακρινού Ουζµπεκιστάν. Δεκαοχτώ χρόνια αργότερα –βαθιά απογοητευµένος από τη διάλυση των παλιών του ιδανικών, τον αλληλοσπαραγµό των συντρόφων του και την κοµµατική παρέµβαση στην προσωπική του ζωή, που θέτει σε κίνδυνο τη γυναίκα που αγαπάει «παράνοµα»–, θα αφήσει πίσω του για πάντα την «πατρίδα από βαµβάκι» και, µαζί, τον µοιραίο έρωτα που έζησε εκεί. Παίρνει µε την οικογένειά του το τρένο και ταξιδεύει, µέσω Μόσχας, για τα Σκόπια, µε στόχο να φτάσει σε απόσταση αναπνοής στην Ελλάδα της χούντας. Κατά τη διάρκεια της διαδροµής αυτής, ο Στέργιος Χ. θα ανακαλέσει τις πιο σηµαντικές στιγµές της ζωής του –που συνδέονται µε τραγικές πτυχές της ελληνικής ιστορίας– από τη δεκαετία του 1930 έως τη δικτατορία των συνταγµαταρχών».

Η αγάπη της Έλενας Χουζούρη για την Ιστορία είναι ολοφάνερη και σ' αυτό το βιβλίο της. Κρατάει τις ισορροπίες ανάμεσα στα ιστορικά γεγονότα και στα μυθοπλαστικά επεισόδια, χωρίς να προδίδει κανένα τους.

Γιάννης Παλαβός, Αστείο 

(Εκδ. Ίκαρος)

Δεν ήταν το πρώτο του, όταν όμως κυκλοφόρησε το Αστείο του Γιάννη Παλαβού, όλοι μιλούσαν γι' αυτό αλλά και για τον χαμηλών τόνων συγγραφέα του. Δώδεκα χρόνια μετά, το Αστείο διατηρεί τη φρεσκάδα του και επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος με το ίδιο εικαστικό εξώφυλλο,

«Ένας νεαρός συζητά με τη νεκρή γιαγιά του.
Ένας υπάλληλος γραφείου μεταμορφώνεται σε συρραπτικό.
Ο Φρανσουά Βιγιόν κάνει μια καινούρια αρχή.
Ο Γιώργος βγαίνει στη σύνταξη.

Δεκαεπτά διηγήματα για τη θολή μεθόριο ανάμεσα στην πραγματικότητα και ό,τι την ανειρεί. Διηγήματα αντλημένα από την ημιορεινή μακεδονική ενδοχώρα, αλλά και διηγήματα για τους ανήλικους ενήλικες του άστεως. Διηγήματα που βρέχονται απ' τα νερά μιας τεχνητής λίμνης».

Έχουν γραφτεί τόσα πολλά κείμενα για τα διηγήματα αυτής της συλλογής –αλλά και της επόμενης– του Γιάννη Παλαβού, ώστε το μόνο που θέλω να πω είναι πως όσοι το έχουν διαβάσει το βιβλίο, ας χαρίσουν στον εαυτό τους μια έξτρα αναγνωστική απόλαυση, ξαναδιαβάζοντάς το.

^＊ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.