ISIS 700

Για το βιβλίο του Θωμά Ψύρρα Η τύχη της ποίησης στο φανταστικό ΧαλιφάτοΗ ποιητική δημιουργία στις επικράτειες του ISIS (εκδ. Θράκα)

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ποίηση στις επικράτειες του ISIS; Σαν να λέμε οξυγόνο στο φεγγάρι και πυκνή βλάστηση στον Άρη. Γίνεται; Ο Θωμάς Ψύρρας, πρώην βουλευτής με τη ΔΗΜΑΡ και φιλόλογος καθηγητής, ένας από τους πιο μορφωμένους και σεμνούς ανθρώπους που πραγματικά με την παρουσία τους έχουν κοσμήσει την ελληνική Βουλή, υποστηρίζει ότι γίνεται.

Έχουμε εδώ ένα πολύ πρωτότυπο, ένα τριπλό βιβλίο. Γιατί τριπλό; Γιατί πρώτον ο αναγνώστης μπορεί να δει μια από τις καλύτερες αναλύσεις της ιστορικής παρουσίας και ανάπτυξης του Χαλιφάτου του ISIS. Πραγματικά, πολύ καλύτερη από τις τηλεοπτικές και αρθρογραφικές παρουσίες κάποιων «ειδικών» της άγνοιας για την πολυπλοκότητα του φαινομένου. Γιατί δεύτερον ο Ψύρρας μεταφράζει ποιήματα τζιχαντιστών και περιγράφει το πλαίσιο στο οποίο αυτά «τραγουδιούνται» από τους «αγωνιστές της Τζιχάντ» και γιατί, τέλος, ο συγγραφέας-μεταφραστής αποδίδει ποιήματα επιφανών Αράβων ποιητών, εκπροσώπων της αντίστασης στο «μίσος» της Τζιχάντ και του παγκόσμιου Διαφωτισμού, οι οποίοι γεννήθηκαν στα εδάφη που σήμερα έχει καταλάβει ο ISIS.

Υπάρχει όμως μια ακόμη μεγαλύτερη συμβολή αυτού του βιβλίου και του συγγραφέα του, αλλά αυτήν θα σας την αποκαλύψω στο τέλος.

Αρχικά ο Ψύρρας μας εισάγει στο βασίλειο του απόλυτου κακού, του μίσους χωρίς όρια. Στο Χαλιφάτο της Τζιχάντ. Το ISIS ιδρύεται το 2003 υπό τον Αλ Ζαρκάουι από μια χούφτα οπαδών του Σαντάμ και λίγους αποστάτες της «μετριοπαθούς», γι’ αυτούς, Αλ- Κάιντα. Τότε κανείς δεν συνέλαβε τι θα συνέβαινε από το 2010 και ύστερα, με αυτούς τους «ανύπαρκτους».

Το κενό εξουσίας που άφησε η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ και στη συνέχεια ο συριακός εμφύλιος συνέβαλαν στην στρατιωτική ανάπτυξη του Χαλιφάτου και στην κατάληψη μιας σειράς εδαφών στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας.

Το 2010, μετά από εσωτερικές διαμάχες, την ηγεσία του ISIS αναλαμβάνει ο Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι. Αυτός, μετά από απόφαση του Συμβουλίου των Σοφών και πιέσεις των πιο σκληροπυρηνικών, στις 29 Ιουνίου 2014, ημέρα Ραμαζανιού, ανακήρυξε το ISIS Χαλιφάτο (Khilafan) και τον εαυτό του Χαλίφη Ιμπραήμ Ι’. Το κενό εξουσίας που άφησε η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ και στη συνέχεια ο συριακός εμφύλιος συνέβαλαν στην στρατιωτική ανάπτυξη του Χαλιφάτου και στην κατάληψη μιας σειράς εδαφών στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας. Νίκες που τους εξασφάλισαν σημαντικούς οικονομικούς, τραπεζικούς και πετρελαϊκούς πόρους.

Το Χαλιφάτο είναι «ένα καθαρό ισλαμικό σουνιτικό κράτος το οποίο δεν θα οργανώνεται με βάση την εθνικότητα, την ιθαγένεια ή την ιδέα του έθνους-κράτους, αλλά στη βάση της Ummah και του όρκου επιταγής και πίστης σ’ αυτό» (σελ. 17). Εξ ου και η συγκρότηση συμμαχικών δικτύων σε τριάντα τουλάχιστον χώρες. Οι οπαδοί του Χαλιφάτου παρουσιάζονται ως συνεχιστές του Χαλιφάτου των Αββασιδών (750- 1258), μιας εποχής που σε αντίθεση με το σημερινό ζόφο του σύγχρονου «χαλιφάτου» αποτελεί μια από τις πιο φωτεινές περιόδους όχι μόνο της αραβικής αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας.

psirrasΗ φρίκη και ο φόβος είναι ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται η ζωή σ’ αυτό το χώρο. Ο φόβος όχι ως απλό συναίσθημα αλλά ως κυρίαρχη ιδεολογία, που θα λέγαμε και με αλτουσεριανούς όρους. Ο Ψύρρας περιγράφει αυτή τη φρίκη. Αν μπορεί να ονομαστεί περιγραφή αυτό που ο ίδιος αποκαλύπτει. Η εγκατάλειψη της πίστης του Ισλάμ τιμωρείται με εκτέλεση, το ίδιο και η βλασφημία. Οι αλλόδοξοι έχουν μια επιλογή, αν την έχουν. Να αλλαξοπιστήσουν, αλλιώς πεθαίνουν. Αν σε πιάσουν να μη ακολουθείς τις πέντε προσευχές θα είσαι τυχερός αν σε μαστιγώσουν και παραμείνεις ζωντανός. Αν μπορεί κανείς να ονομάσει τύχη τη συνέχιση μιας τέτοιας ζωής.

Και βεβαίως, αν κανείς μπορεί να αναφέρεται με αποτροπιασμό στις μεθόδους της σταλινικής NKVD και της χιτλερικής Γκεστάπο, οι λέξεις δεν φθάνουν για να εκφράσουν τη λειτουργία της Hisbah, της πανταχού παρούσας μυστικής αστυνομίας των ηθών. Το πιο σκληρό και απάνθρωπο τμήμα της είναι αυτό που ασχολείται με τις «παραβιάσεις» του νόμου από τις γυναίκες. Παραβιάσεις που ξεκινούν από την ενδυμασία και αφορούν ακόμη και την απαγόρευση εξόδου χωρίς τη συνοδεία άντρα. Εντυπωσιακή είναι η πληροφορία που μας δίνει ο Θωμάς Ψύρρας ότι οι γυναίκες απαγορεύεται να έχουν καναρίνια. Και γιατί παρακαλώ; Γιατί αν έχουν καναρίνια, ενδέχεται όταν σηκώνονται να τα ταΐσουν να αποκαλύπτουν μέρος του σώματος –μάλλον τις πατούσες τους– και έτσι να σκανδαλίζουν τους άντρες.

Υπάρχει λοιπόν χώρος για ποίηση σ’ αυτόν τον ζόφο;

Η ποίηση έπαιζε ανέκαθεν μεγάλο ρόλο στον φωτισμένο αραβικό κόσμο (ναι, βεβαίως υπάρχει και τέτοιος, σε πείσμα όλων αυτών που στην Ανατολή βλέπουν μόνο Ανατολή και καθόλου Δύση, όπως και στη Δύση βλέπουν μόνο Δύση και καθόλου Ανατολή). Ανάλογο όμως ρόλο έπαιζε και παίζει η ποίηση και για τους φανατικούς ουαχαμπιστές. Ο συγγραφέας και μεταφραστής μάς πληροφορεί ότι ένα από τα πιο «εκλεπτυσμένα» προπαγανδιστικά μέσα που χρησιμοποιεί το ISIS είναι η ποίηση. Για το Χαλιφάτο «η ποίηση με όποιο τρόπο και αν διαδίδεται είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινότητας τζιχαντιστών… γι’ αυτό ενθαρρύνεται η παραγωγή ολοένα και περισσότερων ποιημάτων που στρέφονται κατά των εχθρών» (σελ. 24).

Η ποιητική απαγγελία (nashid) καταγράφει τα επιτεύγματα (τους φόνους δηλαδή) των μαχητών, ενώ συνοδεύει τα βίντεο με τους απαγχονισμούς, μερικές φορές και με τη μορφή τραγουδιού (anashid), χωρίς φυσικά τη συνοδεία μουσικών οργάνων, για να ενισχύεται το φρόνημα των μαχητών. «Ο ποιητικός λόγος τούς παρέχει μια διέξοδο να μιλήσουν για τον εαυτό τους, να εξατομικεύσουν την εμπειρία τους στη τζιχάντ, να μιλήσουν για τη δράση και την προσωπική ζωή τους» (σελ. 25).

Να μιλήσουν για τον εαυτό τους, να εξατομικεύσουν την εμπειρία τους στη τζιχάντ...

Ο Ψύρρας αποδίδει στίχους σαν αυτούς εδώ:

«Μητέρα, έχω αφήσει πίσω το αίμα μου ρυάκι,
Σαν μονοπάτι που οδηγεί στον παράδεισο»

ή σαν αυτόν 

«Αποχαιρετήστε τους με σφαίρες, ακριβώς όπως ήρθαν
Αποχαιρετήστε τους με ρουκέτες, ακριβώς όπως ήρθαν…
Εκμεταλλευτείτε κάθε λάθος τους, μαστιγώστε τους αλύπητα»

Μέσα από την ποίηση οι τζιχαντιστές εκφράζουν απόλυτα το πιστεύω τους: Φόνος έναντι υπόσχεσης παραδείσου.

Στο τελευταίο μέρος, μέσα από ένα μικρό ανθολόγιο έξι ποιητών και δύο ποιητριών που γεννήθηκαν στα εδάφη του ISIS και σήμερα ζουν είτε στη Δύση είτε σε άλλες αραβικές χώρες, προβάλλει η βούληση για μια ελεύθερη και φωτισμένη ζωή.

Στοίχοι όπως αυτοί του Σύριου Nazih Abou Afash:

«Αν κάποιος πρέπει να πεθάνει και κάποιος να επιβιώσει,
Αυτό σημαίνει ότι όλα είναι καταδικασμένα».

Ή σαν αυτούς του Ιρακινού Abdul Zahra Zeki, αρχισυντάκτη της ιρακινής εφημερίδας, Al-Mada:

Σ’ ένα δυτικό κόσμο που όλο και πληθαίνουν οι φωνές της ισλαμοφοβίας, οι φωνές κάποιων «διανοουμένων» που υποστηρίζουν ότι ο Διαφωτισμός, ο Ορθολογισμός και η Δημοκρατία είναι κατακτήσεις μόνο της Δύσης, αυτό που κάνει ο Ψύρρας είναι να τους διαψεύδει.  

«της μιλάω της κόρης μου για τα πάντα
Αλλά όταν ρωτά για τη δική μου ιστορία,
Γλιστρώ στριμωγμένος στη σιωπή
Μέχρι που λαγοκοιμάται στα γόνατά μου και τελικά αποκοιμιέται».

Ή σαν αυτούς του Ιρακινού Sargon Boulus:

«Ποιος είπε ότι το χαμόγελο είναι το πιο πολύτιμο δώρο;
Αν με ρωτούσες, θα έλεγα: Τα ανθρώπινα όντα βρίσκονται παντού.
Θα έλεγες: Ναι, παντού».

Ή σαν αυτούς της Kajal Ahmad, γεννημένης στο Κιρκούκ, μια πόλη στο Ιράκ με ισχυρό κουρδικό στοιχείο, όπου στο ποίημά της με τίτλο «Η φιλοσοφία του μανάβη», προσπαθεί να δει τι είναι πρώτα το βερίκοκο, μετά το μανταρίνι, ο γείτονας, η πατρίδα και τέλος ο ξένος:

«Εσύ ξένε!
Είμαι βέβαιη ότι είσαι σαν το καρπούζι.
Θα μάθω πραγματικά τι είσαι
Αν πάω βαθιά μέσα σου, σαν το μαχαίρι».

Μετά απ’ όλα αυτά είναι ο καιρός να σας αποκαλύψω ποια είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά του Θωμά Ψύρρα, πέραν όσων ανέφερα ως εδώ.

Βεβαίως την έχω ήδη υπαινιχθεί. Σ’ ένα δυτικό κόσμο που όλο και πληθαίνουν οι φωνές της ισλαμοφοβίας, οι φωνές κάποιων «διανοουμένων» (τέτοιους έχουμε και εδώ) που υποστηρίζουν ότι ο Διαφωτισμός, ο Ορθολογισμός και η Δημοκρατία είναι κατακτήσεις μόνο της Δύσης, αυτό που κάνει ο Ψύρρας είναι να τους διαψεύδει. Μιλώντας για τον αραβικό πολιτισμό και μεταφράζοντας Άραβες ποιητές αποδεικνύει πως τα τρία παραπάνω αγαθά είναι παγκόσμια και όχι δυτικά. Αυτό δηλαδή που υποστήριζε και ο Παγκόσμιος Διαφωτισμός (οι Περσικές Επιστολές του Μοντεσκιέ και το Φιλοσοφικό Λεξικό του Βολταίρου) στο όνομα του οποίου σήμερα «ασελγούν» οι «δυτικοί» ψευδοδιαφωτιστές.

Κανείς από όσους διαβάσουν αυτό το βιβλίο δεν θα χάσει. Αντιθέτως θα γνωρίσει ότι πίσω από τον ζόφο και τον σκοταδισμό υπάρχει ΠΑΝΤΟΥ (Sargon Boulus) το φως και ο Διαφωτισμός. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ είναι συγγραφέας και διδάκτωρ κοινωνιολογίας. 
 
psyras isis exofΗ τύχη της ποίησης στο φανταστικό Χαλιφάτο
Η ποιητική δημιουργία στις επικράτειες του ISIS
Θωμάς Ψύρρας
Εκδ. Θράκα 2016
Σελ. 128, τιμή εκδότη: € 10,07
 
politeia link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΨΥΡΡΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κριτική δημόσια ανθρωπολογία και σπουδές φύλου», των Ειρήνης Αβραμοπούλου και Ελένης Παπαγαρουφάλη (επιστ. επιμέλεια)

«Κριτική δημόσια ανθρωπολογία και σπουδές φύλου», των Ειρήνης Αβραμοπούλου και Ελένης Παπαγαρουφάλη (επιστ. επιμέλεια)

Σκέψεις με αφορμή τον συλλογικό τόμο «Κριτική δημόσια ανθρωπολογία και σπουδές φύλου» (επιστημονική επιμέλεια: Ειρήνη Αβραμοπούλου, Ελένη Παπαγαρουφάλη, εκδ. Τόπος)

Γράφει η Αλίκη Θεοδοσίου

Ο συλλογικός τόμος  ...

«Το γκρίζο κύμα» του Πέτρου Παπακωνσταντίνου (κριτική) – Η νέα ακροδεξιά και οι συνεργοί της

«Το γκρίζο κύμα» του Πέτρου Παπακωνσταντίνου (κριτική) – Η νέα ακροδεξιά και οι συνεργοί της

Για το βιβλίο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου «Το γκρίζο κύμα. Η νέα ακροδεξιά και οι συνεργοί της» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, διαδήλωση ακροδεξιών στην Αυστρία. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τελικά, παρά τις περί το...

«Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα» του Νέιθαν Θρωλ (κριτική) – Ανατομία μιας τραγωδίας στην Ιερουσαλήμ

«Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα» του Νέιθαν Θρωλ (κριτική) – Ανατομία μιας τραγωδίας στην Ιερουσαλήμ

Για το βιβλίο-ντοκουμέντο του Νέιθαν Θρωλ [Nathan Thrall] «Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα – Ανατομία μιας τραγωδίας στην Ιερουσαλήμ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Δώμα). Το μυθιστόρημα τιμήθηκε με το Βραβείο Pulitzer Γενικής Τεκμηριογραφίας 2024. 

Γράφει ο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ