ISIS 700

Για το βιβλίο του Θωμά Ψύρρα Η τύχη της ποίησης στο φανταστικό ΧαλιφάτοΗ ποιητική δημιουργία στις επικράτειες του ISIS (εκδ. Θράκα)

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ποίηση στις επικράτειες του ISIS; Σαν να λέμε οξυγόνο στο φεγγάρι και πυκνή βλάστηση στον Άρη. Γίνεται; Ο Θωμάς Ψύρρας, πρώην βουλευτής με τη ΔΗΜΑΡ και φιλόλογος καθηγητής, ένας από τους πιο μορφωμένους και σεμνούς ανθρώπους που πραγματικά με την παρουσία τους έχουν κοσμήσει την ελληνική Βουλή, υποστηρίζει ότι γίνεται.

Έχουμε εδώ ένα πολύ πρωτότυπο, ένα τριπλό βιβλίο. Γιατί τριπλό; Γιατί πρώτον ο αναγνώστης μπορεί να δει μια από τις καλύτερες αναλύσεις της ιστορικής παρουσίας και ανάπτυξης του Χαλιφάτου του ISIS. Πραγματικά, πολύ καλύτερη από τις τηλεοπτικές και αρθρογραφικές παρουσίες κάποιων «ειδικών» της άγνοιας για την πολυπλοκότητα του φαινομένου. Γιατί δεύτερον ο Ψύρρας μεταφράζει ποιήματα τζιχαντιστών και περιγράφει το πλαίσιο στο οποίο αυτά «τραγουδιούνται» από τους «αγωνιστές της Τζιχάντ» και γιατί, τέλος, ο συγγραφέας-μεταφραστής αποδίδει ποιήματα επιφανών Αράβων ποιητών, εκπροσώπων της αντίστασης στο «μίσος» της Τζιχάντ και του παγκόσμιου Διαφωτισμού, οι οποίοι γεννήθηκαν στα εδάφη που σήμερα έχει καταλάβει ο ISIS.

Υπάρχει όμως μια ακόμη μεγαλύτερη συμβολή αυτού του βιβλίου και του συγγραφέα του, αλλά αυτήν θα σας την αποκαλύψω στο τέλος.

Αρχικά ο Ψύρρας μας εισάγει στο βασίλειο του απόλυτου κακού, του μίσους χωρίς όρια. Στο Χαλιφάτο της Τζιχάντ. Το ISIS ιδρύεται το 2003 υπό τον Αλ Ζαρκάουι από μια χούφτα οπαδών του Σαντάμ και λίγους αποστάτες της «μετριοπαθούς», γι’ αυτούς, Αλ- Κάιντα. Τότε κανείς δεν συνέλαβε τι θα συνέβαινε από το 2010 και ύστερα, με αυτούς τους «ανύπαρκτους».

Το κενό εξουσίας που άφησε η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ και στη συνέχεια ο συριακός εμφύλιος συνέβαλαν στην στρατιωτική ανάπτυξη του Χαλιφάτου και στην κατάληψη μιας σειράς εδαφών στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας.

Το 2010, μετά από εσωτερικές διαμάχες, την ηγεσία του ISIS αναλαμβάνει ο Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι. Αυτός, μετά από απόφαση του Συμβουλίου των Σοφών και πιέσεις των πιο σκληροπυρηνικών, στις 29 Ιουνίου 2014, ημέρα Ραμαζανιού, ανακήρυξε το ISIS Χαλιφάτο (Khilafan) και τον εαυτό του Χαλίφη Ιμπραήμ Ι’. Το κενό εξουσίας που άφησε η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ και στη συνέχεια ο συριακός εμφύλιος συνέβαλαν στην στρατιωτική ανάπτυξη του Χαλιφάτου και στην κατάληψη μιας σειράς εδαφών στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας. Νίκες που τους εξασφάλισαν σημαντικούς οικονομικούς, τραπεζικούς και πετρελαϊκούς πόρους.

Το Χαλιφάτο είναι «ένα καθαρό ισλαμικό σουνιτικό κράτος το οποίο δεν θα οργανώνεται με βάση την εθνικότητα, την ιθαγένεια ή την ιδέα του έθνους-κράτους, αλλά στη βάση της Ummah και του όρκου επιταγής και πίστης σ’ αυτό» (σελ. 17). Εξ ου και η συγκρότηση συμμαχικών δικτύων σε τριάντα τουλάχιστον χώρες. Οι οπαδοί του Χαλιφάτου παρουσιάζονται ως συνεχιστές του Χαλιφάτου των Αββασιδών (750- 1258), μιας εποχής που σε αντίθεση με το σημερινό ζόφο του σύγχρονου «χαλιφάτου» αποτελεί μια από τις πιο φωτεινές περιόδους όχι μόνο της αραβικής αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας.

psirrasΗ φρίκη και ο φόβος είναι ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται η ζωή σ’ αυτό το χώρο. Ο φόβος όχι ως απλό συναίσθημα αλλά ως κυρίαρχη ιδεολογία, που θα λέγαμε και με αλτουσεριανούς όρους. Ο Ψύρρας περιγράφει αυτή τη φρίκη. Αν μπορεί να ονομαστεί περιγραφή αυτό που ο ίδιος αποκαλύπτει. Η εγκατάλειψη της πίστης του Ισλάμ τιμωρείται με εκτέλεση, το ίδιο και η βλασφημία. Οι αλλόδοξοι έχουν μια επιλογή, αν την έχουν. Να αλλαξοπιστήσουν, αλλιώς πεθαίνουν. Αν σε πιάσουν να μη ακολουθείς τις πέντε προσευχές θα είσαι τυχερός αν σε μαστιγώσουν και παραμείνεις ζωντανός. Αν μπορεί κανείς να ονομάσει τύχη τη συνέχιση μιας τέτοιας ζωής.

Και βεβαίως, αν κανείς μπορεί να αναφέρεται με αποτροπιασμό στις μεθόδους της σταλινικής NKVD και της χιτλερικής Γκεστάπο, οι λέξεις δεν φθάνουν για να εκφράσουν τη λειτουργία της Hisbah, της πανταχού παρούσας μυστικής αστυνομίας των ηθών. Το πιο σκληρό και απάνθρωπο τμήμα της είναι αυτό που ασχολείται με τις «παραβιάσεις» του νόμου από τις γυναίκες. Παραβιάσεις που ξεκινούν από την ενδυμασία και αφορούν ακόμη και την απαγόρευση εξόδου χωρίς τη συνοδεία άντρα. Εντυπωσιακή είναι η πληροφορία που μας δίνει ο Θωμάς Ψύρρας ότι οι γυναίκες απαγορεύεται να έχουν καναρίνια. Και γιατί παρακαλώ; Γιατί αν έχουν καναρίνια, ενδέχεται όταν σηκώνονται να τα ταΐσουν να αποκαλύπτουν μέρος του σώματος –μάλλον τις πατούσες τους– και έτσι να σκανδαλίζουν τους άντρες.

Υπάρχει λοιπόν χώρος για ποίηση σ’ αυτόν τον ζόφο;

Η ποίηση έπαιζε ανέκαθεν μεγάλο ρόλο στον φωτισμένο αραβικό κόσμο (ναι, βεβαίως υπάρχει και τέτοιος, σε πείσμα όλων αυτών που στην Ανατολή βλέπουν μόνο Ανατολή και καθόλου Δύση, όπως και στη Δύση βλέπουν μόνο Δύση και καθόλου Ανατολή). Ανάλογο όμως ρόλο έπαιζε και παίζει η ποίηση και για τους φανατικούς ουαχαμπιστές. Ο συγγραφέας και μεταφραστής μάς πληροφορεί ότι ένα από τα πιο «εκλεπτυσμένα» προπαγανδιστικά μέσα που χρησιμοποιεί το ISIS είναι η ποίηση. Για το Χαλιφάτο «η ποίηση με όποιο τρόπο και αν διαδίδεται είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινότητας τζιχαντιστών… γι’ αυτό ενθαρρύνεται η παραγωγή ολοένα και περισσότερων ποιημάτων που στρέφονται κατά των εχθρών» (σελ. 24).

Η ποιητική απαγγελία (nashid) καταγράφει τα επιτεύγματα (τους φόνους δηλαδή) των μαχητών, ενώ συνοδεύει τα βίντεο με τους απαγχονισμούς, μερικές φορές και με τη μορφή τραγουδιού (anashid), χωρίς φυσικά τη συνοδεία μουσικών οργάνων, για να ενισχύεται το φρόνημα των μαχητών. «Ο ποιητικός λόγος τούς παρέχει μια διέξοδο να μιλήσουν για τον εαυτό τους, να εξατομικεύσουν την εμπειρία τους στη τζιχάντ, να μιλήσουν για τη δράση και την προσωπική ζωή τους» (σελ. 25).

Να μιλήσουν για τον εαυτό τους, να εξατομικεύσουν την εμπειρία τους στη τζιχάντ...

Ο Ψύρρας αποδίδει στίχους σαν αυτούς εδώ:

«Μητέρα, έχω αφήσει πίσω το αίμα μου ρυάκι,
Σαν μονοπάτι που οδηγεί στον παράδεισο»

ή σαν αυτόν 

«Αποχαιρετήστε τους με σφαίρες, ακριβώς όπως ήρθαν
Αποχαιρετήστε τους με ρουκέτες, ακριβώς όπως ήρθαν…
Εκμεταλλευτείτε κάθε λάθος τους, μαστιγώστε τους αλύπητα»

Μέσα από την ποίηση οι τζιχαντιστές εκφράζουν απόλυτα το πιστεύω τους: Φόνος έναντι υπόσχεσης παραδείσου.

Στο τελευταίο μέρος, μέσα από ένα μικρό ανθολόγιο έξι ποιητών και δύο ποιητριών που γεννήθηκαν στα εδάφη του ISIS και σήμερα ζουν είτε στη Δύση είτε σε άλλες αραβικές χώρες, προβάλλει η βούληση για μια ελεύθερη και φωτισμένη ζωή.

Στοίχοι όπως αυτοί του Σύριου Nazih Abou Afash:

«Αν κάποιος πρέπει να πεθάνει και κάποιος να επιβιώσει,
Αυτό σημαίνει ότι όλα είναι καταδικασμένα».

Ή σαν αυτούς του Ιρακινού Abdul Zahra Zeki, αρχισυντάκτη της ιρακινής εφημερίδας, Al-Mada:

Σ’ ένα δυτικό κόσμο που όλο και πληθαίνουν οι φωνές της ισλαμοφοβίας, οι φωνές κάποιων «διανοουμένων» που υποστηρίζουν ότι ο Διαφωτισμός, ο Ορθολογισμός και η Δημοκρατία είναι κατακτήσεις μόνο της Δύσης, αυτό που κάνει ο Ψύρρας είναι να τους διαψεύδει.  

«της μιλάω της κόρης μου για τα πάντα
Αλλά όταν ρωτά για τη δική μου ιστορία,
Γλιστρώ στριμωγμένος στη σιωπή
Μέχρι που λαγοκοιμάται στα γόνατά μου και τελικά αποκοιμιέται».

Ή σαν αυτούς του Ιρακινού Sargon Boulus:

«Ποιος είπε ότι το χαμόγελο είναι το πιο πολύτιμο δώρο;
Αν με ρωτούσες, θα έλεγα: Τα ανθρώπινα όντα βρίσκονται παντού.
Θα έλεγες: Ναι, παντού».

Ή σαν αυτούς της Kajal Ahmad, γεννημένης στο Κιρκούκ, μια πόλη στο Ιράκ με ισχυρό κουρδικό στοιχείο, όπου στο ποίημά της με τίτλο «Η φιλοσοφία του μανάβη», προσπαθεί να δει τι είναι πρώτα το βερίκοκο, μετά το μανταρίνι, ο γείτονας, η πατρίδα και τέλος ο ξένος:

«Εσύ ξένε!
Είμαι βέβαιη ότι είσαι σαν το καρπούζι.
Θα μάθω πραγματικά τι είσαι
Αν πάω βαθιά μέσα σου, σαν το μαχαίρι».

Μετά απ’ όλα αυτά είναι ο καιρός να σας αποκαλύψω ποια είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά του Θωμά Ψύρρα, πέραν όσων ανέφερα ως εδώ.

Βεβαίως την έχω ήδη υπαινιχθεί. Σ’ ένα δυτικό κόσμο που όλο και πληθαίνουν οι φωνές της ισλαμοφοβίας, οι φωνές κάποιων «διανοουμένων» (τέτοιους έχουμε και εδώ) που υποστηρίζουν ότι ο Διαφωτισμός, ο Ορθολογισμός και η Δημοκρατία είναι κατακτήσεις μόνο της Δύσης, αυτό που κάνει ο Ψύρρας είναι να τους διαψεύδει. Μιλώντας για τον αραβικό πολιτισμό και μεταφράζοντας Άραβες ποιητές αποδεικνύει πως τα τρία παραπάνω αγαθά είναι παγκόσμια και όχι δυτικά. Αυτό δηλαδή που υποστήριζε και ο Παγκόσμιος Διαφωτισμός (οι Περσικές Επιστολές του Μοντεσκιέ και το Φιλοσοφικό Λεξικό του Βολταίρου) στο όνομα του οποίου σήμερα «ασελγούν» οι «δυτικοί» ψευδοδιαφωτιστές.

Κανείς από όσους διαβάσουν αυτό το βιβλίο δεν θα χάσει. Αντιθέτως θα γνωρίσει ότι πίσω από τον ζόφο και τον σκοταδισμό υπάρχει ΠΑΝΤΟΥ (Sargon Boulus) το φως και ο Διαφωτισμός. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ είναι συγγραφέας και διδάκτωρ κοινωνιολογίας. 
 
psyras isis exofΗ τύχη της ποίησης στο φανταστικό Χαλιφάτο
Η ποιητική δημιουργία στις επικράτειες του ISIS
Θωμάς Ψύρρας
Εκδ. Θράκα 2016
Σελ. 128, τιμή εκδότη: € 10,07
 
politeia link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΨΥΡΡΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

Για το βιβλίο του Νιλ Πόστμαν [Neil Postman] «Διασκέδαση μέχρι θανάτου: ο δημόσιος λόγος στην εποχή του θεάματος» (μτφρ. Φωτεινή Ρουγκούνη, Αφροδίτη Τζαμουράνη, εκδ. Παπαζήση).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το περίφημο βιβλίο ...

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

Για το βιβλίο του Δημήτρη Ξυγαλατά «Η δύναμη της τελετουργίας: Συμβολικές πράξεις που μας ενώνουν, μας χωρίζουν και μας εμπνέουν» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Τι κοινό έχουν οι ...

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

Για το βιβλίο του Δημήτρη Χριστόπουλου «Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: © Πάρις Ταβιτιάν

Γράφει η Μαρία Πουρνάρη

Το νέο βιβλίο του ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ