soif kentriki

Η ανθρώπινη δίψα του Ιησού - Για το μυθιστόρημα της Amélie Nothomb «Δίψα» (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Στερέωμα).

Του Διονύση Μαρίνου

Ο ήρεμος, σχεδόν αβασάνιστος, Ιησούς του πρώιμου Ραφαήλ στον πίνακα Μond Crusifixion, απόλυτα επηρεασμένος από τον Perugino. Ο ομιχλώδης, αποστεωμένος, ολότελα μεταρσιωμένος Ιησούς στον σταυρό του μαρτυρίου έτσι όπως τον αναπαρέστησε ο Ελ Γκρέκο. Η διαγώνια ανύψωση του Εσταυρωμένου προς τον ουρανό στον πίνακα του Ρέμπραντ The Raising of the Cross. Μα, και η εγκάρσια προοπτική του σταυρού από πάνω προς τα πάνω, όπως τον απεικόνισε ο Νταλί στον πίνακα Christ of Saint John of the Cross. Ποιος από όλους είναι ο «αληθινός» Ιησούς; 

Η απεικόνισή του είναι ένα μετείκασμα, ένα ονειρικό ομοίωμα αυτού που ο καλλιτέχνης έχει φανταστεί. Άλλος είναι ο εύμορφος, ιταλιάνικης κοπής, Χριστός του Τζεφιρέλι που ακόμη και πάνω στον Σταυρό του μαρτυρίου φαντάζει ως μοντέλο της Vogue κι άλλος ο λαϊκότροπος, ολότελα χθόνιος Ιησούς του Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Και πάλι το ερώτημα αναφύεται ολοζώντανο: ποιος είναι ο πραγματικός Ιησούς;

Κάτι έχει να μας πει επ’ αυτού ο Ζοσέ Σαραμάγκου με το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον (μτφρ. Αθηνά Ψύλλια, εκδ. Καστανιώτη), όπου, επιτέλους (sic), τα πάντα εκφέρονται από τον «ήρωα» και ουχί από τους «δορυφόρους» του. Το αυτό κάνει, με άλλο τρόπο, και η Κατρίν Κλεμάν που στο βιβλίο της Ο Ιησούς στην πυρά (μτφρ. Μίρκα Σκάρα, εκδ. Κόαν) παρουσιάζει την εκδοχή της Ανατολικής σοφίας για την πορεία του Ιησού προς τη Σταύρωση. Και, ναι, διαφέρει αρκετά από αυτά που ξέρουμε οι χριστιανοί από την Καινή Διαθήκη. Με όρους μάρκετινγκ, ο Ιησούς είναι ο απόλυτος ήρωας. Δεν μπορείς να τον ακουμπήσεις με ευκολία, δεν μπορείς και να τον παρακάμψεις. Κουβαλάει τη σημαντικότερη ιστορία του κόσμου που άλλος την αντιμετωπίζει με την σωτηριολογική της διάσταση κι άλλος με την παραμυθητική. 

Με όρους μάρκετινγκ, ο Ιησούς είναι ο απόλυτος ήρωας. Δεν μπορείς να τον ακουμπήσεις με ευκολία, δεν μπορείς και να τον παρακάμψεις. Κουβαλάει τη σημαντικότερη ιστορία του κόσμου που άλλος την αντιμετωπίζει με την σωτηριολογική της διάσταση κι άλλος με την παραμυθητική.

Η Amélie Nothomb είχε ένα παιδικό όνειρο: να ασχοληθεί επισταμένως με τη συγκεκριμένη ιστορία των ιστοριών και της πήρε πολλές δεκαετίες εσωτερικής ωρίμανσης, αλλά και συγγραφικής απόφασης, να πιάσει αυτό το θέμα ταμπού από την πλέον δύσκολη οπτική γωνία. Αυτή του πρωταγωνιστή. Στη Δίψα (εκδ. Στερέωμα, μτφρ. Αύγουστος Κορτώ) μαθαίνουμε τις τελευταίες ημέρες του Ιησού από τον «ίδιο». Αναλαμβάνει Εκείνος να μας μιλήσει για τα μαρτύριά του, τις σκέψεις του, την ακόρεστη δίψα του για νερό, για ζωή, για αγάπη (αδίψαστος οδεύει προς τους ουρανούς, με μιαν στυφή γεύση έλλειψης νερού αποχωρεί από το σώμα του).

Προφανώς, το όλο εγχείρημα είναι ενταγμένο σ’ αυτό που λέμε «ποιητική αδεία». Ο Ιησούς της Νothomb είναι αυτό ακριβώς: ο Ιησούς κατά την Nothomb. Πρόκειται για μυθοπλαστική κατασκευή ενός ήρωα που όχι μόνο προϋπάρχει του έργου της, αλλά που μπορεί να το καταπνίξει με την ευρύτητά του. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις το εγχείρημα μπορεί να αποδειχθεί ακυρωμένος μαξιμαλισμός, κοινοτοπία ή ιντριγκαδόρικη κατασκευή που σκοπεί να προκαλέσει. Η Nothomb ξεφεύγει και από τις τρεις σκοπέλους. Ο εσωτερικός μονόλογος που δημιουργεί είναι κάτι παραπάνω από μια πιστή αντιγραφή των προφανών. Είναι πάνω από όλα ένας στοχασμός στο πώς είναι να φέρεις ένα σώμα, τη φθαρτότητά του, τα ιζήματα που προκαλεί στο νου (ή ο νους στο μυαλό), η αιμάτινη σχέση με τον έρωτα (ναι, η λατρεία προς την Μαρία Μαγδαληνή δηλώνεται με τον προσήκοντα ερωτικό σεβασμό).

Ο εσωτερικός μονόλογος που δημιουργεί είναι κάτι παραπάνω από μια πιστή αντιγραφή των προφανών. Είναι πάνω από όλα ένας στοχασμός στο πώς είναι να φέρεις ένα σώμα, τη φθαρτότητά του.

Ο Ιησούς της Nothomb είναι ένα σώμα, ένα όργανο γεμάτο από απολήψεις συναισθημάτων, ένας παλμογράφος που καταγράφει λεπτό προς λεπτό τις αμφιταλαντεύσεις, τους πόνους, τις ελπίδες, τις μύχιες σκέψεις, αλλά και τα πρότερα σκιρτήματα. Η συγγραφέας μάς λέει ανοιχτά πως οφείλουμε να στοχαστούμε για το πώς είναι να κουβαλάμε το σάρκινο φορτίο μας και να μην το υποτιμούμε προς χάριν του αδιόρατου και μυθοποιημένου πνεύματός μας. 

Την ώρα των Παθών, ο Ιησούς με περισσή δεκτικότητα βιώνει κάθε τσάκισμα, κάθε έλλειψη, κάθε θραύσμα του εχθρικού κόσμου που έχει απόληξη το σώμα του. Ω, διψάει, διψάει πολύ. Φαντάζεται πως θα διψάει επ’ άπειρον. Και μόνο όποιος είναι σε τέτοιο βαθμό διψαλέος μπορεί να κατανοήσει την ύψιστη αξία του νερού. Πόσο όμορφο είναι να δροσίζεται κάθε εκατοστό του κορμιού σου. Σαν την ζωή, σαν τον έρωτα: μια άλλη εκδοχή της δίψας που προσπαθούν οι άνθρωποι να κατευνάσουν σε όλη τη διάρκεια του βίου τους. 

amelie 2
Η Amélie Nothomb (Αμελί Νοτόμπ) γεννήθηκε το 1966 στο Βέλγιο από γονείς διπλωμάτες και μεγάλωσε στην Ιαπωνία. Σπούδασε φιλολογία στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, ενώ είχε αρχίσει να γράφει από 17 ετών, όπως λέει, ολοκληρώνοντας «τρία μυθιστορήματα το χρόνο, από τα οποία δημοσιεύει μόνο το ένα». Το πρώτο της βιβλίο Υγιεινή του δολοφόνου εκδόθηκε το 1992 και έκτοτε έχουν κυκλοφορήσει είκοσι επτά μυθιστορήματά της, πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά. Το 1999 απέσπασε το Grand Prix Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας για το βιβλίο της Φόβος και τρόμος. Το 2008 τιμήθηκε με το Grand Prix Jean Giono, ενώ από το 2015 είναι μέλος της Βελγικής Βασιλικής Ακαδημίας Γαλλικής γλώσσας και λογοτεχνίας.



 

Ο Ιησούς, εκ παραλλήλου, ενδοσκοπεί: αυτούς που έσωσε και του γύρισαν την πλάτη, άλλους που δεν κατάλαβαν, κάμποσους που τον χλευάζουν, τους ελάχιστους που τον πίστεψαν, εκείνον που δέχθηκε την εντολή του Θεού, ο οποίος επειδή δεν έχει σώμα, δεν θα μπορέσει ποτέ να καταλάβει τι πέρασε ο Υιός του μέσα στο σάρκινο πλέγμα του. Ναι, θυμώνει με τον πατέρα του, όπως θα έκανε κάθε γιος. Τι ξέρει από αγάπη ο πανάγαθος; Μόνο όποιος έχει σώμα, άρα μια δαπάνη πόνου και ελπίδας, μπορεί να κατανοήσει πλήρως την αγάπη. Δεν υπάρχει καμία εξιλέωση με τη Σταύρωση. Αποφαίνεται, εν πολλοίς: αυτό το μαρτύριο ήταν εντελώς λάθος. Ένα ξεστρατισμένο στρατήγημα. Μια έμπνευση που χάλασε στην πορεία διότι την σχεδίασε κάποιος που δεν έχει εμπειρία σώματος. 

Eντέλει, η Nothomb, καίτοι γράφει όσα το στόμα του Ιησού εκφέρουν, στην πραγματικότητα μιλάει για την αιώνια ανθρώπινη περίπτωση που περιβάλλεται από το τρίπτυχο: δίψα, αγάπη, θάνατος. Αυτά τα τρία στοιχεία συνέχουν την ανθρώπινη υπόσταση από την αρχή έως το τέλος. Αυτά καθορίζουν τη σχέση του Ιησού με τους μαθητές του, τον Ιωσήφ που τον αποδέχεται, τη μητέρα του που υπεραγαπά, τους μαθητές του που δεν διστάζει να παρουσιάσει με την πραγματική τους εικόνα κι όχι με την ωραιοποιημένη ή την καταραμένη (στην περίπτωση του Ιούδα) των αγίων γραφών. Άλλοτε πικρός και θρηνητικός κι άλλοτε περιπαιχτικός, ο μονόλογος του Ιησού είναι η εσωτερική φωνή κάθε ανθρώπου που μπορεί να μην καταλήγει σε άμεσα βασανιστήρια στα όρια της σταύρωσης, ωστόσο το τέλος στέκει πάντα μπροστά του: πεισιθάνατο, νομοτελειακό. 

Η δική της Δίψα είναι η ανθρώπινη δίψα. Η ακόρεστη ανάγκη του ατόμου να νοηματοδοτήσει το σώμα του, τα ορμέμφυτά του και τη λογική του. Εντέλει, την ύπαρξή του.

Η Nothomb δεν γράφει μια ακόμη εκδοχή ενός ανθρώπινου Ιησού. Θα ήταν αρκετά περιοριστικό πεδίο λογοτεχνικής έρευνας αν αποφάσιζε να ασχοληθεί –κι αυτή– με κάτι τόσο προφανές. Η δική της Δίψα είναι η ανθρώπινη δίψα. Η ακόρεστη ανάγκη του ατόμου να νοηματοδοτήσει το σώμα του, τα ορμέμφυτά του και τη λογική του. Εντέλει, την ύπαρξή του.

Είναι τυχερή, πάντως, που το βιβλίο της εκδόθηκε στη Γαλλία. Αν το είχε γράψει Έλληνας συγγραφέας, κρίνοντας από τις αντιδράσεις παραεκκλησιαστικών οργανώσεων σε έργα που προσπαθούν να αρθρώσουν μια άλλη εκδοχή, το αποτέλεσμα θα ήταν να ριχθεί στην πυρά δίχως δεύτερη σκέψη. Ευτυχώς, η δική της Δίψα μπορεί να μας ξεδιψάσει αρκετά. Άκρως λειτουργική είναι η μετάφραση του Αύγουστου Κορτώ.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, η ποιητική συλλογή «Ποτέ πια εμείς» (εκδ. Μελάνι).

Στην κεντρική εικόνα, ο William Dafoe, ως Ιησούς Χριστός, στην ταινία του Martin Scorsese Ο τελευταίος πειρασμός (1988). 


nothombΔίψα
Amélie Nothomb
Μτφρ. Αύγουστος Κορτώ
Στερέωμα 2020
Σελ. 160, τιμή εκδότη €13,95

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ AMÉLIE NOTHOMB

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ