Ανέκαθεν κυκλοφορούσαν πολυσέλιδα μυθιστορήματα αλλά τα τελευταία χρόνια η τάση είναι μάλλον αυξητική. Πόσο ρισκάρει ένας εκδότης ποντάροντας σε ένα βιβλίο άνω των χιλίων σελίδων; Πόσος χρόνος απαιτείται για μια μετάφραση αξιώσεων; Πόσο μετράνε όλα αυτά όταν ο αναγνώστης φτάνει στο ταμείο; Την άποψή τους καταθέτουν οι Κώστας Δαρδανός (εκδ. Gutenberg), Μαρία Ξυλούρη (μεταφράστρια και συγγραφέας) και Γιώργος Θωμόπουλος (πωλητής στο Βιβλιοπωλείο Πολιτεία). Στο τέλος, σας προτείνουμε επτά πολυσέλιδα μυθιστορήματα τελευταίας εσοδείας.
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Είναι κατανοητή η αμφιθυμία. Η λατρεία των μεν, η άπωση των δε. Πρόκειται για δύο κόσμους που σε κάποιους αναγνώστες δεν γίνεται να συναντηθούν. Οι λόγοι είναι πολλοί: αισθητικοί, οικονομικοί, αντίληψης του κόσμου, αλλά και αντικειμενικοί (ο χρόνος περνάει γοργά, δεν έχεις περιθώριο να μείνεις για πολύ καιρό αγκυροβολημένος σε ένα βιβλίο).
Μπορούμε να φανταστούμε πώς είναι οι συγγραφείς που αρέσκονται στη μεγάλη αφήγηση, που αφήνουν έναν ποταμό λέξεων να ξεχυθεί από μέσα τους δίχως να του βάζουν επιχωματώσεις ή λοιπά εμπόδια; Αντιστοίχως: πώς να είναι οι άλλοι που λατρεύουν τη συντομία, που μέσα σε μια πρόταση είναι ικανοί περικλείσουν έναν ολόκληρο κόσμο;
Υπάρχουν εκείνοι που λατρεύουν να αφήνονται στη μαγγανεία μιας πλοκής που ξεκινάει και δεν λέει να τελειώσει και οι άλλοι που προτιμούν τη σύντομη οδό.
Η ίδια κατηγοριοποίηση (με μικρότερη πιθανότητα να είναι αρραγής) μπορεί να γίνει και για τους αναγνώστες. Υπάρχουν εκείνοι που λατρεύουν να αφήνονται στη μαγγανεία μιας πλοκής που ξεκινάει και δεν λέει να τελειώσει και οι άλλοι που προτιμούν τη σύντομη οδό. Φυσικά, επειδή η ανάγνωση δεν είναι ποτέ «μονόχρωμη», όλοι μας, άλλος περισσότερο κι άλλος λιγότερο, έχουμε δοκιμάσει τις αντοχές μας και στις δύο κατηγορίες.
Στο βάθος του ζητήματος (σ.σ.: πολυσέλιδα μυθιστορήματα), ως μια ύστατη ζώνη άμυνας για εκείνους που εξακολουθούν να ανθίστανται, θα στέκει αδάμαστος ο αφορισμός του Χόρχε Λουίς Μπόρχες: «Είναι άσκοπο να γράφει κανείς τεράστια βιβλία αναπτύσσοντας σε 500 σελίδες μια ιδέα που μπορεί κάλλιστα να αποδοθεί σε πέντε λεπτά κουβέντας. Είναι προτιμότερο να προσποιείσαι ότι αυτά τα βιβλία ήδη υπάρχουν και να κάνεις μια σύνοψη ή κάποια σχόλια».
Όπως και να ‘χει, τα πολυσέλιδα μυθιστόρημα κρύβουν πάντα ένα μυστήριο, μια διερώτηση: ποια σπάνια σοφία περικλείουν μέσα τους που δεν γινόταν να εκφραστεί σε μικρότερη έκταση;
«Τούβλα, κομοδίνα, αλτήρες»
Τα έχουν πει «τούβλα», ενδέχεται να έχετε ακούσει να τα λένε ακόμη και «κομοδίνα» ή «αλτήρες». Όσο κι αν αυτοί οι χαρακτηρισμοί ακούγονται μειωτικοί, στην ουσία είναι περιπαιχτικοί. Πολλές φορές, δε, λέγονται, εν είδει φλεγματικής αυτοσάτιρας (sic), από ανθρώπους που γράφουν, μεταφράζουν και διαβάζουν πολυσέλιδα μυθιστορήματα. Μην έχετε καμία αμφιβολία, ευφάνταστα τρολ φύονται και στο χώρο της λογοτεχνίας και σίγουρα είναι πιο χαρωπά και ακίνδυνα από άλλα.
Καίτοι δεν μπορούμε να μιλάμε για τάση σε ένα πεδίο όπως είναι το εκδοτικό που αναπτύσσεται καθημερινά μέσα από διαφορετικούς παραπόταμους, είναι αξιοσημείωτο ότι από τους καταλόγους των ελληνικών εκδοτικών οίκων ποτέ δεν έλειψαν τα πολυσέλιδα αναγνώσματα. Μικρή διόρθωση: όχι από όλους τους εκδοτικούς. Είναι φανερό πως εδώ πρέπει να γίνει μια πρώτη βασική διάκριση: το κόστος είναι η λυδία λίθος. Ένας μεγάλος εκδοτικός οίκος έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει τα δικαιώματα ενός τέτοιου έργου, να επενδύσει στη μετάφρασή του, εντέλει την έκδοσή του και στη συνέχεια τη διάθεσή του στα βιβλιοπωλεία σε ένα ευδιάκριτο τιράζ. Κάτι τέτοιο ένας μεσαίος –ή ακόμη λιγότερο ένας μικρός εκδοτικός– δεν μπορεί να το αναλάβει εύκολα. Κι αν το κάνει θα χρειαστεί να σταθμίσει πολλά δεδομένα έως το τελικό «τυπωθήτω».
Κώστας Δαρδανός: «Τα μεγάλα σημαντικά βιβλία είναι οι μόνες φτηνές διακοπές από τη φρενήρη ματαιότητα του “έξυπνου” τηλεφώνου»
Ο Κώστας Δαρδανός είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εκδότη που δεν φοβάται το μέγεθος ενός βιβλίου. Αρκεί να ανατρέξει κανείς στα βιβλία που έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Gutenberg στην περιώνυμη σειρά του εκδοτικού «Orbis Literæ» (τα τελευταία χρόνια και στη σειρά «Aldina») και θα διαπιστώσει πως τα περισσότερα εξ αυτών είναι κλασικά πολυσέλιδα βιβλία (προφανώς και εμβληματικά). Τον ρωτήσαμε γιατί πιστεύει ότι διαβάζουμε πολυσέλιδα βιβλία και αντιστοίχως γιατί εκείνος προτιμάει να τα εκδίδει.
«Ζούμε σε μια μικρή, πολύ μικρή εποχή. Κυριαρχούν τα μικρά κείμενα, οι σύντομες ατάκες στα κοινωνικά δίκτυα, οι ρηχές, εικονικές σχέσεις και η έλλειψη χρόνου, τον οποίον παραδίδουμε άνευ όρων στη μαύρη τρύπα του ψηφιακού χώρου. Ακόμα και τα σοφά ρητά του Ηράκλειτου ή τα δελφικά παραγγέλματα περνάνε στη λήθη με μια απλή κίνηση του δαχτύλου στο κινητό», τόνισε εξαρχής περιγράφοντας την κατάσταση που βιώνουμε όλοι καθημερινά «με την πλημμυρίδα πυρηνικών κειμένων που κατακλύζουν τα social media».
Είναι, λοιπόν, η καταβύθιση στις πολλές λέξεις το γιατρικό; Ο Κώστας Δαρδανός σημειώνει χαρακτηριστικά:
«Η ανάγνωση πολυσέλιδων ποιοτικών μυθιστορημάτων, κλασικών ή σημαντικών σύγχρονων, θεραπεύει τον ψυχικό κατακερματισμό. Ζούμε σε περισσότερες σελίδες δικού μας χωροχρόνου και λιγότερο στην προκαθορισμένη και στενή πραγματικότητα της οθόνης. Συνδημιουργούμε το δικό μας σύμπαν μαζί με τον συγγραφέα. Όσο μεγαλύτερη η αξία του έργου τόσο σπουδαιότερη και η δική μας συνδημιουργία. Εν τέλει τα μεγάλα σημαντικά βιβλία είναι οι μόνες φτηνές διακοπές από τη φρενήρη ματαιότητα του “έξυπνου” τηλεφώνου».
Μαρία Ξυλούρη: «Ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα είναι σαν να ανεβαίνεις ένα βουνό – μεταφράζεις καθημερινά και κορυφή δεν βλέπεις»
Το γεγονός ότι πολλά από τα πολυσέλιδα βιβλία φτάνουν στις λίστες των best seller δεν μπορεί να είναι τυχαίο. Μια πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ κατέδειξε πως η λίστα των New York Times (ναι, είναι ένα καλό δείγμα) περιλαμβάνει αρκετά βιβλία μακράς πνοής.
Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το εξής δεδομένο: η αφήγηση μεγαλώνει στις μέρες μας ακολουθώντας ίσως το παράδειγμα των σειρών στα συνδρομητικά κανάλια που κρατούν πολλές σεζόν και καθηλώνουν εκατομμύρια θεατές δημιουργώντας έναν ακατάλυτο δεσμό ταύτισης. Να έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο Game of Thrones; Η αλήθεια είναι ότι τα μυθιστορήματα που εντάσσονται στην κατηγορία του fantasy πάντα ήταν πολυσέλιδα. Ομοίως και τα αστυνομικά. Να, όμως, που η λογοτεχνία στις μέρες μας έχει ξεπεράσει τέτοια στεγανά.
Η Μαρία Ξυλούρη, συγγραφέας και μεταφράστρια, έχει αντιμετωπίσει το θέμα «τούβλα» στην πράξη. Έχει μεταφράσει κάποια από αυτά με επιτυχία, άρα έχει γνώση του θέματος. Μας αποκαλύπτει την βασική ερώτηση που της κάνουν συνήθως οι αναγνώστες και έχει να κάνει με τη διαφορά στις σελίδες ενός πρωτότυπου έργου με το μεταφρασμένο κείμενο.
Η απάντησή της είναι η εξής:
«Πέραν του ότι το μετάφρασμα συνήθως είναι μεγαλύτερο του πρωτοτύπου, ακόμα και σε περιπτώσεις που η έκτασή τους δεν διαφέρει σημαντικά η ελληνική έκδοση θα φαίνεται μεγαλύτερη λόγω σελιδοποίησης. Στο 4321 του Όστερ, π.χ., ο Αμερικανός εκδότης έκανε ασφυκτική σελιδοποίηση. Ένας Έλληνας εκδότης δεν θα βάλει 400 λέξεις ανά σελίδα».
Προτιμάει, άραγε, η ίδια να μεταφράζει ή να διαβάζει πολυσέλιδα βιβλία; Η απάντησή της είναι αφοπλιστική:
«Όσο και αν φαίνεται πως τα προτιμώ επειδή έχω μεταφράσει κάποια από αυτά, στην πραγματικότητα τα φοβάμαι κι εγώ όπως κάθε αναγνώστης που δεν ξέρει αν θα βρει χρόνο να τα ολοκληρώσει. Την ίδια στιγμή θαυμάζω συγγραφείς όπως η Κλερ Κίγκαν που εκδίδει το Μεταίχμιο και η οποία μπορεί μέσα σε λίγες σελίδες να πει μια ιστορία και να μην αισθάνεσαι ότι σου λείπει κάτι».
Για το πώς αντιμετωπίζει ως μεταφράστρια ένα πολυσέλιδο βιβλίο, η Μαρία Ξυλούρη σημειώνει:
«Δεν είναι κάθε βιβλίο το ίδιο. Η έκταση είναι ένας από τους παράγοντες που διαμορφώνουν μια μετάφραση. Δεν κοιτάς μόνο τις λέξεις σε μια μετάφραση, αλλά και τη γλώσσα ή κάποιες ορολογίες. Ένα βιβλίο 300 σελίδων με το στιλ του Γκας είναι πιθανόν πολύ πιο δύσκολο από ένα βιβλίο 600 σελίδων που ενδέχεται να είναι ένα τυπικό αστυνομικό χωρίς πολλές απαιτήσεις ύφους. Από την άλλη, και ένα αστυνομικό που μπορεί αρχικά να φαίνεται εύκολο, στο τέλος μπορεί να έχει άλλου είδους δυσκολίες. Πάντως, ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα είναι σαν να ανεβαίνεις ένα βουνό – μεταφράζεις καθημερινά και κορυφή δεν βλέπεις. Μου συνέβη στο 4321 όπου στη Γερμανία το ανέλαβαν τέσσερις μεταφραστές».
Το σίγουρο είναι ότι ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα αποτελεί επένδυση (διαφορετικού είδους) για τον εκδοτικό και τον αναγνώστη. Για να γνωρίζουμε, πάντως, και τα backstage της διαδικασίας, καλό είναι να σκεφτούμε πως αντίστοιχη επένδυση είναι και για τον επαγγελματία μεταφραστή που ζει από την εργασία του και επομένως θα πρέπει να παραχωρήσει αρκετό χρόνο για να μεταφράσει ένα πολυσέλιδο βιβλίο. Κάτι που του αφαιρέσει τη δυνατότητα να περάσει σε κάποια άλλη ανάθεση.
Γιώργος Θωμόπουλος: «Οι αναγνώστες περιμένουν δύο χρόνια να πέσει η τιμή τους για να τα αγοράσουν»
Ο τελικός αποδέκτης, φυσικά, είναι (πάντα) ο αναγνώστης. Προτιμάει, άραγε, τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα κι αν ναι ποια εποχή; Είναι καλύτερα να τα διαβάζει κανείς χειμώνα ή καλοκαίρι;
Ο Γιώργος Θωμόπουλος, ο γνωστός σε όλους τους βιβλιόφιλους πωλητής του βιβλιοπωλείου Πολιτεία, μας δίνει τα «φώτα» του:
«Η αλήθεια είναι ότι βγαίνουν αρκετά πολυσέλιδα μυθιστορήματα, αλλά δεν ξέρω αν μπορώ να μιλήσω για τάση. Νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια έχει πέσει λίγο η αγορά των πολυσέλιδων μυθιστορημάτων. Συνήθως, θα τα αγοράσει κάποιος το καλοκαίρι που έχει περισσότερο χρόνο στη διάθεσή του. Από την άλλη, επειδή τα πολυσέλιδα βιβλία κοστίζουν περισσότερο, υπάρχει η λογική σε πολλούς αναγνώστες να περιμένουν δύο χρόνια να πέσει η τιμή τους για να τα αγοράσουν. Σίγουρα παίζει ρόλο η ηλικία των αγοραστών σε συνάρτηση με την τιμή. Νομίζω ότι όπως ο αγοραστής κοιτάζει το κόστος, το ίδιο κάνει και ο εκδότης. Γι’ αυτό και τα περισσότερα ογκώδη βιβλία βγαίνουν από μεγάλους εκδοτικούς».
Όσο για το ποια βιβλία αυτού του είδους έχουν πουλήσει περισσότερο, από μνήμης μας είπε πως σίγουρα στα ευπώλητα συγκαταλέγονται οι Αδελφοί Καραμαζόφ του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, το Confiteor του Ζάουμε Καμπρέ (εκδ. Πόλις) και το Σανταράμ (μτφρ. Ευαγγελία Μούμα, εκδ. Κυψέλη) του Γκρέγκορι-Ντέιβιντ Ρόμπερτς.
Καινούργιες εκδόσεις
Ο Πολ Όστερ [Paul Auster] μας είχε προϊδέασει με το μνημειώδες 4321 (μτφρ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο). Τώρα, στο γέρμα της σπουδαίας συγγραφικής καριέρας του, και με την υγεία του να έχει κλονιστεί σημαντικά, όχι μόνο δεν υποστέλλει τη σημαία της δημιουργίας, αλλά την επαυξάνει στον μέγιστο βαθμό. Κάπως έτσι έφτασε στο σημείο να γράψει ένα πολυσέλιδο βιβλίο (1.184 σελίδες) για τη ζωή του συγγραφέα Στίβεν Κρέιν. Το Φλεγόμενο αγόρι (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο), ωστόσο είναι κάτι παραπάνω από μια βιογραφία ενός ανθρώπου με πολυτάραχη ζωή και περίεργες περιελίξεις στις αποφάσεις του.
Ο Όστερ σε συνέντευξή του είπε ευθαρσώς πως θα μπορούσε να είναι ένας Φέργκιουσον (ο… τετραπλός ήρωάς του στο 4321). Διόλου τυχαίο, καθώς ο Κρέιν στη λιγοστή ζωή που του δόθηκε (πέθανε μόλις 29 ετών) έζησε στα «κόκκινα». Ο Όστερ δεν φτιάχνει μια τυπική βιογραφία ενός άνδρα που απέκτησε πολύ νωρίς φήμη στην Αμερική και στη συνέχεια έπεσε στο βαθύ πηγάδι της λήθης. Πρόκειται για ένα πολυσέλιδο ανάγνωσμα που στην ουσία του έχει έναν έντονο χαρακτήρα και οστερική (sic) πλοκή.
Η Ντόνα Ταρτ [Donna Tartt] έγινε πασίγνωστη για την Καρδερίνα που υμνήθηκε για το πώς κατάφερνε να μεταφέρει το ντικενσιανό κλίμα στον 21ο αιώνα. Τώρα είναι καιρός να διαβάσουμε το πρώτο της μυθιστόρημα, τη Μυστική ιστορία, που επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Διόπτρα σε νέα μετάφραση του Μιχάλη Δελέγκου. Κυκλοφόρησε το 1991 και ουσιαστικά είναι ένα campus novel, καθώς η δράση εκτυλίσσεται στο προοδευτικό κολέγιο Χάμπτεντ του Βέρμοντ.
Η Ταρτ μιλάει ευθέως για τη γενιά της, για το κυνήγι του απόλυτου, την εύπλαστη ηθική της, τα οράματά της που ξέφτισαν συν τω χρόνω και την περιβόητη χαμένη αθωότητά της. Μακριά από το επίπλαστο lifestyle εκείνης της εποχής, η Ταρτ δεν διστάζει να δει την αλήθεια στα μάτια και να την καταγράψει με μια ωριμότητα που θαυμάζεται (εκ των υστέρων) αν σκεφτεί κανείς πως ήταν το πρώτο της μυθιστόρημα.
Η Όλγκα Τοκάρτσουκ [Olga Tokarczuk], από τη στιγμή που έλαβε το Βραβείο Νόμπελ (ίσως ένα από τα πιο δίκαια των τελευταίων ετών) όχι μόνο δεν έχασε τον οίστρο της, αλλά προχώρησε την πρόζα της σε μονοπάτια που δεν της προσφέρουν καμία ασφάλεια. Για την Πολωνή συγγραφέα το συγγραφικό «παιχνίδι» παίζεται ακόμη, ανεξάρτητα αν ο ίσκιος του βραβείου πέφτει βαρύς στους ώμους της.
Τα βιβλία του Ιακώβ (μτφρ. Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου, εκδ. Καστανιώτη) κυκλοφόρησε το 2014 (τέσσερα χρόνια πριν από τη βράβευσή της) και ουσιαστικά πρόκειται για το magnum opus της. Οχι μόνο λόγω έκτασης (864 σελίδες), αλλά και σύλληψης. Να το ονομάσει κανείς ιστορικό βιβλίο; Ειδολογικά εντάσσεται μεν σ’ αυτή την κατηγορία, αλλά στην ουσία ο βαθμός μετάπλασης της πραγματικότητας είναι τέτοιος που άνετα μπορούμε να μιλήσουμε για ένα προϊόν μυθοπλασίας. Η Τοκάρτσουκ, για λογαριασμό του ήρωά της, Ιακώβ Λεϊμπόβιτς Φρανκ, ενός μυστηριώδους ανθρώπου που φτάνει στην Πολωνία το 1752 από τη Σμύρνη, δημιουργεί έναν πολύμορφο κόσμο.
Τα κηρύγματα και οι ιδέες του Φρανκ συνταράσσουν την τοπική εβραϊκή κοινότητα, ενώ τριγύρω ο κόσμος αναδιατάσσεται, αλλάζει και το παλιό δίνει τη θέση του σε μια νέα Ευρώπη όπου τα σύνορά των χωρών τίθενται εν αμφιβόλλω. Το μεταφυσικό και παραβολικό στοιχείο είναι έντονα στο μυθιστόρημα. Σαν να μας δείχνει η Τοκάρτσουκ τη διαδρομή που ακολουθήσαμε ως ήπειρος για να φτάσουμε στο σήμερα. Αν μη τι άλλο, έχουμε να κάνουμε με μια αναγνωστική εμπειρία.
Το 1978, η Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] έλαβε το Βραβείο Booker για το μυθιστόρημά της Θάλασσα, θάλασσα (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg), το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά. Πιστή στη φιλοσοφική διάσταση που έδωσε σε όλα της τα βιβλία, η Μέρντοχ «ντύνει» τον κεντρικό ήρωά της, Τσαρλς Αροουμπαϊ με ποικίλα υπαρξιακά αδιέξοδα. Ο εν λόγω είναι ένας διάσημος θεατρολόγος που έχει φτάσει στο απόγειο της καριέρας του, κι όμως πέφτει σε μια υπαρξιακή σπείρα που τον ωθεί να αποτραβηχτεί από τα φώτα και να αποσυρθεί σ΄ ένα σπίτι κοντά στη θάλασσα. Αποζητάει την ηρεμία του πνεύματος, μόνο που το παρελθόν έρχεται να ταράξει την επιδιωκόμενη νηνεμία του. Στο μυαλό του κυκλοφορεί συνεχώς η Χάρτλι, μια κοπέλα που ερωτεύτηκε νέος και του έγινε εμμονή. Θέλει να την κλέψει από τον άντρα της με αποτέλεσμα το μυαλό του να παίρνει φωτιά.
Ένας από τους ωραιότερους δεύτερους ρόλους που μπορεί να συναντήσει κανείς σε ένα μυθιστόρημα, βρίσκεται στο Θάλασσα, θάλασσα και είναι ο ξάδελφος του Αρουμπαϊ, ο Τζέιμς. Ένας πρώην στρατιωτικός που έζησε στο Θιβέτ και ασπάστηκε τη θιβετιανή μαγεία από τον γκουρού Μιλαρέπα. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που είναι κατάφορτο από φιλοσοφικές εμβαθύνσεις και λογοτεχνικούς συμβολισμούς. Σαν να πηγαίνουν χέρι χέρι ο Πλάτωνας με τον Σαίξπηρ.
Ο Φερνάντο Αραμπούρου [Fernando Aramburu] θαυμάστηκε –και βραβεύτηκε– για το μυθιστόρημά του Πατρίδα (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη). Τώρα επανέρχεται με ένα εξίσου πολυσέλιδο μυθιστόρημα που, όμως, δεν έχει πολιτική χροιά.
Τα Πετροχελίδονα (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη) είναι ο μακρύς μονόλογος ενός μεσήλικα, του Τόνι, που έχει αποφασίσει μέσα σε ένα χρόνο να αυτοκτονήσει επειδή δεν πιστεύει πως αξίζει να ζει άλλο. Πρόκειται για έναν αντιήρωα, με τον οποίο δεν είναι εύκολο να ταυτιστείς, καθώς προβάλλει πολλές από τις αρνητικές πλευρές του χαρακτήρα του, αφήνοντάς μας όμως να κατανοήσουμε πως κάπως έτσι είμαστε φτιαγμένοι όλοι: από φθαρτή ύλη που κουβαλάει θετικά και αρνητικά στοιχεία.
Ο Δανός συγγραφέας Henrik Pontoppidan είναι ελάχιστα γνωστός στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, είναι ευχής έργον που μεταφράστηκε το πολυσέλιδο μυθιστόρημά του Ένας ευτυχισμένος άνθρωπος από τις εκδόσεις Λέμβος σε μετάφραση του Σωτήρη Σουλιώτη. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που βουτάει στα νάματα του μοντερνισμού και ανήκει αναμφίβολα στον δανέζικο λογοτεχνικό κανόνα.
Ήρωας είναι ένας φιλόδοξος γιος κληρικού, ο Περ, που αποφασίζει να κάνει το μεγάλο βήμα και να πάει κόντρα στην πίστη του, να φύγει από την περιοριστική επαρχία που ζει και να αναζητήσει τον μεγάλο κόσμο της πρωτεύουσας. Ο Περ πιστεύει πως είναι ικανός να αρπάξει την τύχη με τα δόντια του και να την γραπώσει. Ενδιαφέρεται ερωτικά για μια Εβραία κληρονόμο, ενώ παράλληλα αποκτάει εμμονή με ένα έργο μηχανικής που πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει άρδην την εικόνα της Δανίας. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να απομονωθεί από τον περίγυρό του και να βιώσει μια έντονη κατάσταση κατάθλιψης. Στο τέλος της ζωής του θα αναστοχαστεί γύρω από το δίπολο της τύχης και της ευτυχίας. Δύο πόλοι που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ζωή του.
Ένα από τα ελάχιστα πολυσέλιδα μυθιστορήματα Έλληνα συγγραφέα που συναντάμε στις πρόσφατες εκδόσεις είναι το βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη Μινώταυρος (εκδ. Μεταίχμιο). Όπως μας έχει συνηθίσει και σε προηγούμενα βιβλία του, ο Στεφανάκης έχει την ικανότητα να «βλέπει» το παρελθόν με τα μάτια ενός συγκαιρινού (της κάθε εποχής που επιλέγει).
Αυτή τη φορά μάς μεταφέρει στην Κρήτη των τελών του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα. Πρόκειται για μια κρίσιμη ιστορικά περίοδος για το νησί, καθώς αποδιώχνει από πάνω του την τουρκοκρατία, ανακηρύσσεται η αυτόνομη Κρητική Πολιτεία και διεξάγεται η δύσκολη μετάβαση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εξουσία των Μεγάλων Δυνάμεων και στη συνέχεια στην πλήρη ένταξη στο ελληνικό κράτος. Μια γέννα δύσκολη και ιστορικά καθοριστική.
Αυτή την τεταμένη κατάσταση μας μεταφέρει με πιστό τρόπο ο Στεφανάκης στο μυθιστόρημά του που ξεκινάει με έναν φόνο. Ο Μιχαήλος Αστάκης από την Άρβη, ένα χωριό στην επαρχία Βιάννου, στο Ηράκλειο, σκοτώνει τον φοβερό και τρομερό Τουρκοκρητικό, Μπραήμη, ο οποίος ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής. Αυτός ο φόνος θα προκαλέσει αναταραχή στην οικογένεια του Μιχαήλου, με αποτέλεσμα ο αδελφός του, ο Γιαννιός, να αναγκαστεί να φύγει από το χωριό αλλάζοντας συνεχώς τόπο κατοικίας. Η ιστορία φτάνει έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Μάχη της Κρήτης και την Κατοχή. Ένα πανόραμα μιας πλούσιας σε γεγονότα εποχής, φτιαγμένο από έναν επιδέξιο συγγραφέα.
＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Μπλε ήλιος» (εκδ. Μεταίχμιο).
