Μια ορεινή λουτρόπολη, μια μικρή πόλη ολόκληρος κόσμος, σαν το πανδοχείο του Δον Κιχότη, όπου συναντώνται και συγχέονται ρεαλιστικό και φανταστικό, πραγματικό και εξωπραγματικό (αν και "τίποτα δεν είναι πιο πραγματικό απ' το εξωπραγματικό"). Γυναίκες στείρες που αναζητούν τη γονιμότητα στα ιαματικά νερά, ο ιδιόρρυθμος γιατρός με το δικό του σχέδιο ευγονικής, ο βαθιά θεολογημένος και φιλόσοφος των ηδονών του βίου Αμερικανός ασθενής, ο πρώην πολιτικός κρατούμενος που εγκαταλείπει τη χώρα του ανακαλύπτοντας πως δεν την είχε τελικά γνωρίσει ούτε καν ζήσει, ο διάσημος τρομπετίστας και η όμορφη νοσοκόμα με τ' αχυρόχρωμα μαλλιά στροβιλίζονται σ' ένα αποχαιρετιστήριο βαλς, οδηγημένοι από την απαράμιλλη χορογραφία του Κούντερα. Σ' ένα "μαύρο βοντβίλ" σε πέντε πράξεις, μια κωμωδία φαινομενικά ανάλαφρη, γεμάτη εξαιρετικές συμπτώσεις και ριζικές ανατροπές, τονισμένη με μαύρο χιούμορ κι ακόμα πιο πικρό σαρκασμό, με υπερβολές που αναδεικνύουν την γκροτέσκα πλευρά του τραγικού, οι ήρωες του "Βαλς" αποχαιρετούν μια εποχή.

Με το "Βαλς του αποχαιρετισμού" αποχαιρέτησε και ο Κούντερα τη χώρα του, καθώς ήταν το τελευταίο έργο που έγραψε εκεί προτού εγκατασταθεί στη Γαλλία, με την πρόθεση μάλιστα να είναι το τελευταίο του μυθιστόρημα. Με εύγλωττο αρχικό τίτλο "Επίλογος", το "Βαλς" γράφτηκε το 1971-72, λίγα χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, και δεν κυκλοφόρησε στα τσέχικα, παρά εκδόθηκε κατευθείαν σε γαλλική μετάφραση το 1976 στο Παρίσι. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Στη Συνάντηση, άλλο ένα δοκίμιο γραμμένο σαν συναρπαστικό μυθιστόρημα, ο Κούντερα χτίζει το δικό του Πάνθεον, όπου συναντιούνται, όπως σημειώνει, οι σκέψεις του και οι αναμνήσεις του, τα παλιά υπαρξιακά και αισθητικά θέματά του και οι παλιοί του έρωτες, ο Ραμπελαί, ο Γιάνατσεκ, ο Φελίνι, ο Μαλαπάρτε... (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

"Σκέφτομαι και τον Σολζενίτσιν. Αυτός ο μεγάλος άνδρας ήταν άραγε μεγάλος μυθιστοριογράφος; Πού να ξέρω; Δεν άνοιξα ποτέ κανένα του βιβλίο. Οι ηχηρές δημόσιες τοποθετήσεις του (τις οποίες χειροκροτούσα για το σθένος τους) με έκαναν να πιστεύω ότι γνώριζα εκ των προτέρων όλα όσα είχε πει". Τα παραπάνω, αν δεν τα είχε πει ο Μίλαν Κούντερα, θα τα θωρούσαμε ευφυολογήματα ενός σνομπ. Γραμμένα όμως από έναν άνθρωπο τόσο μοναχικό, που οι δημόσιες εμφανίσεις του είναι σπάνιες, που όταν ταξιδεύει από το Παρίσι, όπου ζει, στην Πράγα δεν το μαθαίνει κανείς, είναι αποκαλυπτικά. Ο συγγραφέας Κούντερα ζει μέσα στον κόσμο όπου τα βιώματά του είναι προεκτάσεις τού διαλόγου του με την τέχνη των άλλων, η οποία γονιμοποιεί και τη δική του. Το βιβλίο του Συνάντηση περιέχει μια σειρά από μικρά δοκίμια, για μυθιστοριογράφους κυρίως και μουσικούς, και συμπληρώνει εκείνη τη θαυμάσια Τέχνη του μυθιστορήματος.
Ο Κούντερα είναι σήμερα ο σημαντικότερος εν ζωή συγγραφέας που προέρχεται από την Κεντρική Ευρώπη. Όλο του το έργο το διατρέχει ένα υπόγειο ρεύμα όπου καθρεφτίζονται η γαλατική ευφυΐα και η κεντροευρωπαϊκή σοβαρότητα. Ενας τέτοιος πεζογράφος επόμενο ήταν να μας δώσει και δοκιμιακό έργο πρώτης γραμμής. Θα έλεγα μάλιστα ότι τα δοκίμιά του, για να θυμηθώ τον Μπρόντσκι - και παραφράζοντας τον Κλαούζεβιτς-, είναι η συνέχεια της πεζογραφίας του με άλλα μέσα. (ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 25/7/2010)

Ο Μίρεκ που αναζητεί τα γράμματα που είχε γράψει στην παλιά ερωμένη του, προσπαθώντας νε ελέγξει το παρελθόν του, η Τάμινα που αυτοεξόριστη στη Δύση επιχειρεί να σώσει την εικόνα του νεκρού άντρα της από τη λήθη, ανακαλώντας τα ονόματα που της έδινε, ο χορός του Ελυάρ στον ουρανό πάνω από την Πράγα που στέλνει στην αγχόνη τους πολιτικούς της αντιπάλους, ο Κούντερα που γράφει με ψευδώνυμο ωροσκόπια για να επιζήσει, είναι μερικές από τις διαφορετικές ιστορίες που διασταυρώνοντα σ' αυτό το "μυθιστόρημα για το γέλιο και τη λήθη, για τη λήθη και την Πράγα, για την Πράγα και τους αγγέλους".
"'Οταν τελείωσα το Βαλς του αποχαιρετισμού, αρχές της δεκαετίας του '70, θεώρησα πως είχε ολοκληρωθεί η συγγραφική μου σταδιοδρομία. Ήταν η περίοδος της ρωσικής κατοχής και η γυναίκα μου κι εγώ είχαμε άλλες έγνοιες. Ξανάρχισα πια να γράφω ένα χρόνο μετά την άφιξή μας στη Γαλλία (και χάρη στη Γαλλία), έπειτα από εξάχρονη πλήρη διακοπή" γράφει ο Μίλαν Κούντερα στις Προδομένες διαθήκες για τη γέννηση του Βιβλίου του γέλιου και της λήθης. 1968, εισβολή των ρωσικών τανκς στην τότε Τσεχοσλοβακία, 1975 ο Κούντερα, που του απαγορεύεται και εκδίδει του έργο του αλλά και να εργάζεται, αυτοεξορίζεται στη Γαλλία, 1978 κυκλοφορεί το Βιβλίο του γέλιου και της λήθης, και αμέσως μετά, το 1979, του αφαιρείται η τσέχικη υπηκοότητα. Δύο χρόνια αργότερα ο Κούντερα παίρνει τη γαλλική υπηκοότητα. Μόνιμα εγκατεστημένος πια στο Παρίσι, Γαλλοτσέχος συγγραφέας, όπως δηλώνει ο ίδιος, αρχίζει από ένα σημείο και μετά να γράφει στα γαλλικά, και, αναθεωρώντας όλες τις προηγούμενες μεταφράσεις των έργων του, συγκροτεί ένα γαλλικό corpus. Το Βιβλίο του γέλιου και της λήθης βρίσκεται έτσι στο μεταίχμιο της συγγραφικής δράσης αλλά και της προσωπικής ζωής του Κούντερα, και αποτελεί ίσως το πιο ιδιόμορφο έργο του, ένα μυθιστόρημα-παραλλαγές, σύμφωνα με το δικό του πάλι χαρακτηρισμό, που συναντά την "μπετοβενική στρατηγική των παραλλαγών" και συναρμόζει αριστοτεχνικά διήγημα, δοκίμιο, φαντασία και αυτοβιογραφία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Δύο πρόσωπα που αναζητούν το ένα την ταυτότητα του άλλου, έπειτα από πολύχρονη ωστόσο συμβίωση, που αναζητούν όμως και το καθένα τη δική του ταυτότητα, μέσα ακριβώς από τη σχέση με τον άλλο, και μέσα από ένα στρατήγημα που δοκιμάζει την αγάπη τους, για να την αποκαταστήσει στο τέλος. Μια διαδρομή από την πραγματικότητα στην επικράτεια του ονείρου: Οι ήρωες και μαζί τους και ο αναγνώστης περνούν τα αόρατα σύνορα από την πραγματική ζωή στη φανταστική, παρασυρόμενοι από πρόσωπα, μοτίβα, χρώματα, τα οποία επανέρχονται από τον έναν κόσμο στον άλλο, υπονομεύοντας την πραγματικότητα και οδηγώντας σ' έναν εφιάλτη που θα τον καταλύσει ο έρωτας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Ξέρεις, Γιόχαν" είπε ο Χέμινγουεϊ [στον Γκαίτε, καθώς περπατούσαν στις αλέες του άλλου κόσμου], "ούτε κι εγώ γλιτώνω από το συνεχές κατηγορητήριό τους. Αντί να διαβάζουν τα βιβλία μου, γράφουν βιβλία για μένα. Λένε πως δεν αγαπούσα τις γυναίκες μου. Πως δεν ασχολήθηκα αρκετά με τον γιο μου. Πως έσπασα τα μούτρα ενός κριτικού. Πως δεν ήμουν ειλικρινής. Πως ήμουν υπερόπτης. Πως ήμουν φαλλοκράτης. Πως καυχήθηκα ότι είχα 230 τραύματα πολέμου ενώ είχα μόνο 206. Πως αυνανιζόμουν. Πως ήμουν κακός με τη μητέρα μου."
"Έτσι είναι η αθανασία, τι τα θες" είπε ο Γκαίτε. "Η αθανασία είναι αιώνια δίκη."
"Αν είναι αιώνια δίκη, χρειάζεται κι ένας πραγματικός δικαστής! Όχι μια δασκάλα του χωριού με τη βίτσα στο χέρι."
"Εμ αυτή είναι η αιώνια δίκη: η βίτσα στο χέρι μιας δασκάλας του χωριού! Τι φαντάστηκες δηλαδή, Έρνεστ;"
"Τίποτα δεν φαντάστηκα. Είχα απλώς την ελπίδα ότι, μετά τον θάνατό μου, θα ζούσα λίγο ήσυχα."
"Έκανες τα πάντα για να γίνεις αθάνατος."
"Σαχλαμάρες. Βιβλία έγραφα, αυτό είν' όλο."
"Ακριβώς!" έβαλε τα γέλια ο Γκαίτε.
"Καμία αντίρρηση να είναι αθάνατα τα βιβλία μου. Τα έγραψα έτσι που να μην μπορεί κανείς να τους αλλάξει ούτε λέξη. Που ν' αντέχουν στις φουρτούνες. Αλλά εγώ ο ίδιος σαν άνθρωπος, σαν Έρνεστ Χέμινγουεϊ, δεκάρα δεν δίνω για την αθανασία!"
"Σε καταλαβαίνω. Έπρεπε όμως να ήσουν πιο μετρημένος όσο ζούσες. Τώρα είναι μάλλον αργά." (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Η βραδύτητα» του Κούντερα, έργο γραμμένο απευθείας στα γαλλικά, που ο συγγραφέας του αποφεύγει να το χαρακτηρίσει μυθιστόρημα, συνδυάζει κατά τον προσφιλή του τρόπο μυθιστορηματική πλοκή (ή σωστότερα: πλοκές) με δοκιμιακές παρεμβάσεις. Ο συγγραφέας, θέτοντας σε εφαρμογή, θα έλεγε κανείς, ιδέες και απόψεις που διατύπωσε στο αμέσως προηγούμενο έργο του, τις «Προδομένες διαθήκες», συγκρίνει σε ύφος σοβαρό και παιγνιώδες τη γλυκύτητα της ανάμνησης μιας υπέροχης ερωτικής νύχτας στον 18ο αιώνα με τη στυφή γεύση μιας τραγελαφικής ερωτικής νύχτας σήμερα, συγκρίνει την κουφότητα μιας επιδεικτικής χαράς που υπακούει στους νόμους του θεάματος με την έξαρση μιας χαράς που δεν χρειάζεται να διατυμπανιστεί προκειμένου να ολοκληρωθεί. Η σύγκριση διαθέσεων, σταθμών ζωής και εμπειριών οδηγεί αναπόφευκτα και στη σύγκριση ρυθμών. Έτσι, το κείμενο αποδεικνύει ότι η βραδύτητα είναι ο ρυθμός της απόλαυσης και της μνήμης, και ταχύτητα ο ρυθμός της μη ικανοποίησης και της λήθης. Στο βιβλίο του «Η βραδύτητα» ο Κούντερα μας μιλάει κυρίως για την επικούρεια στάση απέναντι στη ζωή, εκφράζοντας παράλληλα τη βαθιά αμφιβολία ότι είναι ποτέ δυνατόν να πραγματοποιηθεί το ηδονιστικό ιδεώδες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Στην αρχή της Γένεσης γράφει πως ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο, για να εξουσιάζει τα πουλιά, τα ψάρια, και γενικά όλα τα ζώα. Φυσικά, τη Γένεση την έγραψε άνθρωπος, και όχι π.χ. άλογο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο πως ο θεός ήθελε πραγματικά να εξουσιάζει ο άνθρωπος τα άλλα πλάσματά του. Το πιθανότερο είναι να τον επινόησε ο άνθρωπος τον θεό, για να καθαγιάσει την εξουσία που σφετερίστηκε, υφαρπάζοντάς την από την αγελάδα και το άλογο. Ναι, το δικαίωμα να σκοτώνουμε ένα ελάφι ή μια αγελάδα είναι το μόνο πράγμα που βρίσκει αδελφωμένη ολόκληρη την ανθρωπότητα, ακόμα και στους πιο αιματηρούς πολέμους.
Αυτό το δικαίωμα μας φαίνεται αυτονόητο, επειδή βρισκόμαστε στην κορυφή της ιεραρχίας. Αρκεί όμως να μπει στο παιχνίδι ένας τρίτος, λόγου χάρη ένας επισκέπτης από άλλον πλανήτη, που θα του έχει πει ο θεός: "Θα εξουσιάζεις τα πλάσματα όλων των άλλων αστέρων", και τίθεται αυτομάτως υπό αμφισβήτηση όλη η αυθεντία της Γένεσης. Ο άνθρωπος ζεμένος στην άμαξα από έναν Αρειανό, ή ίσως ψητός στη σούβλα από έναν κάτοικο του Γαλαξία, ενδεχομένως να θυμόταν τότε τη μοσχαρίσια μπριζόλα που έκοβε συχνά στο πιάτο του και να ζητούσε (πολύ αργά) συγνώμη από την αγελάδα.
Στην "Αβάσταχτη ελαφρότητα της ύπαρξης", το γνωστότερο ίσως μυθιστόρημα του Κούντερα, έπειτα από το "Αστείο" που τον καθιέρωσε διεθνώς, ο συγγραφέας, με φόντο τη νεότερη πολιτική ιστορία και πρόσχημα μια πολυδαίδαλη ερωτική σχέση, μας ξεναγεί στην περιπέτεια της ανθρώπινης ύπαρξης, με συνομιλητές του τον Παρμενίδη, τον Νίτσε, τον Μπετόβεν κ.ά. Με το γνωστό χιούμορ και τον πικρό σαρκασμό του μας μιλά για τον έρωτα και το σεξ, για την ασύμπτωτη γλώσσα των εραστών, το αισθητικό αλλά και το πολιτικό κιτς, καθώς και για τις πάσης φύσεως επιταγές, τα «πρέπει» που καθορίζουν την ανθρώπινη ζωή, κάνοντας όλο και πιο ασήκωτο το βάρος της ελαφρότητάς της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Το αστείο», το μυθιστόρημα με το οποίο έγινε παγκοσμίως γνωστός ο Μίλαν Κούντερα, κυκλοφορεί και πάλι, 30 χρόνια έπειτα από την πρώτη του έκδοση στη χώρα μας, σε νέα μετάφραση, με βάση την αναθεωρημένη, οριστική έκδοση του έργου, που πραγματοποιήθηκε στα γαλλικά από τον συγγραφέα.
«Ο οπτιμισμός είναι το όπιο του λαού. Το υγιές πνεύμα βρομάει βλακεία. Ζήτω ο Τρότσκι». Με αυτά τα λόγια θέλησε να πειράξει την ενθουσιώδη φίλη του ο Λούντβιχ, ο ήρωας του βιβλίου. Και γι' αυτό το αστείο θα διαγραφεί από το κόμμα, θα αποβληθεί από το πανεπιστήμιο, θα καταταγεί στο στρατό σε τάγμα «τιμωρημένων» και θα υπηρετήσει τη θητεία του δουλεύοντας στα ορυχεία, στα οποία θα παραμείνει «εθελοντικά» άλλα 3 χρόνια.
«Το αστείο» γράφτηκε το 1965 και πρόλαβε να εκδοθεί στην Τσεχοσλοβακία το 1967. Την εποχή της «Άνοιξης της Πράγας» και του βίαιου τερματισμού της με την εισβολή των ρωσικών τανκς «Το αστείο» αποτελούσε μια ηχηρή καταγγελία του σοβιετικού σοσιαλιστικού μοντέλου έγινε έτσι το «ευαγγέλιο της εποχής» και γνώρισε τεράστια επιτυχία διεθνώς. Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα, όπου κυκλοφόρησε το 1971, με την επιπλέον φόρτιση που συνεπαγόταν για μας η δικτατορία της 21ης Απριλίου και η νωπή διάσταση του έργου, και παραμερίστηκε η καθαυτό μυθιστορηματική του αξία. Γι' αυτό και παρουσιάζει ενδιαφέρον να το επαναπροσεγγίσουμε σήμερα, έπειτα από 30 χρόνια, και να το ανακαλύψουμε στις πραγματικές του διαστάσεις, να ανακαλύψουμε βασικά, πίσω από την υποτιθέμενη πολιτική καταγγελία, το γνωστό μας έκτοτε ιδιότυπο κουντερικό χιούμορ. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Το διαβάσαμε για πρώτη φορά σαν Ευαγγέλιο μέσα στη δικτατορία, σ' εκείνο το τομίδιο μικρού σχήματος, με το μαύρο, εγκάρσια μαχαιρωμένο θαρρείς, εξώφυλλο των εκδόσεων «Κάλβος». Η μετάφραση ήταν του Ανδρέα Τσάκαλη -από τα τσέχικα. Ο σταλινικός ολοκληρωτισμός καταγγελλόταν εδώ με συγκλονιστική τόλμη μαζί μ' έναν σαρκαστικό κυνισμό που έκανε τα εφηβικά μας αντανακλαστικά να μουδιάζουν. Και τώρα το ξαναδιαβάζουμε, στην καινούρια ελληνική μετάφρασή του, με βάση την αναθεωρημένη γαλλική έκδοση, με ανανεωμένο ενδιαφέρον, με λίγη από την παλιά συγκίνηση, με μεγαλύτερη ωριμότητα, με λογοτεχνικά περισσότερο και όχι τόσο πολιτικά κριτήρια. Και το επανεκτιμάμε: όχι μονάχα για την απροσχημάτιστη κριτική του στο σοβιετικό σοσιαλιστικό μοντέλο, αλλά για τη σχεδόν κινηματογραφική τεχνική του, τις ποικίλες αποχρώσεις της αφήγησης, τη σκυτάλη της οποίας παίρνουν διαδοχικά διάφορα πρόσωπα, συνθέτοντας μια τοιχογραφία μεγάλης ζωντάνιας και, μελαγχολικά οξυδερκούς, παρατηρητικότητας. Και κυρίως για το ιδιότυπο χιούμορ του -την αξία του οποίου, καθώς ομολογούσε πριν από χρόνια ο Κούντερα στον Φίλιπ Ροθ, διδάχτηκε στη διάρκεια της σταλινικής τρομοκρατίας - σημάδι αναγνώρισης στους δύσκολους καιρούς, σημάδι αντίστασης σε έναν στυφό, σοβαροφανή, φανατικό κόσμο." (Κατερίνα Σχινά, Ελευθεροτυπία, 5/7/2002)

Οι "Κωμικοί έρωτες", γραμμένοι μέσα σε μια δεκαετία, μεταξύ 1959 και 1968, πριν δηλαδή από το "Αστείο" (1967) και παράλληλα με αυτό, εκδίδονται το 1970 και θεωρούνται έτσι το δεύτερο έργο του Κούντερα. "Ως τα τριάντα μου" λέει σε συνέντευξή του ο Κούντερα "έγραφα διάφορα πράγματα: κυρίως μουσική, αλλά και ποίηση, έγραψα ακόμα κι ένα θεατρικό, [...] αναζητώντας τη φωνή μου, το ύφος μου, αναζητώντας τον εαυτό μου. Με την πρώτη ιστορία των "Κωμικών ερώτων" (γραμμένη το 1959) είχα τη βεβαιότητα πως "με βρήκα". Έγινα πεζογράφος, μυθιστοριογράφος, και δεν είμαι τίποτ' άλλο."
Το εντυπωσιακό είναι ότι με το έργο αυτό, που αρθρώνεται σε επτά ανεξάρτητες ιστορίες, ο Κούντερα δεν έχει βρει μόνο τα θέματά του, προαναγγέλλοντας έτσι τα κατοπινά μυθιστορήματά του, αλλά και τα εκφραστικά του μέσα, το ύφος του, πλήρως διαμορφωμένο ήδη.
Κωμικοί έρωτες, δηλαδή έρωτες για γέλια, στην κατηγορία μάλλον του ασόβαρου παρά του γελοίου, με τον γνωστό πικρό σαρκασμό με τον οποίο ανατέμνει ο συγγραφέας την ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου και της εποχή τους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο που αποδεσμεύει με γλυκό τρόπο τον αναγνώστη από την καθημερινότητά του και τον εισάγει σ' έναν κόσμο απόλυτα ρεαλιστικό, ερωτικό και συνάμα απολαυστικό. Σχετικά με τη μετάφραση του Γιάννη Η. Χάρη, θεωρούμε ότι πρόκειται από τις ελάχιστες -αν όχι σπάνιες- περιπτώσεις, στις οποίες νομίζει κανείς ότι συγγραφέας και μεταφραστής ταυτίζονται. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι τις περισσότερες μεταφράσεις των βιβλίων του Κούντερα τις έχει κάνει ο ίδιος μεταφραστής. (Στέφανος Ξένος, diavasame.gr)

Το δοκίμιο αυτό είναι γραμμένο σαν μυθιστόρημα, όπως όλα τα τελευταία βιβλία του Μίλαν Κούντερα, δοκίμια-μυθιστορήματα αλλά και μυθιστορήματα-δοκίμια: μέσα από εννιά ανεξάρτητα μέρη περνούν και διασταυρώνονται τα ίδια πρόσωπα: ο Στραβίνσκι και ο Κάφκα με τους περίεργους φίλους τους, τον Ερνέστ Ανσερμέ και τον Μαξ Μπρόντ· ο Χέμινγουεϊ με τον βιογράφο του· ο Γιάνατσεκ με το μικρό έθνος του· ο Ραμπελαί με τους κληρονόμους του, τους μεγάλους μυθιστοριογράφους. Γιατί κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι η τέχνη του μυθιστορήματος: το πνεύμα του χιούμορ από το οποίο γεννήθηκε η περίεργη συγγένειά της με τη μουσική· η ιστορία της, που εκτυλίσσεται (όπως και της μουσικής) σε τρεις χρόνους· η αισθητική του τρίτου χρόνου (το σύγχρονο μυθιστόρημα)· η υπαρξιακή σοφία της. Mέσα από το πρίσμα αυτής της "σοφίας του μυθιστορήματος" το βιβλίο εξετάζει θεμελιακές καταστάσεις της εποχής μας: τις ηθικές δίκες κατά της τέχνης του αιώνα, του Σελίν και του Μαγιακόφσκι· την ανάμνηση σαν μορφή της λήθης· την αιδώ σαν ουσιαστική έννοια μιας εποχής που βασίζεται στο άτομο την αδιακρισία που έγινε συνήθεια πια και κανόνας που αναγγέλλει έτσι το λυκόφως του ατομισμού· τη μυστηριώδη δύναμη της θέλησης ενός νεκρού· τις διαθήκες· τις προδομένες διαθήκες: των καλλιτεχνών, της Ευρώπης, της τέχνης, της τέχνης του μυθιστορήματος. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η ανέκδοτη αλληλογραφία του Μ. Καραγάτση με τους συμφοιτητές του Γιώργου Ρωμανού και Νικόλαο Κάλας μάς αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της προσωπικής ιστορίας του, που αφορούν -μεταξύ άλλων- και στη συγγραφή του Συνταγματάρχη Λιάπκιν (1933): "Το έργο μου μάλλον θα εκδοθεί. Είναι καθαρά κομμουνιστικό. Μου φαίνεται ότι σου ανάγγειλα την προσχώρησή μου στις ιδέες της Γ' Διεθνούς", γράφει στον Ρωμανό, ενώ παράλληλα πληροφορεί τον Κόλας για την αναστάτωση που επικρατεί στο θεσσαλικό κάμπο, προσδοκώντας την "επανάσταση". Ο Καραγάτσης γοητεύεται από τις ιδέες της κομμουνιστικής Αριστεράς σπρωγμένος από τη νεανική ροπή του προς την αμφισβήτηση των κοινωνικών στερεοτύπων, αλλά και επειδή θεωρεί τον ρεαλισμό ως την ενδεδειγμένη μέθοδο για την καλλιέργεια του νεοελληνικού μυθιστορήματος. Οι επιστολές αλλά και οι ημερολογιακές σημειώσεις του 1931, όπως καταδεικνύει και στο επίμετρό της η Χριστίνα Ντουνιά, δεν μας προσφέρουν μόνο ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη βιογραφία του Καραγάτση, αλλά εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας σχετικά με τη διαμόρφωση του λογοτεχνικού πεδίου, στις αρχές μιάς κρίσιμης δεκαετίας και συνεισφέρουν στην καλύτερη κατανόηση του έργου του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ ΞΥΠΝΗΣΑ ΑΠΟΤΟΜΑ, ΑΝΑΨΑ ΤΟ ΦΑΚΟ ΜΟΥ και μπήκα μέσα στο σπίτι για να πάρω ένα μπουκάλι νερό. Από την κρεβατοκάμαρα της Μπριγκίτε άκουσα έναν λυγμό. Κοίταξα μέσα από τη μισάνοιχτη πόρτα. Το φως του φεγγαριού έλουζε το διπλό κρεβάτι με τα σατέν σεντόνια. Στο κέντρο της ασημένιας θάλασσας επέπλεε η Μπριγκίτε σε εμβρυακή στάση και έπνιγε με ένα μαξιλάρι το κλάμα της. Απομακρύνθηκα αθόρυβα στις μύτες των ποδιών μου, ξαναγύρισα στην αιώρα μου και ξάπλωσα ανάσκελα. Ήμουν ένας από τους ελάχιστους τυχερούς ανθρώπους, ίσως σ' ολόκληρο τον πλανήτη, που μπορούσαν ακόμα να μιλούν. Είχα μείνει όμως άφωνη από τη φρίκη. Οι λέξεις έμοιαζαν άδειοι κάλυκες, καρυδότσουφλα χωρίς ψίχα. Ίσως, σκέφτηκα, δεν είναι ο ιός που μας φιμώνει, είναι αυτό το φιλί του θανάτου στο στόμα που μας κλέβει τη φωνή".
Το μυθιστόρημα αυτό γράφτηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας που προκάλεσε ο ιός SARS-CoV-2 και μέσα στις ημέρες της καραντίνας που μας επιβλήθηκε. Επειδή όμως η λογοτεχνία δεν αναπαριστά πιστά την πραγματικότητα επινόησα έναν άλλο ιό, τον επονομαζόμενο Κέρβερο. Πρόθεσή μου ήταν ένα δυστοπικό μυθιστόρημα στο οποίο να διερευνάται όλο το πλέγμα των σχέσεων, και ειδικά των σχέσεων εξουσίας που αναπτύσσονται υπό ειδικές συνθήκες σε διαφορετικά περιβάλλοντα ανάμεσα σε ανθρώπους πάνω από τους οποίους επικρέμαται η απειλή του τέλους.
Γιατί μέσα στις άγριες συνθήκες αυτής της πανδημίας ένας από τους προβληματισμούς που αναδύθηκε είναι και ο εξής: Ποια κομμάτια της ανθρώπινης ψυχής αφυπνίζονται, όταν προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη για επιβίωση; Επικρατεί το σκοτάδι ή το φως όταν απειλείται η υπόσταση και η ζωή του ανθρώπου; (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

- Ποιος είναι ο τόπος καταγωγής σου, Όλια Λαζαρίδου;
- Η ακτή.
Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ακόμα ποίημα. Το κείμενο της Όλιας, περισσότερο με μια ταπεινή προσευχή μοιάζει, που κόβει όμως άμα δεν προσέξεις. Όπως τα σπασμένα κοχύλια. Βασισμένη στις αναμνήσεις της (κορίτσι, έρωτας, αποχωρισμός) δεν φλυαρεί. Στείβει το βίωμά της ώστε τελικά καταφέρνει να μην εξουθενωθεί στη νοσταλγία του παρελθόντος. Γιατί αυτό που επιθυμεί είναι να τα βάλει με τη μηδενιστική τροπή του παρόντος. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα γλυκό παραλήρημα εκ βαθέων, που η ροή του ακολουθεί πιστά τις διαδρομές του μυαλού μόνο όταν έχεις τα μάτια κλειστά. Κάτι σαν προσωπικό κόσμημα, από αυτά που μαζεύεις στο γιαλό. Τα βάζεις στο αυτί και διαρρέουν τα μυστικά των αέρηδων. Γιατί, πάνω απ' όλα, αυτό που θέλει να μας υπενθυμίσει είναι πως το σπίτι της τέχνης δεν είναι ένα παλάτι, όπως πολλοί ξεγελάστηκαν. Ο τόπος του ποιήματος είναι ένα μικρό εξομολογητήριο.
- Σταμάτα λίγο να μιλάς και κοίτα με στα μάτια. (Σαμσών Ρακάς, Ποιητής - από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)