Στο χάραμα της μέρας, χωρίς ν' ακουστεί,
ξανοίχτηκε ένα σκαρί


Όσο μάκραινε από το βράχο τόσο πιο πλούσιο


το φως ακοντιζόταν


έτσι που δεν καταλάβαμε πώς φεύγει η αυγή

κι έρχεται η δύση
Το πέλαγο κατέβαινε σα φωτεινό ποτάμι


Ο αγέρας γινόταν μουσική από αρμονία


κι απ' όνειρο πλασμένος
Ήταν γλυκό το πρωινό
πάνω από της Γης τον ξύπνο
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Σε λιγάκι τον άκουσε απ' έξω να αποφαίνεται ξεφυσώντας ηχηρά ότι ψοφίμι δεν υπάρχει πουθενά. Τινάχτηκε ξανά από τον καναπέ της η Παρή, ζώστηκε τη ρόμπα της σφιχτά και ανέβασε το στόρι του παράθυρου για να τον δει. Άνοιξε και το τζάμι. Πράγματι, τον είδε σκυφτό μπρος στη μεγάλη στοίβα των καυσόξυλων, να καμώνεται πως οσφραίνεται τον αέρα και πως κάτι κοιτάζει ανάμεσα στα κενά που αφήνανε τα κούτσουρα μεταξύ τους. Έτσι θα τον βρεις τον ποντικό, από μακριά; τον ρώτησε ειρωνικά. Μην ψάχνεις δικαιολογίες, Χαρίλαε, επειδή βαριέσαι να κάνεις δουλειά. Τα ξύλα θα τα κατεβάσεις όλα και θα ψάξεις καλά. Πού αλλού μπορεί να είναι το ψοφίμι;"

Μια ανεξήγητη δυσωδία αναστατώνει το σπιτικό της Παρής και του Χαρίλαου σ' ένα από τα Μαστιχοχώρια της Χίου. Η πηγή της δεν εντοπίζεται και οι ερμηνείες δίνουν και παίρνουν - από ορθολογικές μέχρι μεταφυσικές. Ενώ όλοι αναζητούν κάποιο ψοφίμι, ανασκαλεύουν τις βαλτωμένες σχέσεις τους. Είναι Αύγουστος, ο μήνας για το "κέντος" των σκίνων, και το μαστίχι σκορπά στην πλάση την ευωδιά του. (Από τον εκδότη)

"Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται", κείμενο που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Le debat το 1980, πέντε χρόνια μετά τον εκπατρισμό του Κούντερα και την εγκατάστασή του στη Γαλλία. Ένα κείμενο υπεράσπιση της κουλτούρας του "μικρού έθνους" μέσα στην οποία διαμορφώθηκε ο συγγραφέας και η οποία εξέθρεψε την ιδιαιτερότητα του έργου του.

Στο κείμενο αυτό συναντούμε, μαζί με την ίδια αγωνιώδη νοσταλγία που διατρέχει τον Ακρωτηριασμό της Δύσης, την καταδίκη αφενός του "ρωσικού πολιτισμού", που καταδίωξε και κατέπνιξε αυτή την κουλτούρα, και αφετέρου της Δυτικής Ευρώπης, που δεν μπόρεσε να τη διακρίνει, πόσο μάλλον να τη γνωρίσει.

Μαζί αναδημοσιεύονται, για ιστορικούς κυρίως λόγους, οι Ογδόντα εννιά λέξεις, που κι αυτές εμφανίστηκαν στο Debat το 1985, αποτελώντας ένα "πρώτο σχεδίασμα" του προσωπικού λεξικού ενός συγγραφέα αντιμέτωπου με μια διπλή δοκιμασία: την εξορία, τη ζωή μέσα σε γλώσσα άλλη από τη μητρική, και τις προδοσίες των μεταφράσεων. Το κείμενο αυτό εντάχτηκε την αμέσως επόμενη χρονιά (1986) στην Τέχνη του μυθιστορήματος, ριζικά αναθεωρημένο, κυρίως με την αφαίρεση σημαντικού ποσοστού λέξεων και την προσθήκη άλλων. (Από τον εκδότη)

"Κάθε φορά που αρχίζω να μιλάω για το Άουσβιτς (σωστότερα: για το Ολοκαύτωμα που συντομογραφούμε με τη λέξη Άουσβιτς) ξεκινάω με την ίδια μαρτυρία που έρχεται από τον Πρίμο Λέβι. Το φθινόπωρο του 1943 μοιράστηκαν από τις ναζιστικές αρχές κατοχής στον γερμανόφωνο πληθυσμό γύρω από το Άουσβιτς σαράντα χιλιάδες ζευγάρια παιδικά παπούτσια. (Τα παιδικά παπούτσια ήταν έτσι κι αλλιώς δυσεύρετο είδος στον Μεσοπόλεμο, πόσο μάλλον σε περίοδο πολέμου - και γι' αυτό ήταν πάγια πρακτική τα χρησιμοποιημένα παπούτσια ενός παιδιού που μεγάλωνε να φοριούνται από ένα άλλο.) Προσήλθαν σαράντα χιλιάδες γονείς, γράφτηκαν στη λίστα διάθεσης, πήραν τα παπούτσια για τα παιδιά τους. Κανένας δεν ρώτησε: "Μα από πού ήρθαν τόσα παιδικά παπούτσια;"
Το περιστατικό αυτό δεν είναι μια παράπλευρη ιστορία γύρω από την τραγωδία του Άουσβιτς. Το γεγονός αυτό είναι το Άουσβιτς. Το Άουσβιτς είναι η απουσία της ερώτησης για τα σώματα (τα ζωντανά σώματα, τα παλλόμενα σώματα, τα τρεμάμενα σώματα) που κάποτε φόρεσαν τα παπούτσια. Το Άουσβιτς είναι η απουσία της ερώτησης.
Το βιβλίο αυτό (που συγκεντρώνει κείμενα μιας εικοσαετίας) καταγράφει, μέσα από μια ακολουθία επιχειρημάτων και συνδέσεων, τη βασική ερμηνευτική θέση του Θανάση Τριαρίδη για το Ολοκαύτωμα, αυτήν που δηλώνει και ο τίτλος του βιβλίου. Πως το Άουσβιτς το κάναμε εμείς (η ανέκφραστη πλειοψηφία των κοινωνιών της Δύσης, η σιωπηλή πλειοψηφία) - και θα το ξανακάνουμε εμείς. Πως τα τρένα που ξεκίνησαν για το Άουσβιτς τα φορτώσαμε εμείς - και θα τα ξαναφορτώσουμε εμείς. Πως το παράγγελμα Wstawac το προφέραμε εμείς - και θα το ξαναπροφέρουμε εμείς. Πως την επόμενη φορά, όταν τα θύματα θα είναι χοντροί / αδύνατοι / ξανθοί / μελαχρινοί / μετανάστες / φτωχοί / άρρωστοι / όποιοι άλλοι (πάντοτε "απειλητικά επικίνδυνοι"), εμείς (η κοινωνική πλειοψηφία, η πλειονότητα) θα είμαστε και πάλι οι θύτες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πέρασε από το πατρογονικό της σπίτι, πριν πάει στο δικό της. Είχε καιρό να ανταμώσει τους γονείς της. Ανέβαινε μετρώντας τα σκαλιά, σαν να ζητούσε απ' τη μνήμη της να ξαναζωντανέψει όλα τα βήματα των προγόνων που ανεβοκατέβηκαν τη σκάλα, απ' τον προηγούμενο κιόλας αιώνα. Τα βήματά τους είχαν κάνει γούβες στη μέση των σκαλοπατιών. Τα διέσωσε ο χρόνος. Δεν το επιδίωξαν, δεν είχαν καν σκεφτεί πως απ' το σώμα τους θα έμενε τούτο το αποτύπωμα στην πέτρα, όταν οι ίδιοι θα είχαν γίνει σκόνη. Γιαγιάδες, παππούδες, θείες, θείοι, εξάδελφοι χαμένοι στους πολέμους, εξαδέλφες με τα μακριά φουστάνια τους και τα πλατιά τακούνια. Γαμπροί καινούριοι με πατημασιές συγκρατημένες, που θα 'χαν έρθει οικογενειακώς ένα απόγευμα ή ένα βράδυ να ζητήσουν το ονειρεμένο χέρι, μόλις έσβηναν πάλι τα πένθη από τους χαμούς, στα μεσοδιαστήματα των εξεγέρσεων. Και των γαμπρών λοιπόν τα νέα βήματα προστέθηκαν στην πέτρα και πάλιωσαν, όταν έσπειραν στις παστάδες τα νέα φυντάνια του σογιού. Όλοι αυτοί σώθηκαν απρόσμενα στη φαγωμένη πέτρα. Και ένιωσε ξαφνικά να γεμίζει η ψυχή της από σεβασμό για την εντατική σιωπή των πεθαμένων. Η γυναίκα αυτή υπήρξε κάποτε. Έζησε τη ζωή της στην άκρη της θάλασσας, μια πλούσια ζωή, χωρίς στερήσεις. Παράξενη γυναίκα, που δεν δόθηκε ούτε στον έρωτα ούτε έδωσε ποτέ το χέρι στην κοινωνική της συναναστροφή. Η σχέση της με το νερό διαμορφώθηκε από τον ακαθόριστο φόβο των μικροβίων. Υπήρχαν όμως άλλες, πιο ανομολόγητες αιτίες, που την τυραννούσαν από την μικρή της ηλικία. Η γραφή διέσωσε αρκετά στοιχεία της πραγματικής γυναίκας και ο χαρακτήρας της ολοκληρώθηκε με τη δραστική επέμβαση της μυθοπλασίας. Αντισυμβατική αλλά και αντιφατική, τολμηρή αλλά και φοβική, γενναιόδωρη και φειδωλή, ανοιχτή στην πρόοδο του αιώνα της, υπερασπίστρια των δικαιωμάτων της γυναίκας με τον τρόπο της, σε μια εποχή που αυτό δεν ήταν καθόλου αυτονόητο. Η μόρφωσή της την οδήγησε να συνομιλεί με ηρωίδες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, να γειτονεύει με την Βίβλο και με την ελληνική μυθολογία.