Καλά βιβλία ελληνικής πεζογραφίας επιστρέφουν στις προθήκες

Βραδιές μπαλέτου του Αλέξη Πανσέληνου (εκδ. Μεταίχμιο) 

Ο Κρις Καλλίτσης και η Κάτια Γεροδήµου, δυο µάλλον άσηµοι χορευτές του µπαλέτου, βρίσκονται ξαφνικά µπλεγµένοι στα δίχτυα µιας πλεκτάνης που σκοπεύει να αναδείξει την Κάτια από το κορ-ντε-µπαλέ σε σολίστα. Η πλεκτάνη αποτυχαίνοντας ξετυλίγει ένα κουβάρι από αλυσιδωτές αντιδράσεις το οποίο φτάνει ίσαµε τα Δεκεµβριανά και από κει πίσω πάλι στη δεκαετία του ’50, στην εποχή της Χούντας και στη σύγχρονη Ελλάδα.

Δυο παλιοί αριστεροί ανακαλύπτουν τις άσχηµες αλήθειες για τον εαυτό τους στο πρόσωπο ενός δεξιού, κοινού τους φίλου, κι εκείνος τη δική του οµορφιά στα πρόσωπα των παλιών συντρόφων της νεότητάς του. Οι δυο χορευτές συµβιβάζονται µε τη σκληρή πραγµατικότητα, ενώ ένα νέο αστέρι γεννιέται από το πουθενά στον χώρο του ελληνικού Θεάτρου. Κέρδη και ζηµίες από την όλη ιστορία µένει να εκτιµηθούν στο τέλος του βιβλίου, καθώς ο αναγνώστης µια µουσκεύει στον βυθό της θάλασσας και µια στεγνώνει κάτω από τις ακτίνες του αττικού ήλιου.

Η επανέκδοση των βιβλίων του Αλέξη Πανσέληνου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο συνεχίζεται, πάντα με καλαίσθητα εξώφυλλα και ποιοτικές εκδόσεις. 

Κόκκινο στην Πράσινη Γραμμή του Βασίλη Γκουρογιάννη (εκδ. Μεταίχμιο) 

Με πρωταγωνιστές μια ομάδα βετεράνων του πολέμου στην Κύπρο το 1974, κατά την εισβολή του Αττίλα, οι οποίοι επιστρέφουν στα πεδία των μαχών τριάντα τόσα χρόνια μετά, ο Βασίλης Γκουρογιάννης στήνει ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα για τον αγνοημένο αυτόν πόλεμο αλλά και για κάθε πόλεμο.

Το παλιό λεωφορείο, ένα Βόλβο εικοσαετίας, με αεροπορικό βόμβο και ξερούς τριγμούς, ξεκίνησε για μια σύντομη περιήγηση στην παλαιά Λευκωσία και αποκεί θα κατευθυνόταν προς το ξενοδοχείο Nicosia. Στην ατμόσφαιρά του πλανιόταν η αίσθηση ότι εγκατέλειπαν πίσω στη Μακεδονίτισσα τους νεκρούς συμπολεμιστές, ηττημένοι από το πάθος για μια παγωμένη μπίρα. Έτσι κι αλλιώς, δεν μπορούσαν να τους παρηγορήσουν. Δεν γνωρίζουν αν οι νεκροί χρειάζονται παρηγοριές. Αυτό που έγινε πριν από λίγο ήταν μια βιαστική συνάντηση έπειτα από τριάντα τόσα χρόνια παλαιών φίλων, οι οποίοι δεν είχαν τίποτε πλέον να πουν πέρα από τα τυπικά και ανυπομονούσαν να χωρίσουν με εύσχημο τρόπο. Εξάλλου οι νεκροί ήταν ήδη ενήλικες: ήταν τριάντα τριών ετών νεκροί. Είχαν πια προσαρμοστεί να είναι νεκροί, ενώ ως ζωντανοί βίωσαν μόλις είκοσι πέντε χρόνια, και προφανώς τα είχαν λησμονήσει. […] 

Ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του Β. Γκουρογιάννη, σίγουρα κι ένα από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί σχετικά με την κυπριακή τραγωδία. 

Πανδαιμόνιο του Κώστα Ακρίβου (εκδ. Μεταίχμιο) 

Στις 16 Απριλίου 2004 οι καλόγεροι σε μια μονή στο Άγιον Όρος ανακαλύπτουν έντρομοι μέσα σε κάποιο κελί ένα πτώμα. Αν σκεφτεί κανείς ότι το μέρος αυτό για πάνω από χίλια χρόνια απαγορεύεται να το πατήσει πόδι όχι μόνο γυναίκας αλλά ακόμα και ζώου θηλυκού γένους, τότε γίνεται φανερό τι σάλο προκαλεί η είδηση πως το πτώμα αυτό ανήκει σε μια κοπέλα.

Οι ύποπτοι είναι ο κτήτορας του κελιού Νήφωνας, που θεωρείται περίπου άγιος, και ο γέροντας Γεδεών, που άλλο όνειρο δεν έχει παρά να δει να κυματίζει ξανά η ελληνική σημαία στην Κωνσταντινούπολη.

Το ευρυματικό μυθιστόρημα του Κώστα Ακρίβου μας συστήνεται ξανά με νέο εξώφυλλο και την εντελώς μοντέρνα αισθητική της σειράς με επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας των εκδόσεων Μεταίχμιο. 

Η καρδιά του κτήνους του Πέτρου Τατσόπουλου (εκδ. Μεταίχμιο)

Ο Στέφανος Τζουτζές είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του. Ωραιοπαθής και πνευματώδης, παρά την ταπεινή καταγωγή του και το κακόηχο επώνυμό του, πιστεύει ακράδαντα στο τυχερό του άστρο. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό, η αφραγκία του και μια σειρά από αναποδιές θα τον σπρώξουν προς τη σκοτεινή πλευρά του δρόμου, εκεί όπου το έγκλημα φαντάζει ως η μόνη διέξοδος, οι φιλίες μιας ζωής δοκιμάζονται και στο τέλος της διαδρομής η δικαιοσύνη απονέμεται συνήθως με σκανδαλώδη μεροληψία. Τίποτε δεν είναι όμοιο με αυτό που δείχνει.

Το μυθιστόρημα, σήμα κατατεθέν της πεζογραφίας της δεκαετίας του 80 (πρώτη έκδσοση, «Εστία», 1987), μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο πολλά χρόνια αργότερα, το 2005, από τον Ρένο Χαραλαμπίδη.

Σεραφείμ και Χερουβείμ, του Μένη Κουμανταρέα (εκδ. Πατάκη)

Επανέκδοση των «Σεραφείμ και Χερουβείμ» ετοιμάζεται από τις εκδόσεις Πατάκη, βιβλίο που σημάδεψε τη δεκαετία του '80. Ένα βιβλίο που ανασταίνει τη γειτονιά του συγγραφέα αμέσως μετά τον Πόλεμο, σε μια εποχή που, παρ' όλα τα τραύματά της, είναι ακόμα ανυποψίαστη. Τα δέκα διηγήματα, σαν δεκα κεφάλαια από ένα μυθιστόρημα.

Γράφει η Ελιάνα Χουρμουζιάδου στην Book Press, με αφορμή παλιότερη επανέκδοση του βιβλίου: «Το βιβλίο γράφεται, όπως ήδη αναφέρθηκε, τριάντα χρόνια μετά τα γεγονότα που ιστορεί. Τι μοιάζει να έχει κερδίσει ο Κουμανταρέας αφηγητής σε σχέση με τον Κουμανταρέα έφηβο; Ένα υπόγειο και διαβρωτικό χιούμορ, καταφύγιο απέναντι σε μια πραγματικότητα που απέχει από την ουτοπία, ικανό να δώσει χαρακτηρισμούς όπως: «έπασχε από κακοήθη υγεία», για την υπηρέτρια Ματίνα, ή για την Ευδοκία: «πάνω απ΄ όλα τη χαρακτήριζε διακριτικότης. Δεν άνοιγε ποτέ μόνη το στόμα, αν προηγουμένως δεν την επίεζαν οι πελάτες της, και ήσαν οι πελάτες αυτοί εξόχως πιεστικοί». Έχει επίσης κατασταλάξει μέσα του η επιθυμία να υπερβεί τους φραγμούς της τάξης του και να προσεγγίσει τους λαϊκούς ανθρώπους, κατά κάποιο τρόπο έχει απελευθερωθεί από τα κοινωνικά δεσμά του. Ασφαλώς έχει μάθει να διαβάζει, να γράφει, να εκτιμά την καλή μουσική, αλλά κυρίως τώρα μπορεί να αντιμετωπίσει τον κόσμο και όσα συμβαίνουν σε αυτόν με ψυχραιμία, σαν να έχει συμφιλιωθεί με τις ανθρώπινες αδυναμίες. Γνωρίζοντας τη μετέπειτα πορεία του, μπορούμε να εκτιμήσουμε την αξία μιας τέτοιας μαθητείας». 

Η γιαγιά μου η Αθήνα κι άλλα κείμενα, του Κώστα Ταχτσή (εκδ. Ψυχογιός)

Ένα από τα αγαπημένα βιβλία του Κώστα Ταχτσή σε πρόσφατη επανέκδοση, από τις εκδόσεις Ψυχογιός, απ' όπου κυκλοφόρησαν όλα του τα βιβλία σε νέες, ιδιαίτερα καλαίσθητες και επιμελημένες εκδόσεις. 

[…] ξαφνικά, τ’ ορκίζομαι, είδα τη συχωρεμένη τη γιαγιά μου ολοζώντανη να με κοιτάζει με τρυφερή αυστηρότητα σα να ’λεγε: «Τέλος πάντων... Πάλι καλά που δεν έγινες χειρότερος...» κι ύστερα να εξαφανίζεται. Χάρη σ’ αυτήν, κι ας λένε ό,τι θέλουν οι ταυτότητες, είμαι Αθηναίος. Χάρη σ’ αυτήν, αγαπάω την Αθήνα. Μερικοί λένε ότι, έτσι όπως κατάντησε, είναι η πιο άσκημη πρωτεύουσα σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Δεν ξέρω, ούτε με νοιάζει. Ωραία ή άσκημη, για μένα είναι μοναδική. Είναι η πόλη στην οποία γεννήθηκε, έζησε, κι ύστερα πέθανε η γιαγιά μου. Πρέπει φυσικά να σας το πω, ότι από μερικές απόψεις –όπως ακριβώς κι η Αθήνα– ήταν ένα τέρας, και με βασάνισε πολύ τον καιρό που ήμουνα παιδί κι ύστερα έφηβος, αλλά τι να κάνω; Είναι η μόνη γυναίκα που αγάπησα στη ζωή μου. 

Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη, του Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλου (εκδ. Κίχλη)

Από τις εκδόσεις Κίχλη επανεκδόθηκε το πρώτο βιβλίο του καλού διηγηματογράφου και θα ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα έργα του από τις ίδιες εκδόσεις.

Σε πρόσφατο κείμενό της η Διώνη Δημητριάδου σημείωνε:

«Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν (Τραμ, 1973) τα έντεκα μικρά διηγήματα (γραμμένα από το 1962 ως το 1968) της πρώτης συλλογής του Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλου, καθορίζοντας (πρώιμα πολύ) ένα νέο ύφος και μια καινούργια, προσεκτική στην επιλογή των λέξεων, αφηγηματική γραφή – είδος που αργότερα θα ακολουθούσαν, όχι με την ίδια όμως ευστοχία, πολλοί πεζογράφοι.

Ο Παπαδημητρακόπουλος, ταυτόχρονα παρατηρητής αλλά και συμμετέχων στα όσα γύρω του απομονώνει ως άξια καταγραφής, είναι μια διαρκής παρουσία στα διηγήματά του, τα οποία κάλλιστα θα τα έλεγες αυτοβιογραφικά, με την αναπόφευκτη εισχώρηση της μυθοπλαστικής επεξεργασίας τους». 

+ 1 αυτοβιογραφία

Οι δρόμοι του Αρχάγγελου, του Μίκη Θεοδωράκη (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)

Στους «Δρόμους του Αρχάγγελου» ο Μίκης Θεοδωράκης αυτοβιογραφείται. Κάνει μια κατάδυση στο χρόνο και τις μνήμες του και αφηγείται τα γεγονότα και τα συναισθήματα που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του και καθόρισαν την καλλιτεχνική και πολιτική πορεία του.

Η πλήρης έκδοση του αυτοβιογραφικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη αποτέλεσε σημαντικότατο εκδοτικό εγχείρημα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης. Επιδιώκοντας μια έκδοση αυτού του έργου με τα υψηλότερα ακαδημαϊκά και εκδοτικά κριτήρια, το έργο είναι και πάλι προσιτό στον έλληνα αναγνώστη, αλλά και τον αυριανό ερευνητή, που νοιάζονται για την πολιτική και πολιτιστική ιστορία του τόπου καθώς και για τις πηγές της δημιουργικής έμπνευσης μιας μεγάλης προσωπικότητας.