yposxesi tis aygis kentriki

Για το μυθιστόρημα του Romain Gary «Η υπόσχεση της αυγής» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Η Μελίνα Μερκούρη, από την πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Romain Gary, σε σκηνοθεσία του Ζιλ Ντασέν, το 1970. Πρόσφατα, ο Pierre Niney και η Charlotte Gainsbourg πρωταγωνίστησαν στη μεταφορά του βιβλίου από τον Eric Barbier.

Του Διονύση Μαρίνου

Αποτέλεσμα της δικής του επινόησης και λιγότερο της πραγματικότητας, ο Ρομαίν Γκαρύ υπήρξε ένας από τους πλέον αντιφατικούς συγγραφείς του περασμένου αιώνα. Ακολουθώντας πιστά την καταστατική του αρχή ότι «ο συγγραφέας είναι ένας απατεώνας», δημιούργησε από το εκμαγείο της πραγματικής του ταυτότητας ένα νέο πρόσωπο και κάμποσους ετερώνυμους εαυτούς. Ακόμη και το επίσημο επώνυμό του ελάχιστη σχέση έχει μ’ αυτό που του δόθηκε εξαρχής. Από το πατρογονικό Κάτσεφ οδηγήθηκε στο επινοημένο Γκαρύ που ακούγεται εξόχως γαλλικό, αλλά στα ρωσικά σημαίνει «κάψε».

«Η αλήθεια; Ποια αλήθεια; Η αλήθεια είναι ίσως ότι δεν υπάρχω»

Ο δημιουργημένος Γκαρύ είναι μια παραπλανητική μορφή. Ουδείς μπορεί να επιβεβαιώσει ποιος ήταν ο πατέρας του (το μόνο σίγουρο είναι ότι παράτησε γυναίκα και παιδί πολύ νωρίς), σε ποια πόλη γεννήθηκε (Μόσχα ή Βίλνο), αλλά και πόσα γεγονότα της ζωής του συνέβησαν έτσι όπως τα διηγείται με ευφάνταστο τρόπο στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Η υπόσχεση της αυγής (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Στερέωμα). Παιγνιώδης, ενίοτε χολερικός, καταθλιπτικός και με μόνιμη τάση για διαφυγή, «Η αλήθεια; Ποια αλήθεια; Η αλήθεια είναι ίσως ότι δεν υπάρχω», θα πει κάποια στιγμή αυτός ο λάτρης της ετερότητας.

Ο Γκαρύ καταφέρνει να μετατρέψει σε αφήγημα ακόμη και την ιστορία της ζωής του. Ίσως διότι όπως έλεγε και ο ίδιος: «Είμαι ένας άνθρωπος που υποφέρει και γράφει για να υποφέρει περισσότερο».

Αλήθεια, τι άνθρωπος κι αυτός! Κατάφερε να πάρει δύο φορές το βραβείο Γκονκούρ (ο μόνος που το έχει καταφέρει). Μια ως Ρομαίν Γκαρύ και μια ως Εμίλ Αζάρ (ο βασικός του ετερώνυμος, καθώς ως άλλος Πεσσόα δημιούργησε μια στρατιά από επίπλαστους εαυτούς). Τούτο το λογοτεχνικό σκάνδαλο ήταν η δική του απάντηση στην έννοια της αυθεντικότητας.

Κατόπιν τούτων, πώς διαβάζει κανείς την αυτοβιογραφία του; Ως μια πράξη ανίχνευσης των καταγωγικών πηγών του και αναψηλάφησης του παρελθόντος του ή ως μια ακόμη επινόηση όπου στη θέση του κεντρικού ήρωα τοποθετεί τον εαυτό του; Είναι μια αυθεντική autofiction ή ένα παιχνίδι κατόπτρων; Το σίγουρο είναι ότι η ικανότητα του Γκαρύ να λέει ιστορίες είναι τόσο δραστική που ξεχνάς ότι διαβάζεις μια τυπική αυτοβιογραφία όπου όλα υποβάλλονται στη βάσανο της καθαρής γραφής, της απαλοιφής των αιχμηρών γωνιών και της τάσης για ωραιοποίηση του παρελθόντος. Ο Γκαρύ καταφέρνει να μετατρέψει σε αφήγημα ακόμη και την ιστορία της ζωής του. Ίσως διότι όπως έλεγε και ο ίδιος: «Είμαι ένας άνθρωπος που υποφέρει και γράφει για να υποφέρει περισσότερο».

Μια μοναδική σχέση

gary ex


Στην Υπόσχεση της αυγής, ο Γκαρύ είναι τόσο πρωταγωνιστής όσο και η μητέρα του. Δίχως την παρουσία αντρικού προτύπου, οι δύο άνθρωποι θα ενωθούν αξεδιάλυτα. Η σχέση μητέρας-γιου (πάντα περίεργη, πάντα ουσιαστική), στη δική τους περίπτωση θα αναχθεί σε πράξη ταύτισης. Ό,τι έγινε ο Ρομαίν το οφείλει στη μητέρα του. Μια τετραπέρατη, δυναμική και ευφάνταστη γυναίκα που όση μόρφωση της έλειπε, τόσο ενεργητικότητα και σθένος διέθετε. Είναι αυτή που ενστάλαξε στον γιο της το μεγαλειώδες πεπρωμένο για το οποίο είχε φτιαχτεί. Τίποτα λιγότερο από σπουδαίος και τρανός δεν θα μπορούσε να γίνει ο μικρός Γκαρύ. Το όνειρο της μητέρας του ήταν να τον δει σπουδαίο συγγραφέα (αντάξιο ενός Ουγκώ) και πρεσβευτή της Γαλλίας (της χώρας σύμβολο). Τελικά, όντως, ο Γκαρύ έκανε πράξη το μητρικό όνειρο μόνο που εκείνη δεν πρόλαβε να το δει. Εντούτοις, η έντονη θωριά της ακολουθούσε τον Γκαρύ ακόμη και πολύ μετά τον θάνατό της.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο, ο Γκαρύ αφηγείται την περιδιάβασή του (μαζί με τη μητέρα του, φυσικά) από τη Ρωσία στην Πολωνία κι από εκεί στη Γαλλία. Στην Πολωνία η μητέρα του θα στήσει από το πουθενά έναν οίκο μόδας και ταυτόχρονα θα αρχίσει να γαλουχεί τον γιο της με το όνειρο της επιτυχίας και του θριάμβου. Ψάχνει εναγώνια την καλλιτεχνική έκφραση που θα του προσφέρει την αναγκαία αστρόσκονη. Μη έχοντας άλλο ταλέντο, ο Γκαρύ θα οδηγηθεί πολύ νωρίς στη γραφή. Θα επιδοθεί σε ένα μανιασμένο γράψιμο ευελπιστώντας πως –ως άλλο παιδί θαύμα– θα αναγνωριστεί σύντομα το ταλέντο του και θα μπορέσει να κάνει υπερήφανη τη μητέρα του.

Στo δεύτερο μέρος, ο Γκαρύ ξυπνάει ως έφηβος στη Νίκαια της Γαλλίας. Η πολυμήχανη μητέρα του θα ασχοληθεί με τη διεύθυνση ενός ξενοδοχείου και θα συνεχίσει να επινοεί αξιώματα και τιμές για τον γιο της. Μόνο που εκείνος δεν έχει καταφέρει ακόμη να γίνει σπουδαίος συγγραφέας όσο κι αν το προσπαθεί. Επίσης, δεν θα καταφέρει να γίνει γαλονάς όταν θα φοιτήσει στην αεροπορική σχολή της Salon-de-Provence. Για να μην την απογοητεύσει μαθαίνει να φτιάξει ζωτικά ψεύδη διατηρώντας άσβεστη τη φλόγα του επικείμενου μεγαλείου του.

Άλλοτε αμήχανος, άλλοτε ενοχικός κι άλλο γεμάτος νοσταλγία, ο νεαρός εαυτός του, αλλά και ο ενήλικος συνεχίζουν να προστρέχουν στην ιδέα της μητέρας ωσάν να ήταν και να είναι μια προσωπική θεότητα, την οποία οφείλει να λατρεύει άνευ όρων.

Το τρίτο μέρος είναι αφιερωμένο στις περιπέτεια του συγγραφέα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κανένας ηρωισμός, όμως, δεν τον περιμένει όσο κι αν η μητέρα του πιστεύει πως ο κανακάρης της κατατροπώνει τους ναζί από αέρος. Εντάχθηκε στην Ελεύθερη Γαλλική Αεροπορία, μετέβη στην Αφρική, προσπάθησε να περάσει στη Μ. Βρετανία, ενώ ταυτόχρονα δεν σταμάτησε να γράφει ούτε λεπτό. Όχι, σπουδαίος αεροπόρος – ήρωας δεν έγινε ποτέ, εντούτοις παρασημοφορήθηκε, ενώ το πρώτο του βιβλίο Ευρωπαϊκή θητεία άρχισε να του προσφέρει μια πρώτη μορφή φήμης. Ιδού τα τρόπαια που ήθελε να αποθέσει στα πόδια της μητέρα του. Γυρνώντας μαθαίνει, όμως, πως η διαβητική μητέρα του είχε πεθάνει από τριετίας. Σε όλο αυτό το διάστημα είχε προνοήσει να του «στέλνει» γράμματα στο μέτωπο μέσω μιας φίλης της, μόνο και μόνο για να μην χάσει το κουράγιο του. Ενδέχεται στην πραγματικότητα να μην συνέβη κάτι τέτοιο, αλλά ας αρκεστούμε στην επινόηση του Γκαρύ.

Ούτως ή άλλως, σε τούτο το βιβλίο δεν αναζητούμε –τελικά– την αποτύπωση της ζωής του συγγραφέα, όσο την πληθωρική αγάπη της μητέρας του. Μια αγάπη πέρα από κάθε όριο, δυσκολίες και απογοητεύσεις. Τόσο δυνατή που βοήθησε τον Γκαρύ να αντιπαλέψει την κακία του κόσμου προσφέροντάς ως ασπίδα, ισχυρές δόσεις χαράς, ευγνωμοσύνης, ελπίδας και χιούμορ. Άλλοτε αμήχανος, άλλοτε ενοχικός κι άλλο γεμάτος νοσταλγία, ο νεαρός εαυτός του, αλλά και ο ενήλικος συνεχίζουν να προστρέχουν στην ιδέα της μητέρας ωσάν να ήταν και να είναι μια προσωπική θεότητα, την οποία οφείλει να λατρεύει άνευ όρων. Ο Γκαρύ έγινε ένας άντρας που δεν μπορούσε να ζήσει χωρίς μια γυναίκα δίπλα του, κάτι που η μητέρα του κατάλαβε νωρίς κι επέπληττε τον εαυτό της γι’ αυτό, καθώς δικό της δημιούργημα ήταν ο χαρακτήρας του.

gary seberg
Ο Ρομαίν Γκαρύ με τις δύο γυναίκες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ζωή του. Αριστερά με την Τζιν Σίμπεργκ και δεξιά με τη μητέρα του.
 

Μετρ των παράλληλων σχέσεων, θα λατρέψει το άλλο φύλο και τη φλογοβόλα δύναμή του. Θα παντρευτεί την ηθοποιό Τζιν Σίμπεργκ που την περνούσε κοντά είκοσι χρόνια. Έζησαν μαζί επτά χρόνια, έκαναν ένα παιδί κι ύστερα χώρισαν. Όταν αυτοκτόνησε η Σίμπεργκ, ο Γκαρύ έπεσε σε βαριά κατάθλιψη. Λίγο καιρό μετά οδηγείται κι αυτός στο απονενοημένο διάβημα αφήνοντας πίσω του ένα αινιγματικό σημείωμα: «Καμία σχέση με την Τζιν Σίμπεργκ. […] Επιτέλους, μπόρεσα να εκφραστώ ελεύθερα».

Τα βιβλία του περιλαμβάνονται στη σειρά Pléiade των εκδόσεων Gallimard. Στις ΗΠΑ και την Αγγλία θαυμάστηκε. Οι συμπατριώτες του (εντέλει, οφείλουμε να τον θεωρήσουμε Γάλλο) του προσάψαν την «κατηγορία» της προχειρογραφίας και της ατημελησίας στα γραπτά του. Ο ίδιος, πάντως, έλεγε πως αν δεν έχεις γράψει στη ζωή σου ένα… ράφι βιβλία κανείς δεν θα σε θυμάται όταν πεθάνεις. Να, όμως, που εμείς τον θυμόμαστε έτσι κι αλλιώς με τούτο το κομψό βιβλίο. Ένα συγκινητικό δείγμα αληθινής μητρικής αγάπης με την πιστότητα που μπορεί να καταγράψει ένας γιος. Μάλιστα, όχι ένας τυχαίος γιος.

Η μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα (υπογράφει και ένα πλήρες επίμετρο για τα έργα και τις ημέρες του συγγραφέα) οφείλει να θαυμαστεί για το γεγονός ότι διατήρησε ακέραιη τη λεπτότητα και τον ρυθμό της γραφής του Γκαρύ, όπως και τη συγκίνηση που επιθυμεί να ανασύρει από τα βάθη του παρελθόντος. Το βιβλίο διαβάζεται όπως πίνεις ένα παλιό κόκκινο κρασί κάποιο μελαγχολικό απόγευμα. Γαλλικό, φυσικά.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, η ποιητική συλλογή «Ποτέ πια εμείς» (εκδ. Μελάνι).


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Η μητέρα μου εκμεταλλευόταν τη μεγάλη νευρική μου κούραση και την κατάρρευσή μου για να καταλάβει όλον τον χώρο· η βαθιά θλίψη μου, η ανάγκη μου για τρυφερότητα και προστασία, που οφειλόταν στη μακρά συνήθεια της μητρικής φτερούγας, και η οποία μου είχε αφήσει τη συγκεχυμένη επιθυμία για μια θεόσταλτη γυναικεία στοργή που θα αγρυπνούσε πλάι μου, με παρέδιδαν ολοκληρωτικά στην εικόνα της, που δεν με εγκατέλειπε στιγμή· πιστεύω ότι στις ώρες αυτής της ατέλειωτης περιπλάνησης, της μοναξιάς μέσα στο ξένο και πολύχρωμο πλήθος, η δύναμη που υπήρχε στη φύση της μητέρας μου υπερίσχυσε οριστικά της δικής μου αδυναμίας και αναποφασιστικότητας και η πνοή της εισχώρησε μέσα μου και υποκατέστησε τη δική μου, κι εγώ έγινα στ’ αλήθεια  εκείνη, με όλη τη βία της, με τα σκαμπανεβάσματά της, με την έλλειψη μέτρου που τη χαρακτήριζε, την επιθετικότητα, τη στάση της, την κλίση της για μελοδράματα και όλα τα χαρακτηριστικά μια άμετρης προσωπικότητας, που, στην περίοδο που ακολούθησε, με έκαναν να αποκτήσω μεταξύ των συντρόφων μου και των ανωτέρων μου τη φήμη του ριψοκίνδυνου».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αλήτες!» της Ελογκόσα Οσούντε (κριτική) – Ένα πολυαφήγημα του προχωρημένου 21ου αιώνα

«Αλήτες!» της Ελογκόσα Οσούντε (κριτική) – Ένα πολυαφήγημα του προχωρημένου 21ου αιώνα

Για το μυθιστόρημα της Ελογκόσα Οσούντε [Eloghosa Osunde] «Αλήτες!» (μτφρ. Γιώργος -Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Διόπτρα). «Η πόλη στην οποία διαδραματίζεται το μυθιστόρημα, το Λάγος της Νιγηρίας, είναι κυριολεκτικά και πρόδηλα ο πρωταγωνιστής του μυθοπλαστικού σύμπαντος».

Γράφε...

«Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών» του Ματιάς Ενάρ (κριτική)

«Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών» του Ματιάς Ενάρ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Ματιάς Ενάρ [Mathias Énard] «Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών» (μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια από το εξώφυλλο της κροατικής έκδοσης του βιβλίου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Ελεύθερη» της Λέα Ούπι (κριτική) – Ένα πολιτικό ντοκουμέντο για την Αλβανία του Χότζα

«Ελεύθερη» της Λέα Ούπι (κριτική) – Ένα πολιτικό ντοκουμέντο για την Αλβανία του Χότζα

Για το βιβλίο της Λέα Ούπι [Lea Ypi] «Ελεύθερη: Μεγαλώνοντας στο τέλος της Ιστορίας» (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, εκδ. Πατάκη). Στην κεντρική εικόνα, η Λέα Ούπι με τη γιαγιά της. 

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Οι άνθρωποι στι...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού «Τα θαύματα του κόσμου», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

XVI
Η Κοκκινοσκουφίτσα στον Βασιλικό Κήπο ...

«Επιτάφιος Θρήνος- Εννέα παραλλαγές»: Η έκθεση ζωγραφικής του Γιάννη Κονταράτου στην Εθνική Βιβλιοθήκη

«Επιτάφιος Θρήνος- Εννέα παραλλαγές»: Η έκθεση ζωγραφικής του Γιάννη Κονταράτου στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Η έκθεση ζωγραφικής του Γιάννη Κονταράτου, «Επιτάφιος Θρήνος- Εννέα παραλλαγές» που παρουσιάζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος είναι μια σύγχρονη ματιά πάνω στο θέμα της απώλειας και του πένθους. Η έκθεση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Φίλιππου Τσιμπόγλου (1956-2023).

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού «Τα θαύματα του κόσμου», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

XVI
Η Κοκκινοσκουφίτσα στον Βασιλικό Κήπο ...

«Ο άλλος αδερφός» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Ο άλλος αδερφός» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Ο άλλος αδερφός», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τύµµα τύµµατι τεῖσαι»
...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ