
Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη Μεσορράχη «Το μονοπάτι της Ευγενίας» (εκδ. Εστία).
Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη
Το βιβλίο είναι διπλά αντιμυθιστορηματικό, αλλά συνάμα δελεαστικό και ερεθιστικό για τη σκέψη. Αφενός, είναι γραμμένο σε λιτή γλώσσα, γεμάτη με όρους, τεχνικές λεπτομέρειες κι επιστημονικά δεδομένα, που ξενίζουν. Αφετέρου, η ιστορία συντίθεται από ψηφίδες που άλλοτε ενώνονται κι άλλοτε όχι, καθώς η επεισοδιώδης πλοκή θρυμματίζει το σύνολο. Η ζωή της Ευγενίας, μιας πλούσιας αρχιτέκτονος, που δεν επαναπαύεται στην εύκολη ζωή αλλά –με τα λεφτά της– δοκιμάζει νέα πρότζεκτ, πειραματίζεται με τη ζωή και καταστρώνει σχέδια που δοκιμάζουν τις αντοχές της ανθρώπινης φύσης και της νομοτέλειας.
Η ζωή της Ευγενίας, μιας πλούσιας αρχιτέκτονος, που δεν επαναπαύεται στην εύκολη ζωή αλλά –με τα λεφτά της– δοκιμάζει νέα πρότζεκτ, πειραματίζεται με τη ζωή και καταστρώνει σχέδια που δοκιμάζουν τις αντοχές της ανθρώπινης φύσης και της νομοτέλειας.
Στην πορεία της ζωής της συναντώνται η επιστήμη με την τέχνη, ο άνθρωπος με τη φύση, το λειτουργικό με το καλλιτεχνικό, το πρακτικό με το ωραίο, το νομοτελειακό με το τυχαίο. Οι πειραματισμοί της δοκιμάζουν τις αντοχές των πιάνων και των αυτοκινήτων, τη λειτουργία του λωτού και την αισθητική των κτηρίων, τις δυνάμεις του έρωτα και την ιδιαιτερότητα του κρασιού, του καρπάτσιο και της ζαχαροπλαστικής, τα όρια της φωτογραφίας, την αξία του μόντελινγκ και τις ανθρώπινες δυνάμεις στο βόλεϊ ή στο κολύμπι. Έτσι, η μηχανική και η αεροδυναμική συναντούν την τέχνη και η γαστρονομία διασταυρώνεται με τον ανθρώπινο ψυχισμό ή τον αθλητισμό.
Πάνω σ’ αυτόν τον κυλιόμενο διάδρομο ο συγγραφέας μελετά φιλοσοφικά τη διελκυστίνδα μεταξύ του ντετερμινισμού και της τυχαιότητας, όπως αυτή ανευρίσκεται σε διάφορα σενάρια της καθημερινότητας. Από τα μία δηλαδή η φυσική νομοτέλεια εκφράζεται με νόμους, δηλωμένους ή άδηλους, και έχει απτά αποτελέσματα, αλλά από την άλλη υπάρχουν πάντα απρόβλεπτοι παράγοντες, πολλοί από τους οποίους είναι απλώς αφανείς, ενώ άλλοι ανάγονται στο συναίσθημα, στην ανθρώπινη μοναδικότητα ή στην εντροπία της φύσης.
![]() |
Ο Δημήτρης Μεσορράχης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1982. Είναι χημικός μηχανικός, διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών και απόφοιτος της Σχολής Ανωτάτων Εμπορικών Σπουδών του Παρισιού (Ecole des Hautes Etudes Commerciales de Paris, HEC) στη διοίκηση επιχειρήσεων. Το πρώτο του μυθιστόρημα Η ανάβαση (2017) ήταν υποψήφιο για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα στα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, στα Βραβεία της Εταιρείας Συγγραφέων και στα Λογοτεχνικά Βραβεία του περιοδικού «Αναγνώστης». |
Σ’ αυτό το πλαίσιο τίθενται πρωτότυπα μυθοπλαστικά ερωτήματα: Πώς λειτουργεί, λοιπόν, ο λωτός και γιατί θεωρείται πρότυπο καθαρότητας; Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που κάνουν τέλειο ένα πιάνο; Τι είναι ο έρωτας και ποιους νέους κόσμους αναδεικνύει; Πόσο σκόπιμες και πόσο τυχαίες είναι οι επιλογές του ανθρώπου; Όλα είναι συναίσθημα ή λογική; Αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα εξετάζονται μέσα από διαφορετικά επεισόδια που επιλέγει ή πέφτει πάνω τους η Ευγενία. Οι πειραματισμοί και τα πιθανά σενάρια που ξεδιπλώνει η ηρωίδα λειτουργούν ως υποθέσεις εργασίας, ως εργαστήρια κοινωνικών μελετών, όπου καθετί θα δείξει με την επιτυχία ή την αποτυχία του τις ανθρώπινες δυνάμεις και όρια.
Σχεδόν εξαρχής η Ευγενία συμμετέχει τόσο στο επιστημονικό πεδίο, με τις σπουδές της και την εργασία της, όσο και στο καλλιτεχνικό, με το πιάνο και τις λοιπές ανησυχίες της. Μεταξύ γραμμικού κι ελεύθερου σχεδίου, μεταξύ της τεχνικής και της ακουστικής ενός μουσικού οργάνου, πώς δένουν αυτοί οι χώροι και πώς αλληλοσυμπληρώνονται; Ο Δημήτρης Μεσορράχης εξετάζει, μέσω της ζωής της ηρωίδας του, την τομή της επιστήμης και της τέχνης, καθώς το αντικειμενικό συναντά το ασύλληπτο και το μετρήσιμο το υποκειμενικό. Εκεί μέσα εμφιλοχωρεί ο έρωτας, ο οποίος δεν είναι κατ’ ανάγκη συναίσθημα, αλλά συχνά χημική εξίσωση, χημεία μεταξύ σωμάτων και προσωπικοτήτων, που δεν είναι πάντα ικανή να ξεσηκώσει τον εσωτερικό κόσμο.
Ο Δημήτρης Μεσορράχης εξετάζει, μέσω της ζωής της ηρωίδας του, την τομή της επιστήμης και της τέχνης, καθώς το αντικειμενικό συναντά το ασύλληπτο και το μετρήσιμο το υποκειμενικό.
Η γραμμική πορεία και η ετερόκλιτη φύση των μεμονωμένων επεισοδίων απονευρώνει την πολυπλοκότητα ενός μυθιστορήματος. Αν την παρακάμψουμε, όμως, μπορούμε να δούμε άλλους συνεκτικούς άξονες και τη σύγκλισή τους πάνω σε μια κοινή βάση. Είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να πειραματιστεί με τη ζωή, συνυπολογίζοντας τα ποσοτικά δεδομένα, που στηρίζονται στην επιστήμη, και τα ποιοτικά που προκαλούνται, όπως στην τέχνη, με συναίσθημα κι ιδιαίτερες πινελιές. Τα μεν πρώτα εξασφαλίζουν τη λειτουργική και πρακτική πλευρά της ζωής, ενώ τα δεύτερα την έξαρση και τη συγκίνηση, σαν σε ένα πιάνο, κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί βιομηχανικά!
Η Ευγενία έχει την πολυτέλεια λόγω του πλούτου της να γίνει ένας αναγεννησιακός homo universalis, ο οποίος συζευγνύει την τέχνη, την επιστήμη, τον αθλητισμό και τον άνθρωπο. Με αυτήν την ηρωίδα ο συγγραφέας εφαρμόζει τη δυναμική της ώσμωσης, που είχαμε δει και στο πρώτο του έργο, την Ανάβαση (Εστία, 2017), ώστε να διερευνήσει –και μαζί μ’ αυτόν εμείς– ποια είναι τα συστατικά της επιτυχίας.
* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
Το μονοπάτι της Ευγενίας
Δημήτρης Μεσορράχης
Εστία 2019
Σελ. 176, τιμή εκδότη €12,00