sakos02 2023

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης έρχεται και πάλι με τον Σάκο Εκστρατείας του, μιλώντας μας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, στο πρώτο μέρος, τρία βιβλία από αυτά που καταβροχθίζει στο περιθώριο των μελετών του.

Γράφει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Ταξινομώ τα διαβάσματά μου σε τέσσερις κατηγορίες. 1. Συστηματική μελέτη ή/και επανάληψη μελέτης έργων που σχετίζονται με το εκάστοτε δημιουργικό συγγραφικό πρόγραμμά μου. Φέρ᾽ ειπείν από τον Νοέμβριο του 2022, για τις απαιτήσεις ενός αυτοβιολογικού πεζογραφήματος που εκπονώ, μελετάω συστηματικά/σκακιστικά τον Ιμμάνουελ Καντ, ενώ επανέρχομαι, επίσης συστηματικά/σκακιστικά, στον Έγελο και ιδίως στη Φαινομενολογία του νου. 2. Διάβασμα μυθιστορημάτων νέας εσοδείας, συνήθως βορείου προελεύσεως, που γνωρίζω εκ των προτέρων ότι θα μου προσφέρουν αλησμόνητες στιγμές απόλαυσης, ακόμα και ενθουσιασμού, μιας και ήδη είμαι εξοικειωμένος με το ύφος και τη δυναμική των συγγραφέων τους (πρόχειρα αναφέρω τους Πέτερ Χάντκε, Τόμας Μπέρνχαρντ, Γιόζεφ Ροτ). 3. Βιβλία φίλων και συνομιλητών (Θάνος Σταθόπουλος, Αχιλλέας Κυριακίδης, Τάσος Γουδέλης, Κώστας Μαυρουδής, Γιάννης Ευσταθιάδης, Μαρία Μήτσορα, Ζυράννα Ζατέλη, κτλ). 4. Αυτό που αποκαλώ «Σκόρπια Δύναμη» (δάνειο από τη Μήτσορα), ήτοι βιβλία που καταβροχθίζω στο περιθώριο των μελετών μου, κάνοντας διακοπές τρόπον τινά. Ο Σάκος Εκστρατείας του Επίμονου Αναγνώστη ήταν γεμάτος τον Ιανουάριο με βιβλία της τέταρτης αυτής κατηγορίας, για τα οποία και θα σας μιλήσω σε αυτό και στο επόμενο τεύχος της Bookpress, και θα συνεχίσω κατόπιν με βιβλία όπου πρωταγωνιστούν ζωγράφοι, βιβλία σχετικά με εγκλεισμούς, και με τα Δοκίμια του Μονταίνι – ένα από τα πιο σημαντικά εκδοτικά γεγονότα του τελευταίου καιρού.

plithos federerΑπό την πρώτη στιγμή, και χάρη στον Κώστα Καλτσά, ήρθα σε επαφή με το πυραυλοκίνητο πνεύμα του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας [David Foster Wallace, 1962–2008], δαιμονίστηκα. Πάνε πάνω από δέκα χρόνια, και ο δαιμονισμός αυτός καλά κρατεί. Καίτοι έχω να παρακολουθήσω τένις από την εποχή του Τζον Μάκενρο, του Ίβαν Λεντλ, και του Ματς Βιλάντερ, παράτησα τα πάντα και καταβυθίστηκα στις σελίδες του βιβλίου του Γουάλας Ο Ρότζερ Φέντερερ ως θρησκευτική εμπειρία (μτφρ. Κώστας Καλτσάς, εκδ. Πλήθος).

Δεσπόζει και εδώ το χαρακτηριστικό ύφος του Γουάλας: εναλλαγή μακροπερίοδων και κοφτών, μεταλλικών φράσεων· εκτενέστατες υποσημειώσεις· φιλοσοφικός λόγος και κοινωνιολογική ματιά· αδιανόητη και ζηλευτή οξύνοια· διάγνωση δεινών της αμερικανικής κοινωνίας και ιαματικη προαίρεση· post-rock καντιανή ηθική (επίμονη και πεισματική).

Το βιβλίο απαρτίζεται από πέντε κείμενα του Γουάλας, δημοσιευμένα ανάμεσα στα 1991 και 2006 σε έντυπα αρχικά και κατόπιν σε τόμους με δοκίμια του συγγραφέα. Συναντάμε φράσεις όπως: «Τα κουνούπια ακούγονταν σαν σάλπιγγες και οι μέλισσες σαν τούμπες και ο άνεμος σαν πύρινη λαίλαπα», «Οι σπουδαίοι αθλητές συνιστούν κινούμενη υπέρβαση […] καθιστούν έναν συγκεκριμένο τύπο ιδιοφυΐας όσο σαρκικά διακριτό θα μπορούσε ποτέ να καταστεί», «Το θανάσιμο αμάρτημα της επεξηγηματικής πρόζας: ξεχνάει σε ποιον υποτίθεται ότι απευθύνεται», «Το είδος της σκέψης που εμπλέκεται [στο τένις]είναι το είδος που μπορεί να εκτελεστεί μόνο από μια ζωντανή οντότητα με υψηλή αντίληψη, και μόνο ασυνείδητα, δηλαδή συνδυάζοντας το ταλέντο με την επανάληψη σε τέτοιο βαθμό ώστε οι μεταβλητές να συνδυάζονται και να ελέγχονται χωρίς συνειδητή σκέψη. Με άλλα λόγια, το σοβαρό τένις είναι ένα είδος τέχνης».

Και εδώ, όπως σε κάθε κείμενο και βιβλίο του Γουάλας, είναι συναρπαστικός ο συνδυασμός μιας εξαιρετικής ευρυμάθειας και μιας αχαλίνωτης φαντασίας που ακριβώς χαλιναγωγείται προκειμένου να τεθεί στην υπηρεσία του δοκιμιακού λόγου.

Και εδώ, όπως σε κάθε κείμενο και βιβλίο του Γουάλας, είναι συναρπαστικός ο συνδυασμός μιας εξαιρετικής ευρυμάθειας και μιας αχαλίνωτης φαντασίας που ακριβώς χαλιναγωγείται προκειμένου να τεθεί στην υπηρεσία του δοκιμιακού λόγου. Σημειώνω, τέλος, ότι η μετάφραση του Κώστα Καλτσά είναι ανεπίληπτη και η έκδοση κομψότατη.

Ο Τζορτζ Στάινερ [George Steiner, 1929–2020] είναι ένας μετρ του δοκιμίου, που το εμποτίζει συχνά με ισχυρές φιλοσοφικές θέσεις. Ανάμεσα στα 2002 και 2014, συναντήθηκε και συνομίλησε με τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Λορ Αντλέρ [Laure Adler, 1950] για λογαριασμό του ραδιοφωνικού σταθμού Franc Culture. Προέκυψε κατόπιν ένα βιβλίο με τις επεξεργασμένες συνομιλίες του που εξέδωσε ο οίκος Flammarion το 2014.

doma makru savvatoΟι πολύ καλές εκδόσεις Δώμα κυκλοφορούν τώρα το εν λόγω βιβλίο με τίτλο Ένα μακρύ Σάββατο σε έξοχα προσεγμένη μετάφραση του Θάνου Σαμαρτζή.

Όπως και στην περίπτωση του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας, έτσι και σε αυτή του Τζορτζ Στάινερ έχουμε να κάνουμε με έναν λαμπρό συνδυασμό ευρυμάθειας, φαντασίας, οργανωμένου λόγου και ιδαίτερης ηθικής. Διαβάζοντας τις συνομιλίες αυτές, έχουμε επίσης ένα πανόραμα του βίου και του έργου αυτού του στοχαστή. Η διαύγεια και η τόλμη είναι παρούσες και εκπληκτικές. Ο Στάινερ μιλάει για την εξορία, την περιπλάνηση, τη μουσική, το σκάκι, τον κινηματογράφο, τον εβραϊσμό, τη φιλία, τον έρωτα, την πεισματική κατάφαση στη ζωή, το μαρξιστικό ιδανικό, τη δύναμη της αδυναμίας και την αδυναμία της δύναμης. Είναι συγκινητικός, αιχμηρός, έμπλεος χιούμορ και καλώς συγκερασμένου ρομαντισμού — ενός χθόνιου και όχι αιθεροβάμονος, βαθύτατα ανθρωπιστικού ρομαντισμου.

«Είμαι το αντίθετο του ήρωα, είμαι ο κατεξοχής αντιήρωας», λέει μειδιώντας μειλίχια. «Όταν πάω στον οδοντίατρο, θέλω να πέσω στα γόνατα και να πάω για προσκύνημα στη Μέκκα, ουρλιάζω μέσα μου από φόβο». Και: «Μου λείπει τελείως η αθωότητα, η αφροσύνη του μεγάλου δημιουργού […] Το μυστήριο της αθωότητας των μεγάλων δημιουργών είναι ένα πράγμα πολύ βαθύ, που ο outsider –δηλαδή όλοι εμείς– δυσκολεύεται να κατανοήσει, Ποια είναι λοιπόν η δική μου δουλειά; Να είμαι ταχυδρόμος, όπως σε εκείνη την ταινία, το Il Postino». Ας ακούσουμε κι αυτό: «Ο Μπέκετ είναι ίσως ο μέγιστος της νεότερης λογοτεχνίας μας. Δημιουργεί ένα είδος ηφαιστειακής ζώνης, ένα ηφαιστειακό μάγμα όπου οι γλώσσες ανακατεύονται […] Ήταν ένας δεξιοτέχνης της Βαβέλ».

Ο Στάινερ επιμένει ότι οφείλουμε, προκειμένου να μην καταστραφούμε, να είμαστε φιλοξενούμενοι ο ένας του άλλου, μας υπενθυμίζει τη φράση του Χάιντεγκερ που λέει ότι είμαστε οι επισκέπτες της ζωής, και προειδοποιεί ότι ο θάνατος μιας γλώσσας είναι ολέθριος, είναι ο θάνατος ενός σύμπαντος δυνατοτήτων.

polis mad dogsΤο Mad Dogs του Τζέιμς Γκρέιντι [James Grady, 1949] ήταν μια αναπάντεχη έκπληξη. Λίαν ευπρόσδεκτη, λίαν απολαυστική έκπληξη. Και συνάμα ένα ταξίδι στο παρελθόν, στην εφηβεία. Όπως σχεδόν όλοι της γενιάς μου, είχα ενθουσιαστεί με την ταινία Τρεις μέρες του Κόνδορα, ήθελα να μοιάζω με τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ και είχα ερωτευτεί τη Φαίη Ντάνταγουεϊ. Και τώρα, καθώς διάβαζα περιπαθώς το Mad Dogs, στην σπιντάτη μετάφραση που υπογράφει η Άλκηστις Τριμπέρη για τις εκδόσεις Πόλις, περιπλανιόμουν σε πάμπολλα κατασκοπευτικά και αστυνομικά φιλμ και μυθιστορήματα που μου κράτησαν συντροφιά μες στις δεκαετίες. Και χάρηκα για το ότι ο συγγραφέας του μυθιστορήματος στο οποίο βασίστηκαν οι Τρεις μέρες του Κόνδορα είναι ακριβώς ο συγγραφέας και του Mad Dogs.

Πρόκειται για ένα ιδιότροπο road novel, γεμάτο δράση, κυνηγητά, ανατροπές. Από ένα ειδικό ψυχιατρικό νοσοκομείο όπου εγκλείονται πράκτορες τις CIA, τραυματισμένοι αγρίως από οδυνηρές εμπειρίες στη διάρκεια επικίνδυνων αποστολών τους, αποδρούν τέσσερις άντρες και μια γυναίκα ύστερα από το φόνο του ψυχίατρου που τους παρακολουθεί. Φοβούνται ότι η Υπηρεσία κρύβεται πίσω από τη δολοφονία και ότι θα ρίξει όλες τις κατηγορίες πάνω τους.

Οι πέντε δεν έχουν τίποτα, ούτε τα ψυχοφάρμακά τους, ούτε μισό δολάριο, ούτε έναν σουγιά. Κι όμως, θα τα καταφέρουν, κυρίως χάρη στη στρατηγική τους ευφυΐα, τη σύμπνοια, και το τρελό κουράγιο τους.

Το Mad Dogs είναι γεμάτο φράσεις-λεπίδες, και μουσική. Άλλωστε ο Γκρέιντι το αφιερώνει στους Bob Dylan, Billie Holiday, Bruce Springsteen, Richard Thomson και Brian Wilson που αλυχτούν στον αυτοκινητόδρομο.

«Διασχίζαμε εκείνο το σύνορο τόσο πολλών σημείων, σε αυτό που, ξεκάθαρα, δεν θα αποκαλούσες χθες, αλλά που δεν είχε βυθιστεί τόσο πολύ στο αύριο ώστε να το πεις σήμερα», διαβάζουμε στη σ. 386. Και λίγο μετά: «Ολόκληρη η ζωή μπορεί να συνοψιστεί σε μια πόρτα», και, «Το εδώ δεν είναι το εκεί πια».


  Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής. Τελευταίο του βιβλίο, το αφήγημα «Η Κοκό στην Κοπεγχάγη – Το μυθιστόρημα της μεταπολίευσης» (εκδ. Νήσος).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Φαντάσματα και μνήμες της γερμανικής λογοτεχνίας: Πέτερ Φλαμ, Ούγκο φον Χόφμανσταλ, Τόμας Μαν, Άρθουρ Σνίτσλερ

Φαντάσματα και μνήμες της γερμανικής λογοτεχνίας: Πέτερ Φλαμ, Ούγκο φον Χόφμανσταλ, Τόμας Μαν, Άρθουρ Σνίτσλερ

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Πέτερ Φλαμ (Peter Flamm) «Εγώ;» (μτφρ. Μαρία Μαντή, εκδ. Μεταίχμιο), καθώς και για τη συλλογή διηγημάτων των Ούγκο φον ...

Σπουδή στον Μάριο Χάκκα [3] – «Το κοινόβιο»: Γράφοντας με την αίσθηση του κατεπείγοντος

Σπουδή στον Μάριο Χάκκα [3] – «Το κοινόβιο»: Γράφοντας με την αίσθηση του κατεπείγοντος

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης έρχεται και πάλι με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας μας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για τη συλλογή διηγημάτων του Μάριου Χάκκα «Το κοινόβιο», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα.

Γράφει ο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Θλίψη στον χώρο του βιβλίου: Πέθανε ο εκδότης Παύλος Παπαχριστοφίλου

Θλίψη στον χώρο του βιβλίου: Πέθανε ο εκδότης Παύλος Παπαχριστοφίλου

Ο Παύλος Παπαχριστοφίλου, ιδιοκτήτης και πρόεδρος επί σειρά ετών των εκδόσεων «Ελληνικά Γράμματα» και ιδρυτής των εκδόσεων «Πεδίο», πέθανε ξαφνικά σήμερα τα ξημερώματα. Οι εκδόσεις «Πεδίο» ανακοίνωσαν τον θάνατό του.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ