Ένα αναγνωστικό ημερολόγιο για όσα διαβάσαμε, υπογραμμίσαμε και ξεχωρίσαμε τους μήνες που πέρασαν. Σκέψεις που σημειώσαμε στο περιθώριο των βιβλίων. Φράσεις και εικόνες που θέλουμε να κρατήσουμε. Έλληνες και μεταφρασμένοι συγγραφείς σε μια ιδιότυπη αλληλουχία.
Του Κώστα Αγοραστού
Διώροφη μονοκατοικία με σοφίτα. Ξύλινη δίρριχτη στέγη, τοίχοι αδρά σοβατισμένοι και στο δάπεδο πλακάκι σε απομίμηση ξύλου. Μέσα στο μεγάλο δωμάτιο ένας καναπές, ένα χαμηλό στρογγυλό τραπεζάκι με μια λάμπα, και μια πολυθρόνα από σαλόνι παλιό. Σκηνικό οικείο, μυρωδιές και υφές γνώριμες και κατευναστικές και η θέα από το παράθυρο στον δρόμο απαράλλακτη εδώ και χρόνια.
Φέρνω κοντά μου την πάνινη τσάντα και βγάζω έξι [μικρά] βιβλία. Υπεραισιόδοξος ή αναποφάσιστος; Θα δείξει. Μια νουβέλα όμως, που έχω ξεκινήσει τις προηγούμενες μέρες, δικαιωματικά διεκδικεί [και θα έχει] τις ώρες που απομένουν μέχρι να πέσει το φως.
«Στο τέλος πήρε την απόφασή του: Ποτέ πια. Θα ζούσε χωρίς αυτόν, θα εξόριζε τον έρωτα από τη ζωή του. Θα ατσάλωνε το πνεύμα του, θα έπειθε το σώμα του ότι μπορεί χωρίς. Άρχισε τότε, με υπομονή και μέθοδο, να υψώνει γύρω του τείχη. Έπρεπε να είναι αρκετά ισχυρά ώστε να κρατήσουν μακριά τον εχθρό για όσο του έμελλε να ζήσει».
Ο Γιώργος Μητάς, με το τρίτο του βιβλίο, τη νουβέλα Τα δύο δώρα (εκδ. Στερέωμα) αφηγείται μια ιστορία δύσκολης ενηλικίωσης και γενναίας συμφιλίωσης του ήρωά του, με όσα η εύθραυστη υγεία του του στερεί οριστικά και αμετάκλητα. Ο έρωτάς του που δεν θα βρει ανταπόκριση και το ασθενικό του παρουσιαστικό που δεν θα εμπνεύσει ποτέ τον θαυμασμό και την ερωτική επιθυμία, εξορίζονται από τον ψυχικό, συναισθηματικό, νοητικό αλλά και σωματικό ορίζοντα του ήρωα.
Η ενδιαφέρουσα μετατόπιση του ήρωα δεν ακολουθεί μια πορεία απόσυρσης και μηδενισμού. Στο αξιακό του σύστημα ο στρόβιλος του έρωτα, αντικαθίσταται από τον στρόβιλο της δημιουργίας. Η κατάκτηση της γραφής, γίνεται στόχος εξίσου απαιτητικός και δαιδαλώδης, με την ερωτική εξομολόγηση και το φλερτ.
«Ο Αντρέας γύρισε γα λίγο στο μυαλό του τη σκέψη αυτή• ναι, μπορούσε να την αποδεχτεί, μπορούσε να ζήσει δίχως το πρόσωπό του να εμπνέει τον θαυμασμό, δίχως η θωριά του να γεννά την επιθυμία στους άλλους, και να είναι ευτυχισμένος. (Ο ίδιος εξάλλου δεν είχε αποφασίσει να προστατεύσει τον εαυτό του από του Κάλλους την καταστρεπτική δύναμη;) Στον νου του ήρθαν η επιστήμη του και οι ιστορίες του, πράγματα που τον πάθιαζαν και με τα οποία μπορούσε να συνομιλήσει, να σχετιστεί – να κατακτήσει. Ξαφνικά όλα ταίριαζαν• τώρα μπορούσε ν’ αντικρίσει, με ήρεμη την καρδιά, τον δρόμο που απλωνόταν μπροστά του».
Ο Γιώργος Μητάς, και σε αυτή τη νουβέλα του, φτιάχνει σκηνικά τοπία εκπληκτικής ομορφιάς και μεθυστικές εικόνες, βάζοντας τους ήρωές του να περιπλανώνται στη νυχτερινή Μπανγκόγκ. Οι διεργασίες του μυαλού και οι συναισθηματικές εξάρσεις και καταβυθίσεις του κεντρικού ήρωα, ακολουθούν άτυπα τη μελωδική γραμμή μιας τυπικής jazz σύνθεσης, η οποία σταδιακά μετατρέπεται σε έναν free jazzαυτοσχεδιασμό.
Όσοι έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια δημιουργικής γραφής, στην πλειονότητά τους γοητεύονται από τη διαδικασία, γρήγορα συντονίζονται με τις απαιτήσεις των μαθημάτων και μαθαίνουν όχι μόνο να ακονίζουν τα εκφραστικά τους μέσα αλλά και να δέχονται –ίσως τις πρώτες– στοιχειοθετημένες κρίσεις για τα κείμενά τους. Αντίστοιχα, η οργάνωση της αναγνωστικής και συγγραφικής εμπειρίας, από τον εκάστοτε επικεφαλής του σεμιναρίου, το κύρος που δίνει η θέση του «Δασκάλου» αλλά και αυτό που ο ίδιος κερδίζει, με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τα κείμενα αλλά και τους μαθητές είναι μια εμπειρία σχεδόν εθιστική.
Η Κλαίτη Σωτηριάδου είχε την ιδέα να χρησιμοποιήσει στοιχεία της συνθήκης ενός σεμιναρίου δημιουργικής γραφής και υπό τον τίτλο Μαθήματα δημιουργικής γραφής (εκδ. Μελάνι), να μας παρουσιάσει, με έναν διακριτικό σχολιασμό, τα διηγήματα δεκαεννέα μαθητών ενός ανάλογου σεμιναρίου. Η συγγραφέας έχει συγκεντρώσει «σκόρπια» διηγήματά της από το 2006 μέχρι και το 2020, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλη θεματική και υφολογική ποικιλία, με αποτέλεσμα να πείθουν σε ικανοποιητικό βαθμό ότι είναι διηγήματα μαθητών σεμιναρίου.
«Το Σάββατο τη βρήκε μισοσηκωμένη στο κρεβάτι, χαμένη σ’ έναν βαθύ ύπνο. Το μεσημέρι ήρθε ο εγγονός της. Κρυφά σκούπιζε τα δάκρυα στο μπαλκόνι. “Γιαγιά, έλα, ξύπνα, εγώ είμαι” της έλεγε, την αγκάλιαζε. Άνοιξε τα μάτια και πέσανε πάνω της και οι δύο. “Μαμά, κοίτα ποιος ήρθε να σε δει” της είπε, άστραψε το μάτι ή έτσι φάνηκε, τον αναγνώρισε, τσίτωσε το χείλι σε χαμόγελο, τραβήχτηκαν τα μάγουλα. “Αγόρι μου” σίγουρα έλεγε από μέσα της, “αγαπημένο μου αγόρι”, αχός κανένας».
Τελευταία είχα μια ισχυρή επιθυμία να διαβάσω κάποιες νουβέλες που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Η προηγούμενη «νουβέλα» [συλλογή διηγημάτων] δεν κατάφερε να με βγάλει από την αρχική διάθεση. Για κάθε ενδεχόμενο όμως αποφασίζω να μειώσω το ρίσκο στο ελάχιστο δυνατό. Πιάνω και φέρνω μπροστά μου τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου και της Ελένης Κοφτερού Άρης (εκδ. Κίχλη). Το εξώφυλλο με μαγνητίζει. Η αίσθηση του απόκοσμου και του ανοίκειου μπορεί να προέλθει και από την εξαντλητική παρατήρηση πολύ δικών μας πραγμάτων.
Σ’ αυτή τη νουβέλα διαβάζουμε τις επιστολές που ανταλλάσσει ένας ερευνητής, ενώ βρίσκεται σε αποστολή στον Άρη, με τη σύντροφό του στη Γη. Και δεν είναι η εξωπραγματική απόσταση μεταξύ τους, που φορτίζει τη συνομιλία τους αλλά οι κοινές μνήμες και η αγάπη που μοιάζει να έχει μείνει μετέωρη.
«Οι λέξεις εδώ, Ελένη, γλιστρούν όπως η άμμος μέσ’ από τα δάχτυλα, γιατί ό,τι περιγράφουν έχει πια χαθεί. Τι πάει να πει “φύλλο”; Τι πάει να πει “κοχύλι”; Τι πάει να πει “δέντρο”; Τι πάει να πει “πουλί”;»
✾ ✾
«Μου συνέβη κάποτε να χάσω τη γεύση μου, όμως η απώλεια της ευχαρίστησης από τη μουσική είναι πολύ χειρότερη αίσθηση. Σαν ένα ρόδι που πέφτει με δύναμη στο πάτωμα και δεν ανοίγει, πέφτουν οι νότες χωρίς να απελευθερώνεται η δύναμή τους και, αντί για την καταιγίδα του κρεσέντο, ακούγεται μια σιγανή φθινοπωρινή βροχή».
Η Ελένη Κοφτερού έγραψε τις επιστολές «εκείνης» με λυρισμό, ευαισθησία και αξιοθαύμαστη πίστη στα αισθήματά της για τον απόντα σύντροφο. Ο Μιχάλης Μακρόπουλος ανέλαβε τις επιστολές «εκείνου» προς τη σύντροφό του. Φυσική απουσία, μνήμες από την κοινή τους ζωή, φόβος, αγωνία, προσμονή επανασύνδεσης είναι συναισθήματα που έπρεπε να τα εξετάσει μέσα σε μια τόσο ιδιότυπη συνθήκη. Για να κατανοήσει το όλον του σύμπαντος, δεν είχε παρά να κοιτάξει εντός του και να μεγεθύνει όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες.
«Η μνήμη είναι το πιο ζωτικό όργανο για τη ζωή μας στον Άρη, είπε. Χάρη στον υπερεξελιγμένο ιατρικό μας εξοπλισμό και στην εκπαίδευσή μας στον χειρισμό του, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα περισσότερα προβλήματα υγείας. Αν εξασθενήσει όμως η μνήμη μας, που είναι ό,τι μας δένει με τη Γη, είπε, τότε θα είμαστε καταδικασμένοι εδώ στον Άρη. Ο Ιβάν τον άκουγε χωρίς να μιλά και στο τέλος είπε: “Η μνήμη δεν αντικαθιστά ό,τι δεν υπάρχει πια. Είναι σύμπτωμα αυτής της απουσίας. Αρρώστια”».
✾ ✾
«Η μνήμη δεν αντικαθιστά ό,τι δεν υπάρχει, συμφωνώ με τον Ιβάν, όμως, αν χαθεί, το κενό είναι τρομακτικό, η μοναξιά αμείλικτη και η νοσταλγία μονάχα μια ενοχλητική σκοτοδίνη».
Σημειώνω μια τελευταία φράση και τη στριφογυρίζω στο μυαλό μου για μέρες.
«Δεν θέλω να είσαι λυπημένος. Οι λέξεις θα μας συντρέξουν».
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, μετά από ολιγοήμερη απουσία [Πάσχα στο χωριό] και με την πρώτη δόση τροποποιημένων νουκλεοσιδίων να δουλεύει ήσυχα και μεθοδικά, έκανα άλλη μια «βόλτα» στα αγαπημένα μου παλαιοπωλεία. Σκαλίζοντας κυκλοφορίες περασμένων χρόνων, εκδόσεις ξεχασμένες και ονόματα συγγραφέων παντελώς άγνωστα, πέφτω επάνω σε ένα μικρό, λευκό βιβλίο με όλες τις πληροφορίες που χρειάζομαι γραμμένες στο εξώφυλλο. Στοχασμοί… Ποιήματα Λιάνας Κανέλλη, Αθήνα 1971.
«Κατέβηκα αργά
στα βάθη των λογισμών μου,
‘κει που οι γαλάζιοι ιππόκαμποι
ατένιζαν τη θάλασσα μ’ απάθεια.
Και σε μιά γωνιά
του ρευστού τούτου κόσμου,
βρήκα μια φλόγα σ’ ένα κοχύλι
να καίη στο ρυθμό της ανάσας μου».
Βρισκόμαστε στο 1971 και σύμφωνα με ένα βιογραφικό σημείωμα που υπάρχει στην αρχή του βιβλίου αυτή είναι η πρώτη ποιητική συλλογή της δεκαεπτάχρονης Λιάνας Κανέλλη. Είχαν προηγηθεί εκθέσεις ζωγραφικής [μια εκ των οποίων στον Παρνασσό] καθώς και κάποια σχολικά θεατρικά της έργα.
«Θέλω να κλάψω
για κείνους που άφησαν τα χέρια τους,
να πέσουν άδεια και βαριά
στο ασθενικό τους στήθος.
Για κείνους που μετρούν τα χρόνια τους,
σ’ ανόητες δεκαετίες,
για κείνους που θεωρούν περήφανο
να πνίγουνε τα δάκρυά τους.
Γι’ αυτούς π’ αρνήθηκαν το αύριο
και που γαντζώνονται ανώφελα στο χτες.
Γι’ αυτούς που δεν αισθάνονται
το γλίστρημα του χρόνου.
Δεν μπορώ».
Έχω συνδέσει τη Λιάνα Κανέλλη με τα τελευταία χρόνια της εφηβείας μου, τα χρόνια του Λυκείου. Εκείνη την εποχή, στα μάτια μου, ήταν μια δημοσιογράφος με λόγο στιβαρό, έξυπνα επιχειρήματα και εντυπωσιακά Ελληνικά. Μαχητική, ευγενική με τους συνομιλητές της και με δυο επαγγελματικά χαρίσματα που εκτιμούσα ιδιαίτερα• την καθαρή (χωρίς σχόλια) πληροφορία και τον τρόπο που έκανε τις συνεντεύξεις της. Το 1996 και για τα δύο επόμενα χρόνια, η μέρα μου ξεκινούσε στις 7:00 το πρωί, όπου την παρακολουθούσα στην εκπομπή της «Μη μου τη μέρα τάραττε» να διαβάζει όλα τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και μετά έφευγα να προλάβω την πρώτη ώρα.
«Έκλεισα τις παλάμες μου,
έσφιξα γερά τα δάχτυλά μου,
και σφάλισα μέσα τους,
όλη τη δύναμη της γης.
Αγαπούσα το αύριο,
κι αυτό δεν μ’ εγκατέλειψε ποτέ».
Κι αν τα ποιήματα της Λιάνας Κανέλλη εμφανίστηκαν μπροστά μου, χωρίς καν να γνωρίζω την ύπαρξή τους, το επόμενο βιβλιαράκι μού πήρε κάποια χρόνια να το βρω. Σπάνιο, δυσεύρετο ακόμη και στα παλαιοπωλεία, καλά φυλαγμένο στις βιβλιοθήκες όσων γνωρίζουν την αξία του. Το πρώτο πεζογραφικό βιβλίο που έγραψε η Χάρις Αλεξίου κυκλοφόρησε το 1989 από τις εκδόσεις Γνώση και είχε τίτλο Η ατέλειωτη λέξη. Ένα αφήγημα, που δανείζεται εκφραστικούς τρόπους από το παραμύθι και την παραβολή, για να μετασχηματίσει σε εικόνες γήινες, αισθήματα βασανιστικά και σχέσεις ρευστές. Η αποδοχή και η συμφιλίωση με το παρελθόν λυτρώνουν την αφηγήτρια.
«Είμαι καλά.
Απόψε είμαι καλά.
Χτες βράδυ ο ουρανός είχε μόνο ένα αστέρι. Το περίμενα ώρες να πέσει, αλλά αυτό μίλαγε με άλλους φαίνεται. Δε μου έκανε ούτε ένα σινιάλο.
Απόψε ούτε κι αυτό. Ίσως να ‘πεσε την ώρα που κοιμήθηκα πια. Ίσως και να μην ήθελε να έχει μάρτυρες στην πτώση του. Ύστερα είναι και τόσοι πολλοί αυτοί που ελπίζουν, ποιον να προλάβει».
Η ιδιότυπη σχέση της Χάρης Αλεξίου με τις λέξεις ξεκινάει από το 1978: τότε ήταν ήδη μια επιτυχημένη νέα ερμηνεύτρια, η οποία έγραψε το πρώτο της τραγούδι… και το έδωσε να το πει άλλος. Από τότε συνέχισε να γράφει στίχους [και μουσική] «ερασιτεχνικά», όποτε, δηλαδή, είχε την ανάγκη να εκφράσει κάτι πολύ προσωπικό. «Η μπαλάντα της Ιφιγένειας», «Φεύγω», «Ζήτα μου ό,τι θες», «Πανσέληνος», «Ο άνθρωπος του κάβου», «Το τανγκό της Νεφέλης», «Μεγάλωσα»: μέσω αυτών των στίχων η Αλεξίου αποκαλύπτεται. Η καθηλωτική ερμηνεύτρια είναι μια γυναίκα με ανασφάλειες, φόβο, θυμό, φθορά αλλά και αισιοδοξία, έρωτα και φως για το αύριο. Κόρη της Ιφιγένειας και μητέρα του Μάνου, μέσα από ατέλειωτες λέξεις, προσπαθεί να προσεγγίσει τα όνειρα και να δώσει χώρο σε ένα ατρόμητο, μικρό κορίτσι ανεβασμένο επάνω σε μια καρέκλα, που ακούει στο όνομα Χαρίκλεια Ρουπάκα.
Τα αφηγηματικά κείμενα της Ατέλειωτης λέξης, κινούνται προς περισσότερο πειραματικούς δρόμους, γεγονός που φανερώνει ότι η σχέση της Αλεξίου με τις λέξεις είναι βαθιά και ουσιαστική – με τρόπο άμεσο και βιωματικό.
«Όταν μ’ αγκαλιάζει και γίνεται στρώμα πάνω στο σώμα μου, μεταμορφώνομαι και γίνομαι ό,τι θέλω. Μόνο τα μάτια μου μπορεί να δει κανείς κι από κει να καταλάβει, αν μπορεί, τι είμαι. Μπορώ έτσι να βαδίζω στους δρόμους χωρίς να με γνωρίζει κανείς, να μπαίνω στα σπίτια και να γελάω μ’ αυτούς που είναι λυπημένοι, ή να χτυπάω• αλύπητα αυτούς που μ’ αγαπάνε και δεν μου το είπανε ποτέ».
Η ατέλειωτη λέξη είναι ένα σημαντικό κομμάτι στη σχέση της Χάρης Αλεξίου με τα κείμενα και τις λέξεις, το οποίο δεν είχε συνέχεια. Στίχους συνέχισε να γράφει φτάνοντας σε μια σπάνια εκφραστική ωριμότητα στον δίσκο «Οδός Νεφέλης 88» (1995), όπου έγραψε τα λόγια σε έντεκα από τα δώδεκα κομμάτια, ενώ και η μετάφρασή της στο βιβλίο του Fabien Marsaud Πάντα ήρωες (2014, εκδ. Μεταίχμιο) βραβεύθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας.
Η σχέση που αναπτύσσει ο καθένας μας με τις λέξεις –την εκφορά τους, την ορθογραφία τους, τη συντακτική τους χρήση καθώς και την ακρίβεια στη νοηματική τους αποτύπωση–, διαμορφώνει όχι μόνο την αντίληψή μας για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, αλλά καθορίζει ευρύτερα και την αισθητική μας.
Το γλωσσικό ζήτημα απασχόλησε πλήθος λογίων και πανεπιστημιακών, ενώ συμπαρέσυρε, φανάτισε και καθόρισε γλωσσικά πολλές γενιές ανθρώπων, καταδικάζοντας κάποιες από αυτές να ολοκληρώσουν τη βασική τους εκπαίδευση αλλάζοντας διαρκώς από «καθαρεύουσα» σε «δημοτική». Το 1976 ο υπουργός Παιδείας Γεώργιος Ράλλης εισηγείται, και η κυβέρνηση Καραμανλή αποφασίζει τη χρήση της δημοτικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης καθώς και σε όλες τις λειτουργίες και τα έγγραφα του κράτους. Το γλωσσικό ζήτημα επιλύεται τυπικά με την καθιέρωση της δημοτικής στην εκπαίδευση και στη διοίκηση.
Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα αντικρύζοντας το μικρό, πολυκαιρισμένο αλλά άψογα διατηρημένο βιβλίο, με τίτλο «Γλόσα Απλί χορίς γραματικί» Αθίνε, 1976, είναι το χιούμορ του Χάρυ Κλυν [για να είμαι και εντός εποχής]. Το βιβλίο είναι γραμμένο από τον Ιοάνι Χ. Κιπουρό και διαβάζοντας επιτόπου την πρώτη σελίδα διαπίστωσα ότι κάθε άλλο παρά χιουμοριστική διάθεση είχε ο συγγραφέας του.
Έχουμε να κάνουμε, λοιπόν, με μια πρόταση κατάργησης της γραμματικής, η οποία μάλιστα απευθύνεται στον υπουργό παιδείας και θρησκευμάτων.
«Αθίνε τι 17-4-1976
Λαμβάνο τιν τιμίν να ιποβάλο σε σας λεξικόν Ελινικίς γλόσας κε να σε παρακαλέσο όπος εβαρεστούμενι εγκρίνετε τούτο δια τιν διδασκαλίαν του στα διμοτικά σχολία του Κράτους. Το λεξικόν αφτό εγένετο από μίαν προσπάθιάν μου πολού χρόνου κε ο σκοπός μου ίνε να διεφκολίνο τα Ελινόπουλα να μάθουν τι γλόσα αφού καταργό τι γραματικί κε τιν ορθογραφία καθός κε τα πνέβματα που τους σπάζουν το κεφάλι με τα άχριστα γριφόδι λογοπέγνια. Ένρινα οδοντόφονο ουρανισκόφονα βραχέα μακρά ανόμαλα ρίματα ψιλά δασέα κε άλλα. Τούτο επέτιχα με πολλές δοκιμές κε κατέλιξα να χρισιμοπιΐσο ένα πλέξιμο τον συμφόνον με μόνα τα φονίεντα (α ε ι ο) τα άρθρα τας προθέσις το ου μόνον το τελικό ς κε το διαλιτικόν (ϊ)».
Αφού μου πήρε μερικά λεπτά να συνέλθω, άρχισα να αναζητώ πληροφορίες για τον συγγραφέα. Μια ώρα μετά, αποκαρδιωμένος, δεν κατάφερα να βρω τίποτα. Ο Κιπουρός αφού αναπτύξει με πάθος τα νήματα που συνδέουν τη γλώσσα, με τη λάθος πορεία που πήρε ο χριστιανισμός από το 313 μ.Χ. και την ατολμία της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας να προβεί σε γενναίες μεταρρυθμίσεις, καταλήγει:
«Κίριϊ Γλοσολογι
Για να κάνετε γλόσα πράγματι διμοτικί χριάζετε πρότα να καταργιθί ι γραματικι. Για να κάνετε γλόσα καθαρέβουσας αμιγί χριάζετε πάλιν να καταργιθί ι γραματικί. Κε ι αρχέα Ελινικί γλόσα δεν μεταβάλετε με τιν κατάργισιν τις γραματικίς. Ελέγξατε το σίστιμά μου κε αποφανθίτε. Ι σιοπί σας κανέναν δεν οφελί, ούτε τον ελινικό λαό, ούτε τα πεδιά του. Αφτί ίνε ι δικί μου γνόμι, ότι πρέπι να καταργιθί ι γραματικί για να γίνι η γλόσα απλί για όλους. Αν εσίς παρουσιάσετε άλι καλιτέρα μέθοδο που θα απλοπιΐ τη γλόσα χορις να καταργιθί ι γραματικί και θα απαλάσι τα πεδιά από το άγχος που τους προξενί αφτί μέχρι σίμερον θα τιν περιμένομεν να τιν ίδομεν κε να τιν επικροτίσομεν».
Αλέρτ: Επείγουσα ανάγκη ελέου, χαμομηλίου και γνήσιας ομορφιάς.
Έχω ξεχωρίσει και διατρέχω συχνά αυτές τις μέρες δύο βιβλία ποίησης. Το ένα βρίσκεται στην αφετηρία της, πολλά υποσχόμενης, πορείας ενός νεαρού πεζογράφου και ποιητή και το άλλο είναι μια εκτεταμένη ανθολογία που συγκεντρώνει τα σπουδαιότερα ποιήματα μιας ξεχωριστής ποιήτριας.
Ο Αμερικανός βιετναμέζικης καταγωγής Όσιαν Βουόνγκ και το βιβλίο του Νυχτερινός Ουρανός με Τραύματα Εξόδου (μτφρ. Δημήτρης Μαύρος, εκδ. Gutenberg) και η Πολωνή Βισουάβα Σιμπόρσκα στον τόμο Η ζωή εδώ και τώρα (μτφρ. Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, εκδ. Καστανιώτη) γράφουν εκκινώντας από το τραύμα, φωτίζουν ό,τι τους λείπει• αφοπλιστικά σαρκαστικοί και αλύπητα ζυγισμένοι στις φράσεις τους.
Εγκώμιο κακής γνώμης για τον εαυτό σου
Η γερακίνα δεν έχει τίποτα στον εαυτό της να καταλογίσει.
Εντελώς άγνωστες είναι οι τύψεις στον μαύρο πάνθηρα.
Δεν αμφιβάλλουν για την ορθότητα των πράξεών τους τα πιράνχας.
Ο κροταλίας αποδέχεται τις ενέργειές του ανεπιφύλακτα.
Το τσακάλι ποτέ δεν κάνει αυτοκριτική.
Η ακρίδα, η αλογόμυγα και το φεγγαρόψαρό το δηλητηριώδες ζουν όπως ζουν και χαίρονται με αυτό.
Η καρδιά της φάλαινας-δολοφόνου ζυγίζει εκατό κιλά,
με κάθε άλλο τρόπο όμως είναι ελαφριά.
Τίποτα πιο κτηνώδες
από την καθαρή συνείδηση
στον τρίτο πλανήτη του Ήλιου.
✾ ✾
Μέσα στο χάσμα
Το ν’ αγαπάς έναν άλλον
άντρα – είναι να μην αφήνεις
κανέναν πίσω
για να με συγχωρέσει.
Δεν θέλω να αφήσω
κανένα πίσω.
Να κρατάω
και να με κρατούν.
Όπως ο αγρός κάνει
τα μυστικά του
παιώνιες.
Όπως το φως
κρατάει τη σκιά του
καταπίνοντάς την.
✾ ✾
Βερμέερ
Όσο καιρό αυτή η γυναίκα από το Rijksmuseum
μες στη ζωγραφισμένη σιωπή και την προσήλωση
γάλα από τη στάμνα στην γαβάθα
μέρα με τη μέρα χύνει,
δεν αξίζει στον Κόσμο
το τέλος του κόσμου.
* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.
➸ Στην κεντρική εικόνα ο Daniel Day Lewis από την ταινία Δωμάτιο με θέα (1985).
