zabor 800

Για το μυθιστόρημα του Kamel Daoud «Ζαμπόρ ή οι ψαλμοί» (μτφρ. Γιάννης Στρίγκος, εκδ. Πατάκη).

Της Νίκης Κώτσιου

Δεύτερο βιβλίο του Αλγερινού συγγραφέα Καμέλ Νταούντ (που είχε τιμηθεί το 2013 με το Γκονκούρ πρωτοεμφανιζόμενου για το Μερσώ, ο άλλος ξένος (μτφρ. Γιάννης Στρίγκος, εκδ. Πατάκη), το Ζαμπόρ ή οι ψαλμοί αποθεώνει τη θαυματουργό δύναμη της λογοτεχνίας και εξετάζει τη γλώσσα, τη γραφή και την ανάγνωση στη μεταξύ τους συνάρθρωση και θαυμαστή αλληλεπίδραση… Ο αφηγητής και πρωταγωνιστής είναι ένας αισθαντικός ήρωας που ξεκινά από παθιασμένος αναγνώστης για να καταλήξει παθιασμένος συγγραφέας περνώντας απ’ όλα εκείνα τα μυητικά στάδια και αναβαθμούς, που τον οδηγούν στην πεμπτουσία και το απόγειο της δημιουργίας. Το μυστήριο της γλώσσας, η τελετουργία της ανάγνωσης, οι αλχημιστικές διεργασίες της γραφής και η συνάρτησή τους με την ανθρώπινη ζωή είναι το θέμα που πραγματώνεται συναρπαστικά στις σελίδες του Ζαμπόρ, μέσα από μια υποβλητική μυθοπλασία υπερβατικού χαρακτήρα με πλούσιο συμβολισμό. Θρησκευτικοί απόηχοι, μυθολογικές αντηχήσεις, λαϊκές παραδόσεις, ψυχαναλυτικές συνδηλώσεις φτιάχνουν ένα πυκνό πλέγμα μέσα από το οποίο αναδύονται, με την περιβολή του μύθου και της αλληγορίας, βαθιές και ακατάλυτες ανθρώπινες αλήθειες.

Ξορκίζοντας τον θάνατο με τη γραφή

Ζώντας απομονωμένος σ’ ένα μικρό χωριό της Αλγερίας, ο Ζαμπόρ διαπιστώνει ότι είναι προικισμένος μ’ ένα μοναδικό χάρισμα: με τις ιστορίες που γράφει, μπορεί να επιμηκύνει τη ζωή άρρωστων ή ετοιμοθάνατων συγχωριανών του, αν τον καλέσουν έγκαιρα να επέμβει και να ανακόψει την πορεία τους προς τον θάνατο. Ορφανός από μητέρα και παρατημένος απ’ τον πατέρα του, ο Ζαμπόρ μεγαλώνει με τη θεία του Χάτζερ, μια δυναμική γεροντοκόρη που τον υιοθετεί και αναλαμβάνει απέναντί του χρέη μάνας. Η πρωτοφανής έφεση του Ζαμπόρ στα γράμματα και η κλίση του στο γράψιμο προκαλούν στους συντοπίτες του αμφίθυμα αισθήματα, που κυμαίνονται από την αμηχανία μέχρι τον ανοιχτό χλευασμό και τον καθιστούν ενίοτε αποδιοπομπαίο και απορριπτέο, καθώς μάλιστα υποφέρει συχνά και από κρίσεις επιληψίας. Προνομιακό πεδίο ελευθερίας για τον υπερευαίσθητο κι αποδιωγμένο Ζαμπόρ αναδεικνύεται η γλώσσα, που του επιτρέπει να εκφράζει με χειμαρρώδη και ασυγκράτητη δημιουργικότητα τις σκέψεις και τις ανησυχίες του, μέσα σ’ ένα περιβάλλον κλειστό και απορριπτικό. Έχοντας εξελιχθεί σε παράταιρο σαμάνο του χωριού του, ο Ζαμπόρ μετατρέπει την πλούσια εσωτερική του ζωή σε πυρετική γραφή γεμίζοντας αναρίθμητα τετράδια, που μετά παραχώνει στην ύπαιθρο σε διάφορες αναπάντεχες κρυψώνες. Σημείο καμπής στην παράδοξη καριέρα του ως γραφέα-σωτήρα θα αποτελέσει η αρρώστια του μισητού πατέρα του, την οποία θα κληθεί να θεραπεύσει κάνοντας χρήση του θεϊκού του χαρίσματος. Τα αποξενωμένα ετεροθαλή αδέλφια του Ζαμπόρ θα του δώσουν περιθώριο τρεις μέρες ώστε να συντάξει με τη γραφίδα του ένα κείμενο ικανό να διώξει τον επικείμενο θάνατο από το προσκεφάλι του ψυχορραγούντος πατέρα.

kamel daoud 728

Γεννηµένος το 1970 στο Μοσταγκανέµ, ο Καµέλ Νταούντ ζει στο Οράν της Αλγερίας. Υπήρξε για περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια ο πιο πολυδιαβασµένος δηµοσιογράφος και χρονικογράφος της Καθηµερινής του Οράν. Το πρώτο του µυθιστόρηµα, Μερσώ, ο άλλος ξένος (2014, Εκδ. Πατάκη, 2016, µτφρ. Γιάννης Στρίγκος), απέσπασε στη Γαλλία το βραβείο Goncourt µυθιστορήµατος πρωτοεµφανιζόµενου συγγραφέα και µεταφράστηκε σε 35 γλώσσες. 

Ο Ζαμπόρ και οι γυναίκες

Τρεις γυναίκες έχουν καθορίσει τη ζωή του Ζαμπόρ. Η πεθαμένη μητέρα του, που ο πατέρας του εγκατέλειψε βυθίζοντάς τη σε μαρασμό, η θεία Χάτζερ και η Τζεμίλα. Και οι τρεις έχουν υποφέρει μέσα στην πατριαρχική, απαγορευτική κοινωνία της Αλγερίας. Εσώκλειστες και περιορισμένες στα σπίτια τους, επειδή έτσι αποφάσισαν οι άντρες, βλέπουν τη ζωή τους να κυλάει χωρίς νόημα και μάταια προσπαθούν να βρουν διαφυγές. Η γεροντοκόρη θεία Χάτζερ υιοθετεί τον παρατημένο ανιψιό και προσπαθεί μέσα από τη μητρότητα να αναπληρώσει όλα όσα της έκλεψε η ζωή. Στον ελεύθερο χρόνο της, παρακολουθεί στην τηλεόραση αισθηματικές ταινίες και χάνεται μέσα σ’ έναν ερωτικό ρεμβασμό. Η Τζεμίλα είναι η γειτόνισσα που έχει ερωτευθεί ο Ζαμπόρ. Ο άντρας της τη χώρισε και τώρα αυτή πρέπει να εκμετρήσει τον βίο κλεισμένη και αποκλεισμένη στο σπίτι των δικών της, για πάντα στιγματισμένη, απαξιωμένη και συντετριμμένη. O Ζαμπόρ παρατηρεί τις γυναίκες του περιβάλλοντός του και δεν παύει να στοχάζεται εντατικά πάνω στην άδικη μοίρα τους. Αν και άντρας, υφίσταται κι ο ίδιος δυσμενή μεταχείριση κι έχει να αντιμετωπίσει αποκλεισμούς που συνδέονται με τους κανόνες και τα έθιμα μιας κοινωνίας ανοιχτά εχθρικής απέναντι στο διαφορετικό.

Ο Ζαμπόρ και η Σεχραζάντ

Ο πυρετός της γραφής διασώζει τον Ζαμπόρ απ’ την αδράνεια και την παραίτηση. Η εμμονή του να γράφει και να καταγράφει τη ζωή στα ποικίλα φανερώματά της είναι η συνθήκη εκείνη που τον προφυλάσσει από έναν αργό θάνατο. Χρόνος στενά συνυφασμένος με τη δημιουργία είναι πάντα η μυστηριώδης νύχτα και ο Ζαμπόρ επιλέγει να κοιμάται τη μέρα και να συντάσσει ξαγρυπνώντας κάθε νύχτα τα ακριβά πονήματά του. Η Σεχραζάντ σώζει κι αυτή τη ζωή της διηγούμενη κάθε νύχτα στον σουλτάνο κι από μια διαφορετική ιστορία, που μένει σκόπιμα ημιτελής ώστε να συνεχισθεί το επόμενο βράδυ κι έτσι να αναβάλει τη θανατική ποινή. Μετά από χίλιες και μια νύχτες απέραντων αφηγήσεων, η Σεχραζάντ κατορθώνει να μεταπείσει τον σουλτάνο και να αλλάξει τη μοίρα της. Σαν άλλη Σεχραζάντ, ο Ζαμπόρ ξεγελά κάθε νύχτα τον θάνατο, τον δικό του και των άλλων, γράφοντας αδιάκοπα ιστορίες που δεν τελειώνουν ποτέ. Η Σεχραζάντ διηγείται προφορικά, ο Ζαμπόρ γράφει γεμίζοντας τη νύχτα μελάνι. Το μελάνι είναι το θεϊκό υγρό, που του επιτρέπει να ζει και ν’ αναπνέει χωρίς ν’ ασφυκτιά.

Το κείμενο, χειμαρρώδες και πληθωρικό, ονειρικό και λυρικό, με ποιητικές εξάρσεις που το απογειώνουν, αποδίδεται υποδειγματικά από τον Γιάννη Στρίγκο.

Συνδέοντας την ιερότητα της ζωής με τη δημιουργικότητα του λόγου και της γραφής, ο Ζαμπόρ κινείται στα άδυτα της γλώσσας και εξορύσσει μυστικά και αλήθειες με πανανθρώπινη ισχύ. Οι τελετουργίες γύρω από τις οποίες οργανώνει την καθημερινότητά του τον συνδέουν μυστικιστικά με τις απαρχές της ύπαρξης και τον κάνουν κοινωνό των μεγάλων οικουμενικών αξιών, που διαχρονικά διέπουν τον ανθρώπινο βίο. Το κείμενο, χειμαρρώδες και πληθωρικό, ονειρικό και λυρικό, με ποιητικές εξάρσεις που το απογειώνουν, αποδίδεται υποδειγματικά από τον Γιάννη Στρίγκο.

* Η ΝΙΚΗ ΚΩΤΣΙΟΥ είναι φιλόλογος.


zampor i oi psalmoiΖαμπόρ ή οι ψαλμοί
KAMEL DAOUD
Μτφρ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΡΙΓΚΟΣ
ΠΑΤΑΚΗΣ 2021
Σελ. 400, τιμή εκδότη €17,70

politeia link more

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ KAMEL DAOUD 

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Περιφερόμουν μόνος, ανοίγοντας πόρτες από ντουλάπια, ψηλαφώντας αντικείμενα, κι έπειτα ξαφνικά θυμήθηκα την αποθήκη όπου στοιβάζαμε όλες τις παλιατσαρίες, τα χειμωνιάτικα σκεπάσματα, τα άδεια καφάσια και τις προμήθειες, στην πίσω αυλή. Πήγα εκεί σχεδόν με τη βεβαιότητα πως κάτι με περίμενε (φλεγόμενη βάτος, λευκές πέτρες, ψίχουλα) και ψαχούλεψα με τα μάτια το σκοτάδι του μικρού δωματίου. Κι εκεί είδα μια στοίβα κιτρινισμένα βιβλία τυλιγμένα με σπάγκο, με σελίδες τσαλακωμένες και δεμένα σαν κακοποιοί με τα χέρια πίσω απ’ την πλάτη. Μπήκα, όλος περιέργεια, κάθισα στο πάτωμα, τα άπλωσα κι άρχισα να ξεφυλλίζω ένα απ’ αυτά, απλά με περιέργεια, χωρίς να περιμένω κάτι σπουδαίο, όπως θα κοιτούσα κάποια άγνωστα πρόσωπα που ήρθαν να μας επισκεφθούν. Και τότε μια στρατιά από έντυπους χαρακτήρες ξεχύθηκε σαν σμήνος από μυρμήγκια αυστηρά παρατεταγμένα, με τα λεπτά ποδαράκια τους να παρελαύνουν, παράγραφοι που ξεκινούσαν με κενά διαστήματα και εισαγωγικά που πάλλονταν από θαυμαστικά. Μια νεκρή πεταλούδα έπεσε με το που ανασήκωσα ένα άλλο βιβλίο καθώς και μια μικρή πλεξούδα από μαλλιά, που την πέρασα για αράχνη, μια στιγμή πανικού».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το παιδί» του Φερνάντο Αραμπούρου (κριτική) – Πώς αφηγούμαστε την απώλεια ενός παιδιού: Συγγραφικός νεωτερισμός με ένα κείμενο που «μιλάει»

«Το παιδί» του Φερνάντο Αραμπούρου (κριτική) – Πώς αφηγούμαστε την απώλεια ενός παιδιού: Συγγραφικός νεωτερισμός με ένα κείμενο που «μιλάει»

Για το μυθιστόρημα του Φερνάντο Αραμπούρου (Fernando Aramburu) «Το παιδί» (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη). Ο Ισπανός συγγραφέας θα βρεθεί στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ΛΕΑ. Την Παρασκευή 20 Ιουνίου, στις 9μμ, θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου του στο Ινστιτούτο Θερβάντες. 

...
«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (κριτική) – Ταξίδι προς το σκοτάδι

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (κριτική) – Ταξίδι προς το σκοτάδι

Για το βιβλίο του Νταβίντε Κόπο (Davide Coppo) «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου, εκδ. Διόπτρα), μια ιστορία για το πώς ένας νεαρός Ιταλός με «ευαισθησίες» καταλήγει να γίνει φασίστας.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Η ...

«Ορκισμένη» της Ρενέ Καραμπάς (κριτική) – Ενηλικίωση στα πατριαρχικά Βαλκάνια υπό τους νόμους του Κανούν

«Ορκισμένη» της Ρενέ Καραμπάς (κριτική) – Ενηλικίωση στα πατριαρχικά Βαλκάνια υπό τους νόμους του Κανούν

Για το μυθιστόρημα της Ρενέ Καραμπάς [Rene Karabash] «Ορκισμένη» (μτφρ. Σπύρος Ν. Παππάς, εκδ. Μεταίχμιο). «Μια «θεσμικά αποδεκτή αλλαγή φύλου» σε ένα μυθιστόρημα που εκτείνεται πέρα από τα όρια του φύλου, της παράδοσης, της τιμής και των ταυτοτήτων. Πρόκειται για «ένα παραμύθι ψυχών».

Γράφει η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση συμμετέχει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Η ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ