AntiSemite kentriki

Για το μυθιστόρημα του Gregor Von Rezzori «Αναμνήσεις ενός αντισημίτη» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Δώμα). Κεντρική εικόνα: Μια οικογένεια Εβραίων από τη Ρουμανία.

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Το παρουσιαζόμενο βιβλίο μοιάζει με μυθιστορηματική αυτοβιογραφία, αλλά κάτι τέτοιο ξεγελά. Ο συγγραφέας, αν και αντλεί το υλικό του από την προσωπική του ιστορία, δίνει αυτονομία στον αφηγητή. Αυτός άλλοτε φαντάζει να είναι ο ίδιος ο συγγραφέας και άλλοτε κάποιος που τον περιλαμβάνει αλλά δεν είναι αυτός. Τις Αναμνήσεις διαπερνούν εγκάρσια λεπτή ειρωνεία, αυτοκριτική και αυτοσαρκασμός, γι’ αυτό και δεν μπορούν και δεν πρέπει να διαβαστούν κατά λέξη. Αν κανείς τις διαβάσει κατά λέξη κινδυνεύει να μην κατανοήσει και να αδικήσει τον καταλυτικό αυτοσαρκασμό «ενός αντισημίτη». Εντούτοις όμως δεν πρέπει να προσπεράσουμε και ορισμένες από τις θέσεις του, χωρίς να τις αναμοχλεύσουμε κριτικά. Ο ελιτίστικος αισθητισμός του πρέπει να τύχει απαντήσεων. Αυτό θα επιχειρήσω στο τέλος αυτής εδώ της παρουσίασης. 

Ξένος στην Mitteleuropa

Ο Γκρέγκορ Φον Ρετσόρι (1914-1998) ευτύχησε και ατύχησε να μην έχει μια ξεκάθαρη εθνική ταυτότητα. Ευτύχησε, επειδή βρέθηκε να ζει σ’ ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον, όντας πολύγλωσσος, όπως πολλοί από τους κατοίκους της Κεντρικής Ευρώπης (Mitteleuropa) κατά τον 19ο και το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Δυστύχησε, γιατί ως γεννημένος στη Ρουμανία, με καταγωγή από την Αυστρία και με ιταλικές ρίζες παρέμενε «ξένος» τόσο για τους Ρουμάνους όσο και για τους Αυστριακούς, αλλά και για τους Γερμανούς. Άπατρις, ουσιαστικά. Γεννήθηκε το 1914 στο Τσέρνοβιτς της Μπουκοβίνα που τότε ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, από πατέρα Αυστριακό, ιταλικής καταγωγής, αριστοκράτη και υπάλληλο της Αυτοκρατορίας που είχε σταλεί εκεί για να καθαρίσει την «πολιτισμική κοπριά». Η οικογένειά του για ένα απίστευτο λόγο παρέμεινε στην Μπουκοβίνα και μετά την απόσχισή της από την Αυτοκρατορία και την ένταξή της στη Ρουμανία. Γιατί, σύμφωνα με τον πατέρα, στα Καρπάθια υπήρχαν καλύτερα δάση για κυνήγι. Στην ουσία, γιατί στην αυστριακή Στυρία δεν μπορούσε να αγοράσει κυνηγότοπους, για το οποίο κατηγορούσε τους Εβραίους που του στερούσαν αυτό το προνόμιο. 

Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον έκανε τα πρώτα βήματά του και ο Άρνουλφ του «μυθιστορήματος» με τα έξι μικρά ονόματα. Σ’ ένα περιβάλλον που:

«οι άνθρωποι δεν είχαν τότε εθνικό συναίσθημα, έτσι όπως το εννοούμε σήμερα. Ακολουθούσαν τη σημαία τους, κι αυτό ήταν όλο» (σελ. 292).

Εκεί κανένας δεν σε ρωτούσε πού είχες γεννηθεί. Σε ρωτούσαν μόνο σε ποια τάξη είχες γεννηθεί κι αν ήσουν πιστός στη σημαία του ηγεμόνα σου. Ο μικρός Αυστριακός Άρνουλφ, που όταν ενηλικιώθηκε έγινε Γκρέγκορ για να τιμήσει την ρουμανική του πλευρά και τον οποίο η Εβραία μέντορας κι ερωμένη του Μίνκα φώναζε Μπόμπι, το όνομα του «βασικού» της ερωμένου, αφηγείται πέντε ιστορίες. Η πρώτη και η πέμπτη έχουν ρωσικά ονόματα. Τη λέξη Σκούτσνο που σημαίνει «μελαγχολική πλήξη» και την πασίγνωστη Πράβντα (αλήθεια). Οι τρεις ενδιάμεσες ιστορίες είναι η «Νιότη», η «Πανσιόν Λέβινγκερ» και οι «Όρκοι». Μέσα σ’ αυτά χωρούν «οι αναμνήσεις ενός αντισημίτη» που κινούταν άνετα στους κύκλους των Εβραίων, του οποίου ο πρώτος φίλος ήταν ένα εβραιόπουλο, είχε πολλές Εβραίες ερωμένες, ενώ και η δεύτερη σύζυγός του ήταν επίσης Εβραία. Η πέμπτη ιστορία είναι σε τρίτο πρόσωπο, αν και ο συγγραφέας υπονοεί πως αφηγητής παραμένει ο ίδιος των πρώτων τεσσάρων. Το σχεδόν «παραληρηματικό» ύφος της πέμπτης ιστορίας επιτρέπει κάθε είδους ερμηνεία και προσέγγιση, χωρίς όμως να κυλά σε μια μετανεωτερική γραφή. 

O θείος Χούμπερτ και η θείας Ζοφί –Ουγγαρέζα με ρουμανικό και ιρλανδικό αίμα–, ο κυνικός κοσμοπολίτης, «μουσαφίρης» των δυο θείων Στιάσνι, οι συγκάτοικοί του στην πανσιόν Λέβινγκερ, οι παρέες του στη Βιέννη, αλλά και ο μετέπειτα SS Όσκαρ Κόλεμαν, παλιός συμμαθητής του στο οικοτροφείο, δεν είναι πολιτικά αντισημίτες. Ούτε καν φυλετικά. Ο αντισημιτισμός τους είναι ταξικός, όχι όμως και μίσος δολοφονικό.

Έχουμε εδώ έναν άνθρωπο με πολλές ιδιότητες, αλλά χωρίς ταυτότητα, που αγγιστρώνεται στον αντισημιτισμό για να βρει μια τέτοια. Ο Άρνουλφ ή Γκρέγκορ ή Μπόμπι, αλλά και οι γονείς του, η βιεννέζα γιαγιά του, ο θείος Χούμπερτ και η θείας Ζοφί –Ουγγαρέζα με ρουμανικό και ιρλανδικό αίμα–, ο κυνικός κοσμοπολίτης, «μουσαφίρης» των δυο θείων Στιάσνι, οι συγκάτοικοί του στην πανσιόν Λέβινγκερ, οι παρέες του στη Βιέννη, αλλά και ο μετέπειτα SS Όσκαρ Κόλεμαν, παλιός συμμαθητής του στο οικοτροφείο, δεν είναι πολιτικά αντισημίτες. Ούτε καν φυλετικά. Ο αντισημιτισμός τους είναι ταξικός, όχι όμως και μίσος δολοφονικό. Ακόμη και οι Αυστριακοί ναζί νεολαίοι δεν διστάζουν να ερωτοτροπούν με τις όμορφες Εβραίες, παρόλο που «το να ερωτευτεί κανείς Εβραία, δεν μπορούσε να θεωρηθεί μια συγγνωστή διαστροφή όπως, ας πούμε, η ομοφυλοφιλία» (σ. 229). Ήταν κάτι «χειρότερο». Ήταν προδοσία. Το να ερωτευτείς Εβραία ισοδυναμούσε με παράβαση των όρκων. Και ο Γκρέγκορ «πρόδωσε». Είχε ερωμένες Εβραίες και παντρεύτηκε μια Εβραία, με την οποία έκανε και παιδί το οποίο πέθανε. Αυτήν την Εβραία μάλιστα την είχε ερωτευτεί ένας SS ως υπόδειγμα γερμανικού κάλλους. Όταν κατάλαβε πως αυτή ήταν Εβραία και όχι υπόδειγμα Γερμανίδας, δεν την κατέδωσε, αλλά ζήτησε να πάει στο Μέτωπο όπου και έχασε τη ζωή του. Η παράνοια του Χίτλερ «δικαιώνεται», αφού η ανάμειξη των «φυλών» δεν έχει καλό τέλος.

Ταξικός αντισημιτισμός

Ο αντισημιτισμός που περιγράφει ο συγγραφέας δεν επικαλούταν τα «Πρωτόκολλα των σοφών της Σιών» για να πείσει πως οι Εβραίοι ήθελαν όντως να κυριαρχήσουν στον κόσμο επειδή τάχα αυτό τους είχαν υποσχεθεί οι προφήτες τους. Στοιχείο του δεν ήταν και οι «μπαρούφες περί κλοπών της όστιας και τελετουργικής δολοφονίας παιδιών». Στηριζόταν σε:

«ένα μίσος αρχαίο, πατροπαράδοτο, βαθύρριζο, για το οποίο δεν χρειαζόταν να δοθούν εξηγήσεις· ό,τι επιχείρημα κι αν έφερνες για να το δικαιολογήσεις, όσο παράλογο κι αν ήταν, θεωρούνταν θεμιτό… Πάντως οι άνθρωποι της δικής μας πάστας, οι μορφωμένοι άνθρωποι, δεν χρειαζόμασταν τέτοια βαρύγδουπα επιχειρήματα για να βλέπουμε τους Εβραίους σαν ανθρώπους δευτέρας διαλογής. Ήταν πολύ απλό: δεν μας αρέσανε – ή τέλος πάντων μας άρεσαν λιγότερο απ’ ό,τι οι άλλοι συνάνθρωποί μας. Και αυτό ήταν κάτι τόσο φυσικό όσο και το να σ’ αρέσουν τα σκυλιά περισσότερο απ’ τις γάτες» (σ. 284). «Αν είχαμε πραγματικό μίσος για τους Εβραίους, θα ήταν σαν να τους αγαπούσαμε. Όχι οι Εβραίοι ήταν πολύ απλά άνθρωποι από άλλο άστρο – συγκεκριμένα από το άστρο του Δαβίδ και της Σιών» (σ. 298).

Αν ξύσουμε πίσω από αυτές τις ερμηνείες, αυτού του αντισημιτισμού, θα ανακαλύψουμε έναν ταξικό και όχι ένα χοντροκομμένο ναζιστικό αντισημιτισμό. Αυτοί οι χωρίς πατρίδα και ρίζες αριστοκράτες φοβόντουσαν όχι τον «ορθόδοξο Εβραίο» με τα μαύρα καφτάνια, τα καλπάκια από γούνα αλεπούς. Εξάλλου όλα αυτά «δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η τυπική μεσαιωνική φορεσιά των Πολωνών αριστοκρατών» (σ. 302). Αυτό που φοβόντουσαν ήταν ο αφομοιωμένος Εβραίος. Ο Εβραίος που είχε προσχωρήσει στον Διαφωτισμό. Δεν τους απωθούσε η εβραϊκότητα των Εβραίων, αλλά η εκ μέρους τους απόκρυψη, η άρνηση αυτής της εβραϊκότητας. Τους θέλουν εμπόρους όχι όμως και διαφωτισμένους διανοούμενους. Τους εκτιμούν όταν δεν συμπεριφέρονται όπως οι ίδιοι, αλλά τους εκνευρίζουν οι αφομοιωμένοι όπως ο καταγόμενος από την πρώην ρωσική Γαλικία Εβραίος δόκτορας Βόλφ Μπερ Γκόλντμαν και ο γιος του, επίσης Βόλφ, ο οποίος με το εξαιρετικό του μουσικό ταλέντο γοητεύει την αντισημίτισσα θεία Ζοφί και εντυπωσιάζει τον μικρό Άρνουλφ με την παιδεία και τις γνώσεις του. Η αποτυχία αυτής της γνωριμίας –παραλίγο ο μικρός αριστοκράτης να σκοτώσει τον μικρό Εβραίο σε ένα μηχάνημα για ηλεκτροσόκ– θα χαραχθεί βαθιά στη ψυχή του Άρνουλφ, ο οποίος μεγαλώνοντας θα απομακρυνθεί από την οικογένεια και την τάξη του και θα βρεθεί στην Πανσιόν Λέβινγκερ στο Βουκουρέστι. Πόλη στην οποία θα κερδίζει τα προς το ζην συναναστρεφόμενος ανθρώπους που περιφρονεί και απασχολούμενος σε επαγγέλματα που σιχαίνεται. Εδώ συνάπτει σχέση με μια Εβραία που την αποκαλεί «Μαύρη Χήρα» και στη συνέχεια συνδέεται με μια άλλη Εβραία, την δεσποινίδα Άλβαρο, την οποία στο τέλος προσβάλλει βαρύτατα.

rezzori b
Ο Gregor von Rezzori (1914-1998) γεννήθηκε σε γερμανόφωνη αριστοκρατική οικογένεια της Μπουκοβίνας, όταν η περιο­χή ανήκε ακόμα στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Ο Ρετσόρι σπούδασε στη Βιέν­νη και πριν απ’ τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έζησε στο Βουκουρέστι. Ο πόλεμος τον βρήκε στο Βερολίνο. Στη συνέχεια, έζησε ως άπατρις σε διάφορες χώρες, σαν ένας «ζωντανός αναχρονισμός», δουλεύοντας στον εκδοτικό χώρο, στο ραδιόφωνο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση, και δημοσιεύοντας τα πρώτα του μυθιστορήματα. Τη δεκαετία του ’60 εγκαταστάθηκε στην Τοσκάνη. Η λογοτεχνική του καταξίωση ήρθε σε μεγάλη ηλικία, ενώ σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας απ’ τους κορυφαίους στυλίστες της γερμανόφωνης λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.
 

Σε ηλικία δεκαοκτώ ετών, το 1932, βρίσκεται στη Βιέννη και ζει με τη γιαγιά του και τις θείες του και τον φιλοναζί μέντορα τους κύριο Μάλικ. Είναι εκεί για να σπουδάσει Αρχιτεκτονική, ακολουθώντας τα βήματα του πολύ πετυχημένου Ιταλού παππού του, ο οποίος «είχε χαρίσει στη Βιέννη την ωραιότατη νεοκλασική και νεογοτθική και νέοαναγγεννησιακή της όψη» (σ. 296). Αυτό όμως που τον συγκινεί δεν είναι η σχολή του αλλά οι διασκεδάσεις και η Εβραία καλλονή Μίνκα Ράουμπτσικ που γίνεται μέντορας και ερωμένη του. Επιστρέφει το 1933, στα δεκαεννιά του, στο Βουκουρέστι για να υπηρετήσει στον ρουμανικό στρατό και αρχίζει να αισθάνεται Ρουμάνος «εξ αίματος». Γι’ αυτό και αντικαθιστά το Άρνουλφ με το τρίτο από το έξι ονόματά του. Γίνεται Γκρέγκορ, όνομα κάποιου μισο-Έλληνα, μισο-Ρώσου προγόνου με καταγωγή από τη Βεσσαραβία και Τουρκάλα σύζυγο. Το 1937 επιστρέφει στη Βιέννη. Δεν συνειδητοποιεί όμως ακόμη τι σημαίνει η άνοδος των ναζί στην εξουσία. Αυτός και η αριστοκρατική του οικογένεια ήταν πολύ σνομπ για να υποστηρίξουν ευθέως τον ναζισμό. Οι Αυστριακοί ναζί ήταν κάποιοι που «ανατίναζαν τηλεφωνικούς θαλάμους», αν και οι Γερμανοί τα είχαν πάει καλύτερα. «Είχαν οικοδομήσει ένα κράτος που επικρατούσε η τάξη, η δικαιοσύνη και η αληθινή κοινωνική πρόνοια, παρά το γεγονός ότι ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν ένας φρικαλέος προλετάριος» (σ. 326). Όπως και «φρικαλέοι προλετάριοι» ήταν και οι Ρώσοι κόκκινοι.

Έτσι, για παράδειγμα, η Βιεννέζα γιαγιά του, «εκ γενετής» αντισημίτισσα, δεν αντέχει την αταξία και την ταξική υποβάθμιση κι επιτίθεται με την ομπρέλα της σε «ταραξίες που είχαν βάλει κάμποσους Εβραίους να καθαρίζουν από τους τοίχους ενός σπιτιού συνθήματα υπέρ του Σούσνιγκ. Ανάμεσα σ’ εκείνους τους Εβραίους η γιαγιά μου είχε αναγνωρίσει έναν γιατρό που κάποτε είχε θεραπεύσει την πολύ επώδυνη ωτίτιδα μιας από τις θείες μου και έτσι επενέβη: όρμησε στους νεαρούς με την ομπρέλα της και τους έβαλε τις φωνές πως αυτό παραπήγαινε» (σελ. 336). Αυτοί οι αριστοκράτες δεν φαντάστηκαν πως αυτό το «παραπήγαινε» θα είχε συνέχεια και θα έφτανε μέχρι το Άουσβιτς. Το 1943, στο βομβαρδιζόμενο Βερολίνο, πλέον το μίσος όχι μόνο κατά των ναζί αλλά και για τους πάντες και τα πάντα τον έχει κυριεύσει, τον έχει αρρωστήσει. Μετά τον Πόλεμο, το 1947, τον βρίσκουμε παντρεμένο στο παγωμένο Μόναχο με την πρώτη γυναίκα του, μια βέρα Ανατολικοπρωσίδα, που τον εγκατέλειψε γιατί ήταν «ανίκανος» να την βγάλει από την εξαθλίωση. Τέλος βρίσκουμε τον εξηντάρη γκριζομάλλη ήρωα στη μεταπολεμική Ρώμη με ένα κουτί γλυκά υπό μάλης καθ’ οδόν προς την υπέργηρη Ρωσίδα θεία της Ιταλίδας τρίτης γυναίκας του. Είναι το τέλος ενός αριστοκράτη που αναρωτιέται «τι θα γινόταν αυτός, αν αντί να αφοσιωθεί στον έρωτα, είχε αφοσιωθεί στα SS; (σ. 362). Αυτός πλέον αναρωτιέται για το ποιες ήταν οι πραγματικές του ταυτότητες και ποιες οι «τεχνητές». Απάντηση δεν έχει. 

Ο ταξικός αντισημιτισμός του Ρετσόρι φαίνεται να εκπροσωπεί αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «εκλεπτυσμένο αριστοκρατικό αντισημιτισμό». Κανένας όμως αντισημιτισμός όσο ραφιναρισμένος με ταξικές αναγωγές και να’ ναι δεν μπορεί να είναι «εκλεπτυσμένος». Κάθε αντισημιτισμός είναι σε τελική ανάλυση δολοφονικός, ακόμη και ο πιο «αριστοκρατικός». Και αυτό το «κρύβει» ο Ρετσόρι.

Ένα ακόμη καταπληκτικό βιβλίο από τις ποιοτικές και καλαίσθητες εκδόσεις Δώμα σε μια ακόμη άψογη μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου. Δεν ξέχασα όμως τις κριτικές επισημάνσεις τις οποίες ανέφερα στην αρχή. Ο ταξικός αντισημιτισμός του Ρετσόρι φαίνεται να εκπροσωπεί αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «εκλεπτυσμένο αριστοκρατικό αντισημιτισμό». Κανένας όμως αντισημιτισμός όσο ραφιναρισμένος με ταξικές αναγωγές και να’ ναι δεν μπορεί να είναι «εκλεπτυσμένος». Κάθε αντισημιτισμός είναι σε τελική ανάλυση δολοφονικός, ακόμη και ο πιο «αριστοκρατικός». Και αυτό το «κρύβει» ο Ρετσόρι. Και όχι μόνο. Κατηγορεί και τους νικητές του Χίτλερ πως συμμετείχαν σ’ ένα ταξικό πόλεμο «που θα κατέστρεφε εκείνα ακριβώς τα πράγματα για τα οποία οι ίδιοι ισχυρίζονταν ότι πολεμούσαν»…. κάθε βόμβα από εδώ ή από εκεί «άφηνε ελεύθερους τους ποντικούς, τους κερδοσκόπους, τους άπληστους, τους απολίτιστους, τους αγράμματους, τους καταπιεσμένους, τους αδικημένους, που τώρα θα ήθελαν πάση θυσία το μερτικό τους από την πίτα – ίσως μέσω μιας επανάστασης που, θεωρητικά, θα απέδιδε καρπούς στο μέλλον» (σ. 363).

Ας αφήσω κατά μέρος τον φόβο του αριστοκράτη για κάθε κοινωνική αλλαγή που την ονομάζει επανάσταση και την εστέτ απόρριψη του μεταπολεμικού δυτικού κόσμου, αναρωτιέμαι τι έπρεπε να κάνουν οι νικητές για να μην καταστρέψουν τα πράγματα για τα οποία πολεμούσαν. Να μην πολεμήσουν; Να αφήσουν τον Χίτλερ να ολοκληρώσει την «Τελική Λύση»; Δεν νομίζω πως έτσι θα υπερασπίζονταν τις αξίες τους. Ο εστετισμός δεν είναι επικίνδυνος μόνο όταν χρησιμοποιείται από τον εθνικισμό, είναι επικίνδυνος όταν χρησιμοποιείται κι από τον «κοσμοπολιτισμό». Το κατά Σίλερ «αισθητικό κράτος» δεν αποτελεί την απάντηση στο «πολιτικό κράτος». Ο αισθητισμός είναι το αδύνατο σημείο ενός πολύ καλού συγγραφέα και διανοούμενου που όμως μας αποζημιώνει με την υπέροχη γραφή, τη δυνατή ειρωνεία και τον αυτοσαρκασμό του. Όλα αυτά από κοινού συνθέτουν ένα εξαίσιο παλίμψηστο του πολύπλοκου κόσμου των δύσκολων εθνικών ταυτοτήτων. Μια από τις καλύτερες υπόγειες ανατροπές του αντισημιτισμού που έχω διαβάσει απ’ «έναν αντισημίτη». 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ είναι συγγραφέας και δρ Κοινωνιολογίας. Τελευταίο βιβλίο του, η μελέτη «Το πρωτείο της δημοκρατίας – Σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» (εκδ. Αλεξάνδρεια).


rezzori exΑναμνήσεις ενός αντισημίτη
ΓΚΡΕΓΚΟΡ ΦΟΝ ΡΕΤΣΟΡΙ
Μτφρ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ
ΔΩΜΑ 2020
Σελ. 416, τιμή εκδότη €20,00

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ GREGOR VON REZZORI 

 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Η πολιτική δεν είχε ποτέ σπουδαία θέση στο τοπίο του μυαλού μου. Ως Ρουμάνος υπήκοος –δηλαδή υπήκοος της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέα Καρόλου Β’– ήξερα όπως άλλωστε όφειλα, ότι ήταν ο ανώτατος άρχων μιας συνταγματικής μοναρχίας και ότι στο Βουκουρέστι υπήρχε ένα κοινοβούλιο όπου κάποιοι βουλευτές εκπροσωπούσαν το κόμμα των χωρικών και άλλοι το κόμμα των φιλελευθέρων και τα σχετικά, και ότι όλοι τους ήταν ένα μάτσο απατεώνες που δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να κλέβουν τα λεφτά του κράτους. Είχε επίσης και μερικούς Εβραίους, οι οποίοι ήταν κομμουνιστές, και άρα ορθώς αντιμετωπίζονταν ως τέτοιοι – δηλαδή ως κατάσκοποι και αγκιτάτορες της Ρωσίας» (σελ. 326). 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ