thodoris gonis 2

Για τη συλλογή με διηγήματα του Θοδωρή Γκόνη «Το μαύρο φόρεμα του κόρακα» (εκδ. Άγρα). Φωτογραφία © Βασίλης Μαθιουδακης

Της Διώνης Δημητριάδου

Έχουν ψυχή οι τόποι, γι’ αυτό κάποιοι τους τρέμουν, μην και θεριέψουν μέσα τους και αρχίσουν να ζητούν το μερτικό τους από τις μνήμες. Κι όμως, για τους πιο εκλεκτούς, οι τόποι είναι άνθρωποι, και η ψυχή τους ακριβή, σε δένουν πάνω τους και δεν σε αποχωρίζονται εκτός αν εσύ τους λησμονήσεις. Στη γραφή του Θοδωρή Γκόνη πάντα τους συναντάμε – είτε πρόκειται για τον γενέθλιο τόπο είτε για άλλους που τους επέλεξε (ή μήπως τον επέλεξαν;) για μια μακρά συνοδοιπορία. Και είναι τότε που αρχίζει η πάλη (ή το παιχνίδι) ανάμεσα σε ό,τι αποτυπώθηκε ως υπαρκτό γεγονός στη μνήμη, για να βρει κατόπιν την καλύτερη ώρα του σε κάποιο μικρό αγαπημένο κείμενο, και σε ό,τι πλάστηκε εκ του μη όντος, όπως μαγικά ξέρει η καλή γραφή να φτιάχνει τη δική της πραγματικότητα – και άντε να τα ξεχωρίσεις μετά, μα και ούτε έχει σημασία αφού με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ξέρουν τον δρόμο να σε φτάσουν, να σε αγγίξουν.

Κυρίαρχος και εδώ, στην πρόσφατη συλλογή του Γκόνη, ο ένας Τόπος (κι ας είναι περισσότεροι, αφού όλοι ενσωματώνονται τελικά σε μια μορφή), που πλαισιώνει την κάθε μία από τις επτά ιστορίες προβάλλοντας το δικό του δίκιο δίπλα στα πρόσωπα και επινοώντας (ως δυνάμει συν-δημιουργός) τη συνέχεια της πλοκής, είτε τολμά να τη γράψει (γιατί και οι τόποι κρατούν μολύβι και γράφουν) είτε την αφήνει στην επινοητική με τη σειρά της αναγνωστική πρόσληψη. 

Kάποιες γραφές δεν ξέρεις αν είναι καλύτερα να τις πεις τραγούδια ή ποιήματα αντί για πεζά, έτσι όπως αφήνουν ελεύθερη την αύρα τους, με τις μεταφορές και τις αλληγορίες, τον ρυθμό τους πέρα από την επιφανειακή πεζότητα. 

Οι ιστορίες εδώ γράφονται με μιαν ανάσα, τόσο οι μικρές στο γνώριμο ύφος και στυλ του Γκόνη όσο και η μία, η πρώτη του βιβλίου («Ένα ποτήρι του νερού κρασί»), μακροσκελής για τα δεδομένα του, με αδιαφορία ευτυχώς για όσα οι κανόνες της γραμματικής και της σύνταξης έχουν ορίσει. Με τον ίδιο ρυθμό, όμως, χωρίς ανάσα και αναπαμό, διαβάζονται ώσπου να φθάσουν στο τέλος τους, που τέλος στην ουσία δεν είναι. Από το σημείο αυτό ο αναγνώστης συνεχίζει, και όπου τον βγάλει. Οι ιστορίες έχουν τη δική τους δυναμική, έχουν ψυχή κι αυτές και επιλέγουν πού θα πάνε (φτάνανε συνέχεια ιστορίες και δεν χρειαζόταν να πας γιατί έρχονταν οι ιστορίες και πήγαινες, θα πει στο συγκλονιστικό «Ο λάκκος της σφαγής», σ.44) – κάτι σαν την ποίηση που έρχεται και σε βρίσκει, γιατί κάποιες γραφές δεν ξέρεις αν είναι καλύτερα να τις πεις τραγούδια ή ποιήματα αντί για πεζά, έτσι όπως αφήνουν ελεύθερη την αύρα τους, με τις μεταφορές και τις αλληγορίες, τον ρυθμό τους πέρα από την επιφανειακή πεζότητα.

agra gonis korakasΚάθε φορά που βλέπουν το φως μιας έκδοσης οι ιστορίες του Γκόνη, νιώθεις όπως τα τραγούδια του περιμένουν να τα βάλεις στο στόμα (σιγανά ή φωναχτά, όπως λέει ο ίδιος), έτσι κι αυτές είναι έτοιμες να τις οικειοποιηθείς και να τις κάνεις κτήμα σου, κομμάτι της δικής σου μνήμης. Ελάχιστους καλούς γραφιάδες μπορώ να σκεφτώ που σου ανοίγουν τη θύρα για να μπεις και να βάλεις κι εσύ τις λέξεις σου ανάμεσα στις δικές τους. Αρκεί να διαβάσεις το διήγημα (συμβατικά ας το ονομάσουμε έτσι, αυτό πιο πολύ από όλα τα υπόλοιπα του βιβλίου) που στεγάζει κάτω από τον τίτλο του όλη τη συλλογή, «Το μαύρο φόρεμα του κόρακα», για να δεις πώς μοτίβα του παραμυθιού δένουν αρμονικά με υπαρκτά βιώματα, πώς εισχωρούν μέσα στη σύγχρονη γραφή συνδέοντας με τρόπο αυτονόητο και φυσικό το τότε του μύθου αλλά και της συγγραφικής μνήμης με το σήμερα του καθενός από εμάς.

Όμως, το ξέρουμε καλά, αυτή είναι η μαγεία της γραφής, με τις προσβάσεις της όλες ανοιχτές στο τώρα και στο τότε, στο πραγματικό και στο ανεξήγητο (ωστόσο και αυτό υπαρκτό στη συνθήκη της λογοτεχνικής επινόησης), στον ιδιωτικό χώρο του συγγραφέα και στον προσωπικό του κάθε αναγνώστη. Και όλα αυτά στο πλαίσιο μιας απρόσμενης και ανεξήγητης σωτηρίας, όπως αυτή που πέφτεις κάθε μέρα από το αεροπλάνο και σώζεσαι, όπως γράφει στην αρχή του διηγήματος. Όμως, όταν η αφετηρία ενός κειμένου συνιστά από μόνη της ένα θαύμα, τότε όλα είναι ανοιχτά στην έκπληξη, τα όρια της οποίας (αν τελικά υπάρχουν) τα ξέρει καλά αυτός ο πεζογράφος με την ξεχωριστή γραφή, τόσο αγαπητή όλα τα χρόνια που υπηρετεί τον πεζό λόγο, αν και σπάνια δηλώνει μέσα στις πολλές ενασχολήσεις του την ιδιότητα του πεζογράφου. Κι ας είναι από τους σημαντικότερους.


* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΩ.

Απόσπασμα από το βιβλίο

δεν ξέρω αν θυμάσαι τι φυλακές του Ίτς Καλέ πάνω στο βράχο της Ακροναυπλίας, αν τέλος πάντων τις έχεις δει έστω και σε κάποια παλιά φωτογραφία πριν ένα βράδυ τις ξεπατώσουν και τις γκρεμίσουν εκείνοι που τρέμουν την ιστορία και τους αγιασμένους τόπους και τους τυφλώνουν μια για πάντα, τους τραυματίζουν ανεπανόρθωτα, τους κόβουν χέρια και πόδια γιατί και οι τόποι άνθρωποι είναι και έρχονται και περιφέρονται στα όνειρά μας, στον ύπνο και στον ξύπνιο μας και μας καλούν και μας φωνάζουν και μας ζητούν νεράκι και ψωμί και το λευκό πουκάμισο με ανοιγμένα χέρια, όλοι εκείνοι οι άνθρωποι που μαρτύρησαν εκεί μέσα είναι πάντοτε παρόντες και προσπαθούν να πουν το όνομά τους, την ιστορία τους τη μικρή και τη μεγάλη, από κάπου να πιαστούν, εκεί που είναι, στον έξω ουρανό που βρίσκονται, χωρίς μνήμα , σταυρό και όνομα… […] την παραμιλάω αυτή την ιστορία χρόνια τώρα από μέσα μου και απ’ έξω μου σιγανά και φωναχτά σαν προσευχή και σαν τραγούδι, σαν άνθρωπος και σαν κατσίκα τη μασάω μέρα-νύχτα και τη δουλεύω μέσα μου, όπως το βράχο ο καιρός, να μη ξεχάσω και δεν έχω τολμήσει να την πω σε κανέναν
«Ο Αποστόλης ο μάγειρας», σελ. 53

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ