baladeur

Για τη συλλογή διηγημάτων της Στρατούλας Θεοδωράτου «Ο ουρανός της παλάμης» (εκδ. Αλεξάνδρεια) και το μυθιστόρημα της Κατερίνας Λάκκα «Μια κάποια Γαλάτεια» (εκδ. Εστία).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η ομοδιηγητική (αυτοδιηγητική) αφήγηση, κοινώς η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, υιοθετείται, όταν ο/η συγγραφέας θέλει να αναδείξει κατευθείαν την οπτική γωνία του αφηγητή του, ώστε να εκφράσει βιώματα, σκέψεις, αντιλήψεις, συναισθήματα, τραύματα. Δυο πρωτοεμφανιζόμενες πεζογράφοι, σε διηγήματα η μία και σε μυθιστόρημα η άλλη, υιοθετούν το πρώτο πρόσωπο για να βάλουν τους πρωταγωνιστές και τις πρωταγωνίστριές τους στο κέντρο της σκηνής.

Θεματική ενότητα

ALEXANDREIA THEODORATOU EXWFYLLOΥπάρχουν τόμοι διηγημάτων τα οποία συναρμόζουν μεταξύ τους λίγο περισσότερο από μια ομόθεμη συλλογή, καθώς, ενώ είναι αυτόνομα, θηλυκώνουν το ένα στο άλλο και υπαγορεύουν μια κοινή ανάγνωση. Αυτό επιχειρεί να κάνει με τη συλλογή διηγημάτων της Ο ουρανός της παλάμης (εκδ. Αλεξάνδρεια) η Στρατούλα Θεοδωράτου, η οποία μετά τις σπουδές της και τη θητεία της στον κινηματογράφο κατέρχεται στον λογοτεχνικό στίβο. Και οι κινηματογραφικές της καταβολές φαίνονται στη θεατρικότητα που προσδίδει στους μονολόγους των αφηγητών, μονολόγους που έχουν λανθάνουσα διαλογική μορφή.

Πώς, λοιπόν, προσπάθησε να συναρθρώσει τα διηγήματά της; Εξωτερικά, δευτερεύοντες χαρακτήρες του ενός κειμένου ξαναεμφανίζονται σε πιο κεντρικό ρόλο σε κάποιο άλλο. Αυτό δεν μετατρέπει το βιβλίο σε σπονδυλωτό αφήγημα, αλλά πιο πολύ μετράνε οι αυτοτελείς ιστορίες. Μια τέτοια, όμως, εσωτερική συνοχή οδηγεί στον άλλο τρόπο, ο οποίος επιτυγχάνεται κυρίως με την κοινή ατμόσφαιρα και κοινωνική οπτική γωνία που επιλέγεται σε όλα τα διηγήματα. Όλα μαζί τα κείμενα, λόγω των παραπάνω χαρακτηριστικών, συν-διαβάζονται μέσα στο συγγραφικό πλαίσιο, δρόμοι και παράδρομοι που ενίοτε συναντιούνται ή άλλοτε μένουν μόνοι τους να περιγράφουν το περιθώριο μιας κοινωνίας που πετάει στην άκρη πολλές τραυματισμένες ψυχές.

Η φωνή του καθενός δείχνει μια διπλή πάλη: αφενός με την κοινωνία και τα δεινά της κι αφετέρου με τους εσωτερικούς δαίμονες (...)

Ο χρυσαυγίτης στο τέλος δέρνεται από τους ομοίδεάτες του, η ηλικιωμένη αριστερή πάει στο νεκροταφείο να πάρει τα κόκαλα της συναγωνίστριάς της και μια άλλη ομολογεί ότι σκότωσε έναν χαφιέ-κάθαρμα, μια πρώην ναρκομανής φροντίζει στο νοσοκομείο τον πατέρα της, η σαρανταεφτάχρονη ζει στη φτώχια μετά τη χρεωκοπία του άντρα της, ο άστεγος παίρνει υπό την προστασία του μια ψυχικά διαταραγμένη, ο όμορφος μαθητής υφίσταται bullying όπως και η κοπέλα που κρυφά αγαπά, η ουκρανή εσωτερική αντιλαμβάνεται ότι ο σαλεμένος γιος της οικογένειας βιάζει τη κυρα-Φρόσω που αυτή φροντίζει… Έχουμε δηλαδή οκτώ πρωταγωνιστές που ζουν στο προβληματικό σκηνικό τους κι άλλοι τόσοι γύρω απ’ αυτούς που βιώνουν ανάλογα τη φτώχια, την πρέζα, την κοινωνική ύφεση, την ψυχική καταρράκωση.

THEODORATOU STRAT
Η Στρατούλα Θεοδωράτου γεννήθηκε στο Μόναχο. Σπούδασε Σκηνοθεσία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης στη σχολή Σταυράκου και στη συνέχεια, με υποτροφία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, στην Ακαδημία Κινηματογράφου της Πράγας (FAMU). Έχει γράψει σενάρια και έχει σκηνοθετήσει ταινίες μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους και τηλεοπτικές σειρές. Ο ουρανός της παλάμης είναι το πρώτο λογοτεχνικό της έργο.
 

Καθένας ακολουθεί τη δική του ατραπό και ζει το δικό του τραύμα. Όλοι, ωστόσο, συμμετέχουν σε ένα παρόμοιο καμίνι που καίει ψυχές και σώματα, βασανίζει συνειδήσεις, φέρνει σε αντίθεση το παρόν, το οποίο είναι δύσκολο, με το παρελθόν, που παρουσιάζεται ως το λιόγερμα πριν από τη δύση. Η φωνή του καθενός δείχνει μια διπλή πάλη: αφενός με την κοινωνία και τα δεινά της κι αφετέρου με τους εσωτερικούς δαίμονες οι οποίοι ουρλιάζουν άλλοτε πληγωμένοι κι άλλοτε σθεναροί.

Βιωματικές εμπειρίες και διακειμενικές αναφορές

Από την άλλη, στο μυθιστόρημα Μια κάποια Γαλάτεια (εκδ. Εστία) της Κατερίνας Λάκκα, η Γαλάτεια, τον Σεπτέμβριο του 2015, ξαναβρίσκεται στη Γαλλία για να κάνει το μάστερ της. Επειδή είχε ξαναβρεθεί εκεί ως ερασμίτισσα, νιώθει το κενό του χωρισμού από τον πρώην της, αισθάνεται ξεκρέμαστη και αναζητεί νέους δρόμους σε ένα ανασφαλές πεδίο. Η αντίθεση με την δίδυμη αδελφή της Θαλασσινή, η οποία είναι δραστήρια, πολιτικοποιημένη, θετική στη σκέψη, είναι διαρκής.

HESTIA LAKKA EXWFYLLOΤο βιβλίο φαίνεται να αντικατοπτρίζει εμπειρίες της ίδιας της συγγραφέως (Συγκριτική Λογοτεχνία, Γαλλία κ.ο.κ.) κι επομένως είναι πολύ κοντά στα βιώματα μιας μερίδας της νεολαίας, που μάλλον απολίτικη ανησυχεί για τον έρωτα και τις σπουδές της, τις σχέσεις της με τους άλλους και τη ζωή σε μια διεθνοποιημένη κοινωνία. Η φοίτηση στη Γαλλία, η σχέση με τη δίδυμη αδελφή, οι παρέες και οι προσωπικοί δεσμοί, η δουλειά της ως γυμνού μοντέλου στον ζωγράφο Αντρέ, που ψάχνει στην κατατομή της την ιδανική μορφή, ο έρωτας, η ανασφάλεια κι οι αναζητήσεις, τα βιβλία κι οι σκέψεις της συνθέτουν το μυθοπλαστικό πλαίσιο με πολύ ρεαλιστικούς όρους. Σε μια πρώτη προσέγγιση η συγγραφέας φαίνεται να μεταγράφει τη ζωή της κι αυτός ο αυτοβιογραφισμός φαντάζει λίγος.

Ωστόσο, η πορεία της ανάγνωσης αποκαλύπτει τρία τουλάχιστον επίπεδα, κάτω από την αυτοβιογραφική επιφάνεια, που δίνουν βάθος στο μυθιστόρημα. Αφενός, προσέχουμε τη διακειμενική αναφορά σε σημαντικά έργα όπως της Φεράντε ή της Λέσινγκ, αλλά και πολλά άλλα. Τα έργα αυτά, φεμιστικά στην ευρύτερη ιδεολογία τους, σχολιάζουν έμμεσα τη ζωή της Γαλάτειας, ενώ δεν λείπουν οι συχνές παραπομπές στον μύθο του Πυγμαλίωνα, ο οποίος αγάπησε τόσο το έργο τέχνης που του έδωσε ζωή, μετατρέποντας το άγαλμα σε γυναίκα, τη Γαλάτεια. Η λογοτεχνία και γενικότερα η τέχνη είναι το ρηματικό υπόβαθρο που στηρίζει τη νοοτροπία της ηρωίδας και ναυσιπλοεί τη ζωή της.

Η συγγραφέας κλιμακώνει απότομα όσο και ευδόκιμα την ένταση, (...)

Αφετέρου, οι προβληματισμοί μιας κοπέλας είκοσι τριών ετών, που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην απώλεια ενός παλιού έρωτα και το κέρδος ενός καινούργιου, που μελετά και επενδύει στις σπουδές της, που νιώθει ανασφάλεια και δεν πολυπιστεύει στον εαυτό της είναι η φρέσκια ματιά στη ζωή των νέων του 21ου αιώνα. Έτσι, η Κ. Λάκκα, που δεν έχει κλείσει ακόμα την τρίτη της δεκαετία, επιλέγει μια ρεαλιστική αφήγηση, με νότες εσωτερικού μονολόγου χωρίς ακρότητες, με πινελιές πανεπιστημιακού μυθιστορήματος, με έντονες αποχρώσεις νεολαίας και διεθνισμού, για να βρει το στίγμα της σε έναν προσωπικό αυτοπροσδιορισμό.

Για να αποδοθεί αυτός ο προσδιορισμός, επιλέγεται η διαρκής αντίστιξη με τη Θαλασσινή, που δεν βρίσκεται σε αντίθεση μόνο με τη δίδυμη αδελφή της αλλά και με όλο τον φιλολογικό κόσμο της, όπως τις παρέες της σε Ελλάδα και Γαλλία. Η Θαλασσινή είναι η δραστήρια θετική περσόνα που φωνάζει, αντιδρά, επαναστατεί, διεκδικεί, φαίνεται Φεμιναζί, αμφισβητεί τα παγιωμένα, έχει έντονη πολιτική συμπεριφορά σε έργα και λόγια, είναι πάντα ριψοκίνδυνη και γι’ αυτό –στα μάτια της αδελφή της- ωραία, ακριβώς επειδή έχει μια εκρηκτική προσωπικότητα.

LAKKA photo

Η Κατερίνα Λάκκα γεννήθηκε το 1992 στην Κοζάνη. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, όπου και ολοκληρώνει τη διδακτορική της διατριβή με θέμα τις ετεροτοπίες στη λογοτεχνία. Λογοτεχνικά της κείμενα έχουν δημοσιευτεί στον τοπικό κοζανίτικο Τύπο και σε λογοτεχνικά blogs, συχνά με ψευδώνυμο.

 

Όλα αυτά που φαίνονται αναμενόμενα συντήκονται σε ένα τρίτο επίπεδο. Η έστω και ανασφαλής ομαλότητα διαρρηγνύεται επώδυνα, όταν ο Πυγμαλίων δείξει την πυγμή του και βιάσει τη Γαλάτεια. Έτσι, ο μύθος ανατρέπεται, ο άντρας καλλιτέχνης δεν είναι ζωογόνος αλλά εξουσιαστής και η μικρή ηρωίδα περνά με οδυνηρό τρόπο από τη λογοτεχνία στη βιασμένη ζωή της, με αποτέλεσμα η πολιτική να διεισδύσει στις σκέψεις της διά των έμφυλων ανισοτήτων και καταπιέσεων. Η συγγραφέας κλιμακώνει απότομα όσο και ευδόκιμα την ένταση, τα σταδιακά ανιόντα σκαλιά παίρνουν απότομη κλίση και όλα πυρακτώνονται σε μια σκληρή διαπίστωση, που δεν επιτρέπει πια ιδεαλιστικές ουτοπίες και αμέτοχες συζητήσεις.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


Αποσπάσματα από τα βιβλία

«Σας το εξήγησα, κυρία μου. Ο κανονισμός λέει ότι μόνο συγγενείς μπορούν να παραλάβουν τα οστά. Είστε συγγενής;
Είμαι συναγωνίστρια. Πιο στενή συγγένεια. Κάποτε μάλιστα μοιραστήκαμε την ίδια σφαίρα. Χτύπησε πρώτα εμένα, εδώ στο μπράτσο, το βλέπεις το σημάδι; Ξώφαλτσα πέρασε, και μετά καρφώθηκε στο χέρι της Μαριγούλας. Τώρα που θα την ξεχώσεις θα τη δεις τη σφαίρα. Σφηνωμένη στο κόκαλο, είπαν οι γιατροί. Την πονούσε με τον νοτιά.»

Στρατούλα Θεοδωράτου, διήγημα “Φέτος δεν θα πάω στη θάλασσα” από τον «Ουρανό της παλάμης»

«…από τότε που αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, μας έμαθαν να πράττουμε δίχως να σκεφτόμαστε, μας σκότωσαν τη συνείδηση προτού ακόμα προλάβουμε να την αναπτύξουμε, μας μετέδωσαν αυτή την ασίγαστη δίψα για κυριαρχία, για εξουσία, μονάχα που εμείς οφείλαμε πάντοτε ιστορικά, κοινωνικά, λογοτεχνικά, να παίζουμε τον ρόλο των υποτελών, ο Άντρας κυρίαρχος και η Γυναίκα υπόδουλή του, ιδιοκτησία του, αναπόσπαστο κομμάτι του οίκου του…»

Κατερίνα Λάκκα, «Μια κάποια Γαλάτεια»

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ