Του Ευθύμιου Σακκά
Μια μέρα σαν σήμερα το 1910 είχε έφυγε από τη ζωή ο ρώσος συγγραφέας Λεών Τολστόι. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Καζάν και διαμορφώθηκε σε μια εποχή που κυριαρχούσαν οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης.
Το κλίμα αυτό ήταν που διαμόρφωσε το χριστιανικό-ουμανιστικό ιδανικό του. Ήταν εύλογο λοιπόν η σκέψη και η γραφή του να στραφεί προς τα στρώματα που μοχθούσαν και συγκεκριμένα προς τον ρώσο χωρικό. Αυτό διαφάνηκε εξαρχής με το διήγημα «Οι Κοζάκοι», ενώ από την δεκαετία του 1860 έως το τέλος του αιώνα θα παρουσιάσει τα τρία σημαντικότερα μυθιστορήματά του αρχής γενομένης με το «Πόλεμος και ειρήνη» που ιχνηλατεί τα γεγονότα των ναπολεόντειων μαχών στην Ρωσία και την επίδραση αυτών στην καθημερινή και πνευματική ζωή των Ρώσων. Το ρεαλιστικό ύφος και η προοπτικής της ψυχογράφησης κατατάσσουν αυτό το κείμενο αυτό στην κατηγορία των σπουδαιότερων επιτευγμάτων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Θα ακολουθήσει η «Άννα Καρένινα» ένα κείμενο περισσότερο ηθικοπλαστικό και τέλος θα έρθει η «Ανάσταση» με το κλείσιμο του αιώνα.
Μετά από αυτά ο συγγραφέας περιέρχεται σε πνευματική κρίση που τα πρώτα της σημάδια αναφάνηκαν στο βιβλίο του «Τι είναι η τέχνη». Από το τίτλο γίνεται αντιληπτό ότι ο Τολστόι αρχίζει να αναρωτιέται για την λειτουργία των τεχνών μέσα στην κοινωνία.
Δυστυχώς ο ρώσος δεν κατάφερε να απεμπλακεί από αυτή την κρίση που επιδεινώθηκε με τα χρόνια και τον οδήγησε στην αποκήρυξη του μυθιστορηματικού του έργου, σε συγγραφικό λήθαργο αλλά και σε κοινωνική αποξένωση. Παρά ταύτα η αξία του πρώιμου έργου του είναι αδιαμφισβήτητη και γι’ αυτό έχει καταγραφεί στην συλλογική λογοτεχνική συνείδηση ως ένας από τους κλασικούς ρώσους συγγραφείς.
