Ίμερος, πόνος και παροξυσμός: 3 ακραία ερωτικά μυθιστορήματα που συνεχίζουν να προκαλούν

Ωσάν προμετωπίδα της ταινίας-θρύλος του Πιέρ Πάολο Παζολίνι Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα υπάρχει μια φράση που εντυπώνεται μέσα στο μαύρο της οθόνης: «Ό,τι είναι ακραίο, είναι καλό».

Οι ακρότητες, όμως, δεν αντιμετωπίζονται από όλους με τον ίδιο νηφάλιο και οικείο τρόπο. Για να πούμε την αλήθεια: τις περισσότερες φορές σκανδαλίζουν, ευθύνονται για σκληρές απαγορεύσεις και σίγουρα δεν λειτουργούν με τη λογική «ας γράψει ο καθένας ό,τι θέλει».

Κάπως έτσι η ακραία ερωτική λογοτεχνία πάντα γινόταν αντικείμενο έρευνας, αλλά και πολεμικής, καθώς προσέκρουσε στα χρηστά ήθη της κάθε εποχής.

Οι εκατόν είκοσι ημέρες των Σοδόμων ή Το σχολείο της ελευθεριότητας, Μαρκήσιος Ντε Σαντ (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Gutenberg)

Μπορεί στις μέρες μας να μην σηκώθηκε αχός με την κυκλοφορία του πασίγνωστου βιβλίου του Μαρκήσιου Ντε Σαντ Οι εκατόν είκοσι ημέρες των Σοδόμων ή Το σχολείο της ελυεθεριότητας, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε πως δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τη στιγμή που το βιβλίο τελούσε υπό απαγόρευση στη χώρα μας και ότι όταν είχε πρωτοεκδοθεί (το 1997 από τις εκδόσεις Εξάντας) είχε προκαλέσει ακόμη και τις δικαστικές Αρχές της χώρας.

Ήταν καταραμμένο εξαρχής αυτό το βιβλίο. Ο Μαρκήσιος το έγραψε μέσα στη φυλακή της Βαστίλης υπό άκρα μυστικότητα. Επειδή φοβόταν πως θα του το πάρουν οι φύλακες, έφτιαχνε το χειρόγραφο σε κύλινδρο και το έκρυβε μέσα στις σχισμές του τοίχου του κελιού του.

Όταν όμως αποφυλακίστηκε, το 1789, ο αριστοκράτης Ντε Σαντ διαπίστωσε πως το χειρόγραφο είχε χαθεί. Μάλιστα, μιλάμε για ένα έργο που στην ουσία ήταν ανολοκλήρωτο και χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1904 για να δημοσιευτεί πρώτη φορά. Συγκεκριμένα από τον σεξολόγο Iwan Bloch (ήταν απαγορευμένο στη Βρετανία μέχρι τη δεκαετία του 1950).

Η πιο ακάθαρτη ιστορία

Κατά τον Σαντ το συγκκριμένο βιβλίο ήταν «η πιο ακάθαρτη ιστορία που γράφτηκε ποτέ από τότε που ξεκίνησε ο κόσμος». Πέρασε από πολλά χέρια αυτό το χειρόγραφο για να καταφέρει, τελικά, η γαλλική κυβέρνηση να το αποκτήσει έπειτα από πλειστηριασμό και επισήμως να το χαρακτηρίσει ως ένα σημαντικό έργο της γαλλικής λογοτεχνίας.

Πλέον, ανήκει στη συλλογή της βιβλιοθήκης του Arsenal στο Παρίσι, η οποία είναι υποκατάστημα της Bibliothèque nationale de France.

Όλα τούτα τα συμπαρομαρτούντα γύρω από το εν λόγω έργο έχουν τη σημασία τους, καθώς εξηγούν εν πολλοίς το θόρυβο που προκάλεσε από τη στιγμή που εκδόθηκε πρώτη φορά.

Το 1956 ο Μισέλ Φουκώ (μια σεπτή μορφή της γαλλικής διανόησης) θα πει πως: «Ο Σαντ αγγίζει τα πέρατα του κλασικού λόγου και στοχασμού. Βασιλεύει ακριβώς στα όριά τους. Μετά απ' αυτόν η βία, η ζωή και ο θάνατος, η επιθυμία, η σεξουαλικότητα θα απλώσουν ένα τεράστιο σκιερό στρώμα που προσπαθούμε τώρα να συνεχίσουμε, όσο μπορούμε, μέσα στο δικό μας λόγο, τη δική μας ελευθερία, το δικό μας στοχασμό. Αλλά ο στοχασμός μας είναι τόσο σύντομος, η ελευθερία μας τόσο υποταγμένη, ο λόγος μας τόσο ξαναμασημένος που πρέπει πια ν' αντιληφθούμε πως ουσιαστικά αυτό το υπόγειο στρώμα είναι μια απέραντη θάλασσα».

Ακραίες σεξουαλικές περιπέτειες

Οι 120 μέρες στα Σόδομα (εν συντομία) είναι οι ακραίες σεξουαλικές περιπέτειες ενός δούκα, ενός επισκόπου, ενός δικαστή κι ενός φοροεισπράκτορα, οι οποίοι οργανώνουν ένα τετράμηνο ακολασίας σ’ έναν περίκλειστο πύργο της Ελβετίας.

Παίρνουν μαζί τους συνολικά σαράντα έξι άτομα: οι τέσσερις οργανωτές, οι σύζυγοί τους, οκτώ αγόρια, οκτώ κορίτσια, οκτώ επιβήτορες, τέσσερις ιστορήτριες που διηγούνται σεξουαλικές εμπειρίες τους για να διεγείρουν τους συμμετέχοντες, δέκα γυναίκες μαγείρισσες και προσωπικό. Από τους σαράντα έξι, οι τριάντα κατακρεουργήθηκαν. Μόνο δεκαέξι επέστρεψαν ζωντανοί στο Παρίσι.

Οι ακρότητες στις οπιοίες επιδίδονται ξεπερνούν την ανθρώπινη αντοχή. Η λαγνεία συνυφαίνεται με τον πόνο και η ηδονή με την απουσία ηθικών διλημμάτων. Φυσικά, ο Σαντ δεν γράφει μόνο για να συνεγείρει, αλλά ως συγγραφέας αιχμής προσπαθεί (και φυσικά το καταφέρνει) να γράψει ένα μυθιστόρημα υψηλών λογοτεχνικών προδιαγραφών.

Σαφώς, η βέβηλη φύση αυτού του μυθιστορήματος ακόμη και στις μέρες μας θα προκαλέσει κάποιους αναγνώστες. Ωστόσο, επειδή ακριβώς έχει περάσει στην ιστορία το βιβλίο (δεν θα κριθεί τώρα για πρώτη φορά), μπορεί κανείς να το διαβάσει με τη λογική της ανίχνευσης των σκοτεινών δυνάμεων που θάλλουν μέσα στο μυαλό κάθε ανθρώπινης οντότητας.

Η Αφροδίτη με τη γούνα, Λέοπολντ Φον Ζάχερ-Μαζόχ (μτφρ. Γιώργος Μοσχόπουλος, εκδ. Οξύ)

Θα πρέπει να επισκεφθούμε νοερά το έτος 1870 για να δούμε τον Λέοπολντ Φον Ζάχερ-Μαζόχ να γράφει αυτό που στη συνέχεια έγινε το εγκώλπιο των απανταχού μαζοχιστών.

Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί οι προσήλυτοι του πάθους πήραν το όνομά τους απ’ αυτόν. Έμπνευση του ψυχιάτρου Κραφτ-Έμπινγκ, που αποφάνθηκε ότι η κατάσταση στην οποία περιέρχεται ο Σεβερέν (ο ήρωας του βιβλίου) δεν μπορεί να περιγραφεί αλλιώς από τον χαρακτηρισμό μαζοχισμός. Έτσι ακριβώς τον γνωρίζουμε και στις μέρες μας. Φόρος τιμής στον συγγραφέα; Πολύ πιθανό, αν σκεφτούμε πως ο Σεβερέν είναι το alter ego του Λεοπόλδου.

Τα πάντα στο μυθιστόρημα περιβάλλονται από αριστοκρατική αχλή. Δεν έχουμε να κάνουμε με δύο (διότι δύο είναι οι βασικοί ήρωες) ερωτομανείς που αρέσκονται σε αποφάγια.

Ποιητής της σάρκας

Ο Σεβερέν είναι ένας ποιητής της πονεμένης σάρκας. Ο ίμερός του είναι σκοτεινός. Το αντικείμενο του πόθου του, η Αφροδίτη-Βάντα, τον αναγκάζει να δεχθεί όλες τις «αναγκαίες» ταπεινώσεις έτσι ώστε να του δοθεί η χάρη της ηδονής.

Η επιβολή είναι είναι αυτή που δημιουργεί το συσχετισμό δυνάμεων ανάμεσα στους δύο, με τον θηλυκό πόλο να είναι ο δυνατός, αυτός που τραβάει τον αρσενικό ωσάν να είναι υπηρέτης και δούλο. Μα, αυτό ακριβώς επιθυμεί να είναι. Ο Σεβερέν παραδίδεται ψυχή τε και σώματι σε τούτη τη γυναίκα που μοιάζει με παγωμένη λάβα.

Τις δίνει τα κλειδιά της καρδιάς και του κορμιού του. Δέχεται να τον βασανίσει σωματικά και ψυχολογικά για να τρυγήσει το νέκταρ της πλέριας ηδονής. Ο πόνος; Ένα παράσημο. Οι αμυχές; Τα περιδέραια της αγάπης του. Η Βάντα είναι η αφέντρα του, είναι η δεσποσύνη του, είναι ο κλειδοκράτορας και ο φύλακας-διάβολος.

Εχουμε τη λανθασμένη εντύπωση πως ο μαζοχιστής είναι ένα αρρωστημένο ον που υποβαστάζεται από τα πάθη του και που όλη η ζωή του είναι ένα ρόδινο μαρτύριο (πόσο ωραία έκφραση του Χένρι Μίλερ).

Κι όμως, ο Σεβερέν δεν σταματάει να μας υπενθυμίζει πως είναι ένας μεταφυσικός. Εντάσσεται σε ένα ψυχωφελές μαρτυρολόγιο. Εκούσιος παθών, αυτόβουλος του πόνου. Άλλωστε, και οι σκηνές του ξέφρενου πάθους έχουν κάτι από μεταφυσική ουσία έτσι όπως μας τις μεταφέρει ο Μαζόχ. Ένας εφιαλτικός μετεωρισμός, ένας εξπρεσιονιστικός πίδακας.

Η ιστορία της Ο, Πολίν Ρεάζ (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Μεταίχμιο)

Για τους boomers, η ταινία που βασίζεται στο βιβλίο της Πολίν Ρεάζ ή αλλιώς Ντομινίκ Ορί, καθώς χρειάστηκε να γράψει το πυρίκαυστο βιβλίο της με ψευδώνυμο, ήταν αυτό που ονομάζουμε μια σημαντική στιγμή ερωτικής αφύπνισης.

Γι’ αυτό όταν αναφερόμαστε στην Ιστορία της Ο περισσότερο μάς έρχεται στο μυαλό η ταινία και λιγότερο το βιβλίο που την ενέπνευσε.

Η Ντομινίκ Ορί, με το ψευδώνυμο Πολίν Ρεάζ, συνέγραψε την τολμηρή, σαδομαζοχιστική "Ιστορία της Ο" το 1954. Το βιβλίο έμελλε να γίνει από τα πιο πολυδιαβασμένα έργα της γαλλικής λογοτεχνίας. Η έκδοσή του προκάλεσε σάλο όπως αναμενόταν, ακόμη και στη Γαλλία που θεωρείται μια χώρα πολύ περισσότερο ανεκτική σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές.

Εκείνη τη χρονιά τόσο το βιβλίο όσο και η άγνωστη συγγραφέας γνώρισαν τη δημόσια κατακραυγή και σύρθηκαν στα δικαστήρια. Απαγορεύτηκε η ανατύπωσή του και επιβλήθηκε πρόστιμο στον εκδοτικό. Μάλιστα, άρχισαν να λέγονται διάφορα για το φύλο του συγγραφέα.

Μαθήτρια της υποταγής 

Η ιστορία έχει να κάνει φυσικά με την Ο. Μια νεαρή Παριζιάνα, επιτυχημένη επαγγελματίας φωτογράφος της μόδας. Για να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές επιθυμίες του φίλου της, Ρενέ, πηγαίνει τρόφιμος στον απόμερο πύργο Roissy, όπου λειτουργεί ιδιωτική σχολή σαδομαζοχισμού, για να εκπαιδευτεί ως πειθήνια ερωτική παρτενέρ.

Μέσα στον πολυτελή πύργο, με το ύφος του Μεσαίωνα να κυκλώνει και να ριγεί τα σώματά τους, η Ο και οι λοιπές κορασίδες, μαθαίνουν τα μυστικά της οικοθελούς παράδοσης.

Όταν θα έρθει ο καιρός της αποφοίτησης, η Ο θα συναντήσει τον φίλο της Ρενέ κι αυτός θα της ζητήσει ευθέως να του αποδείξει τα αληθινά αισθήματά της για αυτόν. Η Ο πρέπει να μπει στην υπηρεσία του πατρικού του φίλου, Σερ Στέφεν, και του εκπληρώνει κάθε επιθυμία.

Ο Σερ Στέφεν, που είναι ιδιαίτερα απαιτητικός και σκληρός στα βίτσια του, κερδίζει άθελά του την αγάπη της Ο, η οποία αποφασίζει να συνεχίσει τις σπουδές της και να επεκτείνει τις γνώσεις της. Όταν αποφοιτά εκ νέου, η τελική εξέταση είναι ένα πυρακτωμένο τατουάζ του μονογράμματός της στο σώμα της, ως απόδειξη των ειλικρινών αισθημάτων της. Η Ο και ο Σερ Στέφεν είναι πια ένα ιδανικό ζευγάρι.

Το βιβλίο, δυστυχώς, βρίσκεται εκτός κυκλοφορίας αυτή τη στιγμή. Ίσως κάποια στιγμή επανέλθει στα ράφια των βιβλιοπωλείων για όσους δεν πρόλαβαν να γευτούν τον απαγορευμένο καρπό των λέξεων της Ορί.