Η ταραγμένη άνοιξη του 1963 σημαδεύεται στην Ελλάδα από τη δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του ανεξάρτητου βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη. Δεκεπτά μέρες μετά την επίθεση που συγκλόνισε τη χώρα, κλόνισε τη Δημοκρατία και επιτάχυνε εξελίξεις, μια μέρα σαν σήμερα 8 Ιουνίου 1963, ο Μίκης Θεοδωράκης μαζί με άλλους είκοσι ανθρώπους υπογράφουν Το Μανιφέστο των Λαμπράκηδων.
Του Λεωνίδα Καλούση
Το βράδυ της 22ας Μάϊου, ο Λαμπράκης βγαίνοντας από τον χώρο όπου είχε εκφωνήσει ομιλία σε εκδήλωση της «Επιτροπής για την Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη», κι ενώ απέξω επικρατούσε ιδιαίτερα τεταμένη ατμόσφαιρα με συγκεντρωμένους κατά της εκδήλωσης να φωνάζουν και να πετούν πέτρες και την αστυνομία να έχει συγκεντρώσει εκεί ισχυρές δυνάμεις, τραυματίζεται βαριά κατά την επίθεση που δέχεται όταν το τρίκυκλο που οδηγούσε ο παρακρατικός Σπύρος Κοντζαμάνης πέφτει πάνω του. Στο τρίκυκλο επέβαινε ο καταδικασμένος για παιδεραστία Μανώλης Εμμανουηλίδης που του επέφερε θανάσιμα τραύματα. Ο θάνατός του επήλθε λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα, στις 26 Μαΐου, στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.
Το κομβικό αυτό γεγονός που συγκλόνισε τη χώρα οδήγησε σε θύελλα εσωτερικών και διεθνών αντιδράσεων κι έκανε τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή να πει το περίφημο «Μα ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα;» και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γεώργιο Παπανδρέου να τον αποκαλέσει «ηθικό αυτουργό» της δολοφονίας Λαμπράκη.
 |
| Η επανέκδοση του ιστορικού ντοκουμέντου, εμπλουτισμένου με αρχειακό φωτογραφικό υλικό και εισαγωγικό σημείωμα του Μίκη, έγινε με την υποστήριξη του «Μουσείου Μίκη Θεοδωράκη Ζάτουνας». |
Δεκαεπτά μέρες μετά, μια μέρα σαν σήμερα στις 8 Ιουνίου 1963, μια ομάδα είκοσι ανθρώπων, διανοούμενοι, επιστήμονες, φοιτητές, εργάτες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, που στο κέντρο της έχει τον Μίκη Θεοδωράκη υπογράφει την ιδρυτική διακήρυξη της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης που θα μετεξελιχθεί στη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη. Ανάμεσά τους είναι οι Αντώνης Ποντικάκης, Μίνως Αργυράκης, Αλέκος Ἀλεξανδράκης, Μήτσος Λυγίζος, Βάσω Κατράκη, Νότης Περγιάλης, ὁ Μέντης Μποσταντζόγλου, κ.ά. Είναι το εναρκτήριο λάκτισμα για την πολιτική εκστρατεία του Θεοδωράκη σε όλη την Ελλάδα.
Ο Μίκης Θεοδωράκης, που είναι τότε 38 ετών, ψηφίζεται πρόεδρος του Κινήματος και στις εκλογές της ίδιας χρονιάς εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ που αναδεικνύεται τρίτο κόμμα, όπως και στις εκλογές που ακολούθησαν το 1964 όταν πια η Ένωση Κέντρου του Γ.Παπανδρέου αποκτά αυτοδυναμία και ο Κ.Καραμανλής ήδη ζει στο Παρίσι έχοντας φύγει από τη χώρα τον Δεκέμβριο του ’63, χρησιμοποιώντας διαβατήριο στο όνομα «Τριανταφυλλίδης».
Ποιοι είμαστε, τι θέλουμε, γιατί μας πολεμούν
Το Μανιφέστο των Λαμπράκηδων (εκδ. Ελληνικά Γράμματα) υπέγραψαν είκοσι επιστήμονες, καλλιτέχνες, εργάτες, φοιτητές και δημοσιογράφοι. Σε μια κίνηση διαφοροποιημένη από τα ισχύοντα σε έως τότε υπάρχουσες πολιτικές νεολαίες, η Νεολαία Λαμπράκη συζητά όλα τα θέματα και τα αιτήματα για ελευθερία, δημοκρατία, ίσα δικαιώματα που απασχολούν τους νέους, δημιουργεί ομάδες και πυρήνες και ανοίγει λέσχες: «Η λέσχη της οργάνωσης πρέπει να είναι το κέντρο του πολιτισμού, με περιεχόμενο πάντα ζωηρό, διαπαιδαγωγικό, ιδεολογικό και ψυχαγωγικό, τόπος σωστής ηθικής αγωγής της νεολαίας», αναφέρεται σε κείμενο της Νεολαίας. Σε κάθε λέσχη λειτουργεί βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο, υπάρχουν δίσκοι, τραπέζι πινγκ πονγκ, γίνονται προβολές, εκδηλώσεις, παραστάσεις και γλέντια.
Η επετειακή έκδοση που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες με αφορμή τα 95α γενέθλια του Θεοδωράκη είναι ένα σπάνιο ντοκουμέντο, ένα ζωντανό πολιτικό κείμενο που συνδέει τα ζητούμενα της ταραγμένης εποχής της δεκαετίας του ’60 με το σήμερα.
Ένα απόσπασμα:
«Διακηρύσσουμε τή βαθειά πίστη μας στά ἰδανικά τῆς Εἰρήνης καί τῆς Δημοκρατίας. Τή μεγάλη ἀγάπη μας γιά τήν Ἑλλάδα. Τήν ἀκατάλυτη ἀφοσίωσή μας στόν ἑλληνικό Λαό, πού εἶναι πηγή καί σκοπός γιά κάθε μας ἔγνοια, σκέψη, ἔργο καί πράξη»
