dune

Τέσσερα ελληνικά μυθιστορήματα που προβάλλουν ένα μέλλον ζοφερό και σκληρό για τους ανθρώπους αποτυπώνοντας ανησυχίες του σήμερα. Κεντρική εικόνα από το εξώφυλλο ενός παλιότερου δυστοπικού μυθιστορήματος της Μαρίας Κουγιουμτζή «Κι αν δεν ξημερώσει;»

Γραφει ο Διονύσης Μαρίνος

Αδηλο μέλλον, σκοτεινές προοπτικές, περίκλειστες καταστάσεις, χρόνος που συστέλλεται και περιζώνει. Οι δυστοπίες είναι μια προβολή σε ένα μέλλον που δεν στέργει, που δεν θερμαίνει τους ανθρώπους, που αφήνει κάθε προοπτική μετέωρη και επίφοβη.

Ίσως να τα ζούμε όλα αυτά. Ίσως οι σημερινές δυστοπίες, σε αντίθεση με προηγούμενες δεκαετίες που έμοιαζαν με μακρινές οραματικές σκέψεις συγγραφέων, να είναι πιο κοντά στο παρόν, παρά να προβάλλουν το «έργο» τους στο μέλλον.

Τούτο δεν μπορεί παρά να έχει αντανάκλαση στα έργα που γράφονται και περιλαμβάνουν τη «σήμανση»: δυστοπίες. Η κλιματική κρίση, η τεχνητή νοημοσύνη και οι πόλεμοι μέχρις εσχάτων «προσφέρουν» άφθονο υλικό για να φανταστούμε πως δεν απέχουμε και πολύ από ένα μέλλον που θα είναι αβίωτο και δύσκολο να το διαβεί ο άνθρωπος.

Η ελληνική λογοτεχνία, καίτοι δεν έχει να επιδείξει πολλές δυστοπίες (αυτό πάντα θα είναι προνόμιο των Αμερικανών συγγραφέων και λιγότερο των Ευρωπαίων), ενδιαφέρεται πάντα για το είδος και το τιμάει όταν και όσο πρέπει.

kastaniotis bourazopoulou h mnhmh tou pagouΜια εκ των επιφανέστερων συγγραφέων της δυστοπίας στις μέρες μας είναι η Ιωάννα Μπουραζοπούλου. Μυθιστορήματα όπως ο Δράκος της Πρέσπας Ι – Η Κοιλάδα της λάσπης (εκδ. Καστανιώτη), η Κεχριμπαρένια έρημος (εκδ. Καστανιώτη) και Τι είδε η γυναίκα του Λωτ (εκδ. Καστανιώτη) πιστοποιούν ότι η συγγραφέας είναι ικανότατη στο να δημιουργεί σκοτεινές φαντασμαγορίες που πλέκονται με αλληγορικά σχήματα, σασπένς και οργουελικής έμπνευσης πλοκές.

Τώρα, έπειτα από δύο χρόνια επώασης (ίσως και περισσότερα) επανέρχεται με το τρίτο μέρος της «Τριλογίας της Πρέσπας» που έχει τίτλο Η μνήμη του πάγου και αναμένεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Στην τριλογία εμφανίζονται τρεις αντικρουόμενες εκδοχές για την ύπαρξη ενός τέρατος στη Μεγάλη Πρέσπα.

Η λίμνη είναι το υδάτινο σύνορο ανάμεσα σε τρεις χώρες (Ελλάδα, Β. Μακεδονία και Αλβανία) που δείχνουν να είναι ευάλωτες σε δαιμόνια και λογής κακοδαιμονίες. Το θηρίο είναι υπεύθυνο για μια σειρά από δραματικές αλλαγές στο κλίμα, την πολιτική, την οικονομία, τους θανάτους και τις καταστροφές που πέφτουν πάνω τους. Κάθε χώρα επιλέγει τη δική της αφήγηση για το θηρίο και σε τούτο το τρίτο μέρος το λόγο παίρνει η Αλβανία. Η χώρα πλήττεται από παγετό.

Οι ερευνήτριες της όχθης –τοξότριες και ιέρειες δρακολόγοι– αγωνίζονται να λύσουν το αίνιγμα της στοιχειωμένης λίμνης, αγνοώντας ότι αποτελούν μέρος του. Η Μνήμη του Πάγου είναι ταυτόχρονα το τέλος και η έναρξη της τριλογίας, επειδή μας μεταφέρει στην απαρχή του φαινομένου, όπου βρίσκεται και η λύση. Το τρίπτυχο του δράκου ξεδιπλώνεται ολοκληρωμένο και η συνείδηση καλείται να αναμετρηθεί με τις πέντε αισθήσεις.

Η τριλογία του Δράκου της Πρέσπας είναι με τέτοιο τρόπο γραμμένη που μπορεί να διαβαστεί με οποιαδήποτε σειρά. Κάθε βιβλίο αποκαλύπτει έναν καινούργιο κόσμο δράσης και μυστηρίου, παθών και διλημμάτων, εγκλημάτων και δολοπλοκιών, φωτίζοντας τα λεπτά νήματα που ενώνουν τα όνειρα και τις αυταπάτες ανθρώπων και λαών.

kritiki xenios allotekoithΤο νέο μυθιστόρημα του Νίκου Ξένιου Αλλοτεκοίτη – Εκεί που χάθηκε η βλάστηση (εκδ. Κριτική), μας πηγαίνει σε ένα αύριο που μοιάζει πολύ με το σήμερα. Ο φόβος της κλιματικής κρίσης είναι κάτι παραπάνω από προφανής στο βιβλίο του. Στη δική του «περιοχή έρευνας» η βλάστηση δεν υπάρχει με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αισθάνονται ξεκομμένοι από το φυσικό περιβάλλον.

Στην εξουσία βρίσκεται το κόμμα «Νέοι Δρόμοι για τον Λαό» που σε αντίθεση με την ονομασία του ούτε λαοφιλές είναι ούτε οι σκοποί του έχουν δημοκρατικό πυρήνα. Αντίθετα, χτίζει απ’ άκρου εις άκρον την Αλλοτεκοίτη και θέτει ουσιαστικά εκτός νόμου όσους κρατούν μέσα τους ψήγματα νοσταλγίας για τη φύση και το νερό.

Μια εκ των πρωταγωνιστών του βιβλίου, η φιλόλογος Κυβέλη, τάσσεται υπέρ της φύσης γνωρίζοντας πως έτσι θέτει τον εαυτό της σε κίνδυνο. Καταφεύγει στην ενδοχώρα που παραμένει ακόμη κατάφυτη και δίπλα στον Μάρκο Βρεμέτη παλεύει να επαναφέρει τον κόσμο σε μια κατάσταση ανθρώπινη.

Τα πλοκάμια του Κόμματος όμως είναι παντού και τους συλλαμβάνουν και τους δύο. Πού ακριβώς είναι και τι συμβαίνει στην Αλλοτεκοίτη το μαθαίνουμε από τις καταγραφές της δημοσιογράφου Στέλλας Μπεράτη που ψάχνει τα ίχνη τους, αλλά και τα κομμάτια της ιστορίας που λείπουν για να συμπληρωθεί η εικόνα της καταστροφής.

grafi poymenakos skoteino fosΤο Σκοτεινό φως (εκδ. Γραφή) του Γιώργου Πολυμενάκου είναι το δεύτερο μέρος της «Τριλογίας των Φάρων» και ακολουθεί τα χνάρια του προηγούμενου βιβλίου του Το σημείο εξόδου ΕΝΑ. Μια σκοτεινή εποχή που έχει επικαθίσει στην ιστορία είναι σύμφυτη με τη σκοτεινή εποχή που ανατέλλει για τον κόσμο. Στην ιστορία ο φάρος είναι σβησμένος, αλλά συνεχίζει να στέλνει σήμερα στον κόσμο για τις δύσκολες μέρες που έρχονται.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η υπόθεση δεν αναπτύσσεται σε κάποια μακρινή περιοχή, αλλά σε έναν τόπο που έχει τον χάρτη του και είναι γνωστός στον συγγραφέα. Σαν να μας λέει πως ζούμε ήδη τη δυστοπία, βρίσκεται μπροστά μας.

Στην ουσία το βιβλίο του Πολυμενάκου είναι η καταβύθιση σε ένα παιδικό τραύμα, σε σκληρές μνήμες του παρελθόντος (άρα υπάρχει ένα αυτοβιογραφικό στοιχείο στο βιβλίο) που συνδέονται με κάποιο τρόπο με την οργανωμένη παιδοκτονία στον Καιάδα. Στο βάθος του βιβλίου πάντα υπάρχει ο φάρος ωσάν υπόμνηση ότι έρχονται κίνδυνοι που θα αλλοιώσουν τη ψυχή των ανθρώπων μετατρέποντάς τους σε σκοτεινά όντα.

oasis georgakis xameni edemΣτο βιβλίο του Βαγγέλη Γεωργάκη Χαμένη Εδέμ (εκδ. Oasis) τα πρόσωπα των ανθρώπων αλλάζουν, χάνουν την ανθρώπινη οντότητά τους. Γίνονται άυλα ολογράμματα.

Το μυθιστόρημα έλκει την καταγωγή του από την πηγή έμπνευσης του Γουίλιαμ Γκίμπσον και μάς μεταφέρει σε ένα μέλλον όπου η τεχνητή νοημοσύνη έχει επικυριαρχήσει πλήρως έναντι των ανθρώπων.

Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που χάνουν την υπόστασή τους, αλλά ακόμη και οι εντυπώσεις τους για τον κόσμο είναι πλαστές. Καταπίνονται από έναν φανταστικό ηλεκτρονικό κόσμο, κάτι που ήδη γίνεται εμφανές και στις μέρες μας.

Πρόκειται για ένα νευρώδες cyberpunk μυθιστόρημα που κρούει ένα καμπανάκι ανησυχίας για την υπερτεχνολογία που τείνει να αφομοιώσει τον ανθρώπινο πολιτισμό και όχι το αντίστροφο όπως θα περίμενε κανείς. Η «Χαμένη Εδέμ» μάς περιέχει όλους.

 


Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Μπλε ήλιος» (εκδ. Μεταίχμιο).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη, 20 Μαΐου, στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ